Οι τεράστιες θυσίες των Ιεραρχών της Ελληνορθοδοξίας το 1821

O Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ συρόμενος στην αγχόνη (ελαιογραφία Νικηφόρου Λύτρα).

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
άρθρο του Ιωάννη Δ. Παπακωνσταντίνου

.

Σε προηγουμένη επετειακή δημοσίευση (24 Μαρτίου 2017), με τίτλο «Η παράδοση και η εθελοντική θυσία των προκρίτων και των ιερέων στις παραμονές του Αγώνα (Φεβρουάριος-Σεπτέμβριος 1821)», τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας ανέδειξαν μια σημαντική πτυχή τού Αγώνα τής Παλιγγενεσίας, ότι δηλαδή οι ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ τής Ελληνορθοδοξίας συμμετείχαν στην απελευθέρωση της Ελλάδος όχι απλώς ως ιεροεθνομάρτυρες αλλά και ως ΠΡΩΤΟΜΑΡΤΥΡΕΣ, στην πρώτη γραμμή του πυρός στην Επανάσταση του 1821, δεδομένου μεταξύ άλλων ότι έξι (6) ιεράρχες-μητροπολίτες τής Πελοποννήσου εθανατώθησαν κατά την πρώτη εξάμηνη περίοδο των εχθροπραξιών, μέχρι την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς το 1821.

Εντούτοις, συνεχίζει να πλανάται ανά την Ελλάδα ένα διαχρονικό πλέον «παραϊστορικό» ή «περιιστορικό» μύθευμα (κατά το «περιαστικός» μύθος) σχετικά με τις τεράστιες θυσίες τού ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΚΛΗΡΟΥ της Ελληνορθοδοξίας στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας. Αυτό τό μύθευμα πρεσβεύει ότι στην Επανάσταση του 1821 συμμετείχε (δήθεν) «μόνον ο κατώτερος κλήρος, εκτός ορισμένων περιπτώσεων που αποτελούν την εξαίρεση», και ότι (δήθεν) «η ηγεσία της επίσημης Εκκλησίας και στον ελλαδικό χώρο, όπως και το Φανάρι, ήταν εχθρός της Επανάστασης».

Χρονολογικώς, αυτό το μύθευμα, που έχει τις ρίζες του στην… Τριανδρία του βασιλέως Όθωνος (Τριμελή Βαυαρική Αντιβασιλεία, μη-υφισταμένη πλέον), διαδόθηκε «περιιστορικώς» ή προπαγανδιστικώς, λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων από τότε (1833), από τους συναυτουργούς της ξενοκίνητης δολοφονίας του Εθνάρχου και Απελευθερωτού της Ελλάδος Ιωάννου Καποδίστρια  (Κωλέττης, Μαυροκορδάτος, Σ. Τρικούπης, Κουντουριώτης, Μαυρομιχαλαίοι, κ.ο.κ.), και έκτοτε από τούς πολιτικούς επιγόνους εκείνων τών συναυτουργών—ειδικά μάλιστα προς πολιτικο-οικονομική εξύφανση, μεταξύ άλλων, της «αυτοκεφαλίας» της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία «προϋπέθετε» και «προϋποθέτει» την συστηματική (προπαγανδιστική) υποβάθμιση ή και απόκρυψη τών τεραστίων θυσιών τού Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας—και μάλιστα σε απόλυτο βαθμό συστημικής «κατασίγησης» σε σχολικά βιβλία τής Ελλαδικής εγκυκλίου παιδείας, σε Μ.Μ.Ε., και όχι μόνον. Πρόκειται δηλαδή περί αβάσιμου, ανιστόρητου και πολιτικο-ιδεοληπτικού (Βαυαρογενούς) μυθεύματος, που έχει παραπλανήσει πολλούς καλοπροαίρετους (μη επαρκώς όμως επιμελείς) φιλίστωρες αναγνώστες, ανυποψίαστους πολίτες τής Ελληνικής Πολιτείας, και εν γένει πλείστους όσους Έλληνες πατριώτες στη μετακαποδιστριακή εποχή.

