Μεγάλη Ἑβδομάδα 1941 «Ἡ Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν καί τῆς Σωτηρίας τοῦ Θ/Κ «Ἀβέρωφ»»

.

Νικόλαος Παπανικολόπουλος,
Ὑποναύαρχος Λ.Σ. (ἐ.ἀ.)

Ἡ κήρυξη τοῦ πολέμου τό 1940, βρῆκε τό θρυλικό Θ/Κ «Ἀβέρωφ» στόν Ναύσταθμο, μέ περιορισμένη ἐπιχειρησιακή ἱκανότητα. Μετά τόν βομβαρδισμό τοῦ Ναύσταθμου, τήν 1η Νοεμβρίου 1940, μεθόρμισε στόν κόλπο τῆς Ἐλευσίνας. Τίς δύσκολες μέρες τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1941, μέ τήν εἰσβολή τῶν Γερμανῶν, γιά τό Θ/Κ «Ἀβέρωφ», κυκλοφοροῦσαν φῆμες περί ἐγκατάλειψής του ἤ αὐτοβύθισής του.

Τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου (12/04/1941) δόθηκε διαταγή νά ἐκκενωθεῖ.
Τήν ἑπομένη μέρα, Κυριακή τῶν Βαΐων, ἀποφασίστηκε ἡ ἐκ νέου λειτουργία του.
Τό ἀπόγευμα τῆς Μεγάλης Δευτέρας καί πάλι ἦταν ὅλα ἕτοιμα. Ὅμως, τή Μεγάλη Τέταρτη ἀνακοινώθηκε ἡ ἀναβολή τοῦ ἀπόπλου τῆς νηοπομπῆς στήν ὁποία θά συμμετεῖχε καί τό «Ἀβέρωφ».
Ὁρισμένοι ἀξιωματικοί καί μέλη τοῦ πληρώματος δέν μποροῦσαν νά ἀνεχτοῦν νά τό βυθίσουν ἤ νά τό ἐγκαταλείψουν καί ἀποφάσισαν ἀνεξάρτητα ἀπό διαταγή τοῦ Γ.Ε.Ν. νά ἀποπλεύσουν γιά τήν Κρήτη.
Ἔτσι, ξέσπασε βίαιη κίνηση τοῦ πληρώματος μέ αἴτημα τόν ἄμεσο ἀπόπλου του.

Σοφία Βέμπο, η Ελληνική φωνή της πραγματικής αντίστασης

άρθρο του Παναγιώτη Μυργιώτη
Μαθηματικού

.

Σοφία Βέμπο, ένα όνομα – σύμβολο μιας εποχής δύσκολης για την πατρίδα. Μιας εποχής κατά την οποία τα παιδιά της Ελλάδας έπρεπε με αγώνα και αίμα να υπερασπιστούν την μακραίωνη Ιστορία του τόπου και την Ελευθερία και την Δημοκρατία σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Σε αυτή την δύσκολη εποχή η Σοφία Βέμπο έδωσε αγωνιστικό παρόν. Δεν φυγομάχησε, αλλά, πολέμησε. Δεν κρύφτηκε, αλλά, φανερά αγωνιζόταν. Για την Ελλάδα. Για τον κόσμο ολόκληρο.

Ας πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή. Η Σοφία γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του έτους 1910 εις την Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης . Από μικρή σε ηλικία, μέσω Κωνσταντινούπολης, με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1914, έφθασε εις την Τσαριτσάνη της Λάρισας, το χωριό του πατέρα της, και από εκεί εις τον Βόλο, όπου οι γονείς της δούλευαν ως καπνεργάτες. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια, η οποία είχε άλλα τρία παιδιά, άρχισε να δουλεύει.

