ΝΙΚΗΤΑΣ ΦΛΕΣΣΑΣ Ο «ΤΟΥΡΚΟΦΑΓΟΣ»

Η προσωνυμία «τουρκοφάγος» αποδόθηκε μάλλον αρχικά στον Νικήτα Φλέσσα, αδερφό του Παπαφλέσσα, και όχι στον συνονόματό του Νικήτα Σταματελόπουλο. Αυτό αναφέρει ο Υδραίος Δημήτριος Ιωάννου Κριεζής – στεριανός πολεμιστής του 1821 σε αντίθεση με τους συμπατριώτες του. Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο και Νικηταράς, ονομάζετο και «Τουρκολέκας» εκ της ονομασίας του χωριού του Τουρκολέκα, συγκειμένου από δεκαπέντε περίπου οικογενειών στην επαρχία Λεονταρίου. Αλλά μετά την μάχη του Αγίου Σώστη, οι άνθρωποι του λαού τον ονόμασαν και «Τουρκοφάγο», όμως το πιθανότερο είναι η ονομασία να δόθηκε στον Νικήτα Φλέσσα ο οποίος σε συμβάν της μάχης πάλεψε και στην κυριολεξία αλληλοφαγώθηκε με έναν Τούρκο. Επειδή συνέπεσε η συνωνυμία των δυο Νικήτων, το φάγωμα του ενός
μετά του Τούρκου αποδόθηκε στον άλλο, τον γνωστότερο και ονομαστότερον για τις ανδραγαθίες του.

Επικρατούσης της μάχης εφ’ όλον αυτό το δασώδες με πυκνούς θάμνους στενό του Αγίου Σώστη, του οποίου το μήκος εκτείνεται περίπου τρία τέταρτα της ώρας, Τούρκοι ιππείς και πεζοί και ζώα φορτηγά φορτωμένα και μη πάντων ειδών (πλην καμηλών, αι οποίαι πριν εισέλθωσιν εις το στενόν, οπισθοδρόμησαν μετά των στραφέντων εις Αργολίδα), αναμίξ με των Ελλήνων είχον έλθει εις χείρας. Ο Νικήτας Δικαίος Φλέσσας ιδών εν τη οδώ κατά σειρά ερχομένους εννέα δέκα ημιόνους, συνδεδεμένους τον ένα κατόπι του άλλου και φορτωμένους, ερρίφθη εις τον εμπροσθινόν από τα δεξιά να πιάσει τον χαλινόν και κυριεύση αυτούς, αίφνης τω επαρουσιάσθη από το αριστερόν του ζώου Τούρκος τις οδηγός, φαίνεται, των ημιόνων, πεζός κακλαμάνικα ενδεδυμένος (σ. κακλαμάνης είναι ο ανατολίτης), γενάτος και έχων ενδυμασίαν ιππέως, ο οποίος εκτυπήθει πρόσωπον προς πρόσωπον μετ’ αυτού, μη προφθάσας, φαίνεται, δια το αιφνίδιον να πιασθή από όπλα, καίτοι έφερε τοιαύτα, το αυτό συνέβη και εις τον Νικήταν Φλέσσαν.