Προκειμένου λοιπόν να «κλείσει» επί τέλους αυτό το θέμα ΟΡΙΣΤΙΚΑ, άπαξ δια παντός—ώστε να αποκατασταθεί, από τούδε και στο εξής, μία στοιχειώδης σοβαρότητα στην ιστοριογραφία τού κολοσσιαίου σε (τριηπειρωτική) έκταση και σε (γιγαντιαία) αποτελέσματα* 12ετούς Αγώνα της Παλιγγενεσίας, ειδικά μάλιστα εν όψει της προσεγγιζούσης Διακοσιετηρίδος—τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας καταχωρούν παρακάτω την συγκεντρωτική κατάσταση της «εκατόμβης» τών ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ της Ελληνορθοδοξίας, θανατωθέντων στον ιερό βωμό της Παλιγγενεσίας του Ελληνικού έθνους.

Συνολικά, στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας (1821-1833), εθυσιάσθησαν σαράντα-πέντε (45) ιεράρχες τής Ορθοδοξίας, επί συνόλου 190 αρχιερέων σε όλη την (τριηπειρωτική) επικράτεια της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ δεκάδες άλλοι εδιώχθησαν, εφυλακίσθησαν ή εβασανίσθησαν. Επιπροσθέτως τών δύο πατριαρχών Αγίου Γρηγορίου Ε΄ (Οικουμενικός Πατριάρχης 1797-1798, 1806-1808, και 1818-1821), και Αγίου Κυρίλλου ΣΤ΄ (Οικουμενικός Πατριάρχης 1813-1818), στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας εξετελέσθησαν από τούς Οθωμανούς σαράντα-τρεις (43) ακόμη ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ, ήτοι ένας στους τέσσερις ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ τής Ελληνορθοδοξίας.

Επί πλέον, η συντριπτική πλειονότητα (90% ) τών Ελληνορθοδόξων ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ στις εμπόλεμες περιοχές, συμμετείχαν με τόν ένα ή άλλο τρόπο στον κοινό αγώνα τής απελευθερώσεως τού έθνους, και κατά συνέπεια υπέστησαν αρχικά μεν απηνείς διώξεις από τούς Μουσουλμάνους Οθωμανούς επικυριάρχους (δια φυλακίσεων, βασανισμών και θανατώσεων τότε), μετέπειτα δε υβριστική προσβολή τής ιεράς Τους μνήμης από Χριστιανούς Έλληνες ιστοριογράφους (δια μεθοδευμένης ιστορικής λήθης και προπαγανδιστικής παραχάραξης τής ιστορίας έκτοτε), όπως αναλυτικά τεκμηριώνεται στο ιστορικό άρθρο με τίτλο: «Οι Αρχιερείς στον Αγώνα του 1821» του διδάκτωρος Θεολογίας Πέτρου Α. Γεωργαντζή—το οποίο αποτελεί προσαρμοσμένο απόσπασμα από το βιβλίο του με τίτλο, «Οι Αρχιερείς και το Εικοσιένα (αντίδραση ή προσφορά;)» (Retsas Books: Ξάνθη 1985)—όπου συμπεραίνονται συγκεφαλαιωτικά επί λέξει τα εξής:

