Όλοι οι πνευματικοί σαλταδόροι έχουνε πιάσει τα πόστα.

αναδημοσίευση από το International Hellenic Association
άρθρο του Δημήτρη Νατσιού

.

Να ζητήσω, εν πρώτοις, συγγνώμη από τους αναγνώστες, γιατί θα αναφερθώ σε προσωπικό μου θέμα. Γράφω εδώ και τριάντα χρόνια και είναι η πρώτη φορά που θα «εμπλακώ» σε κείμενό μου.

Πριν όμως παραθέσω όσα με αφορούν μια επισήμανση. Όσοι έχουμε καύχημα και απαντοχή μας την πίστη στον Χριστό, ομολογούμε και διατρανώνουμε αυτήν την πίστη μας χωρίς φόβο, αλλά επαναλαμβάνω, με καμάρι. Έχω πάντοτε κατά νου, την φράση του Μακρυγιάννη «όταν μου πειράζουν την πατρίδα και θρησκεία μου, θα μιλήσω, θα ‘νεργήσω και ό,τι θέλουν ας μου κάμουν» ή όπως και ο αρχαίος λόγος, διά στόματος του Αριστοτέλη, συνηγορεί «οι μη οργιζόμενοι εφ΄οις δει ηλίθιοι δοκούντες είναι». Όσοι δεν οργίζονται, γι΄αυτά που πρέπει, είναι περίπου ηλίθιοι.

Έρχεται η στιγμή που κάποτε αγανακτείς. Αν σιωπήσεις, θεωρείται αδυναμία και σε ποδοπατούν. Αν μιλήσεις, κάποιοι σου καταλογίζουν εγωισμό, έπαρση και φαρισαϊσμό. Έχω ακούσει πολλές φορές την αφόρητη κοινοτοπία, από κάποιους καθωσπρέπει τζιτζιφιόγκους, όταν αντιδράς έντονα, υπερασπιζόμενος όσια και ιερά: «Δεν το περίμενα από σένα, είσαι και χριστιανός. Είσαι υποκριτής» και λοιπές αξιοθρήνητες τιποτολογίες. Θυμάμαι σε κάποιον αριστερόμυαλο ερίφη -οι γραικύλοι που, κατά το συνήθειό τους, όλα τα δεινά της κοινωνίας τα ρίχνουν –βλασφήμως- στους «παπάδες», στην εκκλησία, στους ρατσιστές που το παίζουν πατριώτες- που του είπα κατά λέξη: «Αν δεν ήμουν χριστιανός, ήδη θα σε είχα πλακώσει στο ξύλο». (Ο άγιος Χρυσόστομος στον λόγο του «προς Ανδριάντας» προτρέπει, όταν κάποιος βλασφημεί τον Θεό, κατά λέξη «ράπισον αυτού την όψιν, σύντριψον το στόμα, αγίασόν σου την χείρα».

Είναι ακόμη σύνηθες, εάν κάποιος στραφεί, μετανοών, στην εκκλησία και μετέχει στην μυστηριακή ζωή – Θεία Κοινωνία, νηστείες, εκκλησιασμός όρθρου βαθέως – να ακούει από «φίλους» και οικείους ακόμη, ειρωνείες του τύπου «τι έγινες θεούσα», «θα βάλεις και ράσο»… Στον «Ευεργετινό» διαβάζουμε κάτι σχετικό. « Ο ορθώς μετανοών από ανόμων χλευάζεται και τούτο αυτό εστί τεκμήριον ευαρεστήσεως». Οι χλευασμοί είναι απόδειξη ουράνιας χαράς. «Χαρά έσται εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο).

Παναγιώτης Ποταγός «περιφρονημένος και λησμονημένος»

.

(Φώτης Κόντογλου)

Αυτό το βιβλίο δεν είναι γραμμένο για σοβαρούς ανθρώπους. Δόξα σοι ο Θεός, υπάρχουνε ακόμα άνθρωποι, που τους αρέσουνε τα απλά πράγματα, οι ιστορίες και τα παραμύθια. Κ’ η δική μου τέχνη είναι απλή και την κάνω για τους απλούς. Τι δεν τραβήξανε τόσοι και τόσοι δυνατοί άνθρωποι, απ’ αυτά τα ζωντόβολα, απ’ αυτουνούς τους σοβαρούς ανθρώπους, που κρίνουνε την πολιτεία τους και τους περιφρονάνε και τους τυραγνάνε και που στο τέλος σπέρνουνε τσουκνίδες και απήγανο απάνω στο κιβούρι τους.

Ένας τέτοιος περιφρονημένος και λησμονημένος είναι κι’ ο Παναγιώτης Ποταγός, ο νέος Μάρκος Πόλος. Πήγε από τη Μικρά Ασία ίσαμε το Πεκίνο με τ’ άλογο και με τα ποδάρια, κατόρθωμα που δεν τώκανε κανένας πριν απ’ αυτόν, ύστερα ταξίδεψε στην Περσία, στην Ινδία κι από την Αίγυπτο τράβηξε μέσα στην Αφρική ίσαμε την καρδιά της και μολοταύτα πέθανε λησμονημένος και πικραμένος, γιατί οι σοβαροί άνθρωποι, πούπαμε πρωτύτερα, τον πήρανε στ’ αλαφριά, επειδής «δεν ήτο σοβαρός επιστήμων», με βαρόμετρα και με θερμόμετρα και με ματογυάλια. Αλλ’ άφες τους νεκρούς θάπτειν τους εαυτών νεκρούς.

