Η απελευθέρωση της Λέσβου ( 8 Νοεμβρίου 1912)

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ90 χιλ. Η υποδοχή του Ελληνικού στόλου και των Ελλήνων στρατιωτών από της Έλληνες κατοίκους της Μυτιλήνης κατά την αποβίβαση των πρώτων στην περιοχή. Στο δελτάριο, της, επάνω αριστερά υπάρχει φωτογραφία του Αρχηγού του Στόλου, Παύλου Κουντουριώτη και δεξιά του θωρηκτού «Αβέρωφ».

Η Λέσβος και η Χίος δεν εντάσσονταν στα άμεσα σχέδια του Υποναύαρχου, Παύλου Κουντουριώτη για απελευθέρωση. Όταν έφτασε στη Λέσβο η είδηση για απελευθέρωση των γειτονικών νησιών από τον Ελληνικό στόλο, οι Έλληνες αναθάρρησαν.

Η επιθυμία για απελευθέρωση από τους Τούρκους, τους οδήγησε να στείλουν Επιτροπή Πλωμαριτών (αποτελούμενη από της Ιωάννη Πετρέλλη, Γεώργιο Λύτρα, Δ. Τσακίρη και Γεώργιο Τόμπρα ή Πολυχνιάτη) στο Μούδρο, στη Λήμνο, και να παραδώσει επιστολή στον Υποναύαρχο Κουντουριώτη. Με την επιστολή αυτή δίνονταν πληροφορίες για τη δύναμη των Τούρκων στη Λέσβο, παράλληλα η επιτροπή ζήτησε την επίσπευση της απελευθέρωσης του νησιού.

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ86 χιλ. Η υποδοχή του Ελληνικού στόλου από της κατοίκους της Λέσβου την πρώτη ημέρα της απόβασης της 8/11/1912.

Έτσι, ο Ελληνικός στόλος, ανταποκρινόμενος στις 7 Νοεμβρίου του 1912 το βράδυ, ξεκίνησε από τον κόλπο του Μούδρου με επικεφαλής τον Κουντουριώτη και το θωρηκτό «Αβέρωφ» για τη Λέσβο. Το ξημέρωμα της 8ης Νοεμβρίου τα Ελληνικά πλοία έπλεαν έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης.

Αμέσως από τον Υποναύαρχο Κουντουριώτη επιδόθηκε τελεσίγραφο στις Τουρκικές αρχές του νησιού, με το οποίο ζητούσε την άμεση παράδοση της πόλης. Τότε πραγματοποιήθηκε σύσκεψη μεταξύ των Τουρκικών αρχών, των Χριστιανών και Μουσουλμάνων προυχόντων της Μυτιλήνης και αποφασίστηκε να αποχωρήσουν της το εσωτερικό του νησιού οι Τουρκικές δυνάμεις και να γίνει αναίμακτα η κατάληψη της πόλης, προκειμένου να αποφευχθεί αιματοχυσία του άμαχου πληθυσμού.

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 135Χ88 χιλ. Η αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στο λιμάνι της Μυτιλήνης της 8 Νοεμβρίου του 1912

Η απόβαση των Ελλήνων έγινε στις 12:30 στην Πετρόσκαλα που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Τελωνείου. Η υποδοχή των Ελλήνων έγινε με ξέφρενους πανηγυρισμούς από τους κατοίκους και μετά την παράδοση της πόλης στους Έλληνες από τις Τουρκικές αρχές η πόλη σημαιοστολίστηκε. Ακολούθως, στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου πραγματοποιήθηκε Δοξολογία στην οποία χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης, Κύριλλος, ο οποίος μαζί με το σύνολο των παρευρισκομένων έψαλαν το «Χριστός Ανέστη».

Αμέσως τότε με ανακοίνωσή τους οι Ελληνικές αρχές κήρυξαν την ένωση του νησιού με την Ελλάδα και διακήρυξαν την ισονομία και την ισοπολιτεία για όλους τους κατοίκους, Χριστιανούς και Μουσουλμάνους.