«Αν όμως ληφθεί υπόψη ότι οι πλείστοι αρχιερείς της Μ. Ασίας, της Συρίας, της Σερβίας ή Βουλγαρίας λόγω αδιαφο­ρίας ή αδυναμίας των χριστιανών των περιοχών αυτών, δεν έλαβαν μέρος στους αγώνες, τότε το ποσοστό των αρχιερέων της Ελληνικής χερσονήσου, δηλ. από τη Θράκη, τη Μακε­δονία και τα δυτ. παράλια της Μ. Ασίας και κάτω, είναι ασφαλώς πολύ υψηλότερο, που φθάνει οπωσδήποτε γύρω στα ενενήντα τοις εκατό (90% ) του συνολικού αριθμού των αρχιερέων. Σε τελική ανάλυση λοιπόν δεν θα πρέπει να αναζητούμε ποίοι αρχιερείς και πώς έλαβαν μέρος στον αγώνα, αλλά ποίοι είναι αυτοί οι ελάχιστοι αρχιερείς, δηλ. το υπόλοιπο 10%, που δεν έλαβαν μέρος στην εθνεγερσία του 1821 και γιατί.»

Ιδού λοιπόν, ενώπιον της Ελλάδος Ευγνωμονούσης, ως έδει, η πλήρης κατάσταση, κατ’ αλφαβητική σειρά, τών σαράντα-πέντε (45) θανατωθέντων ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ:

Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄
Πατριάρχης Κύριλλος ΣΤ΄
————————————————
Αγχιάλου Ευγένιος
Αδριανουπόλεως Δωρόθεος
Άργους και Ναυπλίου Γρηγόριος
Γάνου και Χώρας Γεράσιμος
Γηρομερίου Αγαθάγγελος
Δέρκων Γρηγόριος
Δημητσάνης Φιλόθεος
Διουπόλεως Καλλίνικος
Εφέσου Διονύσιος
Θεσσαλονίκης Ιωσήφ
Ιερισσού και Αγ. Όρους Ιγνάτιος
Κισάμου Μελχισεδέκ
Κιτίου Μελέτιος
Κίτρους Μελέτιος
Κνωσού Νεόφυτος
Κορώνης Γρηγόριος
Κρήτης Γεράσιμος
Κυδωνίας Καλλίνικος
Κύπρου Κυπριανός
Κυρηνείας Λαυρέντιος
Λάμπης Ιερόθεος
Λαρίσης Κύριλλος
Λαρίσης Πολύκαρπος
Μαρωνείας Κωνστάντιος
Μεθώνης Γρηγόριος
Μονεμβασίας Χρύσανθος
Μυριοφύτου και Περιστάσεως Νεόφυτος
Νικομηδείας Αθανάσιος
Νύσσης Μελέτιος
Πάφου Χρύσανθος
Πέτρας Ιωακείμ
Πλαταμώνος Γεράσιμος
Ρεθύμνης Γεράσιμος
Ρωγών Ιωσήφ
Σαλώνων Ησαΐας
Σαμμακοβίου Ιγνάτιος
Σητείας Ζαχαρίας
Σωζοπόλεως Παΐσιος
Τυρνόβου Ιωαννίκιος
Χερσονήσου Ιωακείμ
Χίου Πλάτων
Χριστιανουπόλεως Γερμανός
Ωλένης Φιλάρετος

Άπαντες υπήγοντο εις τό Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
Αιωνία τους η Μνήμη.

* ΠΗΓΗ (on-line):
Το παρόν άρθρο αποτελεί προσαρμοσμένο απόσπασμα από το ψηφιακό βιβλίο με τίτλο «Τό Φιλελληνικό Τελεσίγραφο Πολέμου τής Ρωσίας κατά τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τό 1821: Τό γεωπολιτικό κοσμοϊστορικό επίτευγμα τού Καποδίστρια» (επισημείωση 21, σσ. 139-141), του John D. Pappas. Περί δε των γιγαντιαίων αποτελεσμάτων της Επαναστάσεως του 1821 σε εθνικό και γεωπολιτικό επίπεδο, ιδέ υποκεφάλαιο με τίτλο «αντί επιλόγου», σσ. 106-108.
[δωρεάν διαθέσιμο (freely downloadable e-book) στο ακαδημαϊκό site τού συγγραφέα εδώ: http://columbia.academia.edu/JohnDPappas%5D.