Ο Παναγιώτης Ποταγός γεννήθηκε στη Βυτίνα στις 7 του Οκτώβρη στα 1839. Ο παππούς του από μητέρα ήτανε από τη Στεμνίτσα, οπλαρχηγός στα εικοσιένα και πολέμησε γενναία στην Καρύταινα και στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Ο πατέρας του Παναγιώτη σκοτώθηκε κυνηγώντας τη συμμορία του Κατζιαβού και του Γυφτογιαννάκη. Ήτανε φαίνεται άνθρωπος σπουδασμένος, γιατί είχε μάθει γράμματα στο σχολειό της Βυτίνας, που άκμαζε τότε σαν της Δημητσάνας. Ο Παναγιώτης λέγει πως εβρήκε από τον πατέρα του Μαθηματική Γεωγραφία, φιλοσοφικά βιβλία, αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, τα Νομικά τ’ Αρμενόπουλου κι άλλα.

Κυριακὴ τῶν Βαΐων «Εὐλογημένος ὁ Ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου»

.

Φώτης Κόντογλου

Εὐλογημένος ὁ Ἐρχόμενος

Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει θρόνο τὸν οὐρανὸ καὶ ὑποπόδιο τὴ γῆ, ὁ γυιὸς τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ Λόγος του ὁ συναΐδιος, σήμερα ταπεινώθηκε καὶ ἦρθε στὴ Βηθανία ἀπάνω σ’ ἕνα πουλάρι. Καὶ τὰ παιδιὰ τῶν Ἑβραίων τὸν ὑποδεχθήκανε φωνάζοντας: «Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ὁ βασιλιὰς τοῦ Ἰσραήλ».

Οἱ πολέμαρχοι τοῦ κόσμου, σὰν τελειώνανε τὸν πόλεμο καὶ βάζανε κάτω τοὺς ὀχτρούς τους, γυρίζανε δοξασμένοι καὶ καθίζανε ἀπάνω σὲ χρυσὰ ἁμάξια γιὰ νὰ μποῦνε στὴν πολιτεία τους. Μπροστὰ πηγαίνανε οἱ σάλπιγγες κι οἱ σημαῖες κ’ οἱ ἀντρειωμένοι στρατηγοὶ καὶ πλῆθος στρατιῶτες σκεπασμένοι μὲ σίδερα ἄγρια καὶ βαστώντας φονικὰ ἅρματα γύρω σ’ ἕνα ἁμάξι φορτωμένο μὲ λογῆς λογῆς ἁρματωσιὲς καὶ σπαθιὰ καὶ κοντάρια παρμένα ἀπὸ τὸ νικημένο ἔθνος.

Ὅλοι οἱ πολεμιστὲς ἤτανε σὰν ἄγρια θηρία σιδεροντυμένα, τὰ κεφάλια τους ἤτανε κλειδωμένα μέσα σὲ φοβερὲς περικεφαλαῖες, τὰ χοντρὰ καὶ μαλλιαρὰ χέρια τους ἤτανε ματωμένα ἀπὸ τὸν πόλεμο, τὰ γερὰ ποδάρια τους περπατούσανε περήφανα καὶ τεντωμένα, σὰν τοῦ λιονταριοῦ ποὺ ξεσκίσε μὲ τὰ νύχια του τὸ ζαρκάδι καὶ τανύζεται μὲ μουγκρητὰ καὶ φοβερίζει τὸν κόσμο. Ὕστερα ἐρχότανε τὸ χρυσὸ τ’ ἁμάξι τοῦ πολεμάρχου, ποὺ καθότανε σ’ ἕνα θρονὶ πλουμισμένο μ’ ἀκριβὰ πετράδια, περήφανος, ἀκατάδεχτος, φοβερός, ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ τὸν ἀντικρύσει μάτι δίχως νὰ χαμηλώσει καὶ βαστοῦσε τὸ τρομερὸ σκῆπτρο του, ποὺ κάθε σάλεμά του ἤτανε προσταγή, δίχως ν’ ἀνοίξει τὰ στόμα του αὐτὸς ποὺ τὸ κρατοῦσε.

Ἄλογα ἀνήμερα, ἤτανε ζεμένα σ’ αὐτὰ τ’ ἁμάξι, μὲ λουριὰ χρυσοκεντημένα μὲ γαϊτάνια καὶ περπατούσανε κι αὐτὰ καμαρωτὰ καὶ περήφανα σὰν τοὺς ἀνθρώπους. Ἕνα κορίτσι ἔμορφο σὰν νεράιδα, μεταξοντυμένο, βαστοῦσε ἕνα χρυσὸ στεφάνι ἀπάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι τοῦ νικητῆ, κι ἄλλα κορίτσια κι ἀγόρια ρίχνανε λιβάνια κι ἄλλα μυρουδικὰ σὲ κάποια μεγάλα θυμιατήρια ὅμοια μὲ μανουάλια.

