Η Επανάσταση του 1878 στη Δυτική Μακεδονία: Μιλούν οι μαρτυρίες

Το επαναστατικό λάβαρο της Δυτικής Μακεδονίας το 1878. – Yauna Takabara

Από το περιοδικό «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΖΩΗ»
Φεβρουάριος 1990
Τεύχος 285

Ο Δυτικομακεδόνας εκπαιδευτικός Αριστοτέλης Κωστόπουλος συνοψίζει τα ιστορικά στοιχεία και δίδει το λαϊκό, πολιτικό και διπλωματικό πλαίσιο της εποχής.

112 χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος τον Φεβρουάριο από την επανάσταση του 1878, που ξέσπασε στην πρώτη φάση του Μακεδονικού Αγώνα κι έμεινε σχεδόν άγνωστη επί εκατόν ολόκληρα έτη. Ιδού δύο κέιμενα της εποχής εκείνης:

«Οι Μακεδόνες, εξ αμνημονεύτων χρόνων οικήτορες και κτήτορες του πατρίου εδάφους… είναι ελληνικής καταγωγής. Δάση, κοιλάδες, ποταμοί, όρη, μνημεία, επιγραφαί, άσματα, ήθη έθιμα μαρτυρούν ότι η Μακεδονία ήτο, είναι και θα είναι ελληνική. Η φωνή του δικαίου και της νομιμότητος, η διαλάλησις της Ιστορίας, είναι υπέρ του δικαίου των Μακεδώνων...»

Είναι ένα απόσπασμα από άρθρο της εφημερίδας «Φάρος της Θεσσαλονίκης», δημοσιευμένο στις 26 Μαρτίου 1878, το οποίο καταλήγει με την κραυγή:

«Μη παραδίδετε ημάς ως είλωτας εις χείρας του πανσλαβισμού. Μη καταναπατείτε τα από αιώνων δίκαιά μας».

Το δεύτερο κείμενο είναι η επαναστατική προκήρυξη της κυβερνήσεως «της εν τη Μακεδονία επαρχίας Ελιμείας», η οποία σχηματίστηκε στο Μπούρινο στις 18 Φεβρουαρίου 1878. Ιδού τι γράφει:

1η Δεκεμβρίου 1913: Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος τιμά με τον Χρυσούν Σταυρόν του Σωτήρος τον ηρωικό καπετάν Μάντακα. Στις εκδηλώσεις για την επίσημη Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα 1η Δεκεμβρίου 1913 πέρα από τον Βασιλέα των Ελλήνων και τους Κρήτες αγωνιστές παραβρέθηκαν ο Πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος Ζαΐμης – Πρόεδρος της Βουλής, ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Τον Βασιλιά προσφώνησε ο τότε Διοικητής της Κρήτης Λουκάς Ρούφος. Το Επιστολικό δελτάριο από:www.balkanwars.gr

Κατά την επανάσταση του 1821-1830 οι Κρήτες αγωνίστηκαν σκληρά, όπως και οι λοιποί Έλληνες, εν τούτοις είδαν με πόνο απερίγραπτο να μην συμπεριλαμβάνονται στα όρια του ελεύθερου κράτους, όπως αυτά καθορίστηκαν από το πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830.

Και αυτό γιατί έτσι θέλησε η ευρωπαϊκή διπλωματία και κυρίως η Αγγλία. Η αγγλική εξωτερική πολιτική δεν μπορούσε να σκεφτεί ότι κάποια στιγμή δεν ήταν εύκολο γι’ αυτήν, ή ακόμη χειρότερο, αδύνατο, να χρησιμοποιεί ο στόλος της το λιμάνι της Σούδας. Ο στόχος αυτός συνδυαζόταν με το έτερο δόγμα της ακεραιότητας της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ως ανάχωμα στην πάγια επιδίωξη της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, ήδη από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου, της καθόδου δηλαδή της Ρωσίας στη ζεστή θάλασσα, το Αιγαίο…

Οι όροι συμφωνίας τερματισμού του πολέμου του 1897 και η επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην Ελλάδα (1897-1899)

η Έλλάδα υπό την κηδεμονία των Μ. Δυνάμεων

γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Λινάρδος

.

Από την επομένη της ανακωχής και έχοντας τον αέρα του νικητή , η Οθωμανική κυβέρνηση έθεσε ως βασικά αιτήματα της , την επιστροφή της Ελλάδας στα σύνορα του 1831(Λαμία) , τον περιορισμό των δικαιωμάτων των Ελλήνων υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας , την πληρωμή από την Ελλάδα πολεμικής αποζημίωσης 10.000.000 τουρκικών λιρών και την διατήρηση του τουρκικού στρατού στη Κρήτη.