Ούτω λοιπόν ήλθον αμέσως εις χείρας, ο Τούρκος έπιασε τους δύο βραχίονας του Νικήτα από τους μυώνας και τους έσφιξε αρκετά δυνατά, ώστε, καθώς εδιηγείτο ο Νικήτας, ησθάνθη πολλά ισχυρόν και νευρώδη τον αντίπαλόν του. Έπραξε δε και αυτός το ίδιον κρατών σφιγκτώτατα τον εχθρόν του, τότε ο Τούρκος αμηχανών επειράθη να τον πολεμήση και δια των οδόντων, όπερ έπραξε και ο Νικήτας και ούτως εδαγκώθησαν αμφότεροι δια των οδόντων. Παλαίοντες λοιπόν και ανταγωνιζόμενοι, ανωμάλου όντος του εδάφους, κατέπεσον χαμαί αμφότεροι κρατούμενοι πάντοτε σφιγκτά. Κατ’ εκείνην την στιγμή εφάνη εκεί παιδίον τι 15-16 ετών εκ του στρατού του Φλέσσα εκ του χωρίου Βρωμοβρύση, το οποίον εγνώρισεν ο Νικήτας και εις το οποίον είπε «μ’ έφαγε βρε τι τον φυλάς, κτύπα τον». Τότε δε ο παις σύρας την ποιμενικήν χαντζάραν του κατέφερε δύο-τρεις ισχυρούς κτύπους κατά της κεφαλής του Τούρκου, ο οποίος ζαλισθείς άφησε τον Νικήταν, όστις εσηκώθη, αλλά κατά την αυτήν στιγμήν έφθασε και άλλος στρατιώτης του Νικήτα όστις πυροβολήσας εφόνευσε τον Τούρκο, επί του οποίου κατόπιν εύρον ζώνην (κιμέρι) μεστήν χρυσών νομισμάτων, των οποίων τα πλείστα εδόθησαν στον παίδα.

Τους ημιόνους όλους εκλεκτούς και πρώτου μεγέθους, εκυρίευσεν ο Νικήτας Φλέσσας μετά των συστρατιωτών του φθασάντων εκεί, ήσαν δε φορτωμένοι όλοι με τα πράγματα του Δράμαλη πασά, έχοντος αρκετά χρήματα εις χρυσόν, έπιπλα και σκεύη αργυρά διαφόρων ειδών, ενδυμασίας αξίας, γούνας πολυτίμους και άλλα τοιαύτα, μεταξύ των οποίων και μίαν βαρύτιμον σπάθην (πάλας σχήμαν έχουσαν).

Η λεπίς αυτής από τους ειδήμονας διεκρίθη ως «καρά χουρασάν», ήτο σχεδόν γεμάτη με χρυσά τουρκικά γράμματα, πλησίον της λαβής εν τω μέσω της λεπίδος είχε προσκεκολλημένον φιλοκαλώς μέτριον λίθον άνθρακα (ρουμπίνι), η λαβή αντί κοκκάλου ως μας εξήγησεν ο Υψηλάντης συνέκειτο εξ εκατέρων των μερών από άγατον είχε δε εις εκατέρας τας πλευράς ανά τρεις άνθρακας (ρουμπίνια) μικρούς αρκετά και φιλοκάλως και επιτηδείως προσηρμοσμένους εν είδει κεφαλής καρφίου, η δε θήκη ως και ο σταυρός και αι ταινίαι, αι περιζόνουσαι την λαβήν, ήσαν εκ καθαρού χρυσού, είχε δε και χρυσούν χονδρόν γαϊτάνι αντί ζωστήρος ινά κρεμάται από τον ώμο του φέροντος αυτήν… Η σπάθη ούτη εδόθη κατόπιν προιξ παρά του Νικήτα Φλέσσα εις τον Κωνσταντίνον Μαυρομιχάλην, νυμφευθέντα την θυγατέραν αυτού, μετά καιρόν δε εδόθη παρά του Μαυρομιχάλη ως ενέχυρον εις τον Κυβερνήτην Ιωάννη Καποδίστριαν και μετά τον φόνον αυτού επί του διαδεχθέντος αυτόν αδελφού του Αυγουστίνου Καποδιστρίου περιήλθε εις χείρας του Ρώσσου Ναυάρχου Ρικόρδου.

.

Πηγή: Δημητρίου Ιωάννου Κριεζή (υποστρατήγου), Επανόρθωσις εσφαλμένων τινών εκ των
απομνημονευμάτων περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, υπό Φωτάκου, πρώτου υπασπιστού του Θ.
Κολοκοτρώνη, Εν Αθήναις 1874.

Πηγή: Σύλλογος «Ο Παπαφλέσσας» (αρχείο σε μορφή .pdf)

Εικόνα: «Η μάχη των Δερβενακίων» (λεπτομέρεια), έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη απο το Πατρίδα μου