«Σήμερα νομίζεται καλὸς σὲ ὅλα ὅποιος εἶναι ἀδιάφορος. Ἀλλιῶς τὸν λένε σωβινιστή, τοπικιστή, μισαλλόδοξο, φανατικό»

.

Τοῦ Φώτη Κόντογλου

Σήμερα νομίζεται καλὸς σὲ ὅλα, ὅποιος εἶναι ἀδιάφορος,  ὅποιος δὲν νοιάζεται γιὰ τίποτα, ὅποιος δὲν νιώθει καμιὰ εὐθύνη.  Ἀλλιῶς τὸν λένε σωβινιστή, τοπικιστή, μισαλλόδοξο, φανατικό. Ὅποιος ἀγαπᾶ τὴν χώρα μας, τὰ ἤθη καὶ ἔθιμά μας,  τὴν παράδοσή μας, τὴν γλώσσα μας, θεωρεῖται ὀπισθοδρομικός.

Οἱ ἀδιάφοροι περνοῦν γιὰ φιλελεύθεροι ἄνθρωποι,  γιὰ ἄνθρωποι ποὺ ζοῦνε μὲ τὸ πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας,  ποὺ ἔχουν γιὰ «πιστεύω» τὴν καλοπέραση, τὸ εὔκολο κέρδος, τὶς εὐκολίες, τὶς ἀναπαύσεις,  κι ἂς μὴν ἀπομείνῃ τίποτα ποὺ νὰ θυμίζῃ σὲ ποιὸ μέρος βρισκόμαστε,  ἀπὸ ποὺ κρατᾶμε, ποιοὶ ζήσανε πρὶν ἀπὸ μᾶς στὴν χώρα μας.

Ἡ ξενομανία μᾶς ἔγινε τώρα σωστὴ ξενοδουλεία,  σήμερα περνᾶ γιὰ ἀρετή,  κι ὅποιος ἔχῃ τούτη τὴν ἀρρώστεια πιὸ βαρειὰ παρμένη, λογαριάζεται γιὰ σπουδαῖος ἄνθρωπος. Ἡ Ἑλλάδα ἔγινε ἕνα παζάρι ποὺ πουλιοῦνται ὅλα,  σὲ ὅποιον θέλῃ νὰ τὸ ἀγοράσῃ.

Καταντήσαμε νὰ μὴν ἔχουμε ἀπάνω μας τίποτα ἑλληνικό,  ἀπὸ τὸ σῶμα μας ἴσαμε τὸ πνεῦμα μας.  Τὸ μασκάρεμα ἄρχισε πρῶτα ἀπὸ τὸ πνεῦμα, καὶ ὕστερα ἔφθασε καὶ στὸ σῶμα.  Περισσότερο ἀντιστάθηκε σὲ αὐτὴ τὴν παραμόρφωση ὁ λαὸς καὶ βαστάξε καμπόσο,  μὰ στὸ τέλος τὸν πῆρε τὸ ρεῦμα καὶ….πάει καὶ αὐτός.  Μάλιστα εἶναι χειρότερος ἀπὸ τοὺς γραμματισμένους.

Ὁ Πολυαγαπημένος Ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ

.

Κόντογλου Φώτης

Κάποιος καλὸς φίλος μου μοῦ χάρισε ἕνα μικρὸ εἰκονισματάκι σὲ σμάλτο ρούσικο, ἕνα ἐγκόλπιο, ποὺ παριστάνει τὸν ἅγιο Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ. Ἀπὸ τὸ πίσω μέρος εἶναι καπλαντισμένο μὲ βελοῦδο, καὶ φαίνεται πὼς τὸ φοροῦσε κατάσαρκα στὸ λαιμό του κανένας ἅγιος ἄνθρωπος τῆς τσαρικῆς Ρωσίας.

Μὲ πολλὴ συγκίνηση δέχθηκα αὐτὸ τὸ δῶρο, γιατὶ αὐτὸς ὁ ἅγιος εἶναι πολὺ ἀγαπητὸς σὲ μένα, ὅπως εἶναι συμπαθέστατος καὶ σὲ ὅσους τὸν ξέρουνε. Κρέμασα λοιπὸν αὐτὸ τὸ εἰκονισματάκι στὸ εἰκονοστάσι μας, ἀνάμεσα στοὺς ἄλλους ἁγίους, ποὺ τοὺς παρακαλοῦμε στὶς περιστάσεις τῆς ζωῆς μας, καὶ ποὺ ἀνάμεσά τους ξεχωρίζουνε ὁ ἅγιος Νικόλαος κι᾿ ὁ ἅγιος Γιάννης ὁ Πρόδρομος, κ᾿ οἱ νέοι ἢ νεοφανεῖς ἅγιοι, ὅπως οἱ ἅγιοι μάρτυρες Ῥαφαὴλ καὶ Νικόλαος, ὁ ἅγιος Γεώργιος ὁ Χιοπολίτης, ὁ ἅγιος Γεώργιος Ἰωαννίνων, ὁ ἅγιος Δαυῒδ ὁ Γέρων, ὁ ἅγιος Νεκτάριος κ.ἄ.

