Πολιτικαί Διαμάχαι, Ἐμφύλιοι Πόλεμοι καί Ἔλεγχος τούτων ὑπό τοῦ Ἰωάννου Μακρυγιάννη

.

ὑπό Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου
Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Scranton

«Σᾶς λέγω ὡς τίμιος ἄνθρωπος, εἶχα ὡς τότε μεγάλο σέβας καὶ ῾σ αὐτοὺς καὶ τοὺς σιχάθηκα νὰ μὴν τοὺς βλέπω, κι᾿ ἀναθεμάτισα τὴν λευτερίαν, ποῦ θά κάμωμε μ’ αὐτούς ὅλους. Τότε ἀπελπίστηκα καί γύρεψα νά φύγω διά ἔξω˙μέ βάσταξαν κ’ ἔμεινα. Ἀπό ἐκεῖ πήγα με εἰς  τά χωριά… καί πολεμούσαμε νύχτα καί ἡμέρα καί σκοτωνόμαστε ἀπό τὄνα μέρος καί τ’ ἄλλο.»

«Ἔπεσε ἡ διχόνοια ἀναμεταξύ τους τῶν ἀντάρτων καί πῆγαν πίσου εἰς τήν Τουρκιά. Σκοτώθηκαν καμμιά τρακοσιαριά ἀπό τὄνα τό μέρος κι’ ἀπό τ’ ἄλλο καί πληγώθηκαν. Κ’ ἔπαθαν οἱ ἐπαρχίες ἀπό τά βασιλικά στρατέματα, ὁποῦ ἀφανίστηκαν οἱ δυστυχισμένοι κάτοικοι.»

Ἰωάννης Μακρυγιάννης

Α΄. Πρόλογος

Ἡ ἀνεκδιήγητος Ἐπανάστασις τοῦ 1821 ἀνέδειξε τό μεγαλεῖον τῆς φυλῆς μας καί ἀπεκάλυψεν τούς ἡρωϊκούς ἡμῶν ἀγωνιστάς προγόνους, τούς ὁποίους ἀναγνωρίζομεν καί διατηροῦμεν ὡς πρότυπα αὐτοθυσίας, ἀγάπης πρός τήν πατρίδα καί βαθείας πίστεως πρός τήν Ἁγίαν μας Ὀρθοδοξίαν. Ἀλλ’ ἐξέθεσε αὕτη καί τούς «μεγάλους» ξενόφερτους πολιτικούς, οἱ ὁποῖοι εἰσήγαγον τήν διχόνοιαν καί τόν φατριασμόν, ἐδίχασαν τό δυστυχές νέον κράτος καί τό ὡδήγησαν εἰς ἐμφυλίους πολέμους. Ἡ τετρακοσιοετής Ὀθωμανική δουλεία δέν ἠμπόρεσε νά ἐξαλείψῃ ἀπό τόν λαόν μας τήν ἐπιβλητικότητα τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνισμοῦ καί τήν μετριόφρονα Βυζαντινήν του ἀξιοπρέπειαν. Ἐδιδάχθημεν ἐπί ἑκατόν πενῆντα ἔτη διά τήν προσφοράν καί τά παθήματά των, ὥστε νά εἴμεθα ἡμεῖς οἱ ἀμέτοχοι ἀπόγονοί των ἐλεύθεροι ἀπό τούς βαρβάρους Τούρκους. Τά τελευταῖα πεντήκοντα ἔτη, οἱ διευθαρμένοι ξενόφερτοι καί πάλιν πολιτικοί μας μέ τήν κατευθυνομένην πολιτικήν των καί τήν ἀνθελληνικήν καί ἄθεόν των παιδείαν ὑπεβάθμισαν καί ἀπέβαλον τήν Ἱστορικήν ἀλήθειαν καί τά αἴτια τῆς Ἐπαναστάσεως, ἀποβάλλοντες ἀκόμη καί τούς ἥρωας τῆς Ἐπαναστάσεως καί πᾶν ἱερόν καί ὅσιον ἀπό τάς σχολικάς αἰθούσας καί τούς ἄλλους δημοσίους χώρους. Οἱ ψευδο-πολιτικοί οὗτοι, ἀπόγονοι τῶν κοτζαμπάσηδων καί σύγχρονοι μεμυημένοι εἰς τάς «φιλικάς» (μασονικάς) ἑταιρείας, ἔχουν τήν ἀπαίτησιν νά τούς τιμοῦν καί νά τούς εἰσακούουν οἱ ἐγκαταλελειμμένοι πολῖται τῆς χώρας καί νά ὑποτάσσωνται εἰς τάς δικτατορικάς ἐντολάς των (οὐσιαστικῶς, εἰς τάς τοιαύτας τῶν Illuminati, οἱ ὁποῖοι τούς ἐξουσιάζουν). Πρᾶγμα ἀδύνατον καί ἀκατανόητον διά τόν νουνεχῆ, σοφόν, παραδοσιακόν καί ἐκ δημιουργίας ἐλεύθερον Ἕλληνα νά ἀποδέχεται ἀνθρώπους, τοιαύτης μηδαμινῆς ἀξίας καί ἀνυπάρκτου ἀρετῆς. ἀκόμη καί ἀφωρισμένους, ὡς ἡγέτας του.

