Φόβος και αγάπη

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο άγιος Πορφύριος, εξόχως φωτισμένη και αγαπημένη μορφή της εποχής μας, μιλάει πολλές φορές και για τη σχέση Θεού και ανθρώπου. Τη σχέση που ο Θεός δημιουργεί με τον άνθρωπο, αλλά και τη σχέση που ο άνθρωπος δημιουργεί με τον Θεό. Λέει:

«Τον Χριστό να τον αισθανόμαστε φίλο μας. Είναι ο φίλος μας. Το βεβαιώνει ο ίδιος: «Υμείς φίλοι μου εστέ». Σαν φίλο να τον ατενίζουμε και να τον πλησιάζουμε. Πέφτουμε; Αμαρτάνουμε; Με οικειότητα, αγάπη κι εμπιστοσύνη να τρέχουμε κοντά του. Όχι με φόβο ότι θα μας τιμωρήσει, αλλά με θάρρος, που θα μας δίδει η αίσθηση του φίλου. Να του πούμε: «Κύριε, το έκανα, έπεσα, συγχώρεσέ με». Αλλά συγχρόνως να αισθανόμαστε ότι μας αγαπάει, ότι μας δέχεται τρυφερά, με αγάπη και μας συγχωρεί. Όταν πιστεύουμε πως μας αγαπάει και τον αγαπάμε, δεν αισθανόμαστε ξένοι και χωρισμένοι απ’ αυτόν, ούτε όταν αμαρτάνουμε. Όπως και να φερθούμε, ξέρουμε ότι μας αγαπάει… Είναι μία σχέση ανώτερη, μοναδική, η σχέση της ψυχής με τον Θεό, που δεν τη διασπά τίποτα…

»Το Ευαγγέλιο λέει με συμβολικές λέξεις για τον άδικο, ότι θα βρεθεί εκεί όπου υπάρχει «ο τριγμός και ο βρυγμός των οδόντων», διότι μακράν του Θεού έτσι είναι… Αυτές οι λέξεις δημιουργούν το φόβο της κολάσεως. Όλα έχουν τη σημασία τους, το χρόνο και την περίστασή τους. Η έννοια του φόβου είναι καλή για τα πρώτα στάδια. Ο άνθρωπος ο αρχάριος, που δεν έχει ακόμη λεπτυνθεί, συγκρατείται από το κακό με το φόβο. Αλλ’ αυτό είναι ένα στάδιο, ένας χαμηλός βαθμός σχέσεως με το θείον. Το πάμε στη συναλ-λαγή, προκειμένου να κερδίσουμε τον Παράδεισο ή να γλυτώσουμε την κόλαση. Αυτό δείχνει κάποια ιδιοτέλεια, κάποιο συμφέρον. Εμένα δεν μου αρέσει αυτός ο τρόπος. Όταν ο άνθρωπος προχωρήσει και μπει στην αγάπη του Θεού, τί του χρειάζεται ο φόβος; Το να γίνει καλός κάποιος από φόβο στον Θεό κι όχι από αγάπη, δεν έχει τόση αξία.

Σκηνή Επουράνιος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

«…στήσεις την Σκηνήν του Μαρτυρίου και θήσεις την Κιβωτόν του Μαρτυρίου και σκεπάσεις αυτήν τω καταπετάσματι… Και λήψη το έλαιον του χρίσματος και χρίσεις την Σκηνήν και πάντα τα εν αυτή και αγιάσεις αυτήν και πάντα τα σκεύη αυτής και έσται αγία… Και εκάλυψεν η νεφέλη την Σκηνήν του Μαρτυρίου και δόξης Κυρίου επλήσθη η Σκηνή» (Εξ. 40, 1-34).

Στο όρος Σινά ο Μωυσής έλαβε από τον Θεό λεπτομερείς οδηγίες για την κατασκευή και τον καθαγιασμό της Σκηνής του Μαρτυρίου, του κινητού ναού των Ισραηλιτών κατά την πορεία τους στην έρημο. Τα Άγια και τα Άγια των Αγίων, τα δύο μέρη της Σκηνής του Μαρτυρίου, ήταν ο ιερός χώρος της λατρείας του Θεού. Εκεί ο Θεός φανέρωνε αισθητά τη δόξα του, πάνω από το ιλαστήριο, το σκέπασμα της Κιβωτού της Διαθήκης, με τη μορφή νεφέλης φωτεινής. Το ίδιο συνέβαινε αργότερα στον ναό του Σολομώντα.

Ολόκληρη η Σκηνή, αλλά και κάθε σκεύος της χωριστά, καθαγιάζονταν με τρόπο ειδικό για τη λατρεία του Θεού. Στο εξής δεν θα μπορούσαν πια να χρησιμοποιηθούν για άλλο σκοπό. Ήταν ανάθημα, αφιέρωμα στον Θεό. Ούτε επιτρεπόταν να χρησιμοποιηθεί για τη λατρεία του Θεού σκεύος κοινό, χωρίς να έχει καθαγιασθεί για τον σκοπό αυτό. Τα πάντα έπρεπε να είναι καθαρά και άγια, κατά τον τύπο που υποδείχθηκε «εν τω όρει» στον Μωυσή από τον Θεό.