Από τα πρώτα μέτρα της Ελληνικής διοίκησης ήταν η έκδοση αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την επισήμανση των κατασχεθέντων στο Ταχυδρομείο Οθωμανικών γραμματοσήμων με τη φράση «Ελληνική Κατοχή Μυτιλήνης». Η λέξη «κατοχή» σηματοδοτούσε την προσωρινότητα της ενσωμάτωσης του νησιού με την Ελλάδα.

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ88 χιλ. Από την απελευθέρωση της Μυτιλήνης: Η μεγάλη Δοξολογία που πραγματοποιήθηκε έξω από την Μητρόπολη της Μυτιλήνης με τη συμμετοχή των κατοίκων.

Η λέξη «κατοχή» συνεχίστηκε να χρησιμοποιείται μέχρι την οριστική ενσωμάτωση της Μυτιλήνης με την Ελλάδα που έγινε το 1923 με τη Συνθήκη της Λοζάνης.

Διαφορετική, ωστόσο, ήταν η τύχη των δύο νησιών Ίμβρου και Τενέδου που με τη συνθήκη του 1923 ενσωματώθηκαν στην Τουρκία.

Οι Ελληνικές δυνάμεις που αποβιβάστηκαν στη Μυτιλήνη δεν ξεπερνούσαν τους 1.600 άνδρες. Ο Τουρκικός στρατός αριθμούσε 1.500 με 2.000 άνδρες. Τότε αποφασίστηκε από την ελληνική πλευρά να μη γίνει τελικά σύγκρουση πριν φτάσουν και οι ελληνικές ενισχύσεις (στρατιωτικά μέσα και πολεμοφόδια).
Έτσι, το βόρειο και δυτικό μέρος του νησιού παρέμεινε υπό την Τουρκική κατοχή και κυρίως εξαιτίας της τρομοκρατίας που ασκούσαν τα άτακτα αντάρτικα μουσουλμανικά σώματα που συνέδραμαν το έργο του τακτικού στρατού. Αυτά τα άτακτα σώματα λεηλάτησαν το Μεσότοπο, την Αγία Παρασκευή, την Ερεσό και έκαψαν σπίτια στην Πέτρα.

Δημοσίευμα της εφημερίδας «ΣΡΙΠ», όπου, αξιωματικός του Ελληνικού ναυτικού που έλαβε μέρος στην επιχείρηση απόβασης της 8/11/1912 στην πόλη της Μυτιλήνης, περιγράφει την υποδοχή του Ελληνικού στόλου από τον λαό της Λέσβου την πρώτη ημέρα της απόβασης

Όταν την 8η Νοεμβρίου του 1912 έγινε η απόβαση του Ελληνικού στρατού, αρκετοί Έλληνες τέθηκαν στη διάθεση του Ελληνικού στρατού. Αυτοί εξοπλίστηκαν με σκοπό να χρησιμοποιηθούν ως πολιτοφυλακή στα λεσβιακά χωριά και ως αντιστάθμισμα στα αντάρτικα τουρκικά σώματα. Έτσι, διαπράχθηκαν αρκετές τρομοκρατικές πράξεις κατά των αμάχων πληθυσμών και από τις δύο πλευρές. Γι αυτό οι Ελληνικές αρχές ζήτησαν τον αφοπλισμό των Χριστιανικών αντάρτικών σωμάτων και τιμώρησαν αρκετούς ένοπλους που πρωτοστάτησαν σε επεισόδια εναντίον αμάχων.

Οι Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν οχυρωθεί στον Κλαπάδο. Πρόκειται για μουσουλμανικό χωριό (δεν υπάρχει σήμερα) που βρισκόταν στην ευρύτερη περιφέρεια της Λαφιώνας.