Ιωάννης Μακρυγιάννης: Η συμμετοχή του στον εμφύλιο

.

Παντελής Καρύκας

Ο Μακρυγιάννης υπήρξε ένας από τους ήρωες του 1821. Πολέμησε ηρωικά κατά των Τούρκων, αλλά ενεπλάκη και στις εμφύλιες διαμάχες που παρά λίγο να τελειώσουν πρόωρα την Επανάσταση του 1821.

Μέσα σε ένα περιβάλλον καχυποψίας και δολοπλοκιών ο Μακρυγιάννης βρέθηκε αρχικά στο πλευρό της μερίδας του Κολοκοτρώνη. Ερχόμενος όμως σε σύγκρουση με τον Γενναίο Κολοκοτρώνη τάχθηκε υπό τις διαταγές των αντιπάλων του και πολέμησε κατά της μερίδας του Κολοκοτρώνη στην Τριπολιτσά, την οποία οι κυβερνητικοί κατέλαβαν τον Μάρτιο του 1824.

Ο Μακρυγιάννης ονομάστηκε αντιστράτηγος από τους κυβερνητικούς. Στο μεταξύ όμως η πολεμική κατάσταση άρχισε να πιέζει. Την ώρα που οι νικητές κυβερνητικοί του Κουντουριώτη εόρταζαν τα επινίκια, έφτασαν τα άσχημα νέα. Οι Τούρκοι είχαν καταστρέψει τα Ψαρά. Σύντομα θα ακολουθούν ακόμα χειρότερα γεγονότα.

Ο Μακρυγιάννης, πάντως, στάλθηκε από την κυβέρνηση στην Ύδρα, για να προστατεύσει το νησί από ενδεχόμενη τουρκική απόβαση. Σύντομα όμως ανακλήθηκε στο Άργος και μαζί με τον Παπαφλέσσα, ανέλαβε νέα εκστρατεία κατά των Κολοκοτρωναίων. Οι κυβερνητικοί νίκησαν και λεηλάτησαν περιοχές της Αρκαδίας και της Μεσσηνίας.

Αν ζούσε σήμερα ο Μακρυγιάννης…

.

Σπύρος Εργολάβος

Κάθε φορά που η σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα ποτίζει κάθε ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο με τα γνωστά πικρά της φαρμάκια, νιώθω επιτακτική την ανάγκη να καταφεύγω στα υπομνηματισμένα από τα φοιτητικά χρόνια αποσπάσματα των Απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη. Όσο δε περνάνε τα χρόνια, τόσο αποδεικνύονται όχι μόνο επίκαιρα, αλλά αρκούντως διδακτικά.

Και αυτό συμβαίνει γιατί ο γνωστός αυτός ήρωας της Επανάστασης του ‘21 στάθηκε σε όλη του τη ζωή γνήσιος Έλληνας και προπαντός πραγματικός άνθρωπος. Στάθηκε ήρωας στο πεδίο της μάχης, το ίδιο όμως ήρωας στάθηκε και στο πεδίο της ζωης. Αγωνίστηκε για τη λευτεριά, για το δίκαιο, για τον άνθρωπο, εναντιώθηκε στον απολυταρχισμό του Όθωνα και των Βαυαρών, καταπολέμησε την ξενοκρατία της εποχής του και τον πολιτικό αμοραλισμό των συμπατριωτών του.