Αυτή ήταν η πρώτη Σκηνή. Και ήταν προτύπωση και σύμβολο της δεύτερης Σκηνής, «της μείζονος και τελειοτέρας», που ονομάζεται «ηγιασμένη Σκηνή, έμψυχος Κιβωτός, έμψυχος, αγιώτατος και θεοχώρητος Ναός». Αυτή είναι «η πανύμνητος Παρθένος», η Υπεραγία Θεοτόκος. «Αύτη υπάρχει Σκηνή επουράνιος».

H Παναγία ενώνει τις δύο Διαθήκες.

Τί είναι η Παλαιά Διαθήκη; (θ)
του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Στα Άγια των Αγίων του Ναού εισόδευσε η «Αγία Αγίων μείζων», η υπό των Προφητών προκηρυχθείσα αληθινή σκηνή του Θεού, ο έμψυχος και θεοχώρητος ναός. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για την Παναγία, θα διατρέξουμε την Αγία Γραφή από το Α ως το Ω. Πίσω απ’ τα μεγάλα συγκλονιστικά γεγονότα της Ιεράς Ιστορίας, απ’ αρχής κτίσεως μέχρι τέλους του κόσμου, ιχνογραφείται η υπέροχα διακριτική μορφή της Παρθένου.

Αφότου ο Θεός προαγγέλλει στους Πρωτοπλάστους ότι ο απόγονος της γυναικός θα συντρίψει την κεφαλή του όφεως (Γεν. 3, 15), μέχρις ότου εμφανίζεται η «εν γαστρί έχουσα» γυνή, η «περιβεβλημένη τον ήλιον», που γεννά «υιόν άρρενα» για να ποιμάνει «πάντα τα έθνη εν ράβδω σιδηρά» (Αποκ. κεφ. 12), ο λόγος αφορά πάντα την αγνή Θεομήτορα. Μιλούν γι’ αυτήν όλες οι γενιές των ανθρώπων, γιατί ήταν η μόνη απ’ όλες τις γενιές που εκλέχτηκε για κατοικητήριο του Θεού. Την προκατήγγειλαν «άνωθεν οι Προφήται», αποδίδοντας πάμπολλες προεικονίσεις στο πάνσεπτο πρόσωπό της. Γι’ αυτό και στην υμνολογία των Εισοδίων ονομάζεται «των Προφητών το κήρυγμα, Αποστόλων δόξα και Μαρτύρων καύχημα».

Έτσι στο πρόσωπό της αποδεικνύεται μία, ενιαία και αδιαίρετη η Αγία Γραφή, όπου αποκαλύπτεται η σταθερή βούληση του Θεού για πλήρη, οριστική αποκατάσταση του ανθρώπου και της όλης δημιουργίας. Για την πραγματοποίηση της θείας βουλής, απ’ αρχής «έως άρτι εργάζεται» συνεχώς ο Θεός, ξεδιπλώνοντας με τον δικό του ρυθμό το ενιαίο και μοναδικό του σχέδιο για τη σωτηρία του κόσμου. Μετά τον Χριστό, η Παρθένος αποτελεί τον αδιάρρηκτο κρίκο που διασφαλίζει αυτή την εσωτερική ενότητα της θείας Γραφής, τον ουσιαστικό σύνδεσμο και την οργανική συνέχεια των δύο Διαθηκών, αφού εκπληρώνο-νται στο πρόσωπό της όλες οι εξαγγελίες των Προφητών.

Συνεπώς, η διαίρεση της μιας Αγίας Γραφής σε Παλαιά και Καινή Διαθήκη είναι συμβατική, μεθοδολογική, για τη δική μας διευκόλυνση και μόνο. Στην πράξη η Θεία Οικονομία, με κομβικό σημείο την ενανθρώπηση του Χριστού, δεν διακόπτεται πουθενά. Ξεκινά από το «εν αρχή» της δημιουργίας και συνεχίζεται μέχρι το τελευταίο σάλπισμα «εν τη εσχάτη ημέρα».

Υπό την ασφαλή καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, η Εκκλησία κατανοεί, ερμηνεύει, βλέπει και αποκαλύπτει το αληθινό περιεχόμενο της Ιεράς Ιστορίας. Κατέχει εσαεί το χάρισμα που της δόθηκε μετά την Ανάσταση, με τη διάνοιξη του νου των μαθητών «του συνιέναι τας Γραφάς». Έλαβε, μόνο αυτή, τον φωτισμό να εννοεί την Αγία Γραφή. Τότε για πρώτη φορά «τα γεγραμμένα εν τω νόμω Μωυσέως και προ-φήταις και ψαλμοίς» περί του Χριστού κατανοήθηκαν όλα πεντακά-θαρα (Λουκ 24, 44-45).

Το αίμα της σταφύλης

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο καλός Σαμαρείτης (στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής Η΄ Λουκά) είναι ο Χριστός.