Τον Σεπτέμβριο του 1933 ο αδελφός της Γιώργος πήγε εις την Θεσσαλονίκη για σπουδές και για δουλειά. Επειδή δεν είχαν νέα του η Σοφία με την κιθάρα της πήρε το πλοίο της γραμμής για να πάει εις την Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αρχίζει να παίζει την κιθάρα της και να τραγουδά. Οι επιβάτες ενθουσιάζονται και χειροκροτούν. Την πλησιάζει ο καλοντυμένος κύριος Κωνσταντίνος Τσίμπας, ο οποίος της προτείνει να ασχοληθεί με το τραγούδι. Με τη σύμφωνη γνώμη του αδελφού της Γεωργίου δέχεται την πρόταση του κυρίου και υπογράφει το πρώτο συμβόλαιο. 13 Οκτωβρίου 1933. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση της Βέμπο ως τραγουδίστριας , η οποία καταχειροκροτήθηκε. Εις την συνέχεια ο Τσίμπας, ο οποίος είναι άνθρωπος που ασχολείται με την εύρεση εργασίας σε καλλιτέχνες πείθει Αθηναίους επιχειρηματίες του χώρου να προσλάβουν την Σοφία.

Το θωρηκτό “Αβέρωφ” στη Μ. Ανατολή και την Ινδία (1941-1943) μέσα από το φωτογραφικό αρχείο του ναύτη Α. Δούκη.

.

αναδημοσίευση από το navalhistory.gr
άρθρο των Λεωνίδα Τσιαντούλα
και Θάνου Παπαδημητρόπουλου

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο 2ο τεύχος (2021) του επιστημονικού περιοδικού Folio, που εκδίδει η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία. 

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΡΧΕΙΟΥ

Το φωτογραφικό αρχείο του Ναύτη Αντώνιου Δούκη, ο οποίος υπηρέτησε στο Θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ» την περίοδο 1941-1944, παραδόθηκε από συγγενείς του στο Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας (ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ) για αξιολόγηση, τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση, με την προοπτική να παραδοθεί σε κατά κρίση μας κατάλληλο φορέα, ώστε να τεθεί στη διάθεση των ερευνητών και του κοινού. Το συγκεκριμένο αρχείο αποτελείται από 121 ασπρόμαυρες φωτογραφίες καλής ποιότητας, οι οποίες αφορούν κυρίως την περίοδο Σεπτεμβρίου 1941 έως και Νοεμβρίου 1943, κατά την οποία ο Αβέρωφ εστάλη στον Ινδικό Ωκεανό με αποστολή την συνοδεία νηοπομπών. Οι φωτογραφίες δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την καθημερινότητα του πληρώματος ενός πεπαλαιωμένου πολεμικού πλοίου, σε πρωτόγνωρες συνθήκες, κλιματολογικές και επιχειρησιακές, στις οποίες όμως ανταπεξήλθε ικανοποιητικά. Επίσης, απεικονίζουν την πόλη της Βομβάης κατά την εποχή εκείνη, η οποία φάνταζε εξωτική στα μάτια των Ελλήνων ναυτικών. Οι περισσότερες φωτογραφίες του αρχείου μπορούν θεματικά να χωριστούν σε 2 ομάδες: Τις ατομικές και ομαδικές αναμνηστικές φωτογραφίες των μελών του πληρώματος και τις φωτογραφίες που απεικονίζουν την καθημερινή ζωή και τα αξιοπερίεργα της Βομβάης, ιδωμένα μέσα από τα μάτια του παραγωγού του αρχείου.

Μάχη Πίνδου – Ελαίας – Καλαμά (28 Οκτωβρίου – 13 Νοεμβρίου 1940)

.

Μετά την κατάληψη της Αλβανίας τον Απρίλιο του 1939 από τη φασιστική Ιταλία, η στρατηγική κατάσταση στον ελληνικό χώρο ανατράπηκε. Το ελληνικό Γενικό Επιτελείο Στρατού αναγκάσθηκε να προβεί στην εκπόνηση ενός πρόσθετου πολεμικού σχεδίου, για να αντιμετωπιστούν δύο πλέον αντίπαλοι, η Ιταλία και η Βουλγαρία.