Καρπός όλων αυτών των αγώνων είναι τα Απομνημονεύματά του, η πεμπτουσία των οποίων εμπεριέχεται στη φράση: «Όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υπομένω να βλέπω το άδικο να πνίγει το δίκιο. Για κείνο έμαθα γράμματα στα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο το απελέκητο, ότι δεν είχα τον τρόπο όντας παιδί να σπουδάξω». Αυτός λοιπόν ο αγράμματος -κατά την άποψή του- αγωνιστής της ζωής, ο γνήσιος εκπρόσωπος του Λαού, αποδεικνύεται και με τα Απομνημονεύματά του πως ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του Ελληνισμού. Αυτή η μορφωμένη ψυχή οργανώνει τη «συνωμοσία» που καταλήγει στο Σύνταγμα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1943.

Το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843

.

Η παραχώρηση συντάγματος και η εκδίωξη των Βαυαρών ήταν τα αιτήματα των πολιτικοκοινωνικών δυνάμεων που συσπειρώθηκαν στην αντιπολίτευση, στην οποία από τις αρχές του 1843 μετείχε η πλειονότητα των σημαντικότερων πολιτικών προσωπικοτήτων και των τριών κομμάτων.

Και στην περίπτωση αυτή εφαρμόστηκε ο συνωμοτικός τρόπος δράσης, δηλαδή μια μορφή αντιπολίτευσης οικεία στην εσωτερική πολιτική ζωή τόσο στα χρόνια της Επανάστασης και της διακυβέρνησης από τον Καποδίστρια όσο και μετά την εγκαθίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού βασιλείου.

Αποτέλεσμα της συνωμοτικής αυτής δράσης υπήρξε το Κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, το οποίο επέφερε πολιτειακή αλλαγή στην κατεύθυνση της συνταγματικής μοναρχίας. Οι πολιτικοί οργανωτές του κινήματος (Α. Μεταξάς, Αν. Λόντος, Κ. Ζωγράφος, Μ. Σούτσος, Ρ. Παλαμήδης) είχαν από τον Αύγουστο προσεταιριστεί αξιωματικούς που κατείχαν σημαντικές θέσεις στο στρατιωτικό μηχανισμό.

H συμμετοχή τους συνεπώς κατά την εκδήλωση του κινήματος κρινόταν απαραίτητη για την επιτυχία του. Oι συνταγματάρχες Καλλέργης (διοικητής ιππικού Αθηνών), Σκαρβέλης (διοικητής πεζικού Αθηνών) και Σπυρομήλιος (διοικητής Σχολής Ευελπίδων) ήταν εκείνοι που, σύμφωνα με το σχέδιο, θα στασίαζαν την καθορισμένη ημερομηνία, θέτοντας το Παλάτι προ τετελεσμένων γεγονότων.

«Πρᾶμα τζιβαϊρικόν…»

.

Ὅταν ὁ Παλαιολόγος τῶν θρύλων ἔπεφτε στὴ ματωμένη Πύλη τοῦ Ρωμανοῦ, ἅρπαξαν τὶς δικέφαλες σημαῖες οἱ δοξασμένοι τῶν χίλιων τόσων χρόνων ἀετοὶ καὶ τὶς κυμάτισαν στ᾿ ἄπαρτα κάστρα τῶν βουνῶν. Ἔτσι ὅπως τὸ δήλωσε στὸν Ἅμιλτον τὸ «τρελιοντάρι» τοῦ Μωριᾶ:

«Μίαν φοράν, ὅταν ἐπήραμεν τὸ Ναύπλιον, ἦλθε ὁ Ἅμιλτον νὰ μὲ ἰδεῖ· μοῦ εἶπε ὅτι: ‘‘πρέπει οἱ Ἕλληνες νὰ ζητήσουν συμβιβασμόν, καὶ ἡ Ἀγγλία νὰ μεσιτεύσει’’. Ἐγὼ τοῦ ἀποκρίθηκα, ὅτι: ‘‘Αὐτὸ δὲν γίνεται ποτέ, ἐλευθερία ἢ θάνατος!

