Μακάριος – τουρκική εισβολή – ευθύνες

Τετάρτη 17 Ιουλίου 1974. Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Χάρολντ Ουίλσον συναντάται με τον Μακάριο στο Λονδίνο.

.

Πώς μια δήλωσή του στις 17.7.74 και η ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στις 19 του μηνός, άλλαξαν το σκηνικό σε βάρος της Κύπρου.

Γράφει ο Νίκος Παπαναστασίου

ΠΟΛΛΑ είναι τα ερωτηματικά για την προθυμία των Άγγλων να μεταφέρουν τον ανατραπέντα με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 τότε Πρόεδρο της Κύπρου Μακάριο. 

Και σωστά διερωτώνται πολλοί, πώς οι Άγγλοι που κατηγορούνται από «δημοκράτες» ιστορικούς ερευνητές, αρθρογράφους και συγγραφείς σαν σύμμαχοι των Αμερικανών και της στρατιωτικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα. Ακόμα και ότι συνέδραμαν τους Τούρκους στην εισβολή τους στην Κύπρο, μέχρι που ακόμα και τουρκικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα που μετείχαν στην εισβολή του Αττίλα είχαν πιλότους Άγγλους.

ΑΥΤΟΙ, λοιπόν, οι Άγγλοι θα φρόντιζαν να σώσουν τον Μακάριο ή, με βάση αυτά που τους κατηγορούν, θα τον άφηναν στο έλεος των πραξικοπηματιών, οι οποίοι είχαν προωθήσει δυνάμεις στην Πάφο, απ’ όπου και έφυγε για το Λονδίνο μέσω Μάλτας; Αλλά και γιατί ο Μακάριος ζήτησε να τον πάρουν στο Λονδίνο και οι Άγγλοι πρόθυμα ικανοποίησαν την επιθυμία του;

ΕΞΗΓΗΣΗ για όλα αυτά υπάρχει, με οδοδείκτη τα όσα ακολούθησαν την άφιξη του Μακαρίου στο Λονδίνο: Τις επαφές που είχε με τον τότε Βρετανό Πρωθυπουργό Χάρολντ Ουίλσον και άλλους Βρετανούς επισήμους και προπαντός τις δηλώσεις που έκαμε, με αποκορύφωμα την ομιλία του στην ειδική συνεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, στις 19 Ιουλίου, παραμονή της τουρκικής εισβολής.

Πόσο ψέμα και διαστρέβλωση μπορεί να χωρέσει στην ιστορία της σκοτεινής δεκαετίας του 60

.

Κώστας Καραΐσκος

Καθώς η συριζοκυβέρνηση στήνει βήμα βήμα κυπριακό σκηνικό στη Θράκη, ας θυμηθούμε μερικές ξεχασμένες αλήθειες.

Άριστος Μιχαηλίδης

Η Ζυρίχη υπογράφτηκε 11 Φεβρουαρίου 1959. Το τουρκικό πλοιάριο Ντενίζ πιάστηκε να κουβαλά όπλα από την Τουρκία 18 Οκτωβρίου 1959. Δηλαδή, οκτώ μήνες μετά από την υπογραφή της συμφωνίας. Την ώρα που στήναμε κοινό κράτος οι Τουρκοκύπριοι εξοπλίζονταν και εκπαιδεύονταν από Τούρκους στρατιωτικούς, που ήρθαν στα τ/κ χωριά ως δάσκαλοι. Από τον Μάρτιο του 1961 οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές αρνούνταν να ψηφίσουν τον «Περί Φόρων και Τελών Νόμων» και το κράτος κινδύνευε να παραλύσει.

«Η πολιτική την οποίαν ηκολούθησαν τα τουρκικά μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων ήτο ευθυγραμμισμένη με την πολιτικήν της Τουρκίας», έλεγε ο Ραούφ Ντενκτάς στην «Τουρκική Κοινοτική Συνέλευση» αναδεικνύοντας το οργανωμένο σχέδιο ανωμαλίας. Την ώρα που στήναμε κοινό κράτος, η τουρκοκυπριακή ηγεσία κατακρατούσε και εκμεταλλευόταν τη δημοτική περιουσία, που είχε αρπάξει κατά τις δικοινοτικές ταραχές του 1958, και μάζευε παράνομα φόρους από τους Τουρκοκύπριους.

Παράλληλα, δολοφονούνταν από την ΤΜΤ και κατατρομοκρατούνταν όσοι Τ/κ μιλούσαν για συμβίωση (οι εκδότες της «Τζιουμχουριέτ», Αϊχάν Χικμέτ και Αχμέτ Γκιουράν, δολοφονήθηκαν στις 23 Απριλίου 1962, δηλαδή πριν από τις συγκρούσεις του 1963). Όταν Μακάριος και Κουτσιούκ προσπαθούσαν (με επιτροπές που όρισαν) να βρουν άκρη στη βρετανική ασάφεια περί χωριστών δήμων, στην Πάφο, οι Τ/κ άρχισαν να κτίζουν τείχος, για να χωρίσουν τη δημοτική περιοχή, την οποία παράνομα επέλεξαν και χάρισαν στους εαυτούς τους.

54 χρόνια από τους βομβαρδισμούς στην Τηλλυρία (8 και 9 Αυγούστου 1964)

.

Πέτρος Παπαπολυβίου

Αρκετές οι «στρογγυλές» επέτειοι αυτό το καλοκαίρι. Ανάμεσά τους, και η επέτειος των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των τουρκικών βομβαρδισμών στην Τηλλυρία (8 και 9 Αυγούστου 1964) , ένα από τα πιο υποβαθμισμένα και «ξεχασμένα» ιστορικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας μας.