Κατέρχεται από την Άνω Ιερουσαλήμ, διότι ευδόκησε «ουκ εκ Σαμαρείας, αλλ’ εκ Μαρίας σαρκωθήναι». Έρχεται στην Ιεριχώ, στη γη του βασανισμού και του πόνου, όπου βρίσκεται ημιθανής ο άνθρωπος, «δεινώς πληγωθείς» από τους νοητούς ληστές-δαίμονες, που έχουν συλήσει τον νου του. Έχει χάσει πλέον ο άνθρωπος τη δυνατότητα να σκέπτεται και να βαδίζει ορθά. Κείται «γυμνός αρετών εν τη του βίου οδώ». Ολόκληρος, ψυχή και σώμα, είναι μια μεγάλη πληγή. «Μέγα τραύμα ο άνθρωπος». Δεν μπορεί να τον βοηθήσει, «διά το ανίατον», ούτε ο ιερεύς ούτε ο λευΐτης. Ούτε άνθρωπος ούτε άγγελος. Μόνο ο Θεός γίνεται αυτεπάγγελτος βοηθός του, χρησιμοποιώντας δύο μόνο, αλλά αναγκαιότατα πράγματα για τη θεραπεία του: «Έλαιον και οίνον». Το πρώτο υποδηλοί την αγάπη, την απέραντη ευσπλαχνία που έφερε τον Θεό από τον ουρανό στη γη. Το δεύτερο συμβολίζει το ζωοποιό και πανάχραντο αίμα του, που από τον σταυρό έρρευσε στην καρδιά του πληγωμένου από την αμαρτία ανθρώπου.

Απ’ το πανάρχαιο βαθύ παρελθόν ο φιλάνθρωπος Κύριος μετέρχεται ποικίλους τρόπους, για να προκαταγγείλει «την μέλλουσαν έσεσθαι σωτηρίαν». Η αναγωγή του οίνου στο αίμα του Χριστού και η δι’ αυτού σωτηρία υποτυπώνεται σκιωδώς και στο ακόλουθο περιστατικό:

Ο πατριάρχης Ιακώβ, υπέργηρος, εκατόν σαράντα επτά ετών, βρίσκεται στην επιθανάτια κλίνη του. Καλεί τους δώδεκα γιούς του, να τους δώσει την τελευταία ευλογία του. Παραβλέποντας τους πρώτους τρεις, Ρουβήν, Συμεών και Λευΐ, επειδή είχαν περιπέσει σε σοβαρά παραπτώματα, μεταφέρει τη μεγάλη ευλογία των πρωτοτοκίων στον τέταρτο γιο του, τον Ιούδα. Προφητεύει ότι η φυλή του θα ηγηθεί του Ισραήλ και από αυτήν θα προέλθει ο Μεσσίας Χριστός. Περιγράφει την παραδεισιακή κατάσταση που θα επικρατήσει, όταν θα βασιλεύσει ο αναμενόμενος Χριστός: «Θα είναι τόση η ευτυχία και ευφορία τότε, που θα δένεται ο όνος στην άμπελο (στο κλήμα) και ο πώλος της όνου στην έλικα του κλήματος. Θα πλένει με οίνο τη στολή του και με το αίμα της σταφυλής την περιβολή του» (Γεν. 49, 1-11).

O περιφρονημένος Άγιος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο άγιος Νεκτάριος κατέκτησε κυριολεκτικά την καρδιά όλου του κόσμου. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον σέβεται και να μην τον αγαπάει. Πώς το κατάφερε αυτό ο άγιος; Το μυστικό του είναι απλό: Η βαθειά του ταπείνωση. Άντεξε του κόσμου τις συκοφαντίες χωρίς να βγάζει μιλιά. Ακολούθησε τα ίχνη του Χριστού. «Λοιδορούμενος ουκ αντελοιδόρει, πάσχων ουκ ηπείλει». Παρέδιδε τον εαυτό του απόλυτα στον Θεό που κρίνει δίκαια.

Οι συκοφαντίες πάντα βαρειές απέναντί του. Επαναστάτης-σφετεριστής (εποφθαλμιούσε δήθεν τον θρόνο του γηραιού Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρονίου) και ανήθικος! Διωγμένος από την Αλεξάνδρεια χωρίς να δικασθεί ποτέ, ήλθε στην Αθήνα. Μα οι συκοφάντες του φρόντιζαν, όπου κι αν πήγαινε, να προτρέχουν οι συκοφαντίες. Και οι πόρτες μπροστά του βρισκόντουσαν παντού κλειστές. Βρέθηκε στην έσχατη πενία. Η ευσπλαχνία μόνο της αγαθής σπιτονοικοκυράς του δεν του επέτρεψε να πεθάνει από την πείνα. Διαισθανόμενη την αθωότητά του, η φτωχειά γυναίκα τού έδινε καθημερινά ένα πιάτο φαγητό.

Με τα πολλά κατάφερε να εξασφαλίσει, ολόκληρος δεσπότης, μια θέση απλού ιεροκήρυκα στη Μητρόπολη Χαλκίδας. Αλλά εκεί τον περίμενε άλλος Γολγοθάς. Όλοι απέναντί του προκατειλημμένοι! Στη Μητρόπολη, πρωτοσύγκελλος και κληρικοί, τον υποδέχτηκαν ψυχρότατα. Μα το χειρότερο δεν είχε έλθει ακόμα. Ταγμένος να μιλήσει την Κυριακή στον μητροπολιτικό ναό, αντιμετώπισε την έμπρακτη αποδοκιμασία του λαού, που απουσίασε επιδεικτικά από τη Θεία Λειτουργία. Βρέθηκε μπροστά σε ελάχιστο εκκλησίασμα και αυτό αρνητικά φορτισμένο εναντίον του. Μίλησε με τον συνήθη ήρεμο, γλυκύ, ταπεινό, εύγλωττο τρόπο του, αγνοώντας τις ειρωνικές και προσβλητικές εκδηλώσεις των ακροατών του. Την άλλη Κυριακή συνεχίστηκε το ίδιο μοτίβο. Μα ο άγιος δεν απελπίστηκε. Επέρριψε στον Κύριο τον εαυτό του.