Βάσει του σχεδίου αυτού, τα Δ΄ και Ε΄ Σώματα Στρατού, με έδρες την Καβάλα και την Αλεξανδρούπολη αντίστοιχα, θα αντιμετώπιζαν τη βουλγαρική απειλή, ενώ την απειλή της Ιταλίας από την Αλβανία θα αντιμετώπιζε στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) που είχε έδρα την Κοζάνη, με τα Β΄ και Γ΄ Σώματα Στρατού, με έδρες τη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, και στο χώρο της Ηπείρου η ανεξάρτητη ενισχυμένη VIII Μεραρχία με έδρα τα Ιωάννινα. Στον ενδιάμεσο χώρο της Πίνδου, σαν σύνδεσμος των τμημάτων θεάτρων επιχειρήσεων Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου θα ενεργούσε, υπό το ΤΣΔΜ, το απόσπασμα Πίνδου με έδρα το Επταχώρι. Το Α΄ΣΣ θα παρέμενε αρχικά στην Αθήνα αφού στην εξεταζόμενη περίοδο, ο ελληνικός στρατός διέθετε συνολικά πέντε Διοικήσεις Σωμάτων Στρατού με δεκατέσσερις Μεραρχίες Πεζικού, μειωμένης συνθέσεως.

Από τις αρχές του 1940, η πολιτική της Ιταλίας, παρά τις προβλέψεις του «Συμφώνου Φιλίας, Συνδιαλλαγής και Δικαστικού Διακανονισμού», που συνδεόταν με την Ελλάδα από τις 23 Σεπτεμβρίου 1928 και με προβλεπόμενη ισχύ μέχρι τον Οκτώβριο του 1939, άρχισε να μεταστρέφεται και να λαμβάνει εχθρικό χαρακτήρα.

Ένας στρατιώτης διηγείται…

.

Ανδρέας Ζ. Μανουράς

Είμαστε έξι αδέλφια: Γιώργης, Ανδρέας, Γιάννης, Μανόλης, Ευγένιος και Ρωξάνη. Στην κήρυξη του πολέμου είμαστε οι τέσσερις πρώτοι στρατεύσιμοι. Σύμφωνα με τον Νόμο, ο πρώτος απαλλασσόταν και ο δεύτερος (έπρεπε) να υπηρετεί στα μετόπισθεν.

Δεν εκάμαμε χρήση του δικαιώματος. Ο πρώτος κατετάγη εθελοντής. Ζήτησε και ήλθε και αυτός στην πρώτη γραμμή. Στην Αλβανία. Ο τέταρτος υπηρετούσε τη θητεία του στα Βουλγαρικά σύνορα και κατά την κατάρρευση είμαστε και οι τέσσερις στην πρώτη γραμμή. Ο πέμπτος ήταν ανήλικος, δεκαεπτά χρόνων τότε.

Πόσος ενθουσιασμός και τι ανυπομονησία να φύγουμε για το μέτωπο…

Βαδίζαμε σχεδόν μέρα νύχτα, εκτός τις πολύ σπάνιες μέρες που ο καιρός ήταν αίθριος, για τον κίνδυνο των αεροπλάνων….

Το Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό στο Έπος του 1940

.

Η συμβολή της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας στο Έπος του ’40, από την έναρξη μέχρι και τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

του υποναυάρχου ε.α. Νίκου Παπανικολόπουλου

.

Για τον Έλληνα, η θάλασσα δεν είναι απλά ένα ταξίδι ή μια περιπέτεια. Είναι τρόπος ζωής που μονιάζει και μανιάζει μαζί της ένας λαός ολάκερος, μια ιστορία απέραντη. Μια ιστορία που ξεκινά από την ένδοξη ναυμαχία της Σαλαμίνας κατά των Περσών (480 π.Χ.), συνεχίζεται με το «θαύμα του ’21» όπου οι Έλληνες ποτέ δεν νικήθηκαν στη θάλασσα, με επισφράγισμα τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (1827), ξαναζωντανεύει με τις νικηφόρες ναυμαχίες των Βαλκανικών πολέμων, της Έλλης (1912) και της Λήμνου (1913) και φτάνει στο Έπος του ’40, το οποίο αναμφίβολα γράφτηκε στην Πίνδο, το Γράμμο και το Βίτσι, αλλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και στην ένδοξη συμμέτοχη της εμπορικής μας ναυτιλίας.

Ελληνικά φορτηγά πλοία είχαν συμμετοχή στην επιχείρηση αποχώρησης των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Δουνκέρκη (Μάιος 1940), στις επικίνδυνες νηοπομπές για τον εφοδιασμό της Σοβιετικής Ενώσεως, στο αρκτικό λιμάνι Μούρμανσκ (1941-1944), αλλά και στην απόβαση στη Νορμανδία (Ιούνιος 1944) που έκρινε και τη συντριβή των ναζιστικών δυνάμεων.

