Βορικά άλατα: Η εξάρτηση της ΕΕ από την Τουρκία

.

Παύλος Χριστόπουλος

Λίθιο, κοβάλτιο, βανάδιο, γραφίτης, βισμούθιο, είναι κάποιες από τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας για την ΕΕ. Συγκεκριμένα, ο κατάλογος αυτής της κατηγορίας πρώτων υλών για το 2020, περιέχει 30 ύλες έναντι 14 υλών του καταλόγου του 2011, 20 υλών του καταλόγου του 2014 και 27 υλών του καταλόγου του 2017 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0474&from=EL).

Ο βωξίτης, το λίθιο, το τιτάνιο και το στρόντιο προστίθενται στον κατάλογο για πρώτη φορά, ενώ το ήλιο, παρά το ότι παραμένει πηγή ανησυχίας, αφαιρέθηκε από τον κατάλογο του 2020 λόγω μείωσης της οικονομικής του σημασίας.

Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
Η Τουρκία εξάγει στην ΕΕ δύο πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας, το αντιμόνιο και τα βορικά άλατα. Στην πραγματικότητα, η ΕΕ είναι πλήρως εξαρτημένη από την Τουρκία σε ό,τι αφορά αυτές τις πρώτες ύλες.

Για το αντιμόνιο, το ποσοστό εξάρτησης της ΕΕ από εισαγωγές ανέρχεται στο 100%. Η Τουρκία εξάγει στην ΕΕ το 62% του αντιμονίου που χρειάζεται, η Βολιβία το 20% και η Γουατεμάλα το 7%. Το αντιμόνιο χρησιμοποιείται στην αμυντική/διαστημική βιομηχανία, στην κλωστοϋφαντουργία, στην αυτοκινητοβιομηχανία και στις κατασκευές.

Η διπλωματία του F-35

.

Στρατής Αλεξίου

Στις 13 Αυγούστου 2020, με κοινή τους ανακοίνωση οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και τα ΗΑΕ, δήλωσαν ότι συμφώνησαν στην εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ, μέσα από τη «Συμφωνία του Αβραάμ».

Από τις 23-27 Αυγούστου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, πραγματοποίησε μία επίσκεψη στο Σουδάν, το Μπαχρέιν, το Ομάν, το Ισραήλ και τα ΗΑΕ. Οι στόχοι αυτών των επισκέψεων ήταν πολλαπλοί, η σταθεροποίηση της συμφωνίας μεταξύ Ιερουσαλήμ και Αμπού Ντάμπι, η αναζωογόνηση των συμμαχιών ενάντια στο Ιράν και η διευθέτηση του θέματος του F-35.

Το θέμα του F-35 προέκυψε όταν ο Λευκός Οίκος θεώρησε ότι η Συμφωνία του Αβραάμ» θα βοηθούσε στην πώληση του αεροσκάφους στα ΗΑΕ, αφού το Αμπού Ντάμπι προσπαθούσε τα τελευταία χρόνια να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό το οπλικό σύστημα και η Ουάσιγκτον δεν ήταν πρόθυμη να συναινέσει. Οι υπόγειες διαβουλεύσεις έδειξαν ότι το Ισραήλ προσπαθούσε να οχυρωθεί στη γραμμή ότι η πώληση του F-35 δεν ήταν μέρος της «Συμφωνίας του Αβραάμ», ενώ τα ΗΑΕ προσπαθούσαν να εντάξουν την πώληση μέσα στο πλαίσιο εξομάλυνσης των σχέσεων.

Ο Μάικ Πομπέο προσπάθησε να εντάξει την πώληση στην αντιπαράθεση του Ισραήλ και των ΗΑΕ με το Ιράν και να την αναδείξει ως παράγοντα που θα αναδείκνυε την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών και θα έπειθε και άλλες αραβικές χώρες να συμμετάσχουν στη «Συμφωνία του Αβραάμ».

Το άρθρο 42 (7) της Συνθήκης της ΕΕ και η αδυναμία στήριξης της Ελλάδας

.

Βαγγέλης Χωραφάς & Πολυχρόνης Ναλμπάντης

Η κυβέρνηση κάθε κράτους έχει την ευθύνη για την ακεραιότητά του, ενώ ταυτόχρονα μεριμνά, σχεδιάζει, υιοθετεί την υψηλή στρατηγική για την άμυνα και την ασφάλειά του και παράλληλα καθορίζει τους εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς, η επίτευξη των οποίων θεωρείται ότι εξυπηρετεί τα εθνικά του συμφέροντα. Το εθνικό συμφέρον και οι εθνικοί αντικειμενικοί σκοποί (πολιτικοί, ασφάλειας – άμυνας, οικονομικοί, κοινωνικοί, τεχνολογικοί) αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής, προσδιορίζοντας το πλαίσιο των σχέσεων και ενεργειών, τόσο για τα εσωτερικά προβλήματα, όσο και για τις διεθνείς σχέσεις, καθώς και τον γενικό προσανατολισμό της χώρας.