Η θεωρητική Πίστη

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Αν κάποιος αναστηθεί από τους νεκρούς και μας μιλήσει για τα μη βλεπόμενα, για την άλλη, την επέκεινα πραγματικότητα, θα τον αμφισβητήσει κανείς; Δεν θα τον πιστέψουμε όλοι;

Με αυτό το σκεπτικό ο πλούσιος της παραβολής (Λουκ. 16, 19-31), που είχε πέντε ακόμα αδελφούς εν ζωή, προσπάθησε να πείσει τον Αβραάμ να στείλει τον φτωχό Λάζαρο απ’ τον Παράδεισο στον κόσμο ξανά, να τους μιλήσει, για να μην καταλήξουν και αυτοί στον Άδη. «Εάν τις από νεκρών πορευθή προς αυτούς, μετανοήσουσι». Τί πιο λογικό επιχείρημα, θα έλεγε κανείς! Πολλοί σκέπτονται ακριβώς έτσι. Θα πίστευαν στον Θεό, αν είχαν επαρκείς αποδείξεις.

Μα ο Θεός δεν φαίνεται να συμμερίζεται την άποψή τους. Δεν θεωρεί απαραίτητο να αναστηθεί κάποιος νεκρός για να πιστέψουμε. «Έχουσι Μωυσέα και τους προφήτας», απαντάει ο Αβραάμ στον πλούσιο. Ο Θεός μίλησε πολλές φορές και με πολλούς και διαφόρους τρόπους γι’ αυτά τα πράγματα. «Πολυμερώς και πολυτρόπως». Και κυρίως με τον Υιό του, που ήρθε στη γη και αποκάλυψε καθαρά το πρόσωπο του επουράνιου Πατέρα. «Ουκ αμάρτυρον εαυτόν αφήκεν» ο Θεός. Στο μέτρο που δεν υφαρπάζει με καταναγκασμό την πίστη του ανθρώπου, ο Θεός αποκαλύπτε-ται. Διακριτικά, αλλά επαρκώς. Όποιος δεν πιστεύει στον λόγο του και στα σημάδια που έδωσε, ακόμα και νεκρός να αναστηθεί, δεν θα πιστέψει.

Το πρόβλημα δηλαδή δεν είναι οι ελλιπείς μαρτυρίες, αλλά τί ακριβώς ψάχνει ο άνθρωπος. Υπάρχουν άνθρωποι, για τους οποίους η αναζήτηση του Θεού είναι θέμα καρδιάς. Υπόθεση ζωής. Λαχτάρα να συναντήσουν «το όντως εφετόν», να εισέλθουν κατά δύναμη στον τρόπο ζωής του θείου Είναι. Αλλά υπάρχουν και άλλοι, για τους οποίους ο Θεός είναι θέμα καθαρά θεωρητικό. Ακαδημαϊκή συζήτηση. Άσκηση διανοητική. Λύση απλώς ενός γρίφου. Κάποιοι λοιπόν, εξετάζοντας τα πειστήρια, φτάνουν σε ετυμηγορία, πείθονται ότι υπάρχει Θεός. Αλλά συνεχίζουν τη ζωή τους. Δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν σε τίποτε. Η πίστη τους είναι μια εγκεφαλική, νοητική διεργασία, άσχετη με τη ζωή τους, όπως τόσα άλλα γνωσιολογικά αντικείμενα. Δεν αποσκοπεί να γίνει το κέντρο τους, να μεταμορφώσει την ύπαρξή τους. Αυτοί δεν παίρνουν στα σοβαρά τον Θεό.

Άνθρωποι χωρίς τιμή

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Στα κρίσιμα γεγονότα της ζωής αναδεικνύεται η πραγματική στόφα του ανθρώπου. Στις οριακές του στιγμές ο άνθρωπος δείχνει πόσο αληθινός ή ψεύτικος είναι. Το συγκλονιστικό έπος του ’40 ανάγκασε τους πάντες να πετάξουν τη μάσκα της συμβατικότητας. Να συμπεριφερθούν χωρίς προσχήματα. Να αποκαλύψουν τί κρύβεται πίσω απ’ τη βιτρίνα. Έγινε σημείο αναφοράς στην ιστορία. Φανέρωσε τις αφανέρωτες διαθέσεις των ψυχών.

Πολλοί επέδειξαν ευγένεια, τιμή, ανθρωπιά. Παράδειγμα, στη μάχη των οχυρών (6-9 Α-πριλίου 1941). Το βράδυ της πρώτης μέρας της επίθεσης των Γερμανών (6 προς 7 Απριλίου), οι Έλληνες τραυματιοφορείς του οχυρού Παλιουριώνες βγήκαν έξω και, εν μέσω των πυρών που διαρκούσαν ακόμα, περισυνέλεξαν Γερμανούς τραυματίες. Τους έφεραν μέσα στο οχυρό και τους περιποιήθηκαν. Έδειξαν πως ήταν αληθινοί πατριώτες, αλλά και στρατιώτες με τιμή. Δεν φέρθηκαν άνανδρα απέναντι στον αδύναμο. Τον είδαν σαν άνθρωπο, όχι σαν εχθρό.

