Η Αγία και Μεγάλη Δευτέρα

Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

(Ματθ. 24, 3-35)

Ο Κύριος προχωρεί προς το εκούσιον Πάθος. Πρέπει να Τον συνοδέψουμε. Αυτό είναι το καθήκον μας, εφόσον ομολογούμε πως ό,τι είμαστε τώρα το χρωστούμε στη δύναμη των Παθών του Χριστού· καθήκον μας, εφόσον ελπίζουμε να λάβουμε κάτι τόσο μεγάλο και θαυμαστό, που δεν το χωράει ο ανθρώπινος νους μας. Πώς πρέπει να Τον συνοδέψουμε; Με τον στοχασμό και τη συμπόνια μας:

Ακολουθήστε τον Κύριο με τον στοχασμό. Και από αυτόν θα αποκομίσεις τέτοιες εντυπώσεις που θα κεντήσουν την καρδιά σου και θα την κάνουν να αισθανθεί τα παθήματα που πέρασε ο Κύριος. Για να ολοκληρωθεί η προσπάθειά σου, άφησε τον εαυτό σου να υποφέρει κάπως, μειώνοντας αισθητά το φαγητό και τον ύπνο και κοπιάζοντας με τη γονυκλισία. Τήρησε όλα όσα η Αγία Εκκλησία ζητά και θα είσαι ένας καλός συνοδοιπόρος του Κυρίου κατά το Πάθος Του.

Μεγάλη Δευτέρα «Ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν…»

Υπάρχει μια εντυπωσιακή αντίθεση ανάμεσα στο «πνεύμα» της Κυριακής των Βαΐων και στο «πνεύμα» της Μεγάλης Δευτέρας. Η πρώτη μάς μιλούσε για την έλευση του Βασιλέως. Η δεύτερη αναφέρεται στην επάνοδο του Υιού του Ανθρώπου, στο τέλος των καιρών. Ενώ όμως η έλευση του Βασιλέως μας στην Ιερουσαλήμ -και στην καρδιά μας, αν το θελήσουμε- είναι εκδήλωση ταπεινοφροσύνης και φιλοστοργίας, η Δευτέρα Παρουσία Του θα έχει τον χαρακτήρα μιας ξαφνικής και βίαιης καταστροφής. Ο Ιησούς, πριν πεθάνει, μας προειδοποιεί πολύ σοβαρά.

Κατά την ακολουθία του «Νυμφίου», μια ειδική πρωινή ακολουθία που τελείται μετά τον Εσπερινό, τα Καθίσματα αναγγέλλουν το Πάθος: «Τὰ Πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα, ὡς φῶτα σωστικά ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ».

Όρθρος Μεγάλης Δευτέρας

.

παπα Γιώργης Δορμπαράκης

«Τῷ τὴν ἄβατον, κυμαινομένην θάλασσαν, θείῳ αὐτοῦ προστάγματι, ἀναξηράναντι, καὶ πεζεῦσαι δι’ αὐτῆς, τὸν Ἰσραηλίτην λαὸν καθοδηγήσαντι, Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται».

Ἡ ἀπόρρητος, Λόγου Θεοῦ κατάβασις, ὅπερ Χριστὸς αὐτός ἐστι, Θεὸς καὶ ἄνθρωπος, τὸ Θεὸς οὐχ ἁρπαγμόν, εἶναι ἡγησάμενος, ἐν τῷ μορφοῦσθαι δοῦλον, δεικνύει τοῖς Μαθηταῖς· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.

Διακονῆσαι, αὐτὸς ἐλήλυθα, οὗ τὴν μορφὴν ὁ Πλαστουργός, ἑκὼν περίκειμαι, τῷ πτωχεύσαντι Ἀδάμ, ὁ πλουτῶν Θεότητι, θεῖναι ἐμήν τε αὐτοῦ, ψυχὴν ἀντίλυτρον, ὁ ἀπαθὴς Θεότητι».

(Ἄς ὑμνολογήσουμε τόν Κύριο, γιατί εἶναι ὁ μεγαλοπρεπής δοξασμένος Θεός. Εἶναι Αὐτός πού μέ τό θεϊκό πρόσταγμά Του τήν ἀδιάβατη ταραγμένη ἀπό κύματα θάλασσα τήν ἔκανε ξηρά καί καθοδήγησε τόν Ἰσραηλιτικό λαό ὥστε νά τήν διαβεῖ.

Ἡ μυστική κάθοδος στόν κόσμο τοῦ Θεοῦ Λόγου, δηλαδή ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, δείχνει στούς μαθητές Του ὅτι εἶναι Θεός καί ἄνθρωπος, ἐξηγώντας ὅτι ἡ θεότητά Του μέ τό νά γίνει πραγματικός ἄνθρωπος δέν εἶναι καρπός βίαιης ἁρπαγῆς.