Ανέκδοτη αφήγηση στις 15 Αυγούστου του 1940 στην Τήνο

.

Καθηγητής  Βασίλειος Δρακόπουλος (*)

Κατά την παραμονή μας στην Τήνο παρατηρήσαμε ότι κάθε πρωί έκανε την εμφάνισή του ένα αεροπλάνο πάνω από το λιμάνι της Τήνου χωρίς διακριτικά σήματα. Επρόκειτο, όπως μας έλεγαν οι Τηνιακοί, για Ιταλικό αναγνωριστικό.

Στις 15 Αυγούστου, που ήταν η εορτή της Παναγίας και ήλθαν προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και γέμισε η Τήνος από ανθρώπους και το λιμάνι από καράβια, κατά τις 8:00 το πρωί φάνηκε το Ιταλικό αεροπλάνο (χωρίς σήματα) και ενώ τις άλλες μέρες δεν καθυστερούσε αλλά απλώς πέρναγε πάνω από το λιμάνι, εκείνη την ημέρα έκοβε βόλτες συνεχώς πάνω από το λιμάνι και διερωτηθήκαμε γιατί γίνεται αυτό σήμερα, οπότε ο καπετάν Γιάννης ο Κουρεντζής μας είπε: «Μα δε βλέπετε ότι έχει έλθει το καταδρομικό ΕΛΛΗ έξω από το λιμάνι και μέσα το λιμάνι είναι γεμάτο καράβια; Ίσως παίρνει φωτογραφίες για να εξακριβώσει γιατί αυτές οι κινήσεις». Εν τω μεταξύ, το αεροπλάνο εξακολουθούσε να υπερίπταται με μικρές διακοπές μέχρι τις 8:15.

Το καταδρομικό ΕΛΛΗ είχε εκτός του οπλισμού του κανονικού και 120 ανθυποβρυχιακές βόμβες. Κατά τις 8:30 είχε απλώσει την τέντα και ο κυβερνήτης Χατζόπουλος είχε διατάξει και ετοιμαζότανε άγημα, που ήθελε να μετάσχει στην περιφορά της εικόνας της Παναγίας. Ξαφνικά εκεί που καθόμασταν στην βεράντα του ξενοδοχείου και τρώγαμε σύκα ακούμε έναν υπόκωφο κρότο από το λιμάνι, κατόπιν δεύτερο και τρίτο και βλέπουμε το άλμπουρο του ΕΛΛΗ να πέφτει προς την πλώρη του καραβιού.

Προσωπικές Μαρτυρίες από τη μάχη της Κρήτης 20 Μαΐου 1941

.

Η ιστορική πραγματικότητα της μάχης της Κρήτης αποτυπώνεται μέσα από προσωπικές μαρτυρίες. Οι μαρτυρίες αυτές περιέχονται στο βιβλίο της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού «Μνήμες Πολέμου 1897-1974, Αθήνα, 2012» και είναι προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων, οι οποίοι καταγράφουν τα γεγονότα μέσα από μια προσωπική, ενδεχομένως πιο συναισθηματική και εκ των πραγμάτων υποκειμενική ματιά.

Περιοχή Ρεθύμνου, 20 Μαΐου 1941, Απόσπασμα από το βιβλίο Διαφυγή από την Κρήτη του Αυστραλού Υπολοχαγού Lew Lind

Εκατοντάδες σκοτεινές μορφές εκσφενδονίζονταν από τις πλευρές των αεροπλάνων, ρίχνονταν για ένα δευτερόλεπτο σαν βολίδες και μετά άνθιζαν μέσα στο χρώμα. Ήταν αλεξιπτωτιστές και ο ουρανός φαινόταν να είναι γεμάτος απ’ αυτούς. Πράσινα, άσπρα, καφέ, μπλε, κίτρινα και κόκκινα αλεξίπτωτα έπεφταν σαν κομφετί και ήδη οι μονάδες μας στην ανατολική περίμετρο του αεροδρομίου ανάμεναν αυτούς με όπλα και πολυβόλα.