Αλλά υπήρξαν και άλλοι που δεν σεβάστηκαν τον στρατιωτικό κώδικα. Δεν πολέμησαν με τιμή, αλλά επέδειξαν απροσμέτρητη, άνανδρη βαρβαρότητα. Έστρεψαν τα όπλα τους πάνω στους άοπλους. Στον άμαχο πληθυσμό. Στα παιδιά. Ποια τιμή μπορεί να έχει ο στρατιώτης, όταν διαπράττει φοβερά εγκλήματα πολέμου; Όταν γίνεται εχθρός της ανθρωπότητας;

Απ’ τα πολλά πάλι παρόμοια περιστατικά, ας πάμε στην απελευθέρωση της Αθήνας (1944). Την ημέρα της αποχώρησης των Γερμανών, ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους, να αναπνεύσει αέρα της λευτεριάς. Μικροί-μεγάλοι έδειχναν τον ενθουσιασμό τους. Οι νέοι έγραφαν συνθήματα στην άσφαλτο υπέρ των συμμάχων που θα κατέφταναν σε λίγο. Ανάμεσά τους μια δεκαεξάχρονη μαθήτρια, η Ήβη Αθανασιάδου. Την ώρα που έγραφε «Καλώς ήλθατε, σύμμαχοί μας», στις οδούς Αιόλου και Ποσειδώνος του Παλαιού Φαλήρου, διερχόμενος κάποιος Γερμανός αξιωματικός, στρατιώτης δυστυχώς χωρίς τιμή, την είδε και την πυροβόλησε εν ψυχρώ. Τέσσερις μέρες πάλεψε η μικρή ηρωίδα με τον θάνατο, μα τελικά υπέκυψε.

Ο ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΣ ΓΕΩΡΓΟΣ

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Στην παραβολή του Σπορέως που διαβάζεται την Δ΄ Κυριακή του Λουκά, ο Θεός παριστάνεται ως γεωργός. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Θεός δανείζεται την εικόνα αυτή. Είμαστε «Θεού γεώργιον». Χωράφι και αμπελώνας του Θεού. Ο Θεός αρέσκεται ιδιαιτέρως να εμφανίζεται ως γεωργός, που φροντίζει για όλα όσα χρειάζεται ένας αγρός ή ένα αμπέλι για να αποδώσει. «Ο Πατήρ μου ο γεωργός εστι», λέει ο Χριστός. Η Αγία Γραφή βρίθει από εικόνες, όπου ο έμπειρος γεωργός Θεός κάνει όλα τα χρειαζούμενα για μια καλή καρποφορία.

Φυτεύει καταρχάς «παράδεισον εν Εδέμ κατά ανατολάς», στολισμένο με όλα τα ωραία φυτά, όπου βάζει τον άνθρωπο να κατοικεί. Διαλέγει τόπο εκλεκτό και φυτεύει αμπελώνα. Τον περιποιείται με πολλή αγάπη. Τον περιφράζει, τον σκάβει, τον κλαδεύει, δεν υπάρχει κάτι που παραλείπει να φροντίσει, περιμένοντας τα κλήματα να κάνουν σταφύλια. Εξέρχεται, βγαίνει από το σπίτι του, αφήνει την προηγούμενη θεϊκή κατοικία του, για να σπείρει στη γη «τον σπόρον αυτού». Σπέρνει «καλόν σπέρμα εν τω αγρώ αυτού», εν αντιθέσει προς τον εχθρό, τον διάβολο, που σπέρνει ζιζάνια.

Στο τέλος αποστέλλει τους θεριστές για τον θερισμό. «Ο δε θερισμός συντέλεια του αιώνος εστίν· οι δε θερισταί άγγελοί εισι». Κατά την ώρα του θερισμού διαχωρίζει το σιτάρι από τα ζιζάνια. Όπως συλλέγονται τα ζιζάνια και καίγονται στη φωτιά, «ούτως έσται εν τη συντελεία του αιώνος τούτου». Κρατάει λοιπόν «το πτύον εν τη χειρί αυτού» και καθαρίζει σχολαστικά το αλώνι του, όπου συγκεντρώνει τους πάντες σαν τα θερισμένα δεμάτια, «ως δράγματα άλωνος». Λιχνίζει και συνάζει τον σίτο στην αποθήκη, ενώ κατακαίει το άχυρο και τα ζιζάνια. Έχει την αξίνη, το κοφτερό τσεκούρι της θεϊκής του κρίσης, κοντά στη ρίζα των δέντρων και κόβει «παν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν», ρίχνοντάς το στην πυρά.

ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΝΕΡΟ

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Μπρος στο νεκρό μοναχοπαίδι της χήρας της Ναΐν ο Χριστός φανερώνει την άβυσσο της ευσπλαχνίας του. Κύριος της ζωής και του θανάτου, προστάζει τη ζωή να επιστρέψει και τον θάνατο να φύγει. Όπερ και εγένετο. Ο νεκρός ανέζησε «και έδωκεν αυτόν τη μητρί αυτού».

Πού είναι όμως ο Κύριος, όταν αμέτρητα παιδιά πεθαίνουν καθημερινά, μητέρες (χήρες και μη) χύνουν διά βίου πικρά δάκρυα και ο κόσμος βυθίζεται σε βαθύτατο πόνο; Άλλοτε ευσπλαχνίζεται ο Κύριος και άλλοτε όχι; Δεν συμβαίνει φυσικά κάτι τέτοιο.

