Από τον Αρχιμήδη στον Τερμίτη. Η διαχρονική προσπάθεια εξισορρόπησης της ναυτικής ισχύος από την ξηρά.

Σκαραμαγκάς, προβλήτα Παλάσκα, 1973. Ναύτες κατευθύνουν τη δέσμη των κατόπτρων προς το ξύλινο πλοίο, με τις οδηγίες του Ιωάννη Σακκά.

αναδημοσίευση από το navalhistory.gr
άρθρο του Θεόδωρου Μπαζίνη

.

6 Νοεμβρίου 1973, στο Ναυτικό Οχυρό Σκαραμαγκά, 70 ναύτες είναι παραταγμένοι στον προβλήτα του Κέντρου Εκπαίδευσης Παλάσκα. Ο καθένας κρατάει ένα επίπεδο, επιχαλκωμένο κάτοπτρο, διαστάσεων 70Χ170εκ και σημαδεύει υπό τις εντολές του μηχανικού Ιωάννη Σακκά, ένα ξύλινο πλοιάριο, αντίγραφο ρωμαϊκού πλοίου του 2ου πχ αιώνα. Το πλοιάριο βρίσκεται στο κέντρο του όρμου σε απόσταση 100 μέτρων. Δίνονται συνεχείς εντολές για την κατάλληλη διάταξη των κατόπτρων, προκειμένου να συγκεντρωθεί η ανάκλαση της ηλιακής δέσμης επί του πλοιαρίου. Πράγματι, αυτό συμβαίνει, οι ακτίνες συγκεντρώνονται και η δέσμη δημιουργεί θερμότητα, με αποτέλεσμα το πλοιάριο να τυλιχθεί στις φλόγες. Ένα αφήγημα της αρχαιότητας είχε αποδειχθεί [;]. Το «Φλεγόμενο γυαλί» του Αρχιμήδη ήταν υπαρκτό! Το επίτευγμα, θα τύχει ευρύτερης απήχησης, καθώς έφτασε να δημοσιευτεί και στο περιοδικό Times στις 26 Νοεμβρίου 1973.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο ιστορικός Ε. Σταμάτης, βασιζόμενος σε αναφορές αρχαίων πηγών [Πλούταρχος («Μάρκελλος»), Λουκιανός και Ανθέμιος Τραλλιανός (Περί παράδοξων μηχανημάτων) κ.α.] θέλησε με τη βοήθεια του μηχανικού Ε. Σακκά να αποδείξει την εφικτότητα της ιστορίας, σχετικά με το γυάλινο κάτοπτρο του Αρχιμήδη. Από το 1966 ξεκινούν μια σειρά πειραμάτων με σκοπό να αποδείξουν την ιστορία. Πριν από αυτόν, το ζήτημα είχε απασχολήσει προηγούμενους φυσικούς και μηχανικούς όπως ο Kircher, Descartes οι οποίοι το θεώρησαν αδύνατο, ενώ ο Γάλλος Georges-Louis Leclerc de Buffon πραγματοποίησε το 1747 επιτυχημένη επίδειξη της τεχνικής, προκαλώντας, με τη βοήθεια καθρεπτών, φωτιά σε ένα κομμάτι ξύλου σε απόσταση 60 μέτρων.