Η εποχή της μετά – αλήθειας

 Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Την περασμένη εβδομάδα ο διευθυντής του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού και αρθρογράφος της «Αυγής» παρενέβη σε βάρος της ανεξάρτητης ειδησεογραφίας, όπως διατυπώθηκε από τον ΕΤ. Ταυτόχρονα επιχείρησε να περιορίσει τη δημοσιογραφική κριτική σε βάρος της κυβέρνησης. Τα γεγονότα αυτά και όσα έχουν συμβεί σε επικοινωνιακό και προπαγανδιστικό επίπεδο από το 2015 έως σήμερα δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει μπει στην εποχή της «μετά – αλήθειας».

Ο όρος δεν λέγει πολλά, ως έννοια. Όμως, ως νεολογισμός, το 2016 μπήκε στο λεξικό της Οξφόρδης και το 2017 στο Petit Larousse. Σύμφωνα με τον ορισμό που δίδει το λεξικό της Οξφόρδης « η μετά – αλήθεια αναφέρεται σε συνθήκες μέσα στις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επίδραση στο να διαπλάσουν την κοινή γνώμη από τις συγκινησιακές επικλήσεις στο θυμικό της».

Ο όρος γενικεύθηκε μετά τα όσα συνέβησαν και αποκαλύφθηκαν κατά το δημοψήφισμα για το Brexit και κατά τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Στο ίδιο πνεύμα είναι και το δημοψήφισμα στην Ελλάδα. Και στα τρία επικράτησε η επίδραση στο θυμικό της κοινής γνώμης και όχι η λογική και τα γεγονότα. Θυμίζουμε ότι ο κ. Τσίπρας έκαμε δημοψήφισμα για το αν ο λαός δέχεται ή όχι το σχέδιο συμφωνίας με την «τρόϊκα» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο). Ο λαός, με ποσοστό 61% επί των ψηφισάντων, είπε «όχι» στη συμφωνία και έτσι εκτονώθηκε ότι «έκανε την αντίσταση του». Ο κ. Τσίπρας, πολύ συγκινημένος, ευχαρίστησε τον λαό και προχώρησε στην εφαρμογή της συμφωνίας με την τρόικα και σε ένα ιδιαίτερα σκληρό «μνημόνιο», χωρίς πλέον ο λαός να αντιδράσει. Το 61% των ψηφισάντων αισθάνθηκε ότι έκαμε το καθήκον του στην ψηφοφορία και ότι πλέον μπορούσε να αδιαφορήσει για την κοροϊδία, που στην πραγματικότητα υπέστη…

Ο Ζακ Ελύλ στο βιβλίο του για την προπαγάνδα εξηγεί την ισχύ της. Η ανάγκη του ανθρώπου, γράφει, είναι να πιστεύει ότι είναι «ον ελεύθερο και ανώτερο» και ότι «αποφασίζει με ευθυκρισία» αυτά που του επιβάλλει η προπαγάνδα για μιαν αλήθεια «ευρέως απατηλή». Στο ασυνείδητό του όμως είναι ένα πιόνι στα χέρια του προπαγανδιστή και αδιαφορεί να αναζητήσει και να μάθει την καθαρή αλήθεια. Η κάθε ολιγαρχική εξουσία επιδιώκει να χειραγωγεί τον επιρρεπή στην προπαγάνδα λαό. Για τον λόγο αυτό δεν θέλει ο Τύπος να είναι ελεύθερος, θέλει ελεύθερη να είναι μόνο η προπαγάνδα της.

Αν και ο όρος «μετά – αλήθεια» είναι πρόσφατος, εν τούτοις τον έχει εκφράσει με επιτυχία ο Τζορτζ Όργουελ, από τη δεκαετία του 1940. Τα αριστουργήματά του «1984» και «Η φάρμα των ζώων» εκφράζουν με ακρίβεια το πνεύμα της ολοκληρωτικής εξουσίας. Στην ίδια δεκαετία έχει κατ’ επανάληψη γράψει, σε άρθρα και δοκίμιά του, για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η δημοκρατία από μιαν ολοκληρωτικών τάσεων εξουσία, που δεν έχει να αντιμετωπίσει μιαν έντιμη διανόηση και έχει ως εύκολη λεία μιαν αδιάφορη έως θετική στην αποδοχή της απατηλής είδησης κοινή γνώμη.-

Πηγή ΑΚΤΙΝΕΣ