Μάρκου Γ. Πολιουδάκη, Η μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο, Αθήνα 1983, σελ. 122

Ηράκλειο, 24 Μαΐου 1941

Δίπλα στο σπίτι ήτον ένας μεγάλος ελαιώνας σπαρμένος στάρι. Υποψιάστηκα ότι ίσως νάναι Γερμανοί.
Λέω λοιπόν του Νικολή, του προσδιορίζω και του λέω. – Θα κάμεις κύκλο, θα πας απ’ αυτό το μέρος, θα πιάσεις αυτή την ελιά, τούδειξα δε (μ)πιστεύω νάναι Γερμανοί, ας λάβομε τα μέτρα μας, διότι ίσως να μας έμεινε καμιά ομάδα στη (μ)προηγούμενη μάχη, η οποία μας εδιέφυγε κι είναι εκεί οχυρωμένη.

Ο Μιλτιάδης του Καλπακίου, Χαράλαμπος Κατσιμήτρος[1886−20 Φεβρουαρίου 1962]

.

Ευαγγελία Κ. Λάππα
28 Απριλίου 2023

Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος χαρακτηρίζεται, από την γράφουσα, ως Μιλτιάδης του Καλπακίου. Ο αντιστράτηγος Κατσιμήτρος μεγαλούργησε στο Έπος του 1940 και στη συνέχεια συκοφαντήθηκε και φυλακίστηκε, όπως και ο μεγάλος Μαραθωνομάχος στρατηγός Μιλτιάδης.

 Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος γεννήθηκε στο χωριό Κλειτσός της Ευρυτανίας στις 1 Ιανουαρίου 1886.Γονείς του ήταν ο Γεώργιος και η Βασιλική Κατσιμήτρου, αγρότες και κτηνοτρόφοι στο χωριό Κλειτσός του νομού Ευρυτανίας. Είχε έναν αδελφό, τον ιερέα Νικόλαο και δύο αδελφές, την Ανδρομάχη και την Καλλιόπη.

Το 1904 ο Χαράλαμπος κατετάγη, ως εθελοντής στον Ελληνικό στρατό. Το 1911 εισήλθε στην Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυπασπιστή του Πυροβολικού, το Σεπτέμβριο του 1912.

Ως Ανθυπολοχαγός, συμμετείχε στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο του 1913 και, ως Λοχαγός, στο Μακεδονικό Μέτωπο του 1917 – 1918. Ως Ταγματάρχης, συμμετείχε στην Μικρασιατική εκστρατεία (1922), όπου τραυματίστηκε στο γόνατο από σφαίρα, στην μάχη του Χασάν Μπελ.

Το 1923 προήχθη σε Αντισυνταγματάρχη. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου υπηρέτησε σε διάφορες επιτελικές θέσεις του Υπουργείου Στρατιωτικών και του Γενικού Στρατηγείου, ενώ φοίτησε στην Ανωτέρα Σχολή Πολέμου και ανεδείχθη επιτελικός αξιωματικός την περίοδο 1924-1925. Το 1930 προήχθη στο βαθμό του Συνταγματάρχη. Στις 11 Ιανουαρίου 1937 προήχθη σε Υποστράτηγο και διετέλεσε Διοικητής της VII^ης Μεραρχίας Δράμας.

Η Μάχη των Οχυρών (06-09 Απριλίου 1941)

.

Ουέιβελ: «Μετά τη σύμπτυξη των δυνάμεων τις οποίες αναφέρετε τι απομένει στη Μακεδονία και τη Θράκη για να αντισταθεί κατά της γερμανικής εισβολής;»

Παπάγος: «Τα οχυρά και η στοιχειώδης προκάλυψη»

Συνομιλία Αρχιστράτηγου του Ελληνικού Στρατού, Α. Παπάγου, με τον Αρχηγό των Βρετανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, Στρατηγό Ουέιβελ, Ανάκτορα Ταοϊου, 22 Φεβρουαρίου 1941

