Η καθυστερημένη απάντηση του Ιωάννη Καποδίστρια στην παράκληση της Επαναστατικής Κυβερνήσεως του 1824

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1825, δύο σχεδόν χρόνια από την αποστολή της επιστολής, με την οποία οι επικεφαλής του Εκτελεστικού   παρακαλούσαν τον Ιωάννη Καποδίστρια να αναλάβει τα ηνία της Επαναστατικής Κυβερνήσεως προκειμένου να αντιμετωπισθεί ο Εθνικός διχασμός που ξέσπασε το Φθινόπωρο του 1823 και που εξελίχθηκε στον 1ο εμφύλιο πόλεμο της Ελληνικής Επαναστάσεως. Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών, τα μέλη του Εκτελεστικού του 1824 αποκηρύχθηκαν από το Βουλευτικο  ως «εχθροί της πατρίδας» και «αντάρτες» (Δεκέμβριος του 1823), το δε Εκτελεστικό αποκήρυξε με τη σειρά του το Βουλευτικό, με αποτέλεσμα να υπάρξουν δύο Εκτελεστικά και δύο Βουλευτικά – δύο Επαναστατικές κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση του αρχικού Βουλευτικού, υπό τον Γεώργιο Κουντουριώτη, επέτυχε την Αγγλική υποστήριξη και την εκταμίευση της πρώτης δόσεως του Αγγλικού δανείου (Φεβρουάριος του 1824), το οποίο κατασπατάλησε επιχειρώντας να εξαγοράσει τους οπαδούς του παλαιού Εκτελεστικού. Με την πλάστιγγα να έχει γείρει συντριπτικά προς το μέρος της, η κυβέρνηση του παλαιού Βουλευτικού συνέντριψε τους αντιπάλους της  και τους υποχρέωσε σε συνθηκολόγηση τον Μάϊο του 1824. Τον Ιούλιο του 1824 ξέσπασε ο 2ος εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους νικητές του 1ου, ο οποίος έληξε τον Ιανουάριο του 1825, πάλι με νίκη της πλευράς Κουντουριώτη. Απέμεναν μόνο οι αντεκδικήσεις των νικητών, χαρακτηριστικότερη των οποίων είναι η δολοφονία του ήρωα της Επαναστάσεως Οδυσσέα Ανδρούτσου (5 Ιουνίου του 1825). Ο Ιωάννης Καποδίστριας απέστειλε την ακόλουθη επιστολή την εποχή της λήξεως του 2ου εμφυλίου πολέμου:

 

Προς την προσωρινήν διοίκησιν της Ελλάδος
Εν Γενεύη, 12 δεκεμβρίου 1825.

Οι διοικηταί, τους οποίους διεδέχθητε υμείς, Κύριοι! μοι έπεμψαν μίαν επιστολήν, γεγραμμένην την πρώτην ιανουαρίου του παρελθόντος έτους, δι ής περιγράφοντες αξιοθρηνήτους τας εσωτερικάς περιστάσεις, με προτρέπουσι να έλθω καγώ αυτόσε, διά να προσθέσω τας δυνάμεις μου εις τας ιδικάς σας, επί σκοπώ του να διαλλάξωμεν τας γνώμας και τα συμφέροντα, των οποίων η διαφορά ενόμιζον ότι έθετεν εις κίνδυνον την πολύτιμον ύπαρξιν της ανεγερθείσης Ελλάδος. Αλλ’ ο Κύριος Δημήτριος Περρούκας, όστις επεφορτίσθη τον κομιστήν αυτής, μόλις εδυνήθη να φθάση τον σεπτέμβριον μήνα εκείνου του έτους, και η ολίγη του υγεία επειδή ήδη τω εσυγχώρησε την αυτόσε επιστροφήν του, ήδη λαμβάνω καγώ την ευκαιρίαν να σας πέμψω την απάντησίν μου.

Η παράκληση της Επαναστατικής Κυβερνήσεως του 1824 προς τον Ιωάννη Καποδίστρια

Βρισκόμαστε στις αρχές του 1824, στην πρώτη περίοδο του εμφυλίου πολέμου που είχε ξεσπάσει το περασμένο Φθινόπωρο, μεταξύ των Φιλικών και των Προκρίτων (Κοτζαμπάσηδων). Ο Ιωάννης Καποδίστριας ζεί εκείνη την εποχή στη Γενεύη, παραγκωνισμένος από τον Τσάρο και έχει αρχίσει να αναπτύσει επαφές με την Αγγλία προκειμένου να ενισχύσει την Εθνική μας υπόθεση. Λίγο πριν αρχίσει η κάμψη της Επαναστάσεως, αποστέλεται από το Εκτελεστικό (το ένα από τα δύο σώματα της Προσωρινής Διοικήσεως, το άλλο είναι το Βουλευτικό) προς τον Ιωάννη Καποδίστρια η ακόλουθη επιστολή:

.

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΞΟΧΩΤΑΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΙΩΑΝΝΗΝ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΝ – Ναυπλίω, 1 Ιανουαρίου 1824

Εξοχώτατε!

Η φιλτάτη σου Ελλάς εναβρύνετο διά τας αρετάς του γνησιωτάτου τέκνου της, του ενδόξου και περικλεούς Καποδίστρια, όστις απέδειξεν εις τον πεφωτισμένον κόσμον το βάθος της Ελληνικής αγχινοίας, και ενέπνευσεν εις όλας τα καρδίας σεβασμόν προς τους απογόνους των παλαιών Αθηναίων και Σπαρτιατών, όστις αγάλλεται βλέπων ενσπαρμένα εις τους συμπολίτας του τα ευγενή αισθήματα της ελευθερίας και του πολιτισμού και ελπίζει από τον πατριωτισμόν του βελτίωσιν της τύχης του.

Εξοχώτατε Κόμη! ήτον προωρισμένον βέβαια να γεννηθής εις τον κόσμον διά την αθανασίαν. Η φύσις και η τύχη συνόμωσαν, διά να σε καταστήσουν ευεργέτην της πατρίδος σου, εις την οποίαν απέδωκας την παλαιάν της εύκλειαν και τα ιερά δίκαια, όσα ο Θεός εχάρισεν εις τον άνθρωπον. Δεν διήμαρτες των ελπίδων και της εφέσεως. Οι Έλληνες απεφάσισαν να αποθάνουν εντίμως, διά ν’ αποφύγουν τας συμφοράς της πικροτάτης δουλείας, και χείμαρροι αιμάτων, δακρύων, και ιδρώτων, τους απεκατέστησαν αξίους της ανεξαρτησίας.

Αλλά δεν είναι τόσον δύσκολον ν’ αποκτηση τις την ελευθερίαν του, όσον να την φυλάξη. Τα ελαττώματα της εξωλεστάτης τυραννίας βασιλεύουν εις τας παρούσας γενεάς, ή δ’ αμάθεια και πλεονεξία επαπειλούν την αρτισύστατον ανεξαρτησίαν του έθνους σου. Έχομεν αξίους πολεμικούς, αλλ’ υστερούμεθα εναρέτων ανδρών και αναλόγως αξίων με τας περιστάσεις μας, διότι η επιστήμη της πολιτικής είναι δυσκολώτατον μάθημα.