Για την Ελλάδα, αυτός ο γενικός προσανατολισμός καθορίζεται από την εσωτερική της ισχύ, καθώς και από την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Η συμμετοχή αυτή με τη σειρά της, επηρεάζεται από τις δομικές αδυναμίες και παθογένειες αυτών των διεθνών θεσμών, καθώς και από τα συμφέροντα των κρατών-μελών που τους απαρτίζουν.

Διαπιστώθηκε πρόσφατα στις Βρυξέλες, κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκός Ένωσης (ΕΕ) για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ, έντονη διαφωνία μεταξύ των κρατών-μελών και σημαντική δυσκολία στη λήψη απόφασης, παρά τις μαραθώνιες ολονύχτιες διαπραγματεύσεις. Πρόκειται για ένα φαινόμενο τόσο συνηθισμένο που η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία το καταγράφει ως συνήθη ευρωπαϊκή πρακτική.

Ο κορωνοϊός και η μάχη των ISDS

.

Ανδρέας Καρατζής

Το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων του κορωνοϊού μόλις έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό. H UNCTAD έχει προειδοποιήσει για ένα επερχόμενο οικονομικό τσουνάμι, το οποίο θα περικόψει τις παγκόσμιες επενδύσεις κατά 40% και έχει θέσει ως προτεραιότητα ένα πακέτο βοήθειας ύψους 2,5 τρις για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι κυβερνήσεις των χωρών του Νότου, όπως είναι γνωστό, αισθάνονται ήδη πιέσεις στους προϋπολογισμούς τους. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, είναι ότι αυτό το τσουνάμι θα συνοδευτεί και από αγωγές εκ μέρους των πολυεθνικών και των επενδυτικών funds για τα μέτρα που ενδέχεται να πάρουν για να προστατεύσουν τους πληθυσμούς τους από την πανδημία. Οι απαιτήσεις αυτές προκύπτουν από έναν μηχανισμό που είναι γνωστός ως ISDS (Investor-State Dispute Settlement), ο οποίος εμπεριέχεται στα ψιλά γράμματα σχεδόν κάθε εμπορικής συμφωνίας παγκοσμίως.

Αυτές οι πρόνοιες, δίνουν ειδικά δικαιώματα σε επιχειρήσεις να προβαίνουν σε αγωγές κατά των κρατών, για νόμους, ρυθμίσεις και μέτρα που δυνητικά επηρεάζουν τις δραστηριότητές τους. Ακόμη και αν τα μέτρα λαμβάνονται σε έκτακτες καταστάσεις, όπως είναι η παγκόσμια κρίση υγείας.

H ήπια ισχύς της ιατρικής μάσκας

.

Τίκυ Αλεξίου

Σε μία προσπάθεια να ξεπεράσει την εικόνα της ως πηγής δύο πανδημιών του 21ου αιώνα, η Κίνα έχει ξεκινήσει μία γιγαντιαία επιχείρηση δωρεάν παροχής ιατρικού υλικού και ιατρικού προσωπικού, σε χώρες που έχουν πληγεί από τον κορωνοϊό.

Μέχρι στιγμής αυτή η παροχή βοήθειας αφορά χώρες όπως η Ιταλία, Ισπανία, Σερβία, Τσεχία, Ουκρανία, Πακιστάν, Ιράν, Ιράκ, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Φιλιππίνες, Καμπότζη, Σρι Λάνκα, Περού και Ναμίμπια. Επιπρόσθετα, το ίδρυμα του Τζακ Μα της Alibaba, έχει αποστείλει δωρεάν ιατρικό υλικό και εξειδικευμένο προσωπικό σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο, Ιράν, Ιράκ, Φιλιππίνες, Ιαπωνία και Νότια Κορέα, ενώ έχει εκπονήσει ένα σχέδιο αποστολής ιατρικών εφοδίων στις 54 χώρες της Αφρικής.

Με την αποστολή αυτής της βοήθειας, που οι αναλυτές ονομάζουν «διπλωματία της μάσκας» -ως του πλέον αναγνωρίσιμου συμβόλου στον αγώνα κατά της πανδημίας-, η Κίνα επιδιώκει την επανατοποθέτηση του προφίλ της ως «υπεύθυνης δύναμης».

Με την επανατοποθέτηση αυτή, το Πεκίνο επιχειρεί να ξεπεράσει και τις θεωρίες της συνωμοσίας που διακινήθηκαν εναντίον του -ο ιός γεννήθηκε σε εργαστήρια της Ουχάν και διέρρευσε από ατύχημα-, αλλά και τις κατηγορίες ότι δεν έδρασε άμεσα και προσπάθησε να συγκαλύψει τα γεγονότα, όταν ξεκίνησε η επιδημία.

«This isn’t about Iran… It’s about China»

.

Kώστας Μελάς

Η πρώτη αντίδραση της Κίνας, μετά τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιράκ, ήταν να καλέσει τις δύο χώρες, ΗΠΑ και Ιράν, σε αυτοσυγκράτηση. Αναμενόμενη διπλωματική κίνηση, η οποία όμως εκφράζει με κάποιο τρόπο την πραγματική βούληση τη δεδομένη συγκυρία της κινεζικής ηγεσίας.