Τὸ σμαλτένιο εἰκονισματάκι ποὺ εἶπα, παριστάνει τὸν ἅγιο Σεραφεὶμ ποὺ περπατᾶ μέσα στὸ δάσος, ἕνα γεροντάκι σκυφτό, ἀκουμπισμένο στὸ ραβδί του μὲ τὸ δεξὶ χέρι καὶ στ᾿ ἀριστερὸ βαστᾶ ἕνα κομποσκοίνι. Τὸ πρόσωπό του λαμποκοπᾶ ἀπὸ τὴν καλοσύνη, καὶ τὸ ρασοφορεμένο σῶμα του μὲ τὰ χοντροπάπουτσά του ἔχει μία σεβάσμια κι᾿ ἀξιαγάπητη κίνηση, γεμάτο ἁγιοσύνη καὶ πραότητα.

Αὐτὸς ὁ ἅγιος εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς τελευταίους, γιατὶ γεννήθηκε στὸ Κοὺρκ κατὰ τὰ 1759 καὶ κοιμήθηκε στὰ 1833, δηλαδὴ ἔζησε στὸν ἴδιον καιρὸ μὲ τὸ δικό μας ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη. Τὸ κοσμικὸ ὄνομά του ἤτανε Προχόρ, δηλαδὴ Πρόχορος, κ᾿ ἤτανε τὸ τρίτο παιδὶ τῆς οἰκογένειάς του. Τὰ μεγαλύτερά του ἤτανε ἕνας ἀδελφὸς καὶ μία ἀδελφή. Ὁ πατέρας του ἤτανε πρακτικὸς κάλφας ποὺ ἔχτιζε ἐκκλησιές. Λίγο πρὶν νὰ γεννηθῆ ὁ Προχόρ, ἔπιασε νὰ χτίζη μία μεγάλη ἐκκλησία, μὰ δὲν πρόφταξε νὰ τὴν τελειώση, γιατὶ πέθανε. Ἀλλὰ ἡ γυναίκα του ἤτανε ἄξια κ᾿ εἶχε μάθει κοντά του κάμποσα ἀπὸ τὴν τέχνη του, κι᾿ ἅμα ἀπόμεινε χήρα, ἀνάλαβε ἐκείνη ν᾿ ἀποτελειώση τὴν ἐκκλησιά. Πολλὲς φορὲς ἔπαιρνε μαζί της καὶ τὸ μικρὸ Προχόρ, ποὺ ἔδειχνε μεγάλη ἀγάπη στὴν τέχνη τῶν γονιῶν του.

Φώτης Κόντογλου «Ἐπὶ σοὶ Χαίρει, Κεχαριτωμένη. Πᾶσα ἡ κτίσις»

«Ὡς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ ψαυέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων· χείλη δὲ πιστῶν τὴ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως φωνὴν τοῦ ἀγγέλου ἀναμέλποντα, ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω· Ὄντως ἀνωτέρα πάντων ὑπάρχεις, Παρθένε ἁγνή». «Ἐσένα ποὺ εἶσαι ζωντανὴ κιβωτὸς τοῦ Θεοῦ, ἂς μὴ σὲ ἀγγίζει ὁλότελα χέρι ἄπιστο, ἀλλὰ χείλια πιστὰ ἂς ψάλλουνε δίχως νὰ σωπάσουνε τὴ φωνὴ τοῦ ἀγγέλου (ὁ ὑμνωδὸς θέλει νὰ πεῖ τὴ φωνὴ τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ποὺ εἶπε «εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξί») κι ἂς κράζουνε: «Ἀληθινά, εἶσαι ἀνώτερη ἀπ᾿ ὅλα Παρθένε ἁγνή».

Ἀλλοίμονο! Ἀμύητοι, ἄπιστοι, ἀκατάνυχτοι, εἴμαστε οἱ πιὸ πολλοὶ σήμερα, τώρα ποὺ ἔπρεπε νὰ προσπέσουμε μὲ δάκρυα καυτερὰ στὴν Παναγία καὶ νὰ ποῦμε μαζὶ μὲ τὸ Θεόδωρο Δούκα τὸ Λάσκαρη, ποὺ σύνθεσε μὲ συντριμένη καρδιὰ τὸν παρακλητικὸ κανόνα: «Ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου μὲ ζάλαι ὥσπερ μέλισσαι κηρίον, Παρθένε». «Σὰν τὰ μελίσσια ποὺ τριγυρίζουνε γύρω στὴν κερήθρα, ἔτσι κ᾿ ἐμένα μὲ ζώσανε οἱ ζαλάδες τῆς ζωῆς καὶ πέσανε ἀπάνω στὴν καρδιά μου καὶ τὴν κατατρυπᾶνε μὲ τὶς φαρμακερὲς σαγίτες τους. Ἄμποτε, Παναγιά μου, νὰ σὲ βρῶ βοηθό, νὰ μὲ γλύτωσεις ἀπὸ τὰ βάσανα».