Ἐμεῖς, Καπετὰν Ἅμιλτον, ποτὲ συμβιβασμὸν δὲν ἐκάμαμεν μὲ τοὺς Τούρκους. Ἄλλους ἔκοψε, ἄλλους ἐσκλάβωσε μὲ τὸ σπαθί καὶ ἄλλοι, καθὼς ἡμεῖς, ἐζούσαμεν ἐλεύθεροι ἀπὸ γενεὰ εἰς γενεά. Ὁ βασιλεύς μας ἐσκοτώθη, καμμία συνθήκη δὲν ἔκαμε, ἡ φρουρά του εἶχε παντοτινὸ πόλεμο μὲ τοὺς Τούρκους καὶ δύο φρούρια ἦτον πάντοτε ἀνυπότακτα’’.

Μὲ εἶπε: ‘‘Ποία εἶναι ἡ βασιλικὴ φρουρά του, ποῖα εἶναι τὰ φρούρια;’’. ‘‘Ἡ φρουρὰ τοῦ βασιλέως μας εἶναι οἱ λεγόμενοι Κλέφται, τὰ φρούρια, ἡ Μάνη καὶ τὸ Σούλι καὶ τὰ βουνά’’. Ἔτσι δὲν μὲ ὁμίλησε πλέον».

Από τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη «Μια παράκληση και ένα τάμμα»

Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ Αθήναι, 5 και 12 Απριλίου 1947

(Οι μεγαλύτεροι από σας θα έχετε βέβαια διαβάσει τα’ «Απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη», το υπέροχο αυτό και μοναδικό στο είδος του ιστορικό σύγγραμμα, που κυκλοφόρησε πάλι τώρα τελευταία σε ωραία έκδοση. Από τα’ «Απομνημονεύματα» αυτά διαλέγω για σας ένα μικρό απόσπασμα, όπου ζωγραφίζεται, τόσο παραστατικά η περηφάνεια και η αφέλειά του».

«… Έγινα ως δεκατεσσάρω χρονώ και πήγα σ’ ένα πατριώτη μου εις Ντεσφίνα. Ήταν ο αδελφός του με τον Αλήπασα και ήταν ζαπίτης (1) αυτός εις την Ντεσφίνα.

Στάθηκα με εκείνο μιαν ημέρα. Ήταν γιορτή και παγγύρι(2). Βγήκαμε στο παγγύρι. Μόδωσε το ντουφέκι του να το βαστώ. Εγώ θέλησα το ρίξω. Ετζακίστη.

Τότε μ’ έπιασε σ’ όλο τον κόσμο εμπρός και με πέθανε στο ξύλο. Δε με έβλαβε το ξύλο τόσο, περισσότερο η ντροπή του κόσμος. Τότε όλοι τρώγαν και πίναν και γω έκλαιγα.

Αυτό το παράπονο δεν ηύρα άλλον κριτή να το είπώ να με δικιώσει, έκρινα εύλογο να προστρέξω στον Αϊ γιάννη, ότι εις το σπίτι του μούγινε αυτήνη η ζημιά και ατιμία.

Μπαίνω τη νύχτα μέσα εις την εκκλησία του και κλειώ την πόρτα κι αρχινώ τα κλάματα με μεγάλες φωνές και μετάνοιες. Τ’ είναι αυτό ο πούγινε σε μένα, γομάρι είμαι να με δέρνουν;

Οἱ πληγὲς τῆς Πατρίδας: Ἡ κοχλιαριοφορία καὶ ὁ κωθωνισμὸς «Ἡ εὐφυία ἔχει ὅρια, ὁ… κωθωνισμὸς εἶναι ἀπεριόριστος…»

Γράφει ο Δημήτριος Νατσιός, Δάσκαλος

.

Κοχλιάριον ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι τὸ κουτάλι ἢ χουλιάρι ἢ χλιάρ(ι) στὰ χωριὰ τῆς Μακεδονίας.