Είναι αλήθεια ότι ο Κύριος δεν απάλειψε συνολικά τον ανθρώπινο πόνο από τη γη. Στο σύντομο διάστημα της επί γης ζωής του θεράπευσε ασθενείς, χόρτασε πεινασμένους, ανάστησε νεκρούς, αλλά μόνο περιστασιακά. Φρόντισε μάλιστα να ξεκαθαρίσει με σαφήνεια, χωρίς περιθώρια παρερμηνειών, ότι δεν είχε έλθει γι’ αυτό τον σκοπό. Οι άνθρωποι βλέποντας τα θαύματά του ενθουσιάζονταν εύλογα. Αυτός μας χρειάζεται, έλεγαν. Αυτόν θέλουμε για βασιλιά μας. Έχει τη δύναμη να μας λύσει όλα τα προβλήματα.

Μα ο Χριστός τους έκοβε τη φόρα ορθά-κοφτά. Δεν είχε σκοπό να μεταμορφώσει μαγικά τη γη σε παράδεισο. Αυτό είναι δουλειά και ευθύνη των ανθρώπων. Εκείνος ήρθε να λύσει τα έργα του διαβόλου. Τα θαύματά του απέβλεπαν στο να τον πιστέψουν ως Θεό, Σωτήρα και Λυτρωτή, όχι όμως από τα βιοτικά τους προβλήματα, αλλά από εκείνα που κανείς άλλος δεν μπορούσε να τους απαλλάξει. Από την αμαρτία και τον θάνατο. Τον αιώνιο, τον πνευματικό θάνατο. Όχι τον βιολογικό. Αυτός (ως έσχατος εχθρός) θα καταργηθεί, από τον Χριστό πάλι, στον καιρό του. Δεν ήρθε να τους ξεδιψάσει προσωρινά, αλλά να τους δώσει «ύδωρ ζων», το «αθάνατο νερό», που θα γινόταν μέσα τους «πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον».

ΜΙΜΗΤΕΣ ΘΕΟΥ

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Με τρόπο άκρως παιδαγωγικό ο νομοθέτης Χριστός οδηγεί τον κόσμο του από τις εύκολες ασκήσεις στις δύσκολες. Διαβαθμίζει τον νόμο του και αποκαλύπτει το θείο του θέλημα σταδιακά, ανάλογα με τις πνευματικές προϋποθέσεις και τον βαθμό δεκτικότητας των ανθρώπων κάθε εποχής. Ο άνθρωπος είναι οικοδομή του Θεού. Ο Χριστός τη χτίζει μεθοδικά ως σοφός αρχιτέκτων. Αυτό μας θυμίζει και το ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής (Β΄ Λουκά).

Έβαλε αρχικά ως θεμέλιο κάτι εφικτό για τους παλιότερους ανθρώπους, που ζούσαν σε πνευματικά αφιλόξενο κόσμο, σε ειδωλολατρία, δυναστευόμενοι από πρωτόγονα πάθη. Είπε: «Αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρόν σου».Όταν φανερώθηκε ο ίδιος στον κόσμο, πρόσθεσε και το υπόλοιπο της οικοδομής. Δίδαξε τον νόμο της αγάπης προς όλους και κυρίως, πράγμα πρωτάκουστο, προς τους εχθρούς.«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών».

Αυτό είναι το επιστέγασμα της οικοδομής. Η κορυφή της τελειότητας. Η ομοίωση με τον Θεό. «Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι, ώσπερ ο Πατήρ υμών ο ουράνιος τέλειός εστιν». Και για να μην γίνει καμμιά παρεξήγηση ως προς την υφή και το ποιόν αυτής της τελειότητας, επεξηγεί: «Γίνεσθε ουν οικτίρμονες,καθώς και ο Πατήρ υμών οικτίρμων εστίν». Η ευσπλαχνία, η συμπόνια, η αγάπη προς όλους είναι αυτό που μας ομοιώνει με τον Θεό.

Δύσκολα πράγματα, θα πει κανείς. Όντως, ο Χριστός μας καλεί να βγούμε από τον εαυτό μας. Να ξεχάσουμε τις φυσικές, αυθόρμητεςαγάπες που έχουμε, αλλά μόνο για μερικούς. Αυτές δεν έχουν καμμιά αξίωση ανταμοιβής απ’ τον Θεό, αφού ξεφυτρώνουν μόνες τους, χωρίς κανένα κόπο από μας και μας αρέσουν άλλωστε τόσο πολύ. Ο Χριστός ζητάει να αγαπήσουμε πολύ πιο πέρα, ακόμα και όποιον δεν μας αρέσει. Κι ακόμα παραπέρα: Τον εχθρό μας.

Ο Χριστός βέβαια δεν μας ζητάει κάτι διαφορετικό από ό,τι έκανε ο ίδιος για μας. Ομοιώθηκε πρώτα Εκείνος με μας σε όλα (πλην της αμαρτίας). Φρόντισε να ομοιωθεί«κατά πάντα τοις αδελφοίς».Ήρθε στη δική μας κατάσταση. «Μετέσχε παραπλησίως των αυτών», σε όλη την φθορά και τον θάνατο που είχε επισυμβεί στη φύση μας. Κι ακόμα: Δεν ντρέπεται καθόλου να μας ονομάζει αδελφούς του. Από απέραντη αγάπη για μας, παρότι υπήρξαμε εχθροί του.

Ο μαθητής και η Μητέρα

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Πριν ξεψυχήσει ο Χριστός πάνω στον Σταυρό, κατά τις τελευταίες επώδυνες στιγμές του, έλαβε πρόνοια και για την Μητέρα του,που θα έμενε πλέον μόνη της στον κόσμο.