Ἐγώ ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργός, μέ τόν πλοῦτο τῆς θεότητός Μου, ἦλθα στόν κόσμο προκειμένου νά ὑπηρετήσω τόν Ἀδάμ πού πτώχευσε ἀπό τήν ἁμαρτία του καί τοῦ ὁποίου τήν ἀνθρώπινη φύση μέ τή θέλησή Μου περιβλήθηκα· κι ἀκόμη νά θυσιάσω σά νά δίνω λύτρα γιά χάρη του, τή ζωή μου, ἐγώ πού εἶμαι ἀπαθής ὡς πρός τή θεότητά Μου).

Μεγάλη Δευτέρα – Ιωσήφ του Παγκάλου

.

Eἰς τὸν Πάγκαλον Ἰωσὴφ
Σώφρων Ἰωσήφ, δίκαιος κράτωρ ὤφθη,
Καὶ σιτοδότης, ὧ καλῶν θημωνία!

Ἕτεροι, εἰς τὴν ξηρανθεῖσαν Συκῆν
Τὴν Συναγωγήν, συκῆν Χριστός, Ἑβραίων,
Καρπῶν ἄμοιρον πνευματικῶν εἰκάζων,
Ἀρᾷ ξηραίνει, ἧς φύγωμεν τὸ πάθος.

Από τη σημερινή μέρα ξεκινούν τα άγια Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τύπος του Κυρίου μας Ιησού είναι ο πάγκαλος Ιωσήφ που σήμερα επιτελούμε την ανάμνησή του (Γεν. 37 – 50).

Ήταν ο μικρότερος γιός του Πατριάρχη Ιακώβ και ο πιο αγαπητός. Όμως φθονήθηκε από τα αδέλφια του και αρχικά τον έρριξαν σ’ ένα βαθύ λάκκο και εξαπάτησαν το πατέρα τους χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο ότι δήθεν τον κατασπάραξε κάποιο θηρίο. Στη συνέχεια τον πούλησαν για τριάντα αργύρια σε εμπόρους, οι οποίοι τον ξαναπούλησαν στον αρχιμάργειρα του βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πετεφρή.

Ο Ιωσήφ ήταν πανέμορφος και τον ερωτεύθηκε η γυναίκα του Πετεφρή, που θέλησε να τον παρασύρει σε ανήθικη πράξη βιαίως. Μόλις εκείνη έπιασε τον Ιωσήφ, εκείνος άφησε στα χέρια της το χιτώνα του και έφυγε. Εκείνη από το θυμό της τον συκοφάντησε στο σύζυγό της, ότι δήθεν αυτός επιτέθηκε εναντίον της με ανήθικους σκοπούς. Ο Πετεφρής την πίστευσε και φυλάκισε τον Ιωσήφ.

Κάποτε όμως ο Φαραώ, ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν εξηγητή. Με το φωτισμό του Θεού, μόνο ο Ιωσήφ μπόρεσε να το εξηγήσει. Ότι θα έλθουν στη χώρα του επτά χρόνια ευφορίας και επτά ακαρπίας και πείνας. Ενθουσιάσθηκε ο Φαραώ από τη σοφία του και τον έκανε γενικό άρχοντα, σαν πρωθυπουργό.

«Τη Αγία και Μεγάλη Δευτέρα μνείαν ποιούμεθα του μακαρίου Ιωσήφ του παγκάλου και της υπό του Κυρίου καταρασ-θείσης και ξηρανθείσης συκής»

.

Μεγάλη Δευτέρα. Ευαγ. ανάγν. Όρθρου: Ματθ. , ΚΑ΄ 18-43.

Την πρώτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος τιμάμε τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, το γιο του Ιακώβ, τον οποίο πούλησαν, εξαιτίας μεγάλου φθόνου, τα αδέλφια του ως δούλο στην Αίγυπτο. Η πολύπαθη ιστορία του μας είναι λίγο πολύ γνωστή.

Η φιλήδονη γυναίκα του Πεντεφρή, αυλικού του Φαραώ, αφού δεν μπόρεσε να τον παρασύρει στην αμαρτία της μοιχείας, τον συκοφάντησε και τον έριξαν στη φυλακή. Μετά την εξήγηση των περιέργων ονείρων του Φαραώ κατέστη αντιβασιλέας της μεγάλης χώρας της Αιγύπτου. Συνάντησε τους αδελφούς του, τους οποίους όχι μόνο δεν τα τιμώρησε, αλλά τους ευεργέτησε και τους εγκατέστησε στο πιο έφορο μέρος της Αιγύπτου, προκειμένου να ζήσουν ευτυχισμένοι.

