Του: Β. Ξ. Σπηλιωτόπουλου
Από τα χαρακώματα του Βερντέν και του Σομ, όπου η δυσωδία των περιττωμάτων ανακατώνονταν με την εξαθλίωση και το θάνατο, αναδύθηκε αποκαμωμένος, μα και συνειδητοποιημένος, ένας νέος Ευρωπαίος πολίτης.
Ο 19ος αιώνας ουσιαστικά έκλεισε το 1918 και ο 20ος ανέτειλε σε έναν ολότελα διαφορετικό κόσμο. Τρία ήταν τα χαρακτηριστικά της νέας πραγματικότητας: η εξαχρείωση από τον πόλεμο, η επικράτηση των Σοβιέτ στη Ρωσία και η πολιτικοποίηση των ευρύτερων μαζών. Καθώς ο μιλιταρισμός και ο σωβινισμός παραχωρούσαν τη θέση τους σε ειρηνιστικές, διεθνιστικές, ως και νιχιλιστικές τάσεις και καθώς σημειωνόταν σημαντική πολιτική μετατόπιση προς τα αριστερά, οι νικητές του Μεγάλου πολέμου αποζήτησαν την αναχαίτιση της κοινωνικής «διάβρωσης» με επίπλαστες παραχωρήσεις προς την εργατική και αγροτική τάξη.
Στη Συνθήκη των Βερσαλιών (Μέρος ΧΙΙΙ – άρθρα 387 – 399) προεβλέπετο η δημιουργία του «Διεθνούς Καταστατικού Χάρτη για την Εργασία», ο οποίος θα ρύθμιζε άμεσα τα διεθνοποιημένα πλέον εργατικά ζητήματα. Η αναπάντεχη εδραίωση στη Ρωσία της εξουσίας των Σοβιέτ και οι εντεινόμενες πολιτικο-κοινωνικές ζυμώσεις και ρήξεις των επομένων δεκαετιών διέψευσαν τις προσδοκίες των ηγετών του καπιταλιστικού κόσμου. Η οικονομική κρίση του 1929 και η πολιτική αστάθεια της Ευρώπης συνδυαζόμενες με τον άκρατο, στείρο δογματισμό μέρους του αστικού πολιτικού κόσμου και την αδυναμία του να εκτιμήσει τα δεδομένα και να διαβλέψει τις εξελίξεις οδήγησε σε συνθήκες πόλωσης και τελικά γεωπολιτικού αναθεωρητισμού.