.
Ανοίγει το Τριώδιο. Με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου ξεκινάει ο μεγαλύτερος εορτολογικός κύκλος του χρόνου. Ο κύκλος των κινητών εορτών πριν και μετά το Πάσχα. Ένα ευλογημένο πανέμορφο ταξίδι στους πνευματικούς αγίους τόπους της Εκκλησίας μας. Μια οδοιπορία από την Ιεριχώ στα Ιεροσόλυμα. Από τον τόπο των πα-ών και της αμαρτίας στη χώρα των ζώντων. Από τον Σταυρό στην Ανάσταση. Από τη γη στον ουρανό.
Ακούοντας στην πασίγνωστη παραβολή την απόρριψη του φαρισαίου, αναρωτιέται κανείς: Τί ήταν το τόσο κακό επάνω του, ώστε ο Θεός να αποστρέψει το βλέμμα του από αυτόν; Ήταν γεμάτος αρετές. Και θα ’ταν αδύνατο να μην καυχιέται καθόλου γι’ αυτές. Να μην είναι και λίγο ναρκισσιστής. Αλήθεια, ποιος θα μπορούσε, κρίνοντας ειλικρινά τον εαυτό του, να ισχυρισθεί ότι δεν έχει κάποια δόση απ’ το «καλό» αυτό; Ακόμα κι αν δεν έχει τα χαρίσματα του φαρισαίου;
Μεγάλο κακό η καύχηση, αλλά η συντριπτική πτώση του φαρισαίου άρχισε, όταν στράφηκε προς τον τελώνη. Και είπε τα ανεπίτρεπτα εκείνα λόγια: Δεν είμαι σαν αυτόν εδώ! Από τη στιγμή που όχι απλώς κατέκρινε, αλλά εξουδένωσε, διαπόμπευσε και εξευτέλισε τον αδελφό του. Σε όλα τα πράγματα υπάρχουν διαβαθμίσεις. Και λένε οι άγιοι ότι άλλο πράγμα είναι η καταλαλιά, άλλο η κατάκριση και άλλο η εξουδένωση. Τί σημαίνουν αυτά;
Καταλαλιά είναι να πεις: «Τα μάθατε; Ο τάδε είπε ψέματα, οργίστηκε, πόρνευσε» κ. λ. π., έκανε τέλος πάντων οποιαδήποτε αμαρτία. Μιλώντας με εμπάθεια εναντίον κάποιου, λέγοντας με ευχαρίστηση τα αμαρτήματά του, καταλαλείς.
Κατάκριση είναι να προχωρήσεις ένα βήμα παραπέρα. Να πεις: «Ο τάδε είναι ψεύτης, οργίλος, πόρνος» κ. λ. π. Είναι εντελώς διαφορετικό να λες, ότι κάποιος είπε ψέματα ή οργίστηκε, και άλλο να λες ότι είναι ψεύτης ή οργίλος. Και από μία του πράξη να βγάζεις συμπέρασμα για όλη του τη ζωή, για όλη του την εσωτερική διάθεση.
Εξουδένωση τώρα είναι ένα ακόμα βήμα παραπέρα. Να εκμηδενίσεις, να εξευτελίσεις, να αποστραφείς, να σιχαθείς τον άλλον σαν κάτι αηδιαστικό. Η εξουδένωση είναι πολύ χειρότερη και πολύ καταστρεπτικότερη από την κατάκριση. Αυτό σημαίνει έλλειψη αγάπης. Η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών. Δεν σκέφτεται το κακό, όλα τα σκεπάζει (Α’ Πετρ. 4, 8. Α΄ Κορ. 13, 5-7).
Δεν βλέπουν οι άγιοι τα αμαρτήματα; Και όμως τα σκεπάζουν. Μισεί την αμαρτία κανείς περισσότερο απ’ τους αγίους; Και όμως οι άγιοι «ου μισούσι τον αμαρτάνοντα». Δεν τον κατακρίνουν, δεν τον αποστρέφονται, αλλά συμπάσχουν, νουθετούν, παρηγορούν, τον θεραπεύουν σαν μέλος που ασθενεί, κάνουν τα πάντα για να τον σώσουν. Ποτέ δεν τον απαξιώνουν.