Η άγνωστη ναυμαχία της Σούδας και το παράπονο του Μιαούλη

αναδημοσίευση από τα Χανιώτικα Νέα
άρθρο της φιλολόγου Μαρίας Μαράκη

.

Δεν φαίνεται να έμεινε ικανοποιημένος ο υδραίος ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης από το αποτέλεσμα της Ναυμαχίας της Σούδας που πραγματοποιήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1825 στην είσοδο του λιμανιού, παρά το νικηφόρο για τον Ελληνικό στόλο αποτέλεσμα αυτής.

Αυτό αποδεικνύεται από την επιστολή που έστειλε προς την Ελληνική κεντρική Διοίκηση, μία ημέρα μετά τη διεξαγωγή της, ζητώντας εναγωνίως την ενίσχυση του ελληνικού στόλου σε πυρπολικά. Γράφει λοιπόν ο θρυλικός θαλασσομάχος στην επιστολή αυτή που αποπνέει, κατά τον ιστορικό Σίμψα, το ανικανοποίητο και την ανησυχία του ηγέτη που δεν έχει τα μέσα να φέρει σε πέρας την αποστολή του :« Βλέπετε, λοιπόν, πόση ανάγκη είναι να ετοιμασθούν και να κατασκευασθούν πολλότατα πυρπολικά. Όσο και αν κοστίζουν αυτά είναι το μόνον ισχυρόν όπλον της Ελλάδος κατά της Τουρκίας, μάλιστα εις τον εφετεινόν χρόνον…Ειδεμή σας βεβαιώνω και η ευγενία σας το γνωρίζει καλά, ότι δεν μας ωφελούν τίποτε όλων των εχθρικών στόλων αι τωριναί ζημίαι, όταν ημείς μία φοράν ευρεθώμεν χωρίς πυρπολικά ήγουν άοπλοι».

Και δεν παραπονιόταν άδικα ο Μιαούλης για την απουσία των πυρπολικών καθώς τα πυρπολικά ήταν ο μοναδικός τρόπος να αντιμετωπίσει ο Ελληνικός στόλος εκείνη τη ν περίοδο τον πολυάριθμο Τουρκοαιγυπτιακό. Τα πυρπολικά, όμως κόστιζαν και τα χρήματα από το δάνειο των Άγγλων είχαν δαπανηθεί κατά τον εμφύλιο πόλεμο.

ΛΙΓΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Μετά τη νίκη του Ελληνικού στόλου εναντίον του οθωμανικού στη ναυμαχία του Κάβο Ντόρο στις 20 Μαΐου 1825 ο Οθωμανικός στόλος που απόμεινε κατευθύνθηκε προς το λιμάνι της Σούδας. Τα καράβια του Σαχτούρη κυνήγησαν το στόλο αυτό μέχρι το Μαλέα. Από εκεί και κάτω ανέλαβε τη δίωξη τους ο Μιαούλης με τη δική του ναυτική μοίρα. Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στη Μήλο από όπου παρακολουθούσε τις κινήσεις του εχθρού προκειμένου να εμποδίσει νέα μελλοντική απόβαση του τουρκοαιγυπτιακού στόλου που βρισκόταν στο λιμάνι της Σούδας στην Πελοπόννησο. Μαζί του ήταν και ο Γεώργιος Ανδρούτσος και ο Νικολής Αποστόλης.

Καθώς λοιπόν βρισκόταν στη Μήλο, πληροφορήθηκαν από τον Ιωάννη Ζάκα, που τον είχαν στείλει για κατασκοπία, ότι όλα τα εχθρικά πλοία βρισκόταν συγκεντρωμένα πίσω από το φρούριο της Σούδας άτακτα και απροφύλακτα. Αποφάσισαν λοιπόν να επιτεθούν στον εχθρικό στόλο με στόχο να τον κάψουν μέσα στο λιμάνι και για το σκοπό αυτό απέπλευσαν δύο ελληνικές μοίρες. Το βράδυ λοιπόν της 31ης Μαΐου οι δύο αυτές μοίρες συνάντησαν έξω από το λιμάνι της Σούδας δεκαπέντε εχθρικές προφυλακίδες τις οποίες ανάγκασαν να καταφύγουν μέσα σε αυτό.

