Αγάπη κόντρα στην απαξίωση

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ανοίγει το Τριώδιο. Με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου ξεκινάει ο μεγαλύτερος εορτολογικός κύκλος του χρόνου. Ο κύκλος των κινητών εορτών πριν και μετά το Πάσχα. Ένα ευλογημένο πανέμορφο ταξίδι στους πνευματικούς αγίους τόπους της Εκκλησίας μας. Μια οδοιπορία από την Ιεριχώ στα Ιεροσόλυμα. Από τον τόπο των πα-ών και της αμαρτίας στη χώρα των ζώντων. Από τον Σταυρό στην Ανάσταση. Από τη γη στον ουρανό.

Ακούοντας στην πασίγνωστη παραβολή την απόρριψη του φαρισαίου, αναρωτιέται κανείς: Τί ήταν το τόσο κακό επάνω του, ώστε ο Θεός να αποστρέψει το βλέμμα του από αυτόν; Ήταν γεμάτος αρετές. Και θα ’ταν αδύνατο να μην καυχιέται καθόλου γι’ αυτές. Να μην είναι και λίγο ναρκισσιστής. Αλήθεια, ποιος θα μπορούσε, κρίνοντας ειλικρινά τον εαυτό του, να ισχυρισθεί ότι δεν έχει κάποια δόση απ’ το «καλό» αυτό; Ακόμα κι αν δεν έχει τα χαρίσματα του φαρισαίου;

Μεγάλο κακό η καύχηση, αλλά η συντριπτική πτώση του φαρισαίου άρχισε, όταν στράφηκε προς τον τελώνη. Και είπε τα ανεπίτρεπτα εκείνα λόγια: Δεν είμαι σαν αυτόν εδώ! Από τη στιγμή που όχι απλώς κατέκρινε, αλλά εξουδένωσε, διαπόμπευσε και εξευτέλισε τον αδελφό του. Σε όλα τα πράγματα υπάρχουν διαβαθμίσεις. Και λένε οι άγιοι ότι άλλο πράγμα είναι η καταλαλιά, άλλο η κατάκριση και άλλο η εξουδένωση. Τί σημαίνουν αυτά;

Καταλαλιά είναι να πεις: «Τα μάθατε; Ο τάδε είπε ψέματα, οργίστηκε, πόρνευσε» κ. λ. π., έκανε τέλος πάντων οποιαδήποτε αμαρτία. Μιλώντας με εμπάθεια εναντίον κάποιου, λέγοντας με ευχαρίστηση τα αμαρτήματά του, καταλαλείς.

Κατάκριση είναι να προχωρήσεις ένα βήμα παραπέρα. Να πεις: «Ο τάδε είναι ψεύτης, οργίλος, πόρνος» κ. λ. π. Είναι εντελώς διαφορετικό να λες, ότι κάποιος είπε ψέματα ή οργίστηκε, και άλλο να λες ότι είναι ψεύτης ή οργίλος. Και από μία του πράξη να βγάζεις συμπέρασμα για όλη του τη ζωή, για όλη του την εσωτερική διάθεση.

Εξουδένωση τώρα είναι ένα ακόμα βήμα παραπέρα. Να εκμηδενίσεις, να εξευτελίσεις, να αποστραφείς, να σιχαθείς τον άλλον σαν κάτι αηδιαστικό. Η εξουδένωση είναι πολύ χειρότερη και πολύ καταστρεπτικότερη από την κατάκριση. Αυτό σημαίνει έλλειψη αγάπης. Η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών. Δεν σκέφτεται το κακό, όλα τα σκεπάζει (Α’ Πετρ. 4, 8. Α΄ Κορ. 13, 5-7).

Δεν βλέπουν οι άγιοι τα αμαρτήματα; Και όμως τα σκεπάζουν. Μισεί την αμαρτία κανείς περισσότερο απ’ τους αγίους; Και όμως οι άγιοι «ου μισούσι τον αμαρτάνοντα». Δεν τον κατακρίνουν, δεν τον αποστρέφονται, αλλά συμπάσχουν, νουθετούν, παρηγορούν, τον θεραπεύουν σαν μέλος που ασθενεί, κάνουν τα πάντα για να τον σώσουν. Ποτέ δεν τον απαξιώνουν.

Πριν βάλεις στον Θεό τις φωνές…

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο αββάς Μωυσής ρώτησε κάποτε έναν νεότερο μοναχό, τον Ζαχαρία: Πες μου, τί να κάνω για να σωθώ; Ο Ζαχαρίας τότε έπεσε στα πόδια του και του λέει: Εσύ ρωτάς εμένα, πάτερ; Και του απαντάει ο γέροντας: Πίστεψέ με, παιδί μου Ζαχαρία, είδα το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει πάνω σου και γι’ αυτό αναγκάζομαι να σε ρωτήσω. Τότε ο Ζαχαρίας πήρε το κουκούλι (το σκουφί) από το κεφάλι του, το έριξε στα πόδια του και το καταπάτησε. Αν δεν τσαλαπατηθεί έτσι ο άνθρωπος, είπε, δεν μπορεί να γίνει αληθινός μοναχός (από το Γεροντικό).

Ένα τέτοιο τσαλαπάτημα κάνει και ο Χριστός σε μια δυστυχισμένη μάνα, τη Χαναναία, που τον παρακαλεί να θεραπεύσει τη δαιμονισμένη της κόρη (Κυριακή ΙΖ΄ Ματθαίου). Το κάνει βέβαια επίτηδες. Για να τη δοξάσει και να την κάνει πρότυπο για όλους μας. Στην αρχή δείχνει αδιαφορία στις ικεσίες της. Μετά της λέει ότι δεν θα πάρει το ψωμί απ’ τα παιδιά του να το ρίξει στα σκυλιά. Παιδιά του ήταν οι Ισραηλίτες και σκυλιά οι ειδωλολάτρες. Όμως η Χαναναία δεν αντιδρά θιγμένη. Δέχεται την ταπείνωση. Αρπάζεται από τα λόγια του Χριστού και λέει: Δεν αρνούμαι ότι είμαι ένα σκυλάκι. Αποδέχομαι την «προσβολή». Δος μου λοιπόν αυτό που μου αναλογεί. «Την τροφήν του κυνός». Δεν ζητώ τίποτε παραπάνω. Σκυλί με ονόμασες, δος μου το ψίχουλο. Αφού και τα σκυλάκια τρώνε από τα ψίχουλα που πέφτουν απ’ το τραπέζι των κυρίων τους. Με ονομάζεις σκυλί; Τότε είσαι ο Κύριός μου. Το όχι λοιπόν του Χριστού γίνεται ναι για τη γυναίκα. Χωρίς να κατηγορεί ή να αυθαδιάζει, επιμένει και περιμένει τη σωτηρία.

