Η «Σάλπιγξ Ελληνική» και ο «κοινός» επαναστατικός στόχος του 1821

αναδημοσίευση από το Καραβάκι της Ιστορίας
άρθρο του Στέργιου Ζυγούρα

.

Η πρώτη έντυπη εφημερίδα της Επανάστασης του 1821 είναι από εκείνα τα ιστορικά σημεία που περιέχουν την άγνωστη ιστορία των δυο αντίθετων επαναστατικών τάσεων. Εκείνων που συγκρούστηκαν το 1823-25 στους λεγόμενους “εμφύλιους”.

Η εφημερίδα “Σάλπιγξ Ελληνική” εκδόθηκε την 1η Αυγούστου 1821 από τον κληρικό Θεόκλητο Φαρμακίδη. Την μικρή τυπογραφική μηχανή είχε φέρει μαζί του ο αδελφός του αρχηγού της Επανάστασης, ο Δημήτριος Υψηλάντης. Ελάχιστα φύλλα εκδόθηκαν και η εφημερίδα διέκοψε την λειτουργία της. Αιτία ήταν η παραίτηση του Θ. Φαρμακίδη, ο οποίος “αρνήθηκε να ενδώση εις το δεσποτικόν μέσον της προεξετάσεως”. Τι είχε συμβεί;

Ο Δημήτριος Υψηλάντης έφτασε στην Πελοπόννησο ως “Πληρεξούσιος του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής”, δηλαδή του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο “Γ. Επίτροπος της Αρχής” είχε ανακοινωθεί ως αρχηγός της Επανάστασης τους πρώτους μήνες του 1820, ύστερα από διαβουλεύσεις στην Αγ. Πετρούπολη τις οποίες αγνοούμε. Από εκείνα όμως που γνωρίζουμε, προκύπτει ότι η άμεσα εμφανιζόμενη αντίδραση εναντίον του Υψηλάντη προέκυψε από εκείνους που υποκριτικά υποστήριζαν την αρχηγία του Ι. Καποδίστρια. Το θέμα είναι σκοτεινό για μας, γιατί αφορά στην ταυτότητα της Φιλικής Εταιρείας, η οποία, αν και άγνωστη ως προς τους ιδρυτές και τους στόχους, μπορεί με βεβαιότητα να αποσυνδεθεί πλήρως από την ομάδα της Οδησσού (ουδείς από τους φερόμενους ως “δράστες” ίδρυσε την Εταιρεία).

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Χρύσανθος Α΄ (1768-1834)

Πέτρου Πριβατιτσάνη
Οἰκονομολόγου – Ἐκπαιδευτικοῦ
Προέδρου τοῦ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου
Κάτω Γραμματικοῦ Ἔδεσσας

Λένε πώς ἡ ἐπανάληψη εἶναι μητέρα τῆς μάθησης. Ὅταν ὅμως πρόκειται γιά ἄτομα πού ξεπέρασαν τόν ἀνθρώπινο μέσο ὅρο καί ἀνυψώθηκαν – μέ τήν ἀξία, τήν προσωπικότητα καί τήν προσφορά τους – στό Πάνθεο τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, τότε ἡ μνημόνευση τοῦ ὀνόματός τους καί τῶν ἐπιτευγμάτων τους εἶναι ἠθικά καί ἐθνικά ἐπιβεβλημένη. Μία τέτοια φωτεινή καί χαρισματική προσωπικότητα ὑπῆρξε καί ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Χρύσανθος ὁ Α΄!

Ὁ Χρύσανθος ξεκίνησε ἀπό τά πάτρια χώματα τῆς σκλαβωμένης – τότε – Μακεδονίας καί συγκεκριμένα ἀπό τό Κάτω Γραμματικό Βερμίου, διψώντας γιά μόρφωση, προσφορά στόν πάσχοντα Ἑλληνισμό καί στόν πλησίον του – τόν Ἕλληνα ραγιά.

Τόν τόπο τότε, τήν Ἑλλάδα ὁλόκληρη, διαφέντευε τύραννος σκληρός καί ἀνελέητος, ὁ Τοῦρκος δυνάστης, πού ἐκτός ἀπό τή διαρπαγή τῶν πλούσιων προϊόντων της μακεδονικῆς γῆς, ἅρπαζε περιουσίες, ἔκαιγε χωριά ὁλόκληρα, δυνάστευε τούς δυστυχεῖς Ἕλληνες, ἔτσι πού πολλές φορές ὁ θάνατος ἦταν ἡ λύτρωση γι’ αὐτούς.

Ὁ Χρύσανθος ξεκίνησε τίς σπουδές του ἀρχικά στήν Κοζάνη, μεγάλο κέντρο τῶν γραμμάτων τήν ἐποχή ἐκείνη, ὅπου σύντομα χειροτονήθηκε διάκονος ἀπό τόν δραστήριο Μητροπολίτη Θεόφιλο καί στή συνέχεια φοίτησε στίς Σχολές τῆς Νάουσας καί τῆς Θεσσαλονίκης. Ἀμέσως μετά ἀρχίζει ἡ ραγδαία ἱερατική του ἐξέλιξη. Στή Θεσσαλονίκη χειροτονήθηκε ἱερέας καί πολύ σύντομα Ἀρχιμανδρίτης στήν ἐκκλησία τῆς Ὑπαπαντῆς.