Το ναυάγιο των Φλεβών τον Νοέμβριο του 1934

.

Γιώργος Λαουτάρης

Η πρώτη φορά που έγινε «της Πόπης»

Μια ναυτική τραγωδία με 4 νεκρούς και πολλά ερωτηματικά έχει σημαδέψει την τοπική ιστορία της Βουλιαγμένης. Το βράδυ της 27ης Νοεμβρίου 1934 το ατμόπλοιο «Πόπη» προσέκρουσε στη μικρή νησίδα Κασίδης που βρίσκεται μεταξύ των Φλεβών και της χερσονήσου του Λαιμού, πήρε κλίση πολύ γρήγορα και βυθίστηκε κατά το ήμισυ, ωθώντας στην κρύα θάλασσα τους πάνω από 120 αιφνιδιασμένους επιβάτες του.

Η «Πόπη» της ναυτιλιακής εταιρείας των αδερφών Ποταμιάνου εκτελούσε το δρομολόγιο της άγονης και επιδοτούμενης από το κράτος τότε γραμμής των Κυκλάδων προς Πάρο, Νάξο, Σαντορίνη, Αμοργό, Σύρο, Φολέγανδρο, Σίκινο, Ανάφη, Σχοινούσα, Κουφονήσι, Σέριφο και Ίο, τα χρόνια που ο τουρισμός ακόμη δεν είχε αγγίξει τα νησιά. Καθώς η θάλασσα εκείνη τη νύχτα περιγράφεται από όλους ως γαλήνια με ελαφρύ βοριαδάκι, το σοκ που προκάλεσε στην κοινή γνώμη το ναυάγιο της «Πόπης» με την αγωνία για τους αγνοούμενους και τους άνω των 100 ναυαγούς να ξυλιάζουν στο κρύο βρεγμένοι όλο το βράδυ πάνω στη βραχονησίδα, ήταν τόσο μεγάλο που από τότε έμεινε στη γλώσσα μας η έκφραση «έγινε της Πόπης».

Το νέο μαθεύτηκε γρήγορα από …στόμα σε στόμα, καθώς οι πρώτοι αυτόπτες μάρτυρες ήταν ψαράδες της περιοχής και η «Πόπη» δεν διέθετε ασύρματο. Την επομένη οι εφημερίδες της εποχής έστειλαν στο σημείο φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφους και το γεγονός φυσικά βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των ημερών με συγκλονιστικές φωτογραφίες αλλά και περιγραφές.

Η εφημερίδα Ημερήσιος Κήρυξ της 30ής Νοεμβρίου 1934 δημοσίευσε τη σπαρακτική φωτογραφία της νεκρής 11χρονης Άννας Γεωργίου, ενός από τα 4 συνολικά θύματα του ναυαγίου

Από τα πρώτα έντυπα που κάλυψαν τη ναυτική τραγωδία ήταν η Βραδυνή της Τετάρτης 28 Νοεμβρίου 1934:

«Το επιβατικόν ατμόπλοιον Πόπη της Ηπειρωτικής Ατμοπλοΐας Ποταμιάνου απέπλευσε χθες την 8ην εσπερινήν εκ του λιμένως Πειραιώς, προς εκτέλεσιν του κανονικού δρομολογίου του της γραμμής Παροναξίας, γραμμής αγόνου και με 18 περίπου προσεγγίσεις» ξεκινά το ρεπορτάζ. Και προσθέτει: «Οι ναυαγοί κατηγορούν την εταιρείαν ότι εχρησιμοποίει ένα σκάφος τελείως σάπιο. Το πάθημα, απλή προσάραξις, δεν ήτο φύσεως τοιάυτης ώστε να επέλθη τόσον μεγάλη καταστροφή. Αλλ’ η Πόπη εις το πρώτον κτύπημα υπεχώρησε και σχεδόν διελύθη».

Η εφημερίδα δεν δίστασε να δείξει τον ένοχο:

«Η θάλασσα καθ’ όλην την διάρκειαν του ταξιδίου ήτο μάλλον γαληνιαία, διότι εφυσούσε στεριανός βορρηάς. Ο φάρος των Φλεβών ελειτούργει απολύτως κανονικώς, πράγμα όπερ αντελήφθησαν οι επιβάται ακόμη και κατά την διάρκειαν της παραμονής των εις την ερημικήν νησίδα. Ομίχλη δεν υπήρχεν, ο ορίζων ήτο απολύτως διαυγής, ώστε να μη δικαιολογήται οπωσδήποτε μία εσφαλμένη κατεύθυνσις του σκάφους, ούτε υπήρχον πλησίον γρι-γρι. Συνεπώς το ναυάγιον οφείλεται εις την εγκληματικήν απειρίαν του πλοιάρχου Γ. Πυλάλη».