Ἡ λέξη παράγεται ἀπὸ τὸ «κοχλίας», τὸ κοινῶς λεγόμενον σαλιγκάρι. «Κατὰ τοὺς ἀρχαιοτάτους χρόνους», διαβάζουμε στὸ λεξικὸ τοῦ «ΗΛΙΟΥ», «ἀντὶ κοχλιαρίων ἐχρησιμοποιοῦντο κογχύλια», δηλαδὴ ὄστρακα κοχλιῶν. Εἶναι γνωστὸ ὅτι καὶ σήμερα σὲ πολλὰ νησιά μας τὰ σαλιγκάρια ὀνομάζονται κοχλιοί.

 Ἂς ἔρθουμε τώρα στοὺς «νεωτάτους» χρόνους. Ἡ λέξη «κοχλιαριοφόροι» εἶναι ἐπινόηση τοῦ Ροΐδη, ποὺ πολλὰ μπορεῖ νὰ τοῦ καταλογίσει κανείς, ὅμως ἀνήκει σ’ αὐτοὺς τοὺς ἀδέσποτους, τοὺς ἀπροσάρμοστους τῆς νεοελληνικῆς πνευματικῆς ζωῆς, ποὺ μαστίγωσε ἀλύπητα τὴν διεφθαρμένη καὶ φαυλεπίφαυλη ἐν Ἑλλάδι κομματοκρατία. (Ἁπλῶς, σὰν τὸν Κοραῆ κι αὐτός, εἶχε «μαῦρα μεσάνυχτα» ἀπὸ Ὀρθοδοξία καὶ φόρτωνε πολλὰ κακῶς κείμενα στὸν κλῆρο νομίζοντας, ἐσφαλμένως, ὅτι οἱ δικοί μας κληρικοὶ εἶναι σὰν τοὺς «καπουτζίνους τῆς Εὐρώπης», ποὺ θά ᾽λεγε καὶ ὁ Μακρυγιάννης, «δὲν ἤξεραν ὅτ’ εἶναι σεμνοὶ κι ἀγαθοὶ ἄνθρωποι καὶ μὲ τὰ ἔργα τῶν χεριῶν τους ἀπόχτησαν αὐτά, ἀγωνίζοντας καὶ δουλεύοντας τόσους αἰῶνες». (Ἀπομνημονεύματα).

Ἀριστοκρατικῆς ἀντίληψης, Συριανὸς καὶ εὐρωτραφὴς ὁ Ροΐδης -ἔχασε ὅλη του τὴν περιουσία στὰ «Λαυρεωτικὰ»- πολυτάλαντος γραφιάς, νόσησε κι αὐτὸς ἀπὸ τὴν ἀνίατο ἀσθένεια τοῦ νεογραικυλισμοῦ, δὲν κατάλαβε τὴν γενέθλια παράδοσή του, μὲ μία μόνη διαφορὰ ἀπὸ τοὺς τότε καὶ νῦν εὐρωπιθήκους: Δὲν συμπορεύτηκε ἀλλὰ στηλίτευε ἀμείλικτα τὴν περιρρέουσα σκυβαλοκρατία).

Όχι! Δεν θέλουμε να σωθούμε!

Γράφει ο Φώτιος Μιχαήλ, ιατρός

.

Μιλώντας για την 25η Μαρτίου και την Επανάσταση του 1821, μας αρέσει, συνήθως, να λέμε λόγια φανταχτερά, γεμάτα θριαμβολογίες και επαίνους. Σπάνια ακούγεται λόγος, που να ελέγχει και να προβληματίζει. Η επέτειος, όμως, της 25ης Μαρτίου δεν είναι μόνον μια επέτειος ηρωϊκών αγώνων και πολεμικών κατορθωμάτων. Είναι ταυτόχρονα και μια πολύ καλή αφορμή, να κάνουμε όλοι μας μιαν άσκηση αυτοκριτικής και να αναρωτηθούμε:

Τι είναι αυτό, που μετράει περισσότερο για τους ήρωες του ’21; Είναι τα λόγια μας τα μεγάλα, οι παρελάσεις και η κατάθεση στεφάνων; Ή μήπως οι ψυχές τους λαχταράνε από εμάς άλλα πράγματα και κυρίως να τους μιμηθούμε στην πράξη, και η ζωή μας να είναι σύμφωνη με τα πιστεύω τους και τα ιδανικά τους;

Στα χρόνια μας, έχουμε κάνει, δυστυχώς, την Πατρίδα μας ένα απέραντο εργαστήριο αυτοκαταστροφής. Οι αλήθειες του ’21 παραποιούνται, τα πρόσωπα των ηρώων σπιλώνονται, η Πίστη και τα Ιδανικά των προγόνων μας θάβονται.