Η «πλευρά μας», μέσα σε πενήντα  (πενήντα τέσσερα) χρόνια, κατάφερε να μετατρέψει όλα τα αντίστοιχα περιστατικά άσκησης ωμής τουρκικής στρατιωτικής βίας σε άχρωμα «εθνικά μνημόσυνα» όπου εκφωνούνται κάθε χρόνο οι ίδιες ανιαρές ομιλίες – ενίοτε πύρινες, όταν πλησιάζουν εκλογές. Το πολύ – πολύ να ανεγέρθηκαν και μερικά μνημεία και αναμνηστικές πλάκες. [Μόλις πριν μερικές βδομάδες κυκλοφόρησε ένα σημαντικό βιβλίο με μνήμες στρατιωτών από την Τηλλυρία, του Λούη Λοΐζου. Αλλά για αυτό, σε άλλο σημείωμα.]

Από την άλλη, στα κατεχόμενα επένδυσαν στην προπαγάνδα, με αποκορύφωμα το γνωστό μακάβριο μουσείο, για «τα θύματα της ελληνικής βαρβαρότητας», ενώ ο Ραούφ Ντενκτάς δεν κουράστηκε να μιλά για χρόνια για αυτό που ονόμαζε «σύνδρομο της Κρήτης» των ομοεθνών του. Τα αποτελέσματα μπορεί να τα κρίνει ο καθένας…

Πέρα από αυτά, και πέρα από την απώλεια ανθρώπινων ζωών και τον Αύγουστο του 1964, σε όσους ήμασταν τότε παιδιά μένει η θύμηση του τσουβαλιάσματος στα πρόχειρα «αντιαεροπορικά καταφύγια», η φρίκη από τις φωτογραφίες με τα απανθρακωμένα πτώματα και η ανατριχίλα στο άκουσμα της φοβερής λέξης ναπάλμ…

Το Κυπριακό, οι συμβολισμοί και το Γλωσσάρι

.

Ανδρέας Θεοφάνους
καθηγητής πολιτικής Οικονομίας και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του πανεπιστημίου Λευκωσίας.

Όταν η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974 εκμεταλλευόμενη την ευκαιρία που της πρόσφερε το προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας της 15ης Ιουλίου, διακήρυξε ότι «στόχος της ειρηνευτικής επιχείρησης είναι η αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και η προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας». Μετά τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στις 22 Ιουλίου, ο επικεφαλής της πραξικοπηματικής κυβέρνησης Νίκος  Σαμψών παραιτήθηκε και καθήκοντα Προεδρεύοντος της χώρας ανέλαβε ο Γλαύκος Κληρίδης. Μια από τις πρώτες κινήσεις του Κληρίδη ήταν να συναντήσει τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς και να εισηγηθεί την επιστροφή στο Σύνταγμα Ζυρίχης – Λονδίνου.

Μετά από συνεννόηση με την Άγκυρα ο Ντενκτάς απάντησε με τη φράση «είναι πλέον αργά». Το τι ακολούθησε είναι γνωστό: συνεχείς παραβιάσεις της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός με την παράλληλη κατάληψη εδαφών, αποτυχία της διάσκεψης της Γενεύης και η επιχείρηση Αττίλας ΙΙ στις 14-16 Αυγούστου, δια της οποίας δημιουργήθηκε μια νέα κατάσταση πραγμάτων. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η στάση της Τουρκίας στην Κύπρο παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την αντίστοιχη πρακτική της ναζιστικής Γερμανίας έναντι της Τσεχοσλοβακίας λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έκτοτε και παρά τις οδυνηρές παραχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς όχι μόνο δεν υπήρξε επίλυση του Κυπριακού αλλά και τα κατοχικά δεδομένα εμβαθύνονται. Επιπρόσθετα, η τουρκική πλευρά εξακολουθεί να επιδιώκει τον παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αντικατάστασή της από ένα τρικέφαλο κρατικό μόρφωμα στο οποίο όλες οι σημαντικές αποφάσεις θα απαιτούν διπλές πλειοψηφίες.

Πράσινη Γραμμή

.

H Πράσινη Γραμμή είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των ελεύθερων και των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου. Στις 29 Δεκέμβρη του 1963 υπογράφηκε η συμφωνία κατάπαυσης των εχθροπραξιών και πλέον κάνουμε λόγο για ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή Λευκωσία.

Ονομάστηκε «πράσινη γραμμή» από το μελάνι με το οποίο ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Εθνών χάραξε πάνω στο χάρτη της πόλης τη γραμμή. Λέγεται και «Γραμμή Αττίλα».

Τι ξέρετε για την «Πράσινη Γραμμή» της Λευκωσίας;

ΜΑΥΡΗ μέρα για την Κύπρο και το μέλλον του κυπριακού Ελληνισμού, ήταν η Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 1963. Την ημέρα αυτή υπογράφηκε η συμφωνία της «Πράσινης Γραμμής» στη Λευκωσία, που χώριζε την κυπριακή πρωτεύουσα στα δύο. Με την εφαρμογή της συμφωνίας αυτής, συμπληρωνόταν και το πρώτο, μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, στάδιο της βρετανοτουρκικής επιδίωξης για διχοτόμηση της Κύπρου.

ΗΤΑΝ η ενέργεια αυτή η αφετηρία του γενικότερου διχοτομικού τουρκικού σχεδίου, όπως αυτό περιγραφόταν στα δύο απόρρητα τουρκικά έγγραφα, τα οποία βρέθηκαν στο γραφείο του Τούρκου υπουργού Γεωργίας Φαζίλ Πλουμέρ μετά την έναρξη των συγκρούσεων του Δεκέμβρη 1963.