Η λεπτομέρεια που τεκμηριώνει την κατηγορία της απειρίας και διευρύνει το κατηγορητήριο ήταν ότι ο Γεώργιος Πυλάλης (ή Πιλάλης όπως αναφέρεται σε άλλες εφημερίδες) ήταν κανονικά πλοίαρχος άλλου ατμόπλοιου στη γραμμή του Ιονίου αλλά εκτάκτως κατά τη μοιραία νύχτα έκανε το παρθενικό του ταξίδι με την «Πόπη». Κυβερνήτης της «Πόπης» «ήτο ο Νικ. Παγουλάτος, ο οποίος όλως αιφνιδίως και εν αγνοία των λιμενικών αρχών αντικατεστάθη ολίγον προ της αναχωρήσεως του πλοίου διά του Πυλάλη», όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ της Βραδυνής.

Η Ακρόπολις της Πέμπτης 29 Νοεμβρίου 1934 από το πρωτοσέλιδό της καταδεικνύει ότι κάτι σάπιο υπάρχει στον κόσμο της τότε ναυτιλίας:

«Ασχέτως των ευθυνών τας οποίας υπέχει ο πλοίαρχος της Πόπης διά την χθεσινήν συντριβήν αυτής εις τα υφάλους των Φλεβών, η κατάστασις του προσκρούσαντος ατμοπλοίου ήτο τοιαύτη, ώστε βαρύταται ν’ αναλογούν ευθύναι και εις το αντιλαϊκόν και μεγαλοκαρχαριακόν ακτοπλοϊκόν Τραστ του Πειραιώς, το οποίον θέτει εις τας διαφόρους γραμμάς απαισίους σκυλοπνίχτες, αδιαφορούν διά την ζωήν και την τύχην των επιβατών».

Στο Έθνος της 28ης Νοεμβρίου 1934 διαβάζουμε άλλη μία εκδοχή για το συμβάν:

«Ο πλοίαρχος κ. Πιλάλης όλως αντικανονικώς ηκολούθησε τα εντός των Φλεβών φώτα των αλιευτικών πλοιαρίων θέλων προφανώς να συντάμη το χρονικόν όριον του διάπλου, το οποίον θα ήτο διπλάσιον σχεδόν εάν κατηύθυνε το σκάφος έξω και κυκλικώς των Φλεβών».

Και όσο για τις πολιτικές ευθύνες, η εφημερίδα δεν δίστασε να καταλογίσει την τραγωδία στη συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και πλοιοκτητών για την παράταση του βίου των ακτοπλοϊκών σκαφών:

«Η Πόπη είνε ηλικίας 40 ετών, είχε δε παροπλισθή, διά τελευταίου όμως νόμου της Κυβερνήσεως Τσαλδάρη, όστις παρέτεινε την ηλικίαν των ατμοπλοίων, ήρχισε πάλιν να εκτελή δρομολόγια. Δέον να σημειωθεί ότι το σκάφος εστερείτο ασυρμάτου».

Οι ρεπόρτερ της εποχής κυνηγούσαν τους ναυαγούς για να τους αποσπάσουν δηλώσεις. Είναι ευνόητο ότι οι προφορικές αυτές δηλώσεις σημειώνονταν πρόχειρα και έπειτα στην καταγραφή του ρεπορτάζ περνούσαν το «φίλτρο» της καθαρεύουσας γλώσσας και ίσως ανασκευάζονταν και νοηματικά. Από τις ιστορίες που πέρασαν στον Τύπο πιο δραματική ήταν αυτή της μητέρας ενός 11χρονου κοριτσιού που πνίγηκε στα κύματα. Η Ακρόπολις μίλησε με την 35χρονη Ελένη Γεωργίου που έχασε την κόρη της Άννα: «Ξαφνικά ακούστηκε ένας ισχυρός κρότος και το πλοίο συγκλονίσθηκε ολόκληρο και έγειρε προς την δεξιά πλευρά. Τα νερά αμέσως γέμισαν το κατάστρωμα και έχασα το παιδί μου από τα μάτια μου. Τι έγινε, πώς χάθηκε δεν ξέρω»…

Πηγή: Δημοσιογράφος

.