Οἱ ἁπλὲς χαρὲς τοῦ καλοκαιριοῦ

Κόντογλου Φώτης

Βλογημένος ὁ ἄνθρωπος ποὺ μπορεῖ, τώρα τὸ καλοκαίρι, νὰ ξεμακρύνει γιὰ λίγο ἀπὸ τὴν ταραχὴ τῆς πολιτείας. Ἂν τοῦ ἀρέσει ἡ θάλασσα, ἂς πάει σὲ κανένα νησί, ποὺ δὲν εἶναι ἀκόμα χαλασμένοι οἱ νησιῶτες, ἢ σὲ κανένα ψαραδοχώρι. Νὰ μὴν κουβαλήσει ὅμως μαζί του τὴν πολιτεία, ὅπως κάνουνε πολλοί, ποὺ ἀπὸ τὴ μιὰ θέλουνε νὰ ἀφήσουνε τὴν ταραχὴ πίσω τους, κι ἀπὸ τὴν ἄλλη κουβαλᾶνε μαζί τους ὅλα τὰ περίπλοκα καὶ κουραστικὰ καθέκαστα τῆς πολιτείας.

Πάρε μαζί σου ὅσο λιγώτερα πράγματα μπορεῖς. Γιατί, τὸ πιὸ μεγάλο κέρδος ποὺ θὰ ’χεις πηγαίνοντας σ’ ἕνα τέτοιο μέρος, θὰ ‘ναὶ ἡ φχαρίστηση ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος σὰν τοῦ λείψουνε πολλὰ πράγματα, ποὺ τὰ ἔχει στὴν πολιτεία τόσο εὔκολα, καὶ ποὺ ἐκεῖ πέρα θὰ τοῦ φαίνεται σὰν κάποια μεγάλη ἀπόλαυση καὶ χαρὰ τὸ πιὸ παραμικρὸ πράγμα.

Φώτης Κόντογλου – Ἡ Μελαγχολία τῶν Παλαιολόγων

Τὸν καιρὸ ποὺ δούλευα στὸν Μυστρᾶ, τύχαινε πολλὲς φορὲς νὰ βρεθῶ μοναχὸς μέσα στὴν Περίβλεπτο. Τ᾿ ἀπόγεμα ἡ ἐκκλησία σκοτείνιαζε κι ἀγρίευε. Ἀπὸ πάνου ἀπὸ τὴν σκαλωσιὰ ἄκουγα πατήματα. «Κανένα φάντασμα θὰ περπατᾷ», συλλογιζόμουνα, καὶ γύριζα τὸ κεφάλι μου πάντα κατὰ τὸ μέρος ποὺ στεκόντανε ζωγραφισμένοι οἱ στρατιῶτες καὶ οἱ πολεμάρχοι. Στεκόντανε στὴ σειρὰ ἕνα γῦρο, λίγο ψηλότερα ἀπὸ τὸ χῶμα, οἱ περισσότεροι μὲ βγαλμένα μάτια, τρυπημένοι στὸ στῆθος, πολλοὶ ἀπ᾿ αὐτοὺς κομματιασμένοι ἀπὸ τὶς σπαθιές. Σὲ πολλὰ κεφάλια εἶχε ἀπομείνει γερὸ ἕνα μάτι μοναχά, μὰ κεῖνο τὸ μάτι ἔβλεπε σὰν δέκα ζωντανά.

Μνήσθητί μου, Κύριε! Χρόνια πέρασα μέσα σὲ κείνη τὴν ἐκκλησιά, καὶ μ᾿ ὅλα τοῦτα ἀνατρίχιαζα, σύγκρυο μὲ διαπερνοῦσε. Κεῖνοι οἱ χορταριασμένοι τοῖχοι ἤτανε ζωντανοί, καρδιὲς χτυπούσανε, νεῦρα τανυζόντανε, σπαθιά, σαργίτες, ταρκάσια, σκουτάρια τρίζανε ἀπάνω στὰ κορμιά. «Καὶ ἰδού, σεισμὸς καὶ προσήγαγε τὰ ὀστᾶ, ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ. Καὶ εἶδον· καὶ ἰδοὺ ἐπ᾿ αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ᾿ αὐτὰ δέρμα ἐπάνω. Καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτὰ τὸ πνεῦμα καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα».