Αν δεν γνωρίζουμε καλά, όπως η Χαναναία, τη θέση μας έναντι του Θεού, κινδυνεύουμε να χάσουμε την ισορροπία. Να γίνουμε θρασείς. Απαιτητές. Υπερήφανοι. Θα νομίζουμε τότε ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Ότι εμείς παραγγέλλουμε και ο Θεός είναι το γκαρσόνι που τρέχει να μας εξυπηρετήσει. Κι αν δεν κάνει σωστά την παραγγελία μας, του βάζουμε και τις φωνές.

Πήγε κάποτε στον προφήτη Ελισαίο με μεγαλόπρεπη πομπή, ιππικό και άρματα ο αρχιστράτηγος της Συρίας Νεεμάν. Ήταν λεπρός και ζητούσε να θεραπευτεί. Ο Ελισαίος, χωρίς να τον δεχτεί σε άμεση ακρόαση, του μήνυσε με αγγελιοφόρο να πάει να λουστεί στον Ιορδάνη εφτά φορές και θα γίνει καλά. Ο Νεεμάν όμως θίχτηκε που δεν τον δέχτηκε προσωπικά ο προφήτης. Θύμωσε. Τα ήθελε όλα με τον δικό του τρόπο. Έπρεπε να βγει να με συναντήσει, να σταθεί μπροστά μου και να επικαλεστεί τον Θεό του, να βάλει το χέρι του επάνω μου και να μα-ζέψει τη λέπρα μου. Έχει η πατρίδα μου καλύτερα ποτάμια απ’ τον Ιορδάνη, είπε. Και γύρισε να φύγει. Οι υπηρέτες του όμως κατάφεραν να τον καλμάρουν. Είναι τόσο απλό αυτό που ζήτησε ο προφήτης! του είπαν. Αν σου ζητούσε κάτι πιο δύσκολο, δεν θα το έκανες; Ο Νεεμάν λούστηκε τελικά στον Ιορδάνη και θεραπεύτηκε. Η σάρκα του έγινε απαλή σαν του μικρού παιδιού (Δ΄ Βασ. κεφ. 5).

Από τελώνης απόστολος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο Χριστός είπε κάποτε, ότι είναι ευκολότερο να περάσει η καμήλα από την τρύπα της βελόνας, παρά να μπει ο πλούσιος στη Βασιλεία του Θεού. Συμπλήρωσε όμως, ότι και αυτά ακόμα που φαίνονται ανθρωπίνως αδύνατα, με τη χάρη του Θεού γίνονται κατορθωτά. (Λουκ.18, 24-27).

Έτσι ο ίδιος ο Χριστός βεβαιώνει μετά από λίγο ότι ο αρχιτελώνης Ζακχαίος, που είχε πλουτίσει από την αδικία, σώθηκε. «Σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο» (Κυριακή ΙΕ΄ Λουκά).

Μια ματιά, ένας λόγος του Χριστού έκανε τον μέχρι τότε εκμεταλλευτή και άδικο Ζακχαίο να καταλάβει, ότι ο αληθινός πλούτος, ο μεγαλύτερος θησαυρός, ο πολύτιμος μαργαρίτης, «το όντως εφετόν», είναι μόνο ο Χριστός. Και αμέσως μοίρασε τη μισή περιουσία του στους φτωχούς, με την άλλη μισή διόρθωσε τις αδικίες του αποδίδοντας τετραπλά σε όσους αδίκησε και εν συνεχεία έγινε και αυτός απόστολος του Χριστού.

Η συνάντηση του Ζακχαίου με τον Χριστό ήταν καίριας σημασίας. Άλλαξε τη ζωή του εντελώς. Λένε όμως μερικοί: Τί μπορεί να είχαν καταλάβει για τον Χριστό οι απόστολοι από την πρώτη τους συνάντηση μαζί του, αφού τους βλέπουμε πολλές φορές αργότερα να είναι κατώτεροι των περιστάσεων; Να τον αρνούνται στον καιρό του πάθους του; Ή να επιζητούν αξιώματα, νομίζοντας επίγεια τη βασιλεία του;

Δεν ήξεραν άραγε τί τους γίνεται; Αντιθέτως! Ο Ζακχαίος και οι απόστολοι κατάλαβαν από την αρχή ότι βρήκαν τον Μεσσία, «ον έγραψε Μωυσής» (Ἰω. 1, 46). Ότι ακολουθούσαν όχι τυχοδιωκτικά έναν απλό περαστικό που βρέθηκε τυχαία στον δρόμο τους, αλλά τον Υιό «του Θεού του ζώντος»που τους επέλεξε προσεκτικά (Ματθ. 16, 16). Σε όλους όμως ανεξαιρέτως η αποκάλυψη δόθηκε σταδιακά.

Η θεογνωσία και η πίστη τους αυξάνονταν προοδευτικά. Κύριε, «πρόσθες ημίν πίστιν», έλεγαν (Λουκ. 17, 5). Είχαν την καλή πρόθεση, αλλά δεν μπορούσαν τα πάντα εξ αρχής. «Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής» (Ματθ. 26, 41).Τους έπαιρνε κι αυτούς η κάτω βόλτα. Είχαν και τις μαύρες τους. Πόσες φορές ο Χριστός τους «μάλωνε»! «Ούπω νοείτε ουδέ συνίετε»; (Μάρκ. 8, 17).

Κρατάμε τις αποστάσεις

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Δέκα λεπροί συνάντησαν τον Χριστό και παρακάλεσαν για τη θεραπεία τους. Ο Χριστός τους είπε να πάνε να δείξουν τον εαυτό τους στους ιερείς, που ήταν εντεταλμένοι από τον μωσαϊκό νόμο να εκδίδουν το σχετικό πιστοποιητικό υγείας.