Στο Μόλυβο οι κάτοικοι, θεωρώντας ότι η απελευθέρωσή τους θα έρθει πολύ σύντομα, «εξαφάνισαν» από τα μαγαζιά όλα τα υφάσματα με γαλάζιο και λευκό χρώμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι Τούρκοι να διενεργήσουν και έρευνες στα σπίτια. Ταυτόχρονα, ο Ελληνικός στόλος βομβάρδισε τα καΐκια στη Σκάλα του Μολύβου, ώστε να κοπεί κάθε επικοινωνία με τα μικρασιατικά παράλια.

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 136Χ90 χιλ. Στιγμιότυπο από την απελευθέρωση της Μυτιλήνης.

Στο μεταξύ ο Ελληνικός στόλος είχε ενισχύσει το νησί με περίπου 15.000 άνδρες οι οποίοι πλαισιώνονταν από πολλούς ντόπιους εθελοντές. Το κύριο σώμα εθελοντών αποτελούσε η Λεσβιακή φάλαγγα η οποία απαρτιζόταν από 210 Λέσβιους μετανάστες που είχαν έρθει από την Αμερική.

Αφού συγκεντρώθηκε όλη αυτή η ελληνική δύναμη, βάδισε προς το τουρκικό στρατόπεδο του Κλαπάδου.

Η επιθετικές ενέργειες των Ελλήνων άρχισαν την 6η Δεκεμβρίου και συνοδεύονταν από βολές του πυροβολικού αλλά και των ελληνικών πολεμικών πλοίων που βρίσκονταν ανοιχτά της Πέτρας.

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ89 χιλ. Απεικονίζει τη μεταφορά Τούρκων αιχμαλώτων στο Φρούριο της Μυτιλήνης, αμέσως μετά την απελευθέρωσή της.

Τελικά, η Τουρκική δύναμη παραδόθηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 1912 το πρωί στο ύψωμα Πετσαφά νοτιανατολικά του Κλαπάδου και υπογράφηκε πρωτόκολλο παραδόσεως του Τουρκικού στρατού. Τις επόμενες ημέρες απελευθερώθηκαν σταδιακά και τα υπόλοιπα τμήματα του νησιού.

Στην κατάληψη του Κλαπάδου σημαντική ήταν η συμβολή των Λεσβίων εθελοντών και κατοίκων, αφού έδωσαν σημαντικές στρατιωτικές πληροφορίες στις Ελληνικές δυνάμεις ή χρησίμευσαν ως οδηγοί τους.
Επίσημο τηλεγράφημα που αναφέρεται στην παράδοση της Μυτιλήνης 8 /12/1912:
«Υπουργείο Ναυτικών. Αθήνας.
Ταύτην την στιγμήν έφθασεν απεσταλμένος εκ του στρατοπέδου πολίτης ανιχνευτών αναγγείλας ότι ο τουρκικός στρατός παραδίδεται.
Απέστειλα αυτόν εκ νέου εις το στρατόπεδον ίνα φέρει επίσημον ανακοίνωσιν περί τούτου.
Τηλεγραφήσω επιβεβαίωσιν ειδήσεως.
«Αρχηγός ΔΑΜΙΑΝΟΣ»

Ακόμα ο Αρχηγός ευδρόμων, Κυβερνήτης του «Μακεδονία», Α. Τσουκαλάς τηλεγραφεί στις 8/12: «Χίλιοι επτακόσιοι αιχμάλωτοι επιβιβάζονται εκ Μολύβου ταύτην την στιγμήν.»

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 138Χ87 χιλ. Το κάστρο της Μυτιλήνης με υψωμένη την Ελληνική σημαία. Οι κάτοικοι χαιρετούν. Το κάστρο βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της χερσονήσου στο βορειανατολικό άκρο της πόλης. Κατά της Βαλκανικούς πολέμους και ακολούθως μέχρι το 1940 είχε χαρακτήρα στρατιωτικό (στρατιωτικοί κοιτώνες).

 

Πηγή:ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