Εισαγωγή

«Μάχη των Οχυρών» ονομάστηκε ο τετραήμερος αμυντικός αγώνας των υπερασπιστών της αποκαλούμενης «Γραμμής Μεταξά» έναντι των γερμανικών δυνάμεων οι οποίες την 0515 της 6ης Απριλίου 1941 επιτέθηκαν απροειδοποίητα εναντίον της Ελλάδας. Η Γερμανία, έχοντας ήδη αποφασίσει να εισβάλει στην ΕΣΣΔ, αναγκάστηκε, με αφορμή την οριστική αποτυχία της ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα, να επέμβει προκειμένου να ελέγξει πλήρως τα Βαλκάνια, μια από τις βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας της ρωσικής εκστρατείας. Προς αυτό το σκοπό ενεργοποίησε το «Γερμανό- Ιταλικό Σύμφωνο Φιλίας και Συμμαχίας», γνωστό και ως «Χαλύβδινο Σύμφωνο» και έσπευσε να συνδράμει την Ιταλία εισβάλοντας ταυτόχρονα στην Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα υλοποιώντας το σχέδιο με την κωδική ονομασία «ΜΑΡΙΤΑ».

Η Εαρινή Επίθεση των Ιταλών και η Μάχη στο Ύψωμα 731(09-15 Μαρτίου 1941)

.

Εισαγωγή

Τον Ιούνιο του 1940 η Ιταλία εισήλθε επίσημα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δείχνοντας εξ αρχής τις απειλητικές της διαθέσεις, καθώς κατηγορούσε την Ελλάδα για δήθεν προσφορά βοήθειας στους αντιπάλους της, κλιμάκωσε τις ενέργειές της και μετέφερε ισχυρές δυνάμεις προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση η ελληνική στρατιωτική ηγεσία ενίσχυσε τους μεθοριακούς σχηματισμούς της εν αναμονή της επικείμενης ιταλικής εισβολής. Μετά από σωρεία σοβαρών πολιτικοστρατιωτικών προκλήσεων την 28η Οκτωβρίου 1940, μετά την άρνηση της Ελληνικής Κυβέρνησης να αποδεχθεί την είσοδο ιταλικών στρατευμάτων στην επικράτειά της, η φασιστική Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Ελλάδας.

Η ελληνοϊταλική σύρραξη που ακολούθησε, εξελίχθηκε σε τρείς περιόδους:

• Α΄ Περίοδος (28 Οκτωβρίου-13 Νοεμβρίου 1940), η οποία περιλαμβάνει την εκδήλωση της ιταλικής επίθεσης στην Ήπειρο, όπου ο ελληνικός στρατός βρέθηκε σε θέση άμυνας και δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες για την ανάληψη επιθετικής πρωτοβουλίας, απέκρουσε την ιταλική προέλαση.

• Β΄ Περίοδος (14 Νοεμβρίου 1940-6 Ιανουαρίου 1941), κατά την οποία διεξήχθη η αντεπίθεση και η προέλαση του ελληνικού στρατού μέσα στο έδαφος της Αλβανίας στις περιοχές της Βορείου Ηπείρου, τις οποίες και κατέλαβε.

• Γ΄ Περίοδος (7 Ιανουαρίου-26 Μαρτίου 1941), η οποία περιλαμβάνει τις επιθετικές επιχειρήσεις του Β΄ Σώματος Στρατού (Β΄ΣΣ) στην κατεύθυνση Κλεισούρα-Βεράτι με σκοπό την ανακατάληψη της Κλεισούρας, καθώς και της μεγάλης σε έκταση Εαρινής Επίθεσης των Ιταλών, η οποία τελικά δεν απέφερε ουσιαστικά αποτελέσματα για τις ιταλικές δυνάμεις.

Η Ζωή εν πλω στο Υποβρύχιο ΓΛΑΥΚΟΣ: Μια βρετανική μαρτυρία

Υποβρύχιο ΓΛΑΥΚΟΣ. Αρχείο: Δημήτρης Γκαλών

αναδημοσίευση από το Περί Αλός
Μετάφραση: Αντιπλοίαρχος Γιώργος Απιδιανάκης ΠΝ,
Διοικητής Βάσης Υποβρυχίων
Δημοσιεύεται για πρώτη φορά με την
έγκριση του Γ. Απιδιανάκη για το Περί Αλός

.