Τη Μεγάλη Δευτέρα προβάλλεται η υπέροχη μορφή του Παγκάλου Ιωσήφ, γιατί αυτός σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, αποτελεί προτύπωση και εικόνα του Χριστού. Όπως ο Κύριος υπέφερε άδικα εξαιτίας της ανθρώπινης κακίας, το ίδιο και εκείνος υπέφερε εξαιτίας της κακίας των αδελφών του και έδειξε όπως και ο Χριστός απέραντη ανεξικακία.

Επίσης την ημέρα αυτή κάνουμε ανάμνηση του διδακτικού γεγονότος της ξηρανθείσης συκής από τον Κύριο που συνέβηκε σύμφωνα με τα ιερά Ευαγγέλια την επομένη ημέρα της θριαμβευτικής Του εισόδου στην Ιερουσαλήμ. Μη βρίσκοντας καρπό στο δένδρο το καταράστηκε και αυτό αμέσως ξεράθηκε, θέλοντας να μας διδάξει με τον τρόπο αυτό, πως και εμείς αν δεν παράγουμε πνευματικούς καρπούς, μας περιμένει ο αιώνιος θάνατος! Επίσης η άκαρπος συκή συμβολίζει και την ιουδαϊκή Συναγωγή, και γενικότερα την ιουδαϊκή θρησκεία, η οποία δεν είχε πλέον να παρουσιάσει καμιά πνευματική υπηρεσία στο λαό, μάλλον αρνητικές υπηρεσίες προσέφερε και γι’ αυτό στηλιτεύτηκε έντονα από τον Κύριο.

Μεγάλη Δευτέρα – Ο εφησυχασμός μας μπροστά στον Νυμφίο που έρχεται «εν τω μέσω της νυκτός»

.

Τοῦ π. Σταύρου Τρικαλιώτη

«Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός». Στἠν σιγαλιά τοῦ βραδιοῦ, ἐκεῖ πού οἱ αἰσθήσεις ἡσυχάζουν ἀπό τήν τύρβη τῆς ἡμέρας καί ἀδρανοποιοῦνται οἱ ἀνθρώπινες δυνάμεις καί γλυκός ἔρχεται ὁ ὕπνος «πρὸς ἀνάπαυσιν τῆς ἡμετέρας σαρκός», γίνεται ἡ ἀπρόσμενη ἐπίσκεψη τοῦ Νυμφίου.

Τὀ ὅλο τροπάριο παραπέμπει στήν σχετική καινοδιαθηκική περικοπή τῆς Παραβολῆς τῶν δέκα Παρθένων. Ὁ Κύριος μᾶς προειδοποιεῖ καί μᾶς προτρέπει: «Γρηγορεῖτε (=ἀγρυπνεῖτε) οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε ποίᾳ ὥρᾳ ὁ Κύριος ὑμῶν ἔρχεται».

Ὁ Κύριος κάνει μία ἀντιδιαστολή μεταξύ τοῦ «μακαρίου δούλου» πού ἐργάζεται φιλότιμα καί φέρεται ἄψογα στούς συνδούλους πού τοῦ ἐμπιστεύτηκε καί ἀπό τήν ἄλλη μᾶς παρουσιάζει το πρότυπο τοῦ «κακοῦ δούλου», πού φέρεται μέ σκληρότητα στούς συνδούλους του. Ὁ πονηρός αὐτός δοῦλος σκέπτεται ὅτι ὁ Κύριός του ἀργεῖ νά ἔλθει («χρονίζει») καί τό ρίχνει στό φαγητό καί τό ποτό μαζί μέ αὐτούς πού μεθοῦν. Ὁ Κύριος ὅμως θά ἔλθει σέ ὥρα πού ἐκεῖνος ἀγνοεῖ καί θά τόν τιμωρήσει τοποθετώντας τον στό μέρος τῆς τιμωρίας τῶν ὑποκριτῶν, ὅπου θά κλαίει καί θά τρίζουν τά δόντια του.

Ὁ ἐφησυχασμός, ἡ ἀδράνεια, ἡ κραιπάλη, ἡ ἀδιαφορία γιά τόν συνάνθρωπο, ὁ ἄκρατος ἀτομισμός, οἱ ἰδιοτελεῖς σκέψεις καί συμπεριφορές, νά οἱ καταστάσεις καί οἱ τακτικές πού μᾶς βγάζουν «ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ».