Σπύρος Σπυρομήλιος ~ Από τον Μακεδονικό στον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα

.

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

Ο Σπυρίδων Σπυρομήλιος γεννήθηκε το 1864 στην Θήβα ή σύμφωνα με άλλες πηγές στη Χειμάρα. Τα μαθητικά του χρόνια ωστόσο, τα πέρασε στην Αθήνα όπου τελείωσε το Γυμνάσιο. Κατόπιν εισήχθη στη Ναυτική Σχολή Κεφαλονιάς, όπου ταξίδεψε σε πολλά λιμάνια της Ευρώπης. Ονειρευόταν να γίνει ναυτικός καριέρας και να σπουδάσει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.

Για τον λόγο αυτό, επέστρεψε στην Αθήνα και επιδίωξε να εγγραφεί στη Σχολή αλλά δεν το κατάφερε καθότι είχε ξεπεράσει το 19^ο έτος της ηλικίας του. Τα παιχνίδια της μοίρας και τα εμπόδια πολλές φορές γίνονται για καλό. Στην περίπτωση του Σπυρομήλιου του άνοιξαν το δρόμο για να επιτέλεσει το καθήκον του συμμετέχοντας πάντα αποφασιστικά στους εθνικούς αγώνες του Ελληνισμού.

Το 1883 ακολουθώντας τη συμβολή του συγγενή του Ιωάννη Σπυρομήλιου, Μέραρχου της Χωροφυλακής, κατατάσσεται στο Σώμα και σύντομα γίνεται αξιωματικός. Το 1894 ιδρύεται η Εθνική Εταιρεία, από πατριώτες Έλληνες αξιωματικούς. Ο Σπυρομήλιος δεν γινόταν να μην ενταχθεί στα μέλη της Εταιρείας. Έτσι, στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 συμμετέχει ενεργά, σαν επικεφαλής σώματος 67 εθελοντών χωροφυλάκων, στο μέτωπο της Ηπείρου και συγκεκριμένα στη Νικόπολη της Πρέβεζας στην απόβαση της Ηπειρωτικής Φάλαγγας του Μπότσαρη. Διακρίνεται στις μάχες και αναγνωρίζεται η συμβολή του από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας. Επόμενως σταθμός εθνικής προσφοράς του Σπυρομήλιου ήταν ο Μακεδονικός Αγώνας.

Ημερολόγιο οπλαρχηγού Γαλερού 5 Νοεμβρίου 1912: «Τα ξημερώματα αποβιβαστήκαμε στη θέση Σπήλια υπό ραγδαία βροχήν…»

.

Το βράδυ 4ης Νοέμβρη μέρα Κυριακή, παρευρέθημεν στη λιτανεία λειψάνων Αγίου Σπυρίδωνος (Κέρκυρα) όπου τοποθετήθην με Πολυξίγγη και επισήμους.

Τιμητικά προσκύνησα σώμα Αγίου και τα άνθη ρόδων που έλαβα τα φυλάω για να τα στείλω στους γονείς μου.

Μετά τη λειτουργία καθήσαμε μετά του δημάρχου στο καφενείο του ξενοδοχείου ενώπιον της ωραίας πλατείας και του παλαιού φρουρίου της πόλης.

Μετά τηλεγραφήσαμε προς Βενιζέλο και Σαπουτζάκη παρακαλούντες να περάσουμε στην Ήπειρο.

Ανήμερα της 5η Νοεμβρίου 1912 και ενώ δόθηκε η άδεια του Βενιζέλου.

Στις 2πμ φεύγουμε απο Κέρκυρα με τους ατμομυοδρόμονες Αχελώο, Αλφειό και Πηνειό, 200 άνδρες και ως οπλαρχηγοί οι Γαλερός, Πολυξίγγης, Παπαγιαννάκης και Τζουλιάκης.

Τα ξημερώματα αποβιβαστήκαμε στη θέση Σπήλια υπό ραγδαία βροχήν. Πρώτοι πατήσαμε εγω ως Σ.Α. Γαλερός με οπλίτες μου. Δυο σώματα δικό μου και Παπαγιαννάκη, πεζοναύτες και ανθυπομοίραρχος Χωροφυλακής ανηφορήσαμε στη Χιμάρα.

Ανθελληνικό ντοκιμαντέρ της αλβανικής τηλεόρασης για τους “αλβανοφάγους” Σπύρομήλιο και Θύμιο Λώλη (βίντεο)

Aκόμη ένα ανιστόρητο ανθελληνικό ντοκιμαντέρ με στόχο τους Βορειοηπειρώτες αγωνιστές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο προβάλλεται στην αλβανική τηλεόραση υπό τον τίτλο «Όταν τιμούν τους φονιάδες Αλβανών».

Η σύγχρονη ιστορία περνά από την αλβανική κρησάρα και έτσι ένας Βορειοπειρώτης, κυνηγός των Τσάμηδων, γνωστός και ως αρχηγός του βούρκου, γίνεται το παλιοτόμαρο για το ντοκιμαντέρ, όπως μετέδωσε το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, τα Βαλκάνια θα ονομάζονταν Σκαντερμπέγκο, ενώ η «Μεγάλη Αλβανία» κρατά από τα χρόνια της Άλωσης της Πόλης.

5 Νοεμβρίου 1912: «Η απελευθέρωση της Χιμάρας, και η ιστορική προκήρυξη του Σπυρομήλιου»

.

Η ιστορική προκήρυξη του Αρχηγού Σπυρομήλιου

«Προς Χειμαρριώτας

Χειμαρριώται!

Καταλαμβάνων εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄ και της Ελληνικής Κυβερνήσεως την Επαρχίαν Χειμάρρας, κηρύσσω αυτήν ελευθέραν ως αναπόσπαστον τμήμα της μίας και αδιαιρέτου μεγάλης Ελληνικής Πατρίδος.

Πληρούται ούτω ο πόθος πολλών γενεών αίτινες επότισαν την γην ταύτην με το αίμα των και προσέφερον εις την πατρίδα τας μεγαλυτέρας των θυσιών.

Φέρων μεταξύ Υμών τα αγαθά της ελευθερίας, της νομίμου τάξεως και ισοπολιτείας, τρέφω την αδιάσειστον ελπίδα ότι λησμονούντες το πικρόν παρελθόν θέλετε τηρήσει απέναντι των γειτόνων υμών Μουσουλμάνων την αξιοπρεπή εκείνην στάσιν ην υπαγορεύουσιν οι νόμοι του Ελληνικού Κράτους και τα αισθήματα λαού ανδρείου και ευγενούς ως υπήρξε πάντοτε ο ελληνικός λαός.

Η υπερτάτη δύναμις ήτις ιθύνει τας τύχας της ανθρωπότητος, εν τη ατελευτήτω αυτής ευσπλαχνία ηυδόκησεν ίνα τεθή σήμερον τέρμα εις τα μακραίωνα υμών δεινά και δωρήση εις Υμάς ότι επόθησαν όλοι οι γίγαντες εκείνοι οίτινες εις τον βωμόν της πατρίδος προσέφεραν θυσίαν ευπρόσδεκτον και περικαλλή, την πολύτιμον και άληστον αυτών ύπαρξιν.

Ο Ελληνικός Στρατός φέρει προς υμάς ουχί τον τρόμον του κατακτητού αλλά το χάρμα της ελευθερίας και την ένωσιν υμών μετά των λοιπών μελών της Ελληνικής οικογενείας, ίνα του λοιπού με τους αυτούς παλμούς και αγάπην περιβάλλεται την ταλαιπωρηθείσαν πατρίδα μας και με ενιαίαν εθνική ψυχή δοξάσητε τον δοτήρα παντός αγαθού προ του οποίου σήμερον εν συντριβή και ικεσία κλίνει ευγνωμονούσα και γόνυ και αυχένα ολόκληρος η Ελληνική φυλή.

Η Βόρειος Ήπειρος στη δεκαετία 1912-1922

Η πόλη του Αργυρόκαστρου σε φωτογραφία του 1917. Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου αρ. εισ. 0018. © Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.

Μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 έμενε σε εκκρεμότητα η τύχη της Βορείου Ηπείρου, η οποία, όπως και τα νησιά του Αρχιπελάγους, βρισκόταν ήδη υπό τον έλεγχο του ελληνικού στρατού.

