Φαιστός – το παλάτι του Ροδάμανθυ

.

Εισαγωγή

Η Φαιστός ήταν η δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Κρήτης κατά το 2000 π.Χ., μετά την Κνωσό, και αποτελεί σήμερα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο. Βρίσκεται περίπου 62 χλμ., ΝΔ του Ηρακλείου Κρήτης, νότια του ποταμού Γεροπόταμου.

Χτισμένη σε χαμηλό λόφο και σε υψόμετρο 100 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, περιβάλλεται από τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους του Ψηλορείτη, των Αστερουσίων και των Λασηθιώτικων βουνών, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται η κωμόπολη Τυμπάκι. Ανατολικά και βόρεια της Φαιστού βρίσκεται ο Ληθαίος, απ’ όπου οι κάτοικοί της εφοδιάζονταν με νερό.

Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς έχουν αναφέρει τη Φαιστό. Η πρώτη αναφορά στη Φαιστό γίνεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, όπου αναφέρει τη συμμετοχή της Φαιστού στον πόλεμο της Τροίας και την περιγράφει ως μια «καλά κατοικημένη» πόλη. Ο αρχαίος ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης αποδίδει την ίδρυση της Φαιστού, όπως και της Κνωσού και της Κυδωνίας, στον Μίνωα. Στοιχεία για την ιστορία της αρχαίας πόλης ήρθαν στο φως έπειτα από ιταλικές αρχαιολογικές ανασκαφές. Το όνομα είναι προελληνικό και στις πινακίδες της Κνωσού Γραμμικής Β αναφέρεται Paito (αττικός τύπος Φαιστός) και η ετυμολογία της είναι από το φα(F)ιστός= λαμπρός, ένδοξος.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ (1832-13 Ιουνίου 1904)

Γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου, το 1832 και ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ζωγράφους και δασκάλους της ζωγραφικής κατά τον 19ο αιώνα. Το έργο του στάθηκε ορόσημο στη νεότερη ελληνική ζωγραφική. Θεωρείται από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου και πρωτοπόρος στη διαμόρφωση της διδασκαλίας των Καλών Τεχνών στην Ελλάδα.

Η πολυσήμαντη τέχνη του καλύπτει τα 3/4 του πρώτου αιώνα της ελληνικής αναγέννησης. Ήταν γιος ενός λαϊκού μαρμαρογλύπτη, που περιπλανήθηκε σε όλες τις μεγάλες πόλεις των Βαλκανίων αναζητώντας την τύχη και τελικά κατέληξε στην Τήνο. Ο πατέρας μετέδωσε στο γιο του τη μεγάλη αγάπη του προς την καλλιτεχνία, κι ο Νικηφόρος από μικρή ηλικία είχε εκπλήξει με το πλούσιο ταλέντο του όσους έτυχε να τον γνωρίσουν.

Το 1850, σε ηλικία 18 ετών, πήγε στην Αθήνα μαζί με τον πατέρα του και γράφτηκε στο Σχολείο των Τεχνών (η μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών). Εκεί, σπούδασε ζωγραφική με δασκάλους τον Γερμανό διευθυντή της Σχολής, Λούντβιχ Τιρς (Ludwig Thiersch), τους αδερφούς Μαργαρίτη και τον Ιταλό Ραφαέλο Τσεκόλι (Raffaelo Ceccoli). Ο Τιρς συγκινημένος από το πρώιμο φούντωμα της καλλιτεχνικής ιδιοφυίας του Νικηφόρου, τον πήρε από την ιδιαίτερη και πατρική προστασία του και τον καθοδήγησε με επιτυχία στο δρόμο της μεγάλης καριέρας.

Με την αποφοίτησή του, το 1856, ο Νικηφόρος Λύτρας ανέλαβε να διδάξει το μάθημα της Στοιχειώδους Γραφής στο ίδιο ίδρυμα.

Το 1860, με υποτροφία του βασιλιά Όθωνα, πήγε στο Μόναχο για να σπουδάσει στη Βασιλική Ακαδημία των Καλών Τεχνών και έτσι βρέθηκε στην καρδιά της ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής ζωής. Την εποχή εκείνη, στην πρωτεύουσα της Βαυαρίας ζωντάνευε ξανά ο αθηναϊκός 5ος αιώνας π.Χ.

Aρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου (μέρος δεύτερο)

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

Ταυροκαθάψια
Η τοιχογραφία των ταυροκαθαψίων (παγκόσμια γνωστή αντιπρόσωπος της τέχνης του μινωικού πολιτισμού) τοποθετείται στη Μέση Μινωική ΙΙΙ-Ύστερη Μινωική ΙΒ (17ος-15ος π.Χ. αιώνας) και βρέθηκε σε τοίχο της ανατολικής πλευράς του ανακτόρου της Κνωσού, στην αυλή του Λίθινου Στομίου. Είναι ζωγραφική σε γυψοκονία (stucco) και το ύψος της εικόνας μετά την αποκατάσταση φθάνει τα 78,2 εκ. Στη τοιχογραφία σώζεται η πληρέστερη παράσταση των ταυροκαθαψίων, των ριψοκίνδυνων αγώνων με ταύρο της μινωικής Κρήτης, στην οποία παίρνουν μέρος άνδρες και γυναίκες.

Η παράσταση πλαισιώνεται από ζώνες που φέρουν σε γαλάζιο βάθος το λεγόμενο «κόσμημα του βράχου» σε λευκό, γαλάζιο και κίτρινο χρώμα. Εικονίζονται οι διαδοχικές φάσεις του αγώνα, το πιάσιμο από τα κέρατα του ταύρου, το άλμα πάνω από το ζώο και η τελική προσγείωση, συνθέτοντας μία εικόνα που κυριαρχείται από φυσιοκρατία, ένταση και στιγμιαία κίνηση. Το έργο στο σύνολό του είναι δισδιάστατο, εκτός από τις έντονες γραμμές στο στήθος, τις κνήμες και τους μηρούς των γυναικών, που προδίδουν την προσπάθεια του καλλιτέχνη να αποδώσει τον όγκο και το βάθος, στοιχείο σπάνιο για τη συγκεκριμένη περίοδο.

Aρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου (μέρος πρώτο)

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

Εισαγωγή

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι από τα πιο μεγάλα και αξιόλογα Μουσεία στην Ελλάδα και ένα από τα πιο σημαντικά στην Ευρώπη. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις περιόδους της κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, που καλύπτουν περίπου 5.500 χρόνια, από τη νεολιθική εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Κυρίαρχη θέση, όμως, στις συλλογές του κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης, που μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη της την εξέλιξη. Η συλλογή με τις μινωικές αρχαιότητες είναι η σημαντικότερη στον κόσμο και το μουσείο δίκαια θεωρείται το κατ’ εξοχήν Μουσείο του μινωικού πολιτισμού.

Το κτίριο, όπου στεγάζεται, βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κατασκευάσθηκε το 1937-1940, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Στην ίδια θέση κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας βρισκόταν η καθολική μονή του Αγίου Φραγκίσκου, που καταστράφηκε από σεισμό το 1856. Το κτίριο του μουσείου είναι αντισεισμικό κι αποτελεί σημαντικό δείγμα του μοντέρνου αρχιτεκτονικού κινήματος στην Ελλάδα, βραβευμένο με έπαινο Bauhaus στο Μεσοπόλεμο. Κατάφερε να συνδυάσει τις σύγχρονες τότε τάσεις της αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας υπόψη του το περιεχόμενο των αρχαιολογικών συλλογών, να εξασφαλίσει καλό φυσικό φωτισμό, με φεγγίτες από την οροφή και στο ψηλότερο μέρος των τοίχων, και να διευκολύνει την ελεύθερη κίνηση μεγάλων ομάδων επισκεπτών.

Κνωσσός – Το παλάτι του Μίνωα (τελευταίο)

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ

Τα Ταυροκαθάψια (ταύρος + καθάπτομαι) ήταν μια πολύ σημαντική γιορτή και γινόταν στην Κνωσό προς τιμή του Ποσειδώνα, αλλά και στη Θεσσαλία, στη Σμύρνη και την Τίρυνθα, όπου γινόταν αγώνας για τη σύλληψη άγριου ή ερεθισμένου ταύρου. Οι νέοι που συμμετείχαν στον αγώνα ονομάζονταν ταυροκαθόπται και προσπαθούσαν έφιπποι να συλλάβουν τον άγριο ταύρο, πιάνοντάς τον από τα κέρατα και χρησιμοποιώντας σχοινιά ή ξύλο, αλλά ποτέ σιδερένιο όπλο.

Έπειτα κάθονταν στον τράχηλο ή στη ράχη του ζώου και έκαναν διάφορες ακροβατικές φιγούρες και ασκήσεις. Σε αντίθεση με τις σημερινές ταυρομαχίες, τα ταυροκαθάψια δεν απαιτούσαν το θάνατο του ταύρου. Είχαν στόχο μόνο την ανάδειξη του θάρρους και την τόλμη των αθλητών. Στο ανάκτορο της Κνωσού και της Τίρυνθας βρέθηκαν τοιχογραφίες με παραστάσεις του αγωνίσματος. Παραστάσεις επίσης σώθηκαν σε διάφορα αγγεία και νομίσματα θεσσαλικών πόλεων.