Οι λεπροί υπάκουσαν και καθ’ οδόν είδαν ότι είχαν θεραπευτεί. Ένας μόνο όμως τότε, και μάλιστα όχι Ιουδαίος, αλλά Σαμαρείτης, γύρισε και ευχαρίστησε τον Χριστό (Κυριακή ΙΒ΄ Λουκά).

Αξιοπρόσεκτο είναι ότι, όταν πρωτοείδαν τον Χριστό οι λεπροί, δεν πήγαν πολύ κοντά του. «Έστησαν πόρρωθεν». Του φώναξαν από μακριά. Ήταν απαγορευμένο, λόγω της λέπρας, να πλησιάζουν ανθρώπους και οι ίδιοι το σεβόντουσαν αυτό, όσο κι αν ήταν σκληρό γι’ αυτούς, για να μη βάζουν σε κίνδυνο τους συνανθρώπους τους. Ήταν απόβλητοι από την ανθρώπινη κοινωνία. Είχαν πλήρη συναίσθηση της θέσης τους.

Σήμερα η λέπρα έπαψε να αποτελεί πληγή, είναι θεραπεύσιμη. Όμως νοσεί η ψυχή όλων μας ανεξαιρέτως από τη λέπρα της αμαρτίας. Συνεπώς τον Χριστό πρέπει να τον πλησιάζουμε με συναίσθηση της απόστασης που υπάρχει ανάμεσά μας. Ο Χριστός ομοιώθηκε «κατά πάντα» με μας, μας έκανε αδελφούς του, αλλά δεν παύει να είναι και τελείως διαφορετικός από μας. Προσέλαβε τα πάντα από μας, αλλά όχι την αμαρτία.

Μη μας παραξενεύει το ότι ο Θεός τον έστειλε σε μας «εν ομοιώματι σαρκός αμαρτίας»,με σάρκα δηλαδή που έμοιαζε μόνο, χωρίς να είναι και πραγματικά, σάρκα αμαρτίας.Αυτό έγινε μόνο για να φανεί στα μάτια των ανθρώπων ως αμαρτωλός και να λογισθεί «μετά ανόμων», χωρίς να είναι όμως πραγματικά αμαρτωλός και άνομος. Για χάρη μας ο Θεός τον έκανε «αμαρτία»,θέλησε να φανεί ως αμαρτία και κατάρα ο Υιός του, ενώ είναι αναμάρτητος. Ώστε να καταδικαστεί και να θανατωθεί ως αμαρτωλός και έτσι, λόγω της αδικίας αυτής, να χάσει ο διάβολος και η αμαρτία κάθε δικαίωμα πάνω στον άνθρωπο (Ρωμ. 8, 3. Β΄ Κορ. 5, 21. Γαλ. 3, 13).

Ο σωστός χρόνος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι: «Το ρόδον ακμάζει βαιόν χρόνον» (ανθίζει για πολύ λίγο χρόνο). Αν όμως το ψάχνεις μετά την περίοδο της ανθοφορίας του, «ευρήσεις ου ρόδον, αλλά βάτον». Θα βρεις μόνο τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς.

Τί μας λέει το σοφό γνωμικό; Ότι ο χρόνος δεν μας περιμένει. Για να κάνουμε κάτι, πρέπει να το κάνουμε στον καιρό του. «Καιρός παντί πράγματι υπό τον ουρανόν». Για κάθε πράγμα υπάρχει ο σωστός χρόνος. «Τοις πάσι χρόνος». Υπάρχει καιρός της σποράς και καιρός του θερισμού. Δεν μπορούμε να τους αντιστρέψουμε. Δεν γίνεται στον καιρό της σποράς να πάμε για θερισμό και στον καιρό του θε-ρισμού να σπέρνουμε. Αν περάσει ο καιρός της σποράς και ο γεωργός αμελήσει και βαρεθεί να σπείρει, δεν θα έχει σοδειά. «Οχτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ’χεις».

Ώστε λοιπόν χρειάζεται σωστή αξιοποίηση του χρόνου. Όταν τον αφήνουμε και φεύγει άσκοπα, όταν σκοτώνουμε τον χρόνο μας και τρέχουμε στο τέλος να τα προλάβουμε όλα, δεν θα πηγαίνει τίποτε καλά. Όλα θα πηγαίνουν ανάποδα. Επειδή θα γίνονται παράκαιρα. Έξω απ’ την κανονική τους στιγμή. Και μερικά δεν θα μπορούν να πραγματοποιηθούν καθόλου. Ο χρόνος τρέχει αμείλικτος. Λέει όμως κάποιος: «Τα άσχημα νέα είναι ότι ο χρόνος πετάει. Τα καλά νέα είναι ότι εσύ είσαι ο πιλότος».

Εδώ λοιπόν βρίσκεται το κλειδί του προβλήματος. Πόσες φορές λέμε: Μα πότε πέρασε η ώρα; Πότε πέρασε ο χρόνος; Πότε πέρασε η ζωή μου; Λέει όμως ένας ξένος συγγραφέας: «Ποτέ μη λες ότι δεν έχεις αρκετό χρόνο. Έχεις ακριβώς τον ίδιο αριθμό ωρών ανά ημέρα που διέθεταν ο Παστέρ, ο Μιχαήλ Άγγελος, η Μητέρα Τερέζα, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Τόμας Τζέφερσον και ο Αϊνστάιν» (H. Jackson Brown).

Μας δόθηκε λοιπόν αρκετός χρόνος. Το θέμα είναι αν τον χρησιμοποιούμε επωφελώς, γιατί λέει πάλι ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος: «Εάν εξετάζετε την κάθε μέρα χωριστά, θα διαπιστώσετε πως δεν υπάρχει ημέρα που να μην είναι γεμάτη. Ενώστε τις και θα εκπλαγείτε βλέποντας πόσο κενές είναι». Μπορεί να είναι γεμάτος απασχόληση ο χρόνος μας, να μας δίνει την ψευδαίσθηση πως δεν έχουμε καιρό για τίποτε και όμως το τελικό επίτευγμα μιας ολόκληρης ζωής να είναι ένα τεράστιο κενό. Τί τραγικό!