Στην παρούσα χρονική περίοδο, όπου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ο σχεδιασμός της οικονομικής εξάπλωσης της «γαλάζιας αυτοκρατορίας», μέσω της κατασκευής του Δρόμου του Μεταξιού, η ανάγκη ύπαρξης σταθερότητας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και κυρίως στην περιοχή γύρω από τον Κόλπο του Ομάν, είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Ενέργειες που θέτουν σε κίνηση αποσταθεροποιητικές δυνάμεις και οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο το σχεδιασμό και αυξάνουν την αβεβαιότητα αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για την κινεζική ηγεσία. Είτε αυτές είναι δυνάμεις προερχόμενες από το εξωτερικό είτε εγχώριες που αντιδρούν στη συνέχιση του σχεδιασμού (δες τις αντιδράσεις στο Βελουχιστάν από ισχυρές τοπικές ισλαμικές δυνάμεις).

Η σταθερότητα του καθεστώτος του Ιράν είναι ακόμη περισσότερο αναγκαία για την Κίνα: αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή πετρελαίου (περίπου το 1/3 της παραγόμενης ποσότητας του ιρανικού πετρελαίου πωλείται στην Κίνα) και επίσης αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Κίνας στην περιοχή.

Είναι το ΝΑΤΟ εγκεφαλικά νεκρό;

.

Κώστας Κουρτίδης

Με το Brexit προ των πυλών, το διαφαινόμενο τέλος της εποχής της Μέρκελ και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να βρίσκονται ακόμη σε μία μεταβατική φάση σε ό,τι αφορά τη λειτουργία τους, ο Εμανουέλ Μακρόν θεωρεί ότι ανοίγει ένα παράθυρο στρατηγικής ευκαιρίας για να δώσει νέα κατεύθυνση στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ: διάσωση της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν, επανατοποθέτηση των σχέσεων με τη Ρωσία, άρνηση του ανοίγματος της ενταξιακής διαδικασίας για τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία και τέλος, ανακοίνωση για τον εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ.

Στη συνέντευξή του στον Economist στις 7/11, ο Εμανουέλ Μακρόν διεκήρυξε ότι «βιώνουμε τον εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ», ενώ ως αίτιο αυτής της δυσπραγίας θεωρεί την εγκατάλειψη της Ευρώπης εκ μέρους των ΗΠΑ. Ο Μακρόν δείχνει να αμφιβάλλει για τη βιωσιμότητα του άρθρου 5 της Συμμαχίας για την κοινή άμυνα, στο βαθμό που οι ΗΠΑ δεν φαίνεται να δεσμεύονται από αυτό. Εξάλλου ο Ντόναλντ Τραμπ στη προεκλογική εκστρατεία του το 2016, είχε διακηρύξει ότι το ΝΑΤΟ είναι ξεπερασμένο. Αυτό που επιδιώκει ο Μακρόν, είναι να πάρει πίσω η Ευρώπη τη «στρατιωτική κυριαρχία» της.

Μια ματιά στην τουρκική οικονομία

.

Κώστας Μελάς

Τα γεωπολιτικά παίγνια του Ερντογάν την τελευταία περίοδο έχουν θέσει σε δεύτερο πλάνο τις εξελίξεις στην οικονομία της γειτονικής χώρας. Ο παράγων οικονομία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής υποστήριξης της πολιτικής του Τούρκου προέδρου. Είναι γνωστό ότι η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε δύσκολη συγκυρία. Για δεύτερη φορά, η πρώτη ήταν το 2009, στην κορύφωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, το τρέχον έτος, υπάρχει πιθανότητα να παρουσιάσει αρνητική μεγέθυνση της οικονομικής δραστηριότητας, την εποχή διακυβέρνησης Ερντογάν. 

Η προσπάθεια εξάλειψης των σημαντικών οικονομικών ανισορροπιών που επιχειρεί η τουρκική κυβέρνηση τον τελευταίο χρόνο βρίσκεται σε δύσκολο σταυροδρόμι. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, με δεδομένο το βαθμό αβεβαιότητας στο γεωπολιτικό περιβάλλον. Με αυτά τα δεδομένα ας ρίξουμε μια ματιά στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία της χώρας.

Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ της Τουρκίας σημείωσε σημαντική επιβράδυνση το 2018 (+2,8%) σε σχέση με το 2017 (7,4%). Από το δ’ τρίμηνο του 2018 και τα επόμενα δύο τρίμηνα του 2019  η τουρκική οικονομία κατέγραψε αρνητικό ρυθμό μεγέθυνσης (-2,8%, -2,4%, -1,5%) σε σχέση με τα αντίστοιχα τρίμηνα του προηγουμένου έτους. Δηλαδή, η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Για το 2019 προβλέπεται ότι η οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση (-2,0%) λόγω της χειροτέρευσης όλων των συνιστωσών που διαμορφώνουν το ΑΕΠ.