Ἐτοῦτοι εἶναι οἱ τελευταῖοι στρατιῶτες τοῦ Παλαιολόγου, τότε ποὺ ἤρτανε καὶ πιάσανε γιὰ μετερίζι τῆς ἀπελιπισίας τὸ φημισμένο βουνὸ τοῦ Ταϋγέτου, σιμὰ στὴν ἀρχαία Σπάρτη. Ἀνεμοδαρμένο ἀπάνου στὸν βράχο, μαραζωμένο, τὰ μάτια τους μελανιασμένα καὶ λαμπερὰ ἀπὸ τὴν θέρμη, ἀπὸ τὴν ἀγρύπνια καὶ τὴν ἀγωνία. Ἀνατολῖτες, στρατολογημένοι ἀπὸ τὰ μέρη τῆς Σηλύβριας, τῆς Μαύρης Θάλασσας, τὴν Ἀγχίαλο, τὴν Καβάρνα, κι ἄλλοι ντόπιοι ἀπ᾿ τὸν Δρόγγο τῶν Σκορτῶν, τὸ Σάλαβρο, τὸ Βοίτουλο, τὴ Μάνη, τὴ Γρεμπενή, τὸν Ἀϊτὸ κ.ἀ., αἵματα παλιά. Δὲν εἶναι στρατιῶτες βαριοί, μὲ κορμιὰ δυνατά. Τὰ χέρια τους καὶ τὰ ποδάρια τους εἶναι κοκκαλιασμένα, τὰ κορμιὰ λιγνά, περπατᾶνε ἐλαφρὰ σὰν φαντάσματα, πολεμιστὲς ἑνὸς βασιλείου ποὺ δὲν εἶναι τούτου τοῦ κόσμου. «Θεία παρεμβολή, θεηγόροι ὁπλῖται παρατάξεως Κυρίου». Σὰν τὸν ἀφέντη τους τὸν Κωνσταντῖνο, ξέρουνε τὸ κακὸ τὸ ριζικό τους.

Φώτης Κόντογλου «Ἡ πίστη τοῦ λαοῦ μας κατὰ τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα»

Ἐκεῖνοι οἱ ἁπλοϊκοὶ ἄνθρωποι, ἐκεῖνα τὰ ἀγράμματα γεροντάκια καὶ οἱ γριοῦλες, ποὺ τὴν Σαρακοστὴ καὶ τὴν Μεγάλη Βδομάδα βρίσκονται ὅλη μέρα στὴν ἐκκλησία, ζήσανε ἀπὸ τὰ μικρά τους χρόνια ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου καὶ καταλάβανε αὐτὸ τὸ χαροποιὸν πένθος, ποὺ δὲν τὸ καταλάβανε, ἀλοίμονο, οἱ σπουδασμένοι μας, ποὺ θέλουνε νὰ τοὺς διδάξουνε, ἀντὶ νὰ διδαχθοῦνε ἀπ᾿ αυτούς.

Τώρα τὶς μέρες τῆς Σαρακοστῆς, τῆς Μεγάλης Βδομάδας καὶ τοῦ Πάσχα πορεύονται μαζὶ μὲ τὸν Χριστό, ἀκολουθᾶνε ὁλοένα ἀπὸ πίσω του, ἀληθινά, ὄχι φανταστικά, ἀκούγοντάς Τον νὰ λέγῃ:«Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ παραδοθήσεται ὁ Ὑιὸς τοῦ ἀνθρώπου, καθὼς γέγραπται περὶ αὐτοῦ».

Μαζί του βρίσκονται στὸν Μυστικὸ Δεῖπνο καὶ δακρύζουνε ἀπὸ τὰ λόγιά Του, μαζί Του πᾶνε στὸ πραιτώριο καὶ στὸν Πιλᾶτο, μαζί Του ῥαπίζονται, μαζί Του μαστιγώνονται, μαζί Του ἐμπαίζονται, μαζί Του σταυρώνονται, μαζί Του θάβονται, μαζί Του ἀνασταίνονται.

Περὶ τοῦ Εἰκονοστασίου καὶ τῆς ἐν αὐτῷ θέσεως τῶν ἁγίων Εἰκόνων

.

Κόντογλου Φώτης

Τὸ εἰκονοστάσιον, κοινῶς τέμπλον, τοῦ ἱεροῦ ναοῦ χωρίζει τὸ Ἅγιον Βῆμα ἀπὸ τὸν κυρίως ναόν. Πρέπει δὲ νὰ εἶναι χαμηλόν, διὰ νὰ φαίνεται ἡ Θεοτόκος Πλατυτέρα, καὶ νὰ ἔχη τρεῖς θύρας, ἤγουν εἰς τὸ μέσον τὴν Ὡραίαν Πύλην, καὶ δύο πλαγίας μικρότερας θύρας. Νὰ ἔχη καὶ θυρίδας, εἰς τὰς ὁποίας νὰ μπαίνουν αἱ εἰκόνες, ζωγραφισμένες ἐπάνω εἰς σανίδι.