Το θέμα δεν είναι αν τρέχει ο χρόνος, πράγμα που δεν είναι στο χέρι μας ν’ αλλάξει, αλλά το τί κάνουμε εμείς στη ροή αυτή του χρόνου. Ο Κύριος μας προειδοποιεί, ότι ο χρόνος δεν είναι πάντοτε ο ίδιος. Οι καιροί αλλάζουν. Μετά την ημέρα έρχεται η νύχτα, κατά την οποία «ουδείς δύναται εργάζεσθαι… Περιπατείτε έως το φως έ-χετε, ίνα μη σκοτία υμάς καταλάβη· και ο περιπατών εν τη σκοτία ουκ οίδε πού υπάγει» (Ιω. 9, 4. 12, 35). Αν δεν γίνουν στον καιρό που πρέπει τα έργα μας, θα ζημιωθούμε. Και αν μεν πρόκειται για πράγματα της ζωής αυτής, ίσως λίγο το κακό. Αν όμως πρόκειται για πράγματα που αφορούν την ψυχή μας και τη μέλλουσα ζωή, το κακό ίσως γίνει ανεπανόρθωτο. Η βλάβη «ανήκεστος», μη αναστρέψιμη.

«Σημείον διαθήκης» Η Περιτομή

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Την πρωτοχρονιά, στα θυρανοίξια της νέας χρονιάς με την οποία μας προικοδοτεί η χάρη του Θεού, έχουμε τις γιορτές της Περιτομής του Χριστού και του μεγάλου Ιεράρχου Βασιλείου. Ο Χριστός περιτμήθηκε από ταπείνωση και συγκατάβαση. Τί ήταν όμως η περιτομή;

Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των χρόνων. Ο πατριάρχης Αβραάμ ήταν ήδησε γεροντική ηλικία και οι υποσχέσεις του Θεού ότι θα τον ευλογήσει και θα τον δοξάσει, κάνοντάς τον γενάρχη μεγάλου έθνους και ότι από το σπέρμα του, δηλαδή από κάποιον σπουδαίο απόγονό του, θα ευλογηθούν όλες οι φυλές της γης, όχι μόνο δεν είχαν ακόμα εκπληρωθεί, αλλά και δεν διαφαινόταν ανθρωπίνως καμμιά προοπτική εκπλήρωσής τους.

Η σύζυγός του η Σάρρα είχε αναγκαστεί να καταφύγει στο ύστατο νόμιμο μέσο που της επέτρεπαν τα οικογενειακά θέσμια της εποχής, για να θεωρηθεί, έστω και νομικά, μητέρα: Δίνει τη δούλη της, την Αιγύπτια Άγαρ, στον Αβραάμ για να τεκνοποιήσει μαζί της. Πράγματι ο Αβραάμ αποκτάει από την Άγαρ τον Ισμαήλ, όμως και πάλι ο Θεός του λέγει, ότι δεν είναι αυτός που θα κληρονομήσει τα υπεσχημένα, αλλά ο γιος που θα γεννηθεί από την ίδια τη Σάρρα.

Και για δεύτερη φορά ο Θεός κάνει συμφωνία και διαθήκη με τον Αβραάμ: Να είσαι ευάρεστος ενώπιόν μου και άμεμπτος, του λέει. «Και θήσομαι την διαθήκην μου ανά μέσον εμού και ανά μέσον σου και πληθυνώ σε σφόδρα… Και θήσω σε εις έθνη, και βασιλείς εκ σου εξελεύσονται… Και δώσω σοι και τω σπέρματί σου μετά σε την γην, ην παροικείς… Και αύτη η διαθήκη, ην διατηρήσεις, ανά μέσον εμού και υμών… περιτμηθήσεται υμὠν παν αρσενικόν, …και έσται εις σημείον διαθήκης ανά μέσον εμού και υμών. Και παιδίον οκτώ ημερών περιτμηθήσεται υμίν, παν αρσενικόν». Η περιτομή συνίστατο στην αποκοπή της ακροβυστίας ή ακροποσθίας, της άκρης δηλαδή του δέρματος του αντρικού γενετησίου οργάνου.

Το περίεργο «έθιμο» των Χριστουγέννων

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Υποθετικό σενάριο: Φαντασμαγορική γιορτή γενεθλίων στο μεγάλο αρχοντικό.

Άντρες και γυναίκες, με ακριβά κουστούμια και φανταχτερές τουαλέτες, με λαμπερά κοσμήματα και πολυτελέστατα δώρα, οι καλεσμένοι όλοι, καταφθάνουν. Με πλατιά χαμόγελα και βαθειές υποκλίσεις ο νοικοκύρης, η νοικοκυρά, το υπηρετικό προσωπικό, η οικογένεια όλη, τους βάζουν να πάρουν θέση στο μεγάλο στολισμένο τραπέζι.

Οι μπάντες παίζουν γιορτινές μουσικές, το κέφι ανεβαίνει κατακόρυφα, τα μαχαιροπήρουνα κινούνται δραστήρια, τα πιάτα πάνε κι έρχονται βαρυφορτωμένα,τα ποτήρια υψώνονται.Η τεράστια τούρτα με τα κεράκια της αναμμένα τοποθετείται στο κέντρο.

Τότε ένας φωνάζει: «Για ποιον γίνεται όλο αυτό το πανηγύρι; Πού είναι για να τον ευχηθούμε;» Μα οι νοικοκυραίοι λένε πως το τιμώμενο πρόσωπο …δεν υπάρχει. «Δεν είναι πλέον ένοικος του σπιτιού μας. Τον έχουμε εξορίσει εδώ και πολλά χρόνια, γιατί δεν ταίριαζε με τη ζωή μας. Μας αναστάτωνε ο τρόπος του. Δεν τον θέλαμε ανάμεσά μας.Με τον καιρό ξεχάσαμε και τη μορφή του και το όνομά του ακόμα. Μα η γιορτή από συνήθεια έμεινε. Δεν υπήρχε λόγος να καταργηθεί. Έδινε λαμπερό χρώμα στην καθημερινότητά μας. Εντάχθηκε στα όμορφα έθιμα που οφείλουν, σώνει και καλά, να δίνουν χαρά στη ζωή μας».

Οι καλεσμένοι απομένουν για λίγο με τα ποτήρια υψωμένα κατάπληκτοι, αμήχανοι.