Βλέποντάς την να χύνει πικρά δάκρυα κάτω από τα ματωμένα του πόδια, την ανέθεσε στον Ιωάννη (26 Σεπτ.),τον μόνο από τους μαθητές που του παραστάθηκε ως το τέλος.

«Αυτός θα είναι ο γιος σου και αυτή θα είναι η μητέρα σου», είπε στα δυο πιο αγαπημένα του πρόσωπα, πριν κλείσει τα μάτια του. Και από τη στιγμή εκείνη ο μαθητής παρέλαβε τη Μητέρα μαζί του.

Γράφει ο άγιος Σιλουανός, που τον εορτάσαμε προχθές (24 Σεπτ.), ότι η Θεομήτωρ, αν και δεν αμάρτησε ποτέ, ούτε καν με τη σκέψη της, όμως πέρασε και αυτή μεγάλες θλίψεις. «Όταν στεκόταν δίπλα στον Σταυρό, τότε η θλίψη της ήταν ωκεανός.

Ο πόνος της ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερος από τον αδαμιαίο πόνο μετά την έξωση από τον Παράδεισο, γιατί και η αγάπη της ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερη από την αγάπη του Αδάμ στον Παράδεισο.

Και αν επέζησε, επέζησε μόνο με θεία δύναμη, με την ενίσχυση του Κυρίου, επειδή το θέλημά του ήταν να δει η μητέρα του την Ανάσταση. Και μετά την Ανάληψή του, να παραμείνει αυτή πίσω του παρηγοριά και χαρά των αποστόλων και του νέου χριστιανικού λαού.

Εμείς δεν φτάνουμε στο πλήρωμα της αγάπης της Θεοτόκου, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να καταλάβουμε το βάθος της θλίψης της. Η αγάπη της ήταν τέλεια. Αγαπούσε σε άπειρο βαθμό τον Θεό και Υιό της, αλλά αγαπούσε και τον λαό με μεγάλη αγάπη.

Τί αισθανόταν άραγε, όταν εκείνοι, που τόσο πολύ αγαπούσε και που τη σωτηρία τους ποθούσε πάνω απ’ όλα, σταύρωναν τον αγαπημένο της Υιό; Αδυνατούμε να το καταλάβουμε, γιατί η δική μας αγάπη για τον Θεό και τους ανθρώπους είναι μικρή.

Ο ΑΠΑΛΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο άγιος Σιλουανός, που εορτάζει μαζί με την αγία πρωτομάρτυρα Θέκλα και την Παναγία την Μυρτιδιώτισσα (24 Σεπτ.), ήταν Ρώσος (κατά κόσμον Συμεών Ιβάνοβιτς Αντόνωφ), γεννήθηκε το 1866, μόνασε επί 46 έτη στο Άγιον Όρος (στο ρωσικό μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος) και εκοιμήθη το 1938. Υπήρξε άνθρωπος με βαθειά μετάνοια, γνήσια ταπεινοφροσύνη, αδιάλειπτη προσευχή και έντονη αγάπη για όλο τον κόσμο. Η χαρισματική πνευματική του ζωή έγινε γνωστή χάρις στον άλλο άγιο της εποχής μας Σωφρόνιο Σαχάρωφ, που έγραψε και δημοσίευσε τη βιογραφία και τις διδαχές του αγίου Σιλουανού.

Αρκετά περιστατικά σημάδεψαν από νωρίς τη ζωή του νεαρού Συμεών και τον έσπρωξαν να επιλέξει τον μοναστικό βίο. Ιδιαίτερο ρόλο στην πορεία του έπαιξε το παράδειγμα του πατέρα του. Διηγείται ο ίδιος ο άγιος Σιλουανός: «Εγώ στο πνευματικό μέτρο του πατέρα μου δεν έφτασα. Εκείνος ήταν εντελώς αγράμματος και έλεγε ακόμα και το “Πάτερ ημών” με λάθη (το είχε μάθει εξ ακοής στην Εκκλησία), αλλά ήταν πράος και σοφός άνθρωπος».

Η οικογένειά τους ήταν πολυμελής: Ο πατέρας, η μητέρα, πέντε γιοί και δύο θυγατέρες. Ζούσαν αγαπημένοι. Τα μεγαλύτερα αγόρια εργάζονταν με τον πατέρα. Μια φορά, κατά τον θερισμό, ήταν η σειρά του Συμεών να ετοιμάσει φαγητό για το μεσημέρι. Αυτός λησμόνησε ότι ήταν ημέρα Παρασκευή και έβρασε χοιρινό κρέας και έφαγαν όλοι. Πέρασε μισός χρόνος. Τον χειμώνα, μια γιορτινή μέρα, ο πατέρας λέει στον Συμεών με ένα ήρεμο χαμόγελο: «Θυμάσαι, παιδί μου, που μας έβρασες χοιρινό κρέας στο χωράφι; Ήταν Παρασκευή, ξέρεις, και το έτρωγα σαν να ήταν πτώμα». «Και γιατί δεν μου το είπες τότε;» ρώτησε ο Συμεών. «Δεν ήθελα, παιδί μου, να σε συγχύσω».

Ανάμνηση του Χριστού ο Σταυρός

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού ανήκει στις Δεσποτικές εορτές. Αναφέρεται στο πρόσωπο του Χριστού, γιατί ο Σταυρός έγινε «το σημείον του Υιού του Ανθρώπου».