Μετά την αποδημία του Στόλου στην Αλεξάνδρεια τον Απρίλιο του 1941, τα ελληνικά υποβρύχια τέθηκαν υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του Διοικητή του 1ου Βρετανικού Στολίσκου Υποβρυχίων. Από τον Ιούνιο, αφού ολοκληρώθηκαν κάποιες βασικές επισκευές, τα υποβρύχια ξεκίνησαν τις πρώτες περιπολίες στην περιοχή του Καστελόριζου. Από τη θέση αυτή αναμενόταν να αναχαιτίσουν εμπορικά πλοία της Γαλλίας του Βισύ τα οποία διέφευγαν από τη Συρία μετά από την επέμβαση των βρετανικών στρατευμάτων. Το ΓΛΑΥΚΟΣ εκτέλεσε την πρώτη του περιπολία μεταξύ 12 και 27 Ιουλίου 1941 με νέο Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Βασίλειο Ασλάνογλου στην περιοχή του Καστελόριζου και στην περιοχή της Ρόδου. Στα ελληνικά υποβρύχια επέβαιναν επίσης Βρετανοί αξιωματικοί ως σύνδεσμοι με τη Βρετανική Διοίκηση. Ακολουθεί η ανεπίσημη αναφορά του Ανθυποπλοιάρχου R.G. Simmers προς τον Διοικητή του 1ου Στολίσκου Βρετανικών Υποβρυχίων που επέβη στην πρώτη περιπολία του ΓΛΑΥΚΟΣ. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται το τμήμα της που αφορά…Στη Ζωή στα Ελληνικά Υποβρύχια!

Πηγή: ADM 199/1150

.

31η Ιουλίου 1941
Κύριε,

Έχω την τιμή να υποβάλω τις ακόλουθες παρατηρήσεις επί της περιπολίας του ελληνικού υποβρυχίου ‘’ΓΛΑΥΚΟΣ’’, από 12 έως 27 Ιουλίου 1941. Το παρόν σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επίσημη αναφορά αλλά ανήκει στη φύση των δικών μου προσωπικών παρατηρήσεων

ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑ

Επειδή δεν εφαρμοζόταν το σύστημα «Νύχτα για Μέρα» για τη ρύθμιση της εσωτερικής υπηρεσίας, είχα άστατη παρουσία στα γεύματα αλλά, όταν ένιωθα πεινασμένος, δεν υπήρχε δυσκολία στην εξεύρεση φαγητού εκτός του ωραρίου των γευμάτων. Μακαρόνια, ρύζι και κομπόστα βερίκοκο φαινόταν να είναι τα βασικά είδη διατροφής αλλά συμπληρώνονταν από μια ποικιλία από σούπες και κονσέρβες με κρέας ή ψάρι. Το ψωμί διαρκούσε για τις τρεις πρώτες μέρες. Στις επόμενες τέσσερεις με πέντε μέρες διατίθετο ένα είδος παξιμαδιού, ενώ για το υπόλοιπο του ταξιδιού οι γαλέτες. Αμφότερα τα δύο τελευταία ήταν ιδιαίτερα εύγεστα συνοδευόμενα από ένα είδος βουτύρου που υπήρχε σε αφθονία. Το πόσιμο νερό ήταν μεν αποχρωματισμένο, σαν από σκουριά, αλλά ήταν καλό και αρκετά δροσερό. Δεν τέθηκε περιορισμός στη χρήση του νερού από την αρχή του ταξιδιού οπότε σημειώθηκε μια μικρή έλλειψη προς το τέλος της περιπολίας με αποτέλεσμα να απαγορευτεί η χρήση του για προσωπικό πλύσιμο κατά τις τελευταίες μέρες.

Όσο για το αλκοόλ, δεν επιτρεπόταν η κατανάλωσή του μέχρι την έξοδο από τον τομέα περιπολίας. Κατόπιν επιτρεπόταν ένα μπουκάλι μπύρας το βράδυ. Μετά χαράς αναφέρω ότι αυτό δεν αποτέλεσε κακή επιρροή για εμένα!

Η Μάχη της Χειμάρρας (20-22 Δεκεμβρίου 1940)

Εξώφυλλο της εφημερίδας «Καθημερινή», αναγγέλλει την νίκη του Ελληνικού Στρατού.

.