Τα παιδιά μας μεγαλώνουν μέσα σε μια σύγχυση δαιμονική. Μπερδεύουν την φιλοπατρία με τον φασισμό. Βάζουν φωτιά στην τιμημένη και ένδοξη Ελληνική Σημαία, λες και πρόκειται για ένα οποιοδήποτε πανί.

Τρέφονται με τα δηλητήρια της αθεΐας και της παγκοσμιοποίησης και ντρέπονται να πουν, ότι γεννήθηκαν Έλληνες και Ορθόδοξοι.

Τις θυσίες των ηρώων του ’21, τα οράματα, τις αξίες και την πίστη τους, φτάσαμε να τα θεωρούμε παρακατιανά και παλιομοδίτικα. Αφ’ ότου λευτερωθήκαμε από τον τούρκικο ζυγό, πετάξαμε στα άχρηστα τον δοκιμασμένο δικό μας Τρόπο και λιμπιστήκαμε την κάλπικη γυαλάδα των ξένων.

Διδακτικὲς στρεβλώσεις καὶ παρανοήσεις «Σάπιο κρασί, νεοταξικὸ ἀφιόνι, ποτίζει καὶ μολύνει ὕπουλα, τὸ σχολεῖο».

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός Δάσκαλος-Κιλκίς

Ἀπὸ τοὺς τελευταίους δασκάλους τοῦ Γένους μας, ὁ Φώτης Κόντογλου, γιὰ νὰ παραστήσει τὴν εἰκόνα τῆς σημερινῆς Ἑλλάδας, κατέφυγε σ’ ἕναν μύθο: Τὸν μύθο τοῦ χταποδιοῦ, ὁ ὁποῖος περιέχεται στὸ περίφημο βιβλίο του, «Μυστικὰ Ἄνθη» καὶ μὲ ὑπότιτλο «χαμογελαστοὶ ἐχθροί».

Τὸν παραθέτω:

«Κάθεται ἡ χταπόδα μὲ τὸ χταποδάκι στὸν πάτο τῆς θάλασσας. Ὅπου μὲ τὴν ἀπόχη πιάνουνε τὸ χταποδάκι καὶ τ’ ἀνεβάζουνε ἀπάνω. Τὸ μικρὸ φωνάζει στὴν μάνα του: «Μὲ πιάσανε, μάνα!». Ἐκείνη τ’ ἀποκρίνεται: «Μὴ φοβᾶσαι, παιδί μου!» Τὸ χταποδάκι φωνάζει πάλι: «Μὲ βγάλανε ἀπὸ τὸ νερό, μάνα!» -«Μὴ φοβᾶσαι παιδί μου!» -«Μὲ κόβουνε μὲ τὸ μαχαίρι!» -«Μὴ φοβᾶσαι!» -«Μὲ βράζουνε στὸ τσουκάλι!» –«Μὴ φοβᾶσαι!» -«Μὲ τρῶνε, μὲ μασᾶνε!» -«Μὴ φοβᾶσαι, παιδί μου!» -«Μὲ καταπίνουνε!» -«Μὴ φοβᾶσαι!». -«Πίνουν κρασὶ μάνα!» -«Ἄχ! Σ’ ἔχασα παιδί μου!» (σελ. 11, ἔκδ. «Ἀστήρ»).

Τὸ χταποδάκι, λέει ὁ Κόντογλου, συμβολίζει τὴν Ἑλλάδα. «Παλαιόθεν καὶ ὢς τώρα, ὅλα τὰ θεριὰ πολεμοῦν νὰ τὴν φᾶνε, τρῶνε, ἀλλὰ πάντοτε ἔμενε μαγιά», καταπῶς θά ᾽λεγε ὁ πατριδοφύλακας στρατηγὸς Μακρυγιάννης. Ἡ χταποδομάνα εἶναι ἡ μοίρα, ἡ ἱστορία αὐτοῦ του τόπου.