Αφότου ο Χριστός επέλεξε ο τρόπος του εκουσίου Πάθους του να είναι ο διά σταυρού θάνατος, το μέχρι τότε επαίσχυντο ξύλο της ατίμωσης μεταβλήθηκε σε πανένδοξο τρόπαιο και τιμημένο του σύμβολο.

Όταν κατά τη Δευτέρα Παρουσία του ο Χριστός θα έλθει πάλι, «επί των νεφελών του ουρανού μετά δυνάμεως και δόξης πολλής», θα φανερωθεί πρώτα στον ουρανό το σημείο του, ο Σταυρός (Ματθ. 24, 30).Αλλά και μετά θα τον συνοδεύει αχώριστα στην ατελεύτητη αιωνιότητα. Από τη στιγμή της Σταύρωσης και εξής ο Σταυρός αποτελεί στοιχείο άμεσα δηλωτικό της ταυτότητας του Χριστού. Μας θυμίζει πάντα«τον δι’ ημάς σταυρωθέντα». Παραπέμπει αναπόφευκτα σε Εκείνον.

Έτσι λοιπόν, αρχίζοντας την ακολουθία της Προθέσεως ή Προσκομιδής ο λειτουργός του Θεού, υψώνει το πρόσφορο και χαράζει στον αέρα το σύμβολο του Σταυρού (βλ. ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 398, Σεπτ. 2016). Εν συνεχεία σφραγίζει εκ νέου το πρόσφορο με το σημείο του Σταυρού, περνώντας την αγία λόγχη τρεις φορές πάνω από τη σφραγίδα του αμνούκαι λέγοντας κάθε φορά: «Εις ανάμνησιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού».Ο Σταυρός είναι πάντα ανάμνηση του Χριστού. Η προσφορά της αναίμακτης ιερουργίας γίνεται πάντα για να θυμηθούμε τον Χριστό.

Είναι τα λόγια που ο ίδιος ο Κύριός μας είπε κατά την πρώτη ευχαριστιακή σύναξη στο υπερώο της Ιερουσαλήμ και την επιτέλεση από τον ίδιο της πρώτης Θείας Ευχαριστίας, του Μυστικού Δείπνου.Είναι η τελευταία παρακαταθήκη που άφησε στους μαθητές του λίγο πριν από τη φρικτή προδοσία και σύλληψή του.

Τις στιγμές εκείνες ο Κύριος δεν μίλησε για τα άλλα σπουδαία έργα του που προηγήθηκαν ή που θα ακολουθούσαν, αλλά μόνο για τα επικείμενα ζωοποιά και φρικτά Πάθη του. Ευλόγησε τον άρτο και τον οίνο και κάλεσε τους μαθητές του να τα γευθούν. «Λάβετε, φάγετε», αυτό είναι το Σώμα μου που για χάρη σας, για να γίνει δική σας αληθινή τροφή, σφαγιάζεται και διαμελίζεται. «Πίετε εξ αυτού πάντες», αυτό είναι το Αίμα μου που χύνεται για τη σωτηρία όλων σας. Και πρόσθεσε: «Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν» (Λουκ. 22, 19· Α΄ Κορ, 11, 23-26).

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΠΑΤΟΡΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

του πατρός Δημητρίου Μπόκου
(Σχέδιο ομιλίας που εκφωνήθηκε
στις 4-9-2006 στο συνεδριακό
κέντρο της Ι. Μονής Προφήτου
Ηλιού Πρεβέζης, στο πλαίσιο
εκπαιδευτικών-μορφωτικών Συνάξεων
Ιεροκηρύκων, υπό την φροντίδα του
Σεβασμ. Μητροπολίτου κ. Μελετίου).

.

(Το θέμα της είναι παρμένο από την εορτή του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου (8 Σεπ.) και προϋποθέτει ως ακροατήριο το εκκλησίασμα της σύγχρονης αστικής ενορίας).

Αγαπητοί αδελφοί,

(Πρόλογος)

Οι άγιοι Θεοπάτορες Ιωακείμ και Άννα έλαβαν από τον Θεό το μεγάλο δώρο να γεννήσουν την Θεοτόκο, γεγονός το οποίο εορτάζουμε σήμερα (8 Σεπ.). Ο Ιωακείμ και η Άννα ήσαν άτεκνοι. Ολόκληρη η ζωή τους πέρασε με προσευχή και άσκηση. Ζητούσαν από τον Θεό ένα παιδί για να το αφιερώσουν και πάλι σ’ Αυτόν. Και όταν έφθασαν σε ηλικία, που ανθρωπίνως πλέον ήταν αδύνατο να τεκνοποιήσουν, ο Θεός εκπλήρωσε τον πόθο της καρδιάς τους και τους χάρισε την θυγατέρα, η οποία έμελλε να γίνει η Υπεραγία Θεοτόκος.

Το γεγονός αυτό είναι τόσο συγκλονιστικό, ώστε ψάλλουμε σήμερα, ότι η γέννηση της Θεοτόκου «χαράν εμήνυσε πάση τη οικουμένη». Γεννήθηκε η «από πασών των γενεών προεκλελεγμένη» θυγατέρα του μεγάλου Βασιλέως Θεού, που θα ανέτρεπε την πρώην κατάρα της Εύας και θα έφερνε την ευλογία·που θα καταργούσε τον θάνατο γεννώντας τη ζωή. Γιατί θα κυοφορούσε τον ίδιο τον Υιό του Θεού, τον ήλιο της δικαιοσύνης, τον Σωτήρα του κόσμου, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.