Ο Αρχιεπίσκοπος πρώην Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιάκωβος (κατά κόσμον Γεώργιος) Βαβανάτσος (Γαλαξίδι, 22 Ιουνίου 1895 – Σαλαμίνα, 25 Οκτωβρίου 1984) υπήρξε ένας από τους πλέον σημαίνοντες και αμφίλεκτους Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος μέσα στον 20ο αιώνα. Διετέλεσε πρώτος Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος και Πρόεδρος της Μητροπόλεως Αττικής.
Η προσωπική του πορεία υπήρξε παράλληλη της ιστορίας της ελλαδικής Εκκλησίας από τη δεκαετία του 1930 έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Προοδευτικός και ρηξικέλευθος ιεράρχης βρέθηκε αντιμέτωπος με τις δύο μεγάλες δικτατορίες της 4ης Αυγούστου και της 21ης Απριλίου και διώχθηκε από τα στελέχη τους.
Την περίοδο της Κατοχής ανέπτυξε πολυποίκιλη δράση εθνική και ανθρωπιστική ενώ και κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο κατάφερε να άρει την ποιμαντική του προσπάθεια πάνω από τις διαχωριστικές πολιτικές γραμμές.
Η υπόθεση της εκλογής και της πτώσης του από τη θέση του προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος υπήρξε μίγμα παρασκηνιακής δράσης πολιτικών, εκκλησιαστικών και παρεκκλησιαστικών παραγόντων. Παρά την αμφισβήτηση, που δέχθηκε στο σύντομο διάστημα της παραμονής του στον αρχιεπισκοπικό θώκο και την έντονη κριτική και πολεμική, που του ασκήθηκε πριν και μετά την παραίτησή του, παρέμεινε σημείο αναφοράς των εκκλησιαστικών εξελίξεων έως και τη Μεταπολίτευση.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος έγραψε για τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο μετά την εκδημία του : «ο μακαριστός αδελφός και συλλειτουργός ημών Πρωθιεράρχης υπήρξε διακεκριμένη ηγετική φυσιογνωμία, διακριθείσα διά την ευρύτητα των αντιλήψεων αυτής, δια τον υπέρ της Εκκλησίας ζήλον, διά το εκκλησιαστικόν φρόνημα, διά την λιπαράν πείραν.»
ΑΒΕΡΩΦ 