Μαρίνα Σ. Τσιρτσίκου
Μ.Υ. ΠΕ-ΚΕ/Α΄, Ιστορικός

Τον Οκτώβριο του 1940, οι δυνάμεις του Άξονα1 (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία) είχαν καταλάβει το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, τη Δανία και την Πολωνία. Η Ιταλία, από τις αρχές Απριλίου του 1939, είχε καταλάβει την Αλβανία, εγκαθιστώντας στα Τίρανα φιλοϊταλική κυβέρνηση υπό τον Πρωθυπουργό Σεφτσέτ ή Σεφκέτ Μπέη Βερλάτσι (Shefqet bej Vërlaci,1877-1946).

Τον Απρίλιο του 1939, στην Αλβανία αποβιβάστηκαν τρεις μεραρχίες με πολλά ελαφρά άρματα, προκαλώντας την ανησυχία της Βρετανίας και της Γαλλίας, οι οποίες έσπευσαν να εγγυηθούν για την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας και της Ρουμανίας.

Ωστόσο, μετά τη δυσμενή εξέλιξη της Μάχης της Δουνκέρκης (26 Μαΐου 1940 – 5 Ιουνίου 1940) μεταξύ των Δυνάμεων του Άξονα και των συμμαχικών δυνάμεων (Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο), η μεν Γαλλία αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει με τη Γερμανία (22 Ιουνίου 1940), η δε Βρετανία, που είχε καταφέρει να περιορίσει τις απώλειες στο ανθρώπινο δυναμικό της, μπορούσε να παρέχει περιορισμένη βοήθεια στην Ελλάδα.

Στα Βαλκάνια, τον Οκτώβριο του 1940, η Γιουγκοσλαβία εκδήλωσε φιλική πολιτική προς τον Άξονα, ενώ η Ρουμανία, που είχε καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα στις 7 Οκτωβρίου, συνεργαζόταν πλέον πολιτικά μαζί του. Η Ελλάδα, έχοντας περιέλθει σε δυσχερή θέση, καθώς δεν ήταν πλέον εφικτή η εφαρμογή του Βαλκανικού Συμφώνου του 1934 (Ελλάδα, Τουρκία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία), καλείτο να προετοιμαστεί στρατιωτικά για υπεράσπιση της εδαφικής κυριότητάς της.

Η μάχη Μόροβας – Ιβάν και η απελευθέρωση της Κορυτσάς (14 – 22 Νοεμβρίου 1940)

.

Υπλγός (ΠΖ) Ξιφαράς Δημήτριος, του Τμήματος Ιστορίας Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ
Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΡΥΤΣΑΣ ΑΠΟ ΤΟ Γ΄ ΣΣ.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΠΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΥ ΚΑΤΕΧΟΤΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ, 22 ΝΟΕ 1940

Εισαγωγή – Γενική κατάσταση

Μετά την αναχαίτιση της ιταλικής επίθεσης στα θέατρα επιχειρήσεων της Ηπείρου και της Πίνδου, το Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε την προώθηση των ελληνικών δυνάμεων που βρίσκονταν στο μέτωπο της βορειοδυτικής Μακεδονίας, δυτικά του ορεινού όγκου της Πίνδου. Στόχος ήταν η εξασφάλιση του ανεφοδιασμού των μαχόμενων τμημάτων έναντι του επερχόμενου χειμώνα με τη χρησιμοποίηση της αμαξιτής οδού Κορυτσά – Ερσέκα – Μέρτζανη – Ιωάννινα.

Η στρατηγική συγκέντρωση των ελληνικών δυνάμεων ολοκληρώθηκε την 13η Νοεμβρίου και απέμενε η ευρείας κλίμακας επιθετική επιχείρηση προς τον ορεινό όγκο Μόροβας – Ιβάν και την πόλη της Κορυτσάς.

Περιγραφή του πεδίου της μάχης

Ο ορεινός όγκος Μόροβας, φύσει οχυρός, είχε οργανωθεί αμυντικά από τον εχθρό και κάλυπτε το υψίπεδο της Κορυτσάς. Περιβαλλόταν από το Δέβολη ποταμό που ήταν ισχυρό κώλυμα και σχημάτιζε προς βόρεια τη στενωπό Τσαγκόνι (ζωτικό έδαφος της αμυντικής τοποθεσίας), από την οποία διερχόταν η σκυρόστρωτη οδός Φλώρινας – Κορυτσάς.