Κνωσσός – Το παλάτι του Μίνωα (μέρος δεύτερο)

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Οι πρώτες ανασκαφές στο χώρο της Κνωσού άρχισαν το 1878 από τον Ηρακλειώτη έμπορο Μίνω Καλοκαιρινό, λάτρη των αρχαιοτήτων. Τότε ανασκάφηκε τμήμα της δυτικής πτέρυγας και ήρθαν στο φως αρκετά σκεύη της εποχής και πολλά σημαντικά μικροαντικείμενα.

Αργότερα, ανασκαφές έκαναν ο Αμερικανός πρόξενος W.J. Stillman, ο ανασκαφέας των Μυκηνών και της Τροίας, Γερμανός H. Schliemann με τον συνεργάτη του W. Dörpfeld, ο Γάλλος αρχαιολόγος M. Joubin και ο Άγγλος αρχαιολόγος Sir Arthur Evans, διευθυντής του Ashmolean Museum της Οξφόρδης.

Όλοι όμως προσέκρουσαν σε αδυναμία αγοράς του χώρου του ανακτόρου. Όταν η Κρήτη ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη (Κρητική Πολιτεία) το 1898, θεσπίστηκε νόμος με τον οποίο όλες οι αρχαιότητες κηρύσσονταν κτήμα της Πολιτείας.

Έτσι το 1900, ο Evans με τους βοηθούς του αρχίζει ξανά συστηματικές ανασκαφές που κράτησαν 30 χρόνια (1900-1913 και 1922-1930) και αποκάλυψαν ολόκληρο το ανάκτορο, στο οποίο έγιναν ευρείας έκτασης αναστηλώσεις, μεγάλο τμήμα της μινωικής πόλης και των νεκροταφείων.

Για την αναστήλωσή του, ο Evans χρησιμοποίησε σε αρκετά σημεία τσιμέντο κι ενώ είχε κατηγορηθεί γι’ αυτό, αργότερα αποδείχτηκε ότι ήταν απαραίτητο για τη στατικότητα των κτιρίων σε βάθος χρόνου. Από τότε, οι ανασκαφές συνεχίζονται στην ευρύτερη περιοχή της Κνωσού από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή και την ΚΓ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Κνωσσός – Το παλάτι του Μίνωα ( μέρος πρώτο)

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

To πιο σημαντικό κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού, η Κνωσός, είναι χτισμένη πάνω στο λόφο της Κεφάλας μέσα σε ελιές, αμπέλια και κυπαρίσσια, βρίσκεται 5 χιλ. ΝΑ του Ηρακλείου και καλύπτει μια έκταση περίπου 15 τετρ. χλμ. Η επιλογή της περιοχής έγινε με βάση τη στρατηγική της θέση και τα φυσικά της πλεονεκτήματα. Βρίσκεται ανάμεσα στους δυο ποταμούς Βλιχιά και Καίρατο (σημερινό Κατσαμπά), με εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα, αλλά και στο εσωτερικό της Κρήτης. Σύμφωνα με την παράδοση ήταν η έδρα του βασιλιά Μίνωα και πρωτεύουσα του κράτους του.

Η Κνωσός ήταν μια σημαντική πόλη κατά την αρχαιότητα, με συνεχή ζωή από τα νεολιθικά χρόνια μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα και εκεί χτίστηκε το πρώτο σημαντικό μινωικό ανάκτορο της Κρήτης. Πρόκειται για το πιο σημαντικό δείγμα του Μινωικού πολιτισμού, που έζησε την ακμή του από το 1700 έως το 1450 π.Χ. Με το χώρο του ανακτόρου της Κνωσού συνδέονται συναρπαστικοί μύθοι, όπως του Λαβύρινθου με τον Μινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο.

Ιστορικά μοναστήρια της Κρήτης, «Μονή Αρκαδίου»

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

Η Μονή Αρκαδίου βρίσκεται 23 χλμ. από το Ρέθυμνο και είναι ένα από τα πιο ιστορικά και πιο ένδοξα μοναστήρια της Ελλάδος για το ολοκαύτωμα που έγινε εκεί στην Τουρκοκρατία. Μια εκδοχή λέει ότι πήρε το όνομα της από τον ιδρυτή της Αρκάδιο τη Β’ Βυζαντινή περίοδο. Μια άλλη εκδοχή λέει για μια επιγραφή που υπάρχει στο καμπαναριό της εκκλησίας και αναφέρει ότι χτίστηκε τον 16ο αιώνα, δηλαδή κατά την Ενετοκρατία.