«Αυτό κι αν είναι το τρελότερο πράγμα που ακούσαμε ως τώρα! παρατηρούν. Μα τί παράνοια είναι αυτή; Πού ακούστηκε να διώχνεις απ’ τη γιορτή του αυτόν που γιορτάζει; Αλλά τί λόγος μάς πέφτει εμάς; Δικό σας θέμα αυτό. Αν δεν έχετε πρόβλημα εσείς, γιατί να έχουμε εμείς; Δεν χάνουμε τίποτα, αντίθετα, κερδίζουμε εμείς. Μας φτάνει να τρώμε, να πίνουμε, να γιορτάζουμε μαζί σας. Χαρές θέλουμε, αναψυχή. Τα παραπέρα σας δεν μας ενδιαφέρουν».

Ο Ουράνιος άρτος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Η ενανθρώπηση του Θεού, η κάθοδός του δηλαδή στη γη, υπαγορεύτηκε απ’ την ανέκφραστη φιλανθρωπία του Θεού, λόγω της αδυναμίας του ανθρώπου, μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, να ανεβεί ξανά στον ουρανό, να ξαναγίνει πολίτης της Βασιλείας του Θεού.

Ο Ιησούς Χριστός λέει ότι μέχρι να κατεβεί αυτός, κανένας δεν μπορούσε να ανεβεί στον ουρανό. Ο άνθρωπος,αφότου είχε εκπέσει από τον Παράδεισο στη γη, ήταν αδύνατο με τις δικές του δυνάμεις να επανέλθει εκεί.

Η αμαρτία είχε φέρει στην ανθρώπινη φύση τη θνητότητα. Της αφαίρεσε τη δυνατότητα να εκπληρώσει τον αρχικό της προορισμό, να εξασφαλίσει «αθανασίαν ζωής και απόλαυσιν αιωνίων αγαθών», όσα είχε υποσχεθεί ο Θεός, εάν τηρούνταν οι εντολές του. «Ουδείς», λοιπόν, «αναβέβηκεν εις τον ουρανόν», «παρὰ μόνο αυτὸς ποὺ κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανό, δηλαδὴ ὁ Υιὸς τοῦ Ἀνθρώπου ποὺ ὑπάρχει (ταυτόχρονα καὶ) στὸν οὐρανό».

Η κάθοδος αυτή του Χριστού είναι το αποτέλεσμα της απέραντης αγάπης του Θεού για το πλάσμα του:«Τόσο πολὺ ἀγάπησε ὁ Θεὸς τὸν κόσμο, ὥστε ἔδωσε τὸν Υιό του τὸν μονογενῆ, μὲ σκοπὸ ὅποιος πιστεύει σ’ αὐτὸν νὰ μή χάνεται, ἀλλὰ νὰ ἔχει ζωὴ αιώνια» (Ιω. 3, 13-16).

Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός και να εξασφαλισθεί η αιώνια ζωή που είχε χαθεί,αφού ο άνθρωπος αθέτησε την εντολή του Θεού με την απατηλή συμβουλή του όφεως, ο Χριστός έρχεται με μια συγκεκριμένη μορφή: Κατέρχεται ως άρτος ουράνιος, για να τον φάγουν οι άνθρωποι και να ζήσουν αιώνια. Δεν αρκείται στο να υποδείξει και να διδάξει απλώς κάποια οδό σωτηρίας.

Δρόμος και τρόπος σωτηρίας γίνεται ο ίδιος ο Χριστός. Προσφέρεται να φαγωθεί ως τροφή. Θέλει να συσσωματωθεί με τα πλάσματά του, να εισέλθει στο εσώτερο είναι τους. Να ενοικήσει μέσα σ’ αυτά και αυτά μέσα σ’ αυτόν. Να ενωθεί με τον πιο άμεσο τρόπο, να αποτελέσει ένα σώμα μαζί τους. «Εις άρτος, εν σώμα οι πολλοί εσμεν», γιατί όλοι από τον ένα άρτο μετέχουμε (Α΄ Κορ. 10, 17).

Των Προπατόρων το σύστημα

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Η Κυριακή πρό της Χριστού Γεννήσεως (συμπίπτει μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου) ξαναφέρνει στη μνήμη μας τους προ Χριστού αγίους που γιορτάσαμε και την προηγούμενη Κυριακή των αγίων Προπατόρων (συμπίπτει μεταξύ 11 και 17 Δεκεμβρίου).

Οι δυο αυτές Κυριακές μας βάζουν για τα καλά στο κλίμα των Χριστουγέννων και μνημονεύουν όλους γενικά τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης και όχι μόνο τους κατά σάρκα προγόνους του Χριστού.

Έτσι από την πρώτη κιόλας Κυριακή (των Προπατόρων) υμνούνται ονομαστικά δίκαιοι και προφήτες, άντρες και γυναίκες, που δεν ανήκαν ακριβώς στο γενεαλογικό δέντρο του Χριστού, όπως οι Άβελ, Μελχισεδέκ, Ιώβ, Ιωσήφ, Μωυσής, Ααρών, Ωρ, Ιησούς του Ναυή, Σαμψών, Σαμουήλ, Ηλίας, Αββακούμ, Σοφονίας, Ιωνάς, Ιερεμίας, Ιεζεκιήλ, Ζαχαρίας, Ιωάννης ο Βαπτιστής, Μαριάμ (η αδελφή του Μωυσέως), Δεββώρα, Εσθήρ και πολλοί άλλοι. Πρόγονοι δηλαδή του Χριστού δεν είναι μόνο όσοι είχαν την αγαθή τύχη να ανήκουν στις γενιές, που με αδιάσπαστη βιολογική συνέχεια καταλήγουνστη γέννηση του Χριστού.

Οι γενιές αυτές, παρεμπιπτόντως, αριθμούνται στη ‘‘βίβλο γενέσεως’’ του ευαγγελιστή Ματθαίου, που φτάνει προς τα πίσω ως τον Αβραάμ, και συμπληρώνεται εν συνεχεία από τον Λουκά, που την πάει μέχρι τον Αδάμ και τον Θεό (Ματθ. 1, 1-16. Λουκ. 3, 23-38). Αρχή και τέλος της φυσικής βιολογικής αυτής αλυσίδας είναι ο Θεός. Ξεκινάει και τελειώνει με αυτόν. Στην αρχή της ο Θεός γεννάει, δημιουργεί με τη ζωαρχική του πνοή τον Αδάμ, στο τέλος της ο Θεός γεννιέται από τη θυγατέρα του Αδάμ Θεοτόκο Μαρία. Έτσι ο Χριστός είναι κατά σάρκα γέννημα όχι μόνο του εβραϊκού λαού, αλλά της όλης ανθρωπότητας. Είναι ο δεύτερος, ο έσχατος Αδάμ. «Εγένετο ο πρώτος άνθρωπος Αδάμ εις ψυχήν ζώσαν· ο έσχατος Αδάμ εις πνεύμα ζωοποιούν» (Α΄ Κορ. 15, 45).