Όμως οι μεγάλες δυνάμεις (που είχαν εξουσιοδοτηθεί εν λευκώ από την ελληνική πλευρά να καθορίσουν τους όρους συμφωνίας) ξεκαθάρισαν ότι θέμα περιορισμού δικαιωμάτων των Ελλήνων υπηκόων του Οθωμανικού κράτους αλλά και μεταβολή των συνόρων δεν τίθεται προς συζήτηση και ότι θα ήταν καλό η Οθωμανική κυβέρνηση να μην αντιταχθεί στις αποφάσεις αυτές …

Για τους ισχυρούς ήταν ακόμη σημαντικό να μην διαταραχθούν οι διεθνείς πολιτικές ισορροπίες , γεγονός πολύ ευνοϊκό για την Ελλάδα που με την αφροσύνη της κινδύνευε να μπει σε μεγάλες περιπέτειες …

Τελικά για στρατηγικούς λόγους , θα αποφασισθεί ορισμένα ορεινά περάσματα στα σύνορα (περίπου 400 τχλμ ) και ένα χωριό (η Κουτσούφλιανη στο νομό Τρικάλων ) να περάσουν από Ελληνικά σε Οθωμανικά χέρια. Η Οθωμανική κυβέρνηση που επισήμως θα αποδεχθεί την διαρρύθμιση αυτή , θα προσπαθήσει με διάφορες προφάσεις αλλά και πονηρές προτάσεις να πετύχει κάτι καλύτερο , που όμως θα πέσουν στο κενό…

Οι μεγάλες δυνάμεις θα ξεκαθαρίσουν στην Οθωμανική κυβέρνηση ότι τα στρατεύματα της θα μπορούσαν να παραμείνουν στην Θεσσαλία , μόνο έως ότου η Ελλάδα εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις της , απορρίπτοντας διάφορες προτάσεις της , όπως του να της επιστραφεί η Θεσσαλία και σε αντάλλαγμα να παραχωρηθεί στην Ελλάδα η Κρήτη (εφημερίδα Σκριπ, φύλλο 24^ης Μαρτίου 1898).

Ο Μακεδονομάχος Αθανάσιος Σταυρούδης και η εκτέλεση του Ηγεμόνα Ανδρέα Κοπάση

Ὁ ἡγεμῶν τῆς Σάμου  Κοπάσης Ἀνδρέας  μὲ τούρκους αξιωματικούς σὲ ἐπίσημο γεῦμα τὸ 1908

 

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΣΑΡΟΥΧΑ

Ο Αθανάσιος Σταυρούδης γεννήθηκε στην Μπάλτζα, το 1873 και νωρίς μυήθηκε στον Μακεδόνικο Αγώνα, ως βασικό μέλος της Επιτροπής Άμυνας του χωριού του.

Έχοντας επαφή με το Ελληνικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης και τον πρόξενο Λάμπρο Κορομηλά, ενημέρωνε τις ελληνικές αρχές για τις κινήσεις των Βουλγάρων κομιτατζήδων και των τουρκικών αποσπασμάτων, αναλαμβάνοντας συχνά ένοπλη δράση, με στόχο τη διαφύλαξη του Ελληνισμού της περιοχής και, τελικά, την απελευθέρωση της αλύτρωτης τότε Μακεδονίας.

Εξ αιτίας της δράσης του αυτής κατα-διώχθηκε από την τουρκική χωροφυλακή, διέφυγε στο Κέντρο Άμυνας Θεσσαλονίκης και φυγαδεύθηκε στην Αθήνα, μαζί με τον επίσης ριψοκίνδυνο Μακεδονομάχο Σταύρο Μπαρέτη, από την γειτονική στην Μπάλτζα Μπαλάφτσα (σήμερα Κολχικό), της περιοχής Λαγακαδά.

Το Νοέμβριο του 1908 οι δύο Μακεδονομάχοι παρουσιάστηκαν στο Κέντρο Άμυνας των Αθηνών, και αμέσως συνδέθηκαν με το Μακεδόνικο Κομιτάτο της πρωτεύουσας, το οποίο διηύθυνε τότε ο Στέφανος Δραγούμης.Είναι γνωστό ότι την ίδια χρονιά στη Σάμο είχε κορυφωθεί η σύγκρουση του Θεμιστοκλή Σοφούλη, και του σαμιακού λαού που επάξια εκπροσωπούσε, με τον φιλότουρκο ηγεμόνα Ανδρέα Κοπάση, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η εξορία και η θανατική καταδίκη του Σοφούλη από το ηγεμονικό καθεστώς. Στην Αθήνα ο Σοφούλης ήρθε σε επαφή με το Μακεδόνικο Κομιτάτο, αφού τότε Σαμίους και Μακεδόνες ένωνε ο κοινός πόθος για την εθνική αποκατάσταση.