Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος: «Ένα άγνωστο ψηφιδωτό της Αγίας Σοφίας»

Η αποκατάσταση των ψηφιδωτών της Αγίας Σοφίας, από το 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, έχει φέρει στο φως εξαιρετικά έργα τέχνης. Ορισμένα από αυτά είναι πολύ γνωστά, όπως η απεικόνιση της Δεήσεως ή του Ιωάννη Κομνηνού και της συζύγου του Ειρήνης της Ουγγαρίας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως ακόμη και σήμερα ένα μεγάλο μέρος του εσωτερικού της εκκλησίας παραμένει καλυμμένο, με νέα στοιχεία να προστίθενται από καιρού εις καιρόν.

Ένα από τα λιγότερο γνωστά ψηφιδωτά είναι εκείνο του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου, στην βόρεια πλευρά της ανατολικής αψίδας. Το ψηφιδωτό ανακαλύφθηκε τυχαία το 1989, καθώς ο σοβάς που το κάλυπτε διαλύθηκε λόγω της υγρασίας που προκάλεσε μία διαρροή στον θόλο (M. Tunay, “Byzantine Archaeological Findings in Istanbul During the Last Decade,” στο N. Necipoğlu (επ.) Byzantine Constantinople: Monuments, Topography, and Everyday Life (Brill: Leiden, 2001), σελ. 226).

Whittemore: «ο Αμερικανός που αποκατέστησε τα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας»

.

Την περασμένη εβδομάδα, η Τουρκία αποφάσισε να μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί για τους μουσουλμάνους, προκαλώντας κριτική από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες στην Ελλάδα και τη Ρωσία, πολιτικούς από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και από την UNESCO.

Η Αγία Σοφία, που κατασκευάστηκε για πρώτη φορά ως βυζαντινός ορθόδοξος καθεδρικός ναός τον 6ο αιώνα και μετατράπηκε σε μουσείο στα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας της Τουρκίας, θα ανοίξει επίσημα για μουσουλμανική λατρεία με προσευχές της Παρασκευής στις 24 Ιουλίου.

Η απόφαση της Τουρκίας έθεσε υπό αμφισβήτηση τα πολύτιμα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας, καθώς είναι πιθανό να καλυφθούν κατά τη διάρκεια μουσουλμανικών προσευχών.

Οι Χριστιανοί θα παραμείνουν ευπρόσδεκτοι, είπε ο Ερντογάν , προσπαθώντας να καλύψει την ανησυχία που εξέφρασε όλος ο δυτικός κόσμος, καθώς φαίνεται ότι η χριστιανική κληρονομιά του ναού δεν θα προστατευτεί.

Τα μωσαϊκά επιχρίστηκαν επί αιώνες όταν ο πρώην καθεδρικός ναός της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης μετατράπηκε σε τόπο μουσουλμανικής λατρείας.

Αλλά πριν μετατραπεί η Αγία Σοφία σε μουσείο, ένας Αμερικανός, ο Thomas Whittemore, βοήθησε να αποκαλυφθεί και να αποκατασταθεί η ομορφιά των μωσαϊκών.