Η ΕΚΠΛΗΞΗ

Εδώ, όμως, τους περίμενε μία έκπληξη. Σχετικά με αυτήν ο Σπ. Τρικούπης αναφέρει: «Αλλά ηύραν τα εχθρικά πλοία εν τάξει εις τέσσαρας μοίρας διηρημένα, εξ ων η μία εσάλευεν επί της άκρας του λιμένος έσωθεν του φρουρίου, αι δύο επί της μιας και της άλλης εισόδου του νησιδίου δεξιόθεν και αριστερόθεν, η δε τετάρτη εν τω έξωθεν του νησιδίου λιμένι. Ηπόρησαν δε οι Έλληνες ιδόντες απροσδοκήτως την τάξιν και μετατόπισιν των εχθρικών πλοίων.» Αυτή η απόλυτη τάξη με την οποίαν ήταν παραταγμένος ο εχθρός σήμαινε σαφώς ότι είχε προειδοποιηθεί για την επικείμενη επίθεση του Ελληνικού στόλου. Μετά από σκέψη απέδωσαν αυτό του γεγονός της πληροφόρησης του εχθρικού στόλου σε ενέργεια του πλοιάρχου της γαλλικής γολέτας «Αμάραντος» ο οποίος επισκέφτηκε το ναύαρχο Μιαούλη, όταν ήταν στη Μήλο και εκεί πληροφορήθηκε από τον ίδιο τις προθέσεις του Ελληνικού στόλου.

Από την πλευρά του ο Γάλλος πλοίαρχος στη συζήτηση που είχαν με το Μιαούλη τον πληροφόρησε ότι αγκυροβόλησε για ύδρευση και ότι σκόπευε να πλεύσει στην Ύδρα ή στο Ναύπλιο. Πραγματικά ανοίχθηκε στο πέλαγος η γολέτα την ίδια ημέρα, που ανοίχτηκε ο Ελληνικός στόλος κατευθυνόμενος στη Σούδα, αλλά βρέθηκε πέρα από κάθε προσδοκία μέσα στο λιμάνι της Σούδας, όταν έφθασαν εκεί οι Έλληνες. Υποψιάστηκαν, λοιπόν, ίσως όχι άδικα, ότι Γάλλος πλοίαρχος έσπευσε να ανακοινώσει τα σχέδια των Ελλήνων στους Τουρκοαιγυπτίους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το γεγονός αυτό απασχόλησε και την Ελληνική κυβέρνηση η οποία θεώρησε ένοχο τον πλοίαρχο και ζήτησε από τη Γαλλική να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοιου είδους παρεκτροπές.

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Στη συνέχεια οι Έλληνες, αν και βρήκαν τον εχθρό προετοιμασμένο για τη ναυμαχία, δεν πτοήθηκαν, αλλά έσπευσαν να του επιτεθούν με δύο ναυτικές μοίρες στις 2 Ιουνίου 1825. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε στις 11 το πρωί, την ώρα που ο Αιγυπτιακός στόλος με 40 περίπου πλοία (μπρίκια, κορβέτες και φρεγάτες) υπό την κάλυψη των πυροβόλων της νησίδας της Σούδας και του Καλαμίου έβγαινε έξω από το λιμάνι. Ακολούθησε σφοδρός κανονιοβολισμός και από τις δύο πλευρές. Στην αρχή της ναυμαχίας, σύμφωνα με το ημερολόγιο καταστρώματος του πλοιάρχου του πλοίου «Μιλτιάδης» Γεωργίου Σαχίνη, ο πυρπολητής Ι. Στύππας κατευθύνθηκε με το πυρπολικό του εναντίον εχθρικής κορβέτας χωρίς αποτέλεσμα καθώς αυτό κάηκε πριν την προσκόλλησή του σε αυτήν.

Μετά από λίγο όρμησε με το πυρπολικό του στον ίδιο εχθρικό δρόμωνα ο Αντώνιος Θεοφάνους Βώκος και κατόρθωσε να το ανάψει με επιτυχία. Επίσης καθώς καιγόταν το εχθρικό πλοίο ο Αναγνώστης Δημαμάς έριξε με επιτυχία το δικό του πυρπολικό ολοκληρώνοντας έτσι την ανάφλεξη αυτού. Στη συνέχεια ο Γ. Πολίτης επιχείρησε να κάψει με το πυρπολικό του μια άλλη κορβέτα που βρισκόταν πλησίον του φρουρίου. Απέτυχε ,όμως η προσπάθεια του εξαιτίας των συνεχών πυροβολισμών από το φρούριο της Σούδας και από τα παρακείμενα εχθρικά πλοία. Στο σημείο έσπευσε να βοηθήσει τον Γ. Πολίτη, που στο μεταξύ τον περικύκλωσαν τριάντα εχθρικές λέμβοι, το πλοίο του Γ. Σαχίνη στο οποίο βρήκαν καταφύγιο με κίνδυνο της ζωής τους ο Γ. Πολίτης και οι άνδρες του.

Η ναυμαχία κράτησε έως το απόγευμα και το μεγαλύτερο επίτευγμα των Ελλήνων κατά τη διάρκεια αυτής ήταν η ανατίναξη της κορβέτας που ήταν υποναυρχίδα του εχθρικού στόλου και είχε 24 κανόνια και πλήρωμα 200 ανδρών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 200 ναύτες σώθηκαν τρεις. Οι υπόλοιποι κάηκαν ή πνίγηκαν. Από την πλευρά των Ελλήνων φονεύθηκαν 10 και άλλοι τόσοι σχεδόν πληγώθηκαν. Κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας υπέστησαν ζημιές και μερικά άλλα τουρκικά πλοία.

Το αρχικό σχέδιο του Ελληνικού στόλου ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή του τουρκικού εντός του Ναυστάθμου. Οι σημαντικές ζημιές όμως, που υπέστησαν τα πλοία, τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν και να επιστρέψουν στην Ύδρα και τις Σπέτσες για την επιδιόρθωση τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτή τη ναυμαχία χρησιμοποίησαν οι Έλληνες για το ίδιο πλοίο δύο πυρπολικά, το ένα από το προσήνεμο και το άλλο από το υπήνεμο. Ήταν μια καινούρια τακτική, που είχε για πρώτη φορά εφαρμοσθεί στις Οινούσες το Σεπτέμβρη του 1824. Η δράση ενός μόνου πυρπολικού, όπως γινόταν μέχρι τότε, δεν έφερνε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Ακόμα τη ναυμαχία της Σούδας απεικόνισε καλλιτεχνικά σε υδατογραφία ο φιλέλληνας James Emerson o οποίος την παρακολούθησε από τη ναυαρχίδα του Μιαούλη.

ΦΩΣ ΣΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Η ναυμαχία της Σούδας, αν και μικρή σε έκταση, ήταν η τρίτη κατά σειρά επιτυχία του Ελληνικού στόλου που αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων σε μια δύσκολη περίοδο για την έκβαση της επανάστασης.( Ναυμαχία Μεθώνης στις 30 Απριλίου, Ναυμαχία Καφηρέα στις 20 Μαΐου, Ναυμαχία Σούδας στις 2 Ιουνίου)

Είναι επίσης ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της τοπικής μας Ιστορίας, άγνωστο στους περισσότερους, το οποίο αξίζει να διερευνηθεί και να φωτιστεί στις λεπτομέρειες τους.

Προς την κατεύθυνση αυτή βοήθησε τελευταία η βιωματική περιγραφή αυτής από τον πλοίαρχο του βρικίου «Μιλτιάδης», Γεώργιο Σαχίνη, όπως καταγράφεται στην ειδική έκδοση του Ιδρύματος Ευγενίδου και των Γενικών Αρχείων του Κράτους «Εβγήκαμεν εις τα πανία» με την ευκαιρία της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική επανάσταση.

Βιβλιογραφία

1.Μιχαήλ Ποταμιτάκης, Το Λιμάνι της Σούδα στο πέρασμα του χρόνου- Σύντομο Οδοιπορικό, Χανιά, Ιούνιος 1996
2.Σπ.Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Τ.Γ΄, έκδ. Επετείου1821-1971, εν Αθήναις.
3.Διονύσιος Κόκκινος, Η Ελληνική επανάστασις, Μέλισσα 3η έκδ. ,Αθήνα 1957
4.Μάριος- Μάρκος Σίμψας, Το ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων, εκδ. ΓΕΝ, Αθήνα 1982
5.https:www.eef.edu.gr/el/nea/ebgikamen-eis-ta-pania

.

Σελίδα Πηγής

Eικόνα: Το άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη στην Σύρο από το Wikimedia Commons