Κατάγεται όμως ειδικά και από τον λαό του Ισραήλ, που από τον Αβραάμ και μετά εκλέγεται από τον Θεό και λαμβάνει κάθε δυνατή βοήθεια για να μπορέσει να κυοφορήσει διά μέσου των αιώνων την Μητέρα Παρθένο. Αυτός ο λαός υιοθετείται από τον Θεό, δοξάζεται, λαμβάνει διαθήκες, νομοθεσία, λατρεία, υποσχέσεις. Σ’ αυτόν ανήκουν οι πατέρες και από αυτόν γεννάται «ο Χριστός το κατά σάρκα», ώστε να μιλάει σύμπασα η Αγία Γραφή «περί του υιού αυτού (του Θεού) του γενομένου εκ σπέρματος Δαυΐδ κατά σάρκα» (Ρωμ. 1, 3. 9, 5).

Δεν ευκαιρώ για τον Θεό.

άρθρο του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Κατά την Κυριακή των αγίων Προπατόρων (όλων των κατά σάρκα προγόνων του Χριστού) ακούμε την παραβολή του μεγάλου δείπνου. Ένας άρχοντας κάνει ένα μεγάλο τραπέζι και ειδοποιεί να έλθουν οι καλεσμένοι του. Αυτοί όμως προφασίζονται διάφορα και δεν πηγαίνουν. Ένας προβάλλει ως πρόφαση το ότι είναι νιόπαντρος και δεν έχει μυαλό και χρόνο για άλλα πράγματα. «Γυναίκα έγημα και διά τούτο ου δύναμαι ελθείν». Ο άρχοντας όμως δεν κάνει καμμιά δικαιολογία δεκτή. «Ουδείς των ανδρών εκείνων των κεκλημένων γεύσεταί μου του δείπνου» (Κυριακή ΙΑ΄ Λουκά). Άρχοντας βέβαια είναι ο Θεός και δείπνο η Βασιλεία του. Από πότε όμως ο γάμος και η οικογένεια θεωρούνται εμπόδιο για τη Βασιλεία του Θεού;

Ο άνθρωπος αυτός δεν κατηγορήθηκε για τίποτε κακό. Ότι δηλαδή αδιαφορούσε για την οικογένειά του, ότι δεν αγαπούσε τη γυναίκα του, ότι ήταν άπιστος σύζυγος ή οτιδήποτε άλλο. Αντιθέτως φαίνεται ότι ήταν και με το παραπάνω προσκολλημένος στη γυναίκα του και την οικογένειά του. Αυτό όμως δεν είναι και το θέλημα του Θεού; Ο Θεός έπλασε την Εύα για να είναι σάρκα μία με τον Αδάμ, ο ιδανικότερος βοηθός του. Κανένας δεν επιτρέπεται να θραύει τον δεσμό αυτό. Είναι θεομάχος όποιος συμβάλλει στο να διαρρηγνύεται η ευλογημένη συζυγία, όποιος χωρίζει «ους ο Θεός συνέζευξε».

Το βόδι και ο άνθρωπος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο Χριστός θεραπεύει μία γυναίκα που ήταν «συγκύπτουσα», διπλωμένη στα δυο επί δέκα οκτώ χρόνια. Δεν μπορούσε να ισιώσει το κορμί της, να σηκώσει όρθιο το κεφάλι της. Ο Χριστός ακούμπησε πάνω της τα χέρια του και η γυναίκα ανορθώθηκε αμέσως δοξάζοντας τον Θεό. Ο αρχισυνάγωγος όμως αγανάκτησε, επειδή το θαύμα έγινε μέρα Σάββατο, πράγμα κατ’ αυτόν ανεπίτρεπτο. Δεν τόλμησε όμως να τα βάλει στα ίσα με τον Χριστό. Βρήκε εύκολο στόχο τη φτωχή γυναικούλα. Έξι μέρες να εργάζεσθε, είπε. Σ’ αυτές να έρχεστε για θεραπεία, όχι την ημέρα του Σαββάτου. Αλλά ο Χριστός τον ονόμασε αμέσως υποκριτή (Κυριακή Ι΄ Λουκά).

Όμως γιατί; Το θαύμα αυτό είναι ένα από τα πολλά που έκαμε ο Χριστός ημέρα Σάββατο. Γι’ αυτό μια σοβαρή κατηγορία των Ιουδαίων εναντίον του ήταν «ότι το σάββατον ου τηρεί». Δεν τηρούσε τη νομοθετημένη αργία του Σαββάτου, αφού «ταύτα εποίει εν σαββάτω» και έτσι «έλυε το σάββατον», καταργούσε τη θεϊκή εντολή. Οι Φαρισαίοι τον παρακολουθούσαν προσεκτικά αν θα κάνει θεραπείες τα Σάββατα, για να τον κατηγορήσουν. Ο Χριστός όμως τους καλεί να φύγουν απ’ την επιφανειακή σχέση με τον Θεό. Τους προκαλεί να βλέπουν το πνεύμα του νόμου και όχι το γράμμα. Η αποχή από εργασία κατά το Σάββατο δεν νοείται ως απραξία, αλλά ως ευκαιρία επίδοσης σε καλά έργα. Να εργάζονται το καλό. Γι’ αυτό τους θέτει το ερώτημα: Τί είναι επιτρεπτό να γίνεται κατά το Σάββατο; «Αγαθοποιήσαι ή κακοποιήσαι;» Να σώζουμε κάποιον αν βρίσκεται σε ανάγκη και κίνδυνο, ή (για να μην παραβούμε την εντολή της αργίας) να τον αφήνουμε αβοήθητο και ας πεθάνει; (Λουκ. 6, 6-10).