Ἡ δὲ θέσις τῶν Ἱερῶν εἰκόνων εἶναι αὕτη: Δεξιόθεν τῆς Ὡραίας Πύλης ἵσταται ἡ εἰκὼν τῆς Θεοτόκου Βρεφοκρατούσης καὶ ἀριστερόθεν ἡ εἰκὼν τοῦ Χριστοῦ. Εἰς τὴν θυρίδα ὁπού εὑρίσκεται παραπλεύρως τῆς Παναγίας ἐκ δεξιῶν, ἵσταται ἡ εἰκὼν τοῦ ἁγίου ἢ τῆς ἑορτῆς εἰς τὴν ὁποίαν ἀφιέρωται ὁ ναός, εἰς δὲ τὴν θυρίδα ὅπου εὑρίσκεται παραπλεύρως τοῦ Κυρίου, ἵσταται ὁ Τίμιος Πρόδρομος. Εἰς τὰς ἄλλας θυρίδας τοποθετοῦνται αἱ εἰκόνες τῶν λοιπῶν ἁγίων. Ἡ τοιαύτη διάταξις τῶν εἰκόνων εἶναι κανὼν διὰ τὰς ὀρθοδόξους ἐκκλησίας.

Ὑπεράνωθεν τῆς σειρᾶς ταύτης τῶν μεγάλων εἰκόνων τοποθετοῦνται μέσα εἰς μικροτέρας θυρίδας αἱ εἰκόνες τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ἔχουσαι εἰς τὸ μέσον, ὕπερθεν τῆς Ὡραίας Πύλης, τὴν εἰκόνα τῆς Δεήσεως, ἢ αἱ εἰκόνες τοῦ Δωδεκαόρτου, ἤγουν: ὁ Εὐαγγελισμός, ἡ Γέννησις, ἡ Ὑπαπαντή, ἡ Βάπτισις, ἡ Μετομόρφωσις, ἡ Ἔγερσις τοῦ Λαζάρου, ἡ Βαϊφόρος, ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος, ἡ Σταύρωσις, ἡ Ἀνάστασις, ἡ Ἀνάληψις καὶ ἡ Πεντηκοστή.

Ἐὰν αἱ θυρίδες εἶναι περισσότεροι τῶν δώδεκα, πρόσθεσον καὶ ἄλλας ὑποθέσεις, ὡς εἶναι ἡ ἴασις τοῦ Τυφλοῦ ἢ τοῦ Παραλύτου, ἢ ἄλλο τι θαῦμα, ἡ Προδοσία, ἡ Ἀποκαθήλωσις, ὁ Ἐπιτάφιος Θρῆνος, αἱ Μυροφόροι, ἡ Ψηλάφησις τοῦ Θωμᾶ. Ἐπίσης, ἐὰν θέλης νὰ βάλης τοὺς ἀποστόλους, καὶ αἱ θυρίδες εἶναι περισσότεραι τῶν δώδεκα, βάλε καὶ κάποιους ἀπὸ τοὺς Ἑβδομήκοντα, ὡς τὸν Λουκᾶν, Μάρκον, Ἰάκωβον τὸν Ἀδελφόθεον, Ματθίαν, Ἀνανίαν, Βαρνάβαν, Τίτον, Τιμόθεον, Φιλήμονα, Νικάνορα κλπ.

Φώτης Κόντογλου – Ὁδηγοὶ τοῦ κόσμου

Σαν κάπως να ξεσπά, εδώ ο Φώτης Κόντογλου. Όμως, και δικαιούται της ιερής αγανακτήσεως:

Ὦ τρισανόητοι, ἐσεῖς ποὺ ἔχετε τὴν ἰδέα πὼς εἴσαστε κι ἄξιοι νὰ γίνετε ὁδηγοὶ τοῦ κόσμου! Γιὰ λίγα χρόνια μιᾶς ζωῆς, ποὺ εἶναι κι αὐτὰ γεμάτα ταραχή, ἀνησυχία, κι ἀπελπισία, γεμάτα πολέμους καὶ ἐγκλήματα, γι᾿ αὐτὲς τὶς λίγες μέρες, λοιπόν, κάνετε τόση φασαρία, γι᾿ αὐτὲς φτιάνετε τόσες θεωρίες, γι᾿ αὐτὲς πνίγετε στὸ αἷμα τὴν ἀνθρωπότητα, γι᾿ αὐτὲς τὶς λίγες στιγμὲς τὴν ἀφιονάζετε μ᾿ ἕνα πλῆθος ὄνειρα γιὰ εὐτυχία, ποὺ τὸ τέλος τους θά ᾿ναι τὸ τίποτα; Ἀληθινὰ εἴσαστε τρελοί, καὶ κακοὶ τρελοί, σατανᾶδες τῆς ἀπάτης.

Φώτης Κόντογλου, ο προφήτης της Πονεμένης Ρωμηοσύνης. Καθαρίσετε από τη πνευματική πανούκλα την Ελλάδα…

 Όλοι συνεργήσαμε για να καταντήσει η ζωή έτσι που κατήντησε.

“Στο όνομα της αλήθειας, ας μου συγχωρηθεί η σημερινή οργή, οργή ιερή και χίλιες φορές δίκαιη. Χρόνια τώρα κάνω υπομονή, για να αποθρασύνονται ολοένα αυτά τα φουσκωμένα χαρτοφάναρα.

Η Ελλάδα είναι εκεινού που δωρίζει σ αυτή έργα τιμημένα, καμωμένα με αίμα και με υπομονή, έργα που τα κάνει μονάχα η αγάπη.