Δεν είχε όμως προσδιοριστεί με συνθήκη κάποιο μόνιμο καθεστώς. Παράλληλα, στη Βόρειο Ήπειρο δρούσαν ελληνικά αντάρτικα σώματα. H λύση του θέματος εξαρτιόταν από το αν και με ποια σύνορα θα ιδρυθεί αλβανικό κράτος. Oι Μεγάλες Δυνάμεις καθόριζαν τη στάση τους με βάση τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Έτσι, η Ιταλία και η Αυστρουγγαρία επιδίωκαν την ίδρυση αλβανικού κράτους με τη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, ειδικά προς το νότο. Προσπαθούσαν δηλαδή να εντάξουν την περιοχή της Βορείου Ηπείρου (Kορυτσά, Δέλβινο, Αργυρόκαστρο, Χειμάρα, ’Αγιοι Σαράντα) στα όρια του νέου κράτους.

Aπέναντι σε αυτή την προοπτική η ελληνική διπλωματία προσπαθούσε να εξασφαλίσει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Ήταν γνωστό πως οι δυνατότητες επιτυχίας ήταν μικρές και για αυτό το βορειοηπειρωτικό ζήτημα χρησιμοποιήθηκε ως διαπραγματευτικό μέσο για την εξασφάλιση των νησιών του Αιγαίου. Στις 4/17 Δεκεμβρίου 1913 υπογράφτηκε το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας που επιδίκαζε τελικά το σύνολο της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία, ενώ η Ελλάδα πρόβαλε το θέμα της εξασφάλισης των ατομικών, μορφωτικών και θρησκευτικών δικαιωμάτων των εκεί ελληνικών πληθυσμών.

H σύνθεση του πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου, που αποτελούνταν σύμφωνα με τις επίσημες ελληνικές εκτιμήσεις κατά βάση από ελληνόφωνους ή ελληνικής εθνικής συνείδησης αλβανόφωνους και βλαχόφωνους, αλλά και το γεγονός της κατοχής από τον ελληνικό στρατό εξέθρεψαν το αίτημα για αυτοδιάθεση.

17 Μαΐου 1914: Η υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας – Οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Αλβανία αναγνωρίζουν την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου

Η ανακωχή στον Αυτονομιακό Αγώνα 

.

 Μετά την ανακήρυξη της Αυτονομίας στις 17 Φεβρουαρίου 1914 στο Αργυρόκαστρο, η προέλαση των Αυτονομιακών Δυνάμεων σε όλους τους τομείς της Βορείου Ηπείρου, κατά τους επόμενους δύο μήνες, υποχρέωσε τη Διεθνή Επιτροπή Ελέγχου να αντιληφθεί ότι μόνο η ενεργός επέμβαση θα προλάμβανε την κατάρρευση του νεοσύστατου αλβανικού κράτους και την καταστροφή της «νότιας Αλβανίας», όπως αποκαλούσαν τη Βόρειο Ήπειρο. 

.

 Η βρετανική κυβέρνηση παράλληλα, που διατηρούσε την ισορροπία στις επιδιώξεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή, είχε πεισθεί από τις ψυχρές και αντικειμενικές εκθέσεις του πρεσβευτή της στην Αθήνα, ότι θα έπρεπε να γίνουν γρήγορα λογικές παραχωρήσεις στους Ηπειρώτες, ώστε να τερματισθεί η αντίσταση τους. 

.

 Η ιταλική κυβέρνηση επίσης, παρά τις απειλές που άφηνε έντεχνα να φθάνουν προς την Αθήνα, δεν επιθυμούσε την επέμβαση διεθνούς στρατού στην περιοχή. Πολύ περισσότερο βέβαια δεν ήταν πρόθυμη να στείλει ιταλικά στρατεύματα σε συνεργασία με την Αυστρία, επειδή κυρίως θεωρούσε ότι οι αυστριακές δυνάμεις, όπως και στην περίπτωση της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης, θα αποχωρούσαν πολύ δύσκολα.  Για το λόγο αυτό παρακίνησε την αλβανική κυβέρνηση να προβεί στις απαραίτητες παραχωρήσεις με σκοπό την επίτευξη της ειρήνης στην περιοχή.