Τους φέρνει και ένα χτυπητό παράδειγμα: Αν κατά την ημέρα του Σαββάτου συμβεί να πέσει μέσα σε πηγάδι το παιδί ή το βόδι ή το πρόβατο κάποιου, «ουκ ευθέως ανασπάσει αυτό;» Θα το αφήσει να πνιγεί; Δεν θα το ανεβάσει αμέσως επάνω; Ή θα αφήσει στη φάτνη διψασμένο το ζώο του το Σάββατο; Δεν θα το λύσει να το πάει για νερό; Γιατί λοιπόν να είναι δεμένα τα χέρια του ανθρώπου, αν παραστεί ανάγκη να κάνει το καλό ημέρα Σάββατο; Και πόσος κόπος και προσπάθεια χρειάζεται να ανασυρθεί ένα βόδι από το πηγάδι; Συγκρίνεται με ένα λόγο ή μια κίνηση του χεριού που θα χρειαστεί (και όχι απαραίτητα) ο Χριστός για να θεραπεύσει κάποιον; Και το ζώο έχει πιο πολλή αξία από τον άνθρωπο; Αν λοιπόν επιβάλλεται να σωθεί ένα ζώο σε ημέρα αργίας, πόσο περισσότερο επιτρέπεται να βοηθηθεί ο άνθρωπος! «Ώστε έξεστι τοις σάββασι καλώς ποιείν». Οι δολοπλόκοι Ιουδαίοι δεν μπόρεσαν να αντιπαραθέσουν τίποτε στο πεντακάθαρο απλό σκεπτικό του Χριστού (Ματθ. 12, 9-13. Λουκ. 14, 1-6).

Η ύπουλη παγίδα

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Ο πλούσιος νεανίσκος με τις πνευματικές ανησυχίες για την αιώνια ζωή (Ματθ. 19, 16-24) έρχεται στο προσκήνιο ξανά. Όταν διαπιστώνει ότι, για να είναι τέλειος, πρέπει να δώσει στους φτωχούς όλα του τα πλούτη, φεύγει λυπημένος. Και ο Χριστός λέει: Πόσο δύσκολα μπαίνουν στη Βασιλεία του Θεού οι πλούσιοι! (Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά).

Ποιο είναι το εμπόδιό τους; Ο πλούτος; Όχι ακριβώς.

Αν ήταν έτσι, κάθε πλούσιος θα πήγαινε στην κόλαση και κάθε φτωχός στον παράδεισο. Δεν γίνεται όμως αυτό. Ο πλούτος δεν εμπόδισε σε τίποτε τον Ιώβ να είναι αληθινός άνθρωπος του Θεού, «άμεμπτος, δίκαιος, θεοσεβής, απεχόμενος από παντός πονηρού πράγματος» (Ιώβ 1, 1). Και ο Θεός τού πρόσθετε πλούτη πάνω στα πλούτη. Πότε το κάνει αυτό ο Θεός; Όταν βλέπει ότι ο πλούτος διασκορπίζεται σε όσους τον χρειάζονται, αντί να παγιδεύει την ψυχή του ιδιοκτήτη του. Ο άνθρωπος τότε ευλογείται από τον Θεό. «Δόξα και πλούτος εν τω οίκω αυτού», επειδή «εσκόρπισεν, έδωκε τοις πένησι» τα αγαθά του, αντί να τα κρατήσει όλα για τον εαυτό του σαν τον άφρονα πλούσιο. «Δυνατόν εν τη γη έσται το σπέρμα αυτού». Τα παιδιά του, οι απόγονοί του, θα προκόψουν. «Η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα» (Ψαλμ. 111, 1-10). Τέτοιοι πλούσιοι δεν δυσκολεύονται καθόλου να μπουν στη Βασιλεία του Θεού.

Πολλοί άλλοι όμως δεν μπαίνουν. Όλοι όσοι παγιδεύονται στην απάτη του πλούτου (Ματθ. 13, 22). Όταν η επιθυμία του γίνεται τυραννική μέσα τους και τους εξουσιάζει. Δεν έχει σημασία αν έχεις πολλά ή τίποτε. Και πάμφτωχος να είσαι, αν ζεις κυριευμένος απ’ τη λαχτάρα του πλούτου, προσηλωμένος μόνο στην επιδίωξή του, είσαι το ίδιο απόβλητος από τη Βασιλεία του Θεού. Το θέμα δεν είναι αν έχεις πλούτο ή όχι, αλλά αν είσαι δέσμιος ή όχι της επιθυμίας του.

Η υλοφροσύνη είναι το πρόβλημα. Η λατρεία του πλούτου. Να είναι κανείς δεμένος με ό,τι έχει, ή να επιθυμεί αδιάκοπα όσα δεν έχει. Το κακό δηλαδή είναι η «προσπάθεια», το πάθος που τον δένει με τον πλούτο. Η αίσθηση ότι είναι το παν. Αυτή είναι η απάτη του πλούτου, η ύπουλη παγίδα με την οποία κρατάει την ψυχή μονίμως αιχμάλωτη. Η φιλαργυρία, η σφοδρή επιθυμία για πλούτο, είναι ρίζα όλων των κακών. Τυχόν απώλεια του πλούτου θεωρείται απόλυτη καταστροφή. Ο Χριστιανός όμως δεν δένεται με τίποτε. Κάνει χρήση του κόσμου με «απροσπάθεια». Στον βαθμό μόνο που είναι απαραίτητο. «Έχοντες τροφάς και σκεπάσματα», ας αρκούμαστε σ’ αυτά, γιατί «οι βουλόμενοι πλουτείν εμπίπτουσιν εις πειρασμόν και παγίδα και επιθυμίας πολλάς ανοήτους και βλαβεράς», που τους βυθίζουν «εις όλεθρον και απώλειαν». Ο Χριστιανός οφείλει να μην τα χάνει καθόλου, ακόμα κι αν χάσει ό,τι έχει. Να μη λυπάται.