Δεν έχει κανένα δικαίωμα απάνω στην Ελλάδα ο “γυμνοσάλιαγκας”, που τον καθίζει στην “έδρα” κάποιος ασήμαντος πολιτικός.

Αυτά τα πρόσωπα, τα πήρανε δεν ξέρω ποιοί από τις επαρχίες, κάτι δασκαλάκια φοβισμένα και τα θρονιάσανε στο υπουργείο, στα Πανεπιστήμια και στ άλλα πόστα της Πολιτείας, και γινήκανε αυτά τα ψοφίμια, θηρία ανήμερα, να καταξεσκίσουν κάθε άξιον εργάτη…

Καθαρίσετε από τη πνευματική πανούκλα την Ελλάδα, για να μπορέσουνε να δουλέψουνε οι άξιοι δουλευτάδες. Αυτά τα σκουλήκια, για να σώσουνε τη τιποτένια ύπαρξή τους, δεν αφήνουνε καμμιά άξια ψυχή να ορθοποδήσει, από συμφέρον και από φθόνο.

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΒΛΟΓΗΜΕΝΟΣ

 κυρ Φώτη-Κόντογλου

Ο άγιος Βασίλης, σαν περάσανε τα Χριστούγεννα, πήρε το ραβδί του και γύρισε σ’ όλα τα χωριά, να δει ποιος θα τον γιορτάσει με καθαρή καρδιά. Πέρασε από λογιών-λογιών πολιτείες κι από κεφαλοχώρια, μα σ’ όποια πόρτα κι αν χτύπησε δεν του ανοίξανε, επειδή τον πήρανε για διακονιάρη. Κι έφευγε πικραμένος, γιατί ο ίδιος δεν είχε ανάγκη από τους ανθρώπους, μα ένοιωθε το πόσο θα πονούσε η καρδιά κανενός φτωχού από την απονιά που του δείξανε κείνοι οι άνθρωποι…

Παραμονή της Πρωτοχρονιάς έφταξε σε κάτι χωριά που ήταν τα πιο φτωχά ανάμεσα στα φτωχοχώρια, στα μέρη της Ελλάδας. Ο παγωμένος αγέρας βογκούσε ανάμεσα στα χαμόδεντρα και στα βράχια, ψυχή ζωντανή δεν φαινότανε, νύχτα πίσσα! Είδε μπροστά του μια ραχούλα, κι από κάτω της ήταν μια στρούγκα τρυπωμένη. Ο άγιος Βασίλης μπήκε στη στάνη και χτύπησε με το ραβδί του την πόρτα της καλύβας και φώναξε «Ελεήστε με, τον φτωχό, για την ψυχή των αποθαμένων σας κι ο Χριστός μας διακόνεψε σε τούτον τον κόσμο!».

Απάνω σ’ αυτά, άνοιξε η πόρτα και βρήκε ένας τσοπάνης, ως εικοσιπέντε χρονών παλικάρι, με μαύρα στριφτά γενιά, ο Γιάννης ο Μπαρμπάκος, άνθρωπος αθώος κι απελέκητος, προβατάνθρωπος, και πριν να καλοϊδεί ποιος χτύπησε, είπε: «Έλα, έλα μέσα. Καλή μέρα, καλή χρονιά!».

Αυτός, σαν εμπήκε μέσα ο άγιος Βασίλης, και είδε πως ήταν γέρος σεβάσμιος, πήρε το χέρι του και τ’ ανεσπάσθηκε και είπε: «Να’ χω την ευχή σου γέροντα», και το έλεγε σαν να τον γνώριζε κι από πρωτύτερα, σα να’ τανε πατέρας του. Και κείνος του είπε: «Βλογημένος να’ σαι, εσύ κι όλο το σπιτικό σου, και τα πρόβατα σου η ειρήνη του Θεού να’ ναι απάνω σας!»

Φώτης Κόντογλου – Ῥωμιοσύνη καὶ Ὀρθοδοξία.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Παναγία καὶ Ὑπεραγία» των ἐκδόσεων Ἀρμός

Ἡ Ῥωμιοσύνη καὶ Ὀρθοδοξία εἶναι ἕνα πρᾶγμα. Γιὰ νὰ μὴν πάρω τοὺς πολὺ παλιούς, παίρνω δυὸ τρεῖς ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἀγωνισθήκανε γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδας, ποὺ ὅποτε μιλᾶνε γιὰ τὴ λευτεριά, μιλᾶνε καὶ γιὰ τὴ θρησκεία. Ὁ Ρήγας Φεραῖος λέγει: «νὰ κάνουμε τὸν ὅρκο / ἀπάνω στὸ Σταυρό». Ἕνας ἄλλος ποιητὴς γράφει: «Γιὰ τῆς πατρίδας τὴν ἐλευθερία / γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν πίστη τὴν ἁγία / γι᾿ αὐτὰ τὰ δυὸ πολεμῶ, / μ᾿ αὐτὰ νὰ ζήσω ἐπιθυμῶ. / κι ἂν δὲν τὰ ἀποχτήσω / τί μ᾿ ὠφελεῖ νὰ ζήσω;»…