Η Μονή Αρκαδίου από την πρώτη κιόλας στιγμή της Κρητικής Επανάστασης του 1866 υπήρξε το επίκεντρο του αγώνα. Την 1η Μαΐου του 1866, 1500 επαναστάτες από όλη την Κρήτη συγκεντρώθηκαν με αρχηγό τον Χατζή Μιχάλη Γιάνναρη, όπου εξέλεξαν πληρεξουσίους για τις διάφορες επαρχίες της Κρήτης.

Πρόεδρος της Επιτροπής Ρεθύμνης εξελέγη ο ηγούμενος της μονής, Γαβριήλ Μαρινάκης. Στις 24 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στο Μπαλί ο Πάνος Κορωναίος και πήγε αμέσως στο Αρκάδι, όπου ανακηρύχθηκε Γενικός Αρχηγός Ρεθύμνου. Οργάνωσε τη στρατιωτική άμυνα και παρατήρησε ότι το Αρκάδι δεν προσφέρεται για άμυνα. Ο ηγούμενος και οι μοναχοί είχαν αντίθετη γνώμη, κι έτσι αφού ορίστηκε ως φρούραρχος ο Ιωάννης Δημακόπουλος, ο Κορωναίος έφυγε.

Στις αρχές Νοεμβρίου μέσα στο Αρκάδι υπήρχαν 964 ψυχές. Οι 325 ήταν άνδρες, από τους οποίους 259 είχαν όπλα και οι υπόλοιποι γυναικόπαιδα. Το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου 1866, ξεκίνησε από το Ρέθυμνο τακτικός στρατό με 6.000 πεζούς, 200 ιππείς, 1.200 Αλβανούς και 30 κανόνια. Τα ξημερώματα της 8ης Νοεμβρίου, όλος αυτός ο στρατός με αρχηγό το γαμπρό του Μουσταφά Πασά, Σουλεϊμάν Μπέη, βρέθηκε μπροστά στο Αρκάδι και κάλεσε από το λόφο Κορέ τους Κρήτες πολεμιστές να παραδοθούν.

Κάστρα της Κρήτης, «‏Φρούριο Σπιναλόγκα»

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

ΦΡΟΥΡΙΟ ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ

Η Σπιναλόγκα είναι ένα μικρό νησί που βρίσκεται στην είσοδο της λιμνοθάλασσας της Ελούντας και βόρεια του κόλπου του Μιραμπέλου. Έχει έκτασή 85 στρέμματα και το μέγιστο ύψος της είναι 53 μέτρα. Η ιστορία του νησιού εξακολουθεί να προκαλεί δέος. Υπήρξε ενετικό οχυρό, καστροπολιτεία, καταφύγιο επαναστατών, τόπος εξορίας λεπρών και κρίκος επικοινωνίας με το Κάιρο επί κατοχής.Το νησί οχυρώθηκε άριστα από τους Ενετούς κατά την παρουσία τους στην Κρήτη. Τόσο από κατασκευαστική και αρχιτεκτονική άποψη, όσο και από αισθητική του όλου τοπίου, το νησί ακόμη διατηρεί την αξεπέραστη ομορφιά του. Το αρχικό της όνομα ήταν Καλυδωνία, αλλά οι Ενετοί την ονόμασαν Σπιναλόγκα από την ενετική λέξη Spina-Longa, που σημαίνει μακρύ αγκάθι.

Κατά την ελληνιστική περίοδο ή τα μινωικά χρόνια, στο νησί υπήρχε το φρούριο των Ολουνιτών, που χτίστηκε για να προστατεύει το λιμάνι της αρχαίας πολιτείας Ολούντας. Η Ολούς, αποτελούσε την αρχαία πόλη της Ελούντας, που σήμερα βρίσκεται βυθισμένη στο σχίσμα που ενώνει την Ελούντα με τη χερσόνησο της Κολοκύθας. Στην Ολούντα υπήρξε ένα σημαντικό ιερό και λιμάνι. Η Σπιναλόγκα ανήκε στην Ολούντα, η οποία ήκμασε μέχρι τον 8ο αιώνα, όταν ο φόβος για τους Άραβες πειρατές, ανάγκασε τους κατοίκους της να την μεταφέρουν μακριά από την παραλία. Από τον 8ο αιώνα ως και την Ενετοκρατία, η πόλη δεν φαίνεται να είχε κάποια σημαντική πορεία.