Αν ήμουν πλούσιος…

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

Πόσο κακίζουμε αλήθεια τον άφρονα πλούσιο, που μάζεψε αμύθητα πλούτη, αλλά τα κράτησε όλα για τον εαυτό του! Θεώρησε ότι έτσι εξασφάλισε μόνιμα τη ζωή του. Νόμισε ότι στο εξής θα μπορούσε να τρώει, να πίνει και να ευφραίνεται διά βίου. Πέρα από τον εαυτό του δεν μπόρεσε να σκεφτεί κανέναν άλλον. Μα εκεί που σιγουρεύτηκε ότι πάτησε σε γερό, σταθερό έδαφος, του ήρθε κλήση για …παράνομη στάθμευση. Και του ζητήθηκε να μετακομίσει αμέσως για αλλού, ενώ το «όχημά» του, ο πλούτος του, κατασχέθηκε. Πέρασε στα χέρια άλλων (Κυριακή Θ΄ Λουκά). Η κλασική κατάληξη κάθε πλουσίου: Τα λεφτά του τα χαίρονται οι συγγενείς, το σώμα του το τρώνε τα σκουλήκια και την ψυχή του την παίρνει ο διάβολος.

Η πλεονεξία καταστρέφει τελικά τον άνθρωπο. Ο πλεονέκτης δεν έχει καμμιά θέση στη Βασιλεία του Θεού. Έχει για θεό το χρήμα. Είναι τέκνο κατάρας. Γι’ αυτό και ονομάζεται ειδωλολάτρης (Εφ. 5, 5. Β΄ Πετρ. 2, 14). Είναι ο άνθρωπος που δεν μπορεί να χορτάσει, να βάλει φρένο στην ακόρεστη επιθυμία του, όσα και αν αποκτήσει. Που έχει χάσει τη στοιχειώδη ικανότητα να αγαπάει, όντας παντελώς αναίσθητος μπρος στην ανθρώπινη ανάγκη.

Όμως, ενώ κατανοούμε την αφροσύνη του πλουσίου και εύκολα τον στήνουμε στο εδώλιο, δεν κάνουμε το ίδιο και με την αφροσύνη του φτωχού. Μα τί κοινό μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στον πλούσιο και τον φτωχό; Από πότε ο φτωχός θεωρείται άφρων; Από τη στιγμή, απλούστατα, που διακατέχεται και αυτός, όπως και ο πλούσιος, από την ίδια ασίγαστη επιθυμία για πλούτο. Αν η πλεονεξία έχει υποσκελίσει την ψυχή του, ο φτωχός είναι το ίδιο άφρων, όσο και ο πλούσιος. Ζει και αυτός με τον ίδιο αγιάτρευτο καημό: «Να είχα λεφτά»! Κοιμάται και ξυπνάει με το ίδιο πάντα όνειρο: «Αν ήμουν πλούσιος…». Αν ο πλούτος καταντήσει αντικείμενο λατρείας, ο άνθρωπος, πλούσιος ή φτωχός αδιακρίτως, γίνεται θλιβερό υποχείριο της πλεονεξίας, παγιδευμένος ανόητα στην απάτη του πλούτου, άπληστος αέναος θηρευτής του. «Όπου γάρ εστιν ο θησαυρός υμών, εκεί και η καρδία υμών έσται» (Μαρκ. 4, 19. Λουκ. 12, 34).

Το μέγα έλεος

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

.

«Κατέδησε τα τραύματα αυτού επιχέων έλαιον και οίνον». Ο καλός Σαμαρείτης περιποιείται τον πεσμένο στη μέση του δρόμου κατατραυματισμένο άνθρωπο δένοντας τα τραύματά του, αφού πρώτα τα πλένει και τα περιποιείται με λάδι και κρασί (Κυριακή Η΄ Λουκά).

Ο καλός Σαμαρείτης είναι ο Χριστός. Το έλαιον συμβολίζει το έλεος, την ευσπλαχνία, την αγάπη του. Από το μέγα έλεός του κινούμενος, ήλθε να αναζητήσει τον εκπεσόντα Αδάμ. «Το εμόν πλάσμα ου θέλω απολέσθαι». Η διάθεση του Θεού έναντι του πλάσματός του ήταν πάντα «έλεος αμέτρητον και φιλανθρωπία άφατος». Ο Θεός αυτοπροσαγορεύεται μάλιστα με τα ονόματα αυτά, που δεν δείχνουν απλώς κάποιες ιδιότητές του, αλλά αυτή την εσώτατη ουσία του.

Όταν ο Μωυσής διαλεγόταν με τον Θεό στο όρος Σινά, ζήτησε και μια προσωπική χάρη. Να τον δει με τα μάτια του. «Εμφάνισόν μοι σεαυτόν». Ο Θεός του είπε ότι αυτό δεν γίνεται. «Ου γαρ μη ίδη άνθρωπος το πρόσωπόν μου και ζήσεται». Βρήκε όμως μια μέση λύση για χάρη του Μωυσή, που τον αγαπούσε «παρά πάντας ανθρώπους». Να τον σκεπάσει με την παλάμη του σε μια οπή του βράχου, να περάσει ο Θεός με τη δόξα του και μετά να σηκώσει το χέρι του. «Τότε», του λέει, «θα δεις “τα οπίσω μου, το δε πρόσωπόν μου ουκ οφθήσεταί σοι”». Του είπε όμως και κάτι πολύ σημαντικό. Τη στιγμή εκείνη «καλέσω τω ονόματί μου». Θα απαγγείλω, θα ακούσεις προφερόμενο το όνομά μου. Πράγματι ο Μωυσής άκουσε κατά την ένδοξη εκείνη θεϊκή διέλευση, προφερόμενο από τον ίδιο τον Κύριο, το όνομα που διάλεξε για τον εαυτό του: «Θεός οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος και αληθινός» (Εξ. 33, 18-34, 10).

Αποκορύφωμα της θείας ευσπλαχνίας είναι η επίμονη, επώδυνη, θυσιαστική αναζήτηση του περιπεσόντος στους νοητούς ληστές-δαίμονες ανθρώπου. Από τον ουρανό, την Άνω Ιερουσαλήμ, ο Χριστός κατέρχεται στην Ιεριχώ, στον κατακλυσμό της αμαρτίας. Σηκώνει τον ημιθανή τραυματία, τον φέρνει στο πανδοχείο της Θείας Χάρης για θεραπεία. Ο άνθρωπος καλείται τώρα να προβεί στην ίδια κίνηση. Να πάρει στους ώμους του κάθε πληγωμένο που συναντά στον δρόμο του. Να ενεργεί κατά τον τρόπο του Χριστού. Χαρίζοντας σε όλους την ίδια ευσπλαχνία, το μέγα έλεος. Αλλιώς η θυσία του Χριστού θα μείνει γι’ αυτόν ανενεργή.