ΕΡΩΣ

Παράσχος Αχιλλεύς

Α΄

Δὲν θέλω κάλλος αὔθαδες παρθένου ἀλαζόνος,
Θρασείας ἐκ τῆς καλλονῆς, ψυχρᾶς ἐκ θωπευμάτων·
Βλέμμα δὲν ἔρριψα ποτὲ εἰς πτέρυγας ταῶνος,
Οὐδ’ εἰς φιάλην στίλβουσαν πλὴν στεῖραν ἀρωμάτων.
Δὲν θέλω ὄψιν φλογεράν, δὲν θέλω ῥόδου στόμα·
Εἶναι διέγερσις σαρκὸς τὸ πορφυρῶδες χρῶμα.

Αριστοτέλους – Ηθικά, Νικομάχεια: Παράγοντες που καθορίζουν την ηθική ποιότητα μιας πράξης

Μετάφραση Ανδρέα Δαλέζιου

Ίσως όμως ερωτήση κανείς κατά ποίον τρόπον δύναταί τις τα μεν δίκαια πράττων να γίνη δίκαιος, τα δε σώφρονα, σώφρων. Διότι, εάν ασκή κανείς αυτάς τας αρετάς, είναι ήδη δίκαιος και σώφρων, καθώς ακριβώς είναι γραμματικοί και μουσικοί εκείνοι, όσοι εκτελούν τα γραμματικά και τα μουσικά.

Ή μήπως τάχα δεν έχει ούτω το πράγμα και όσον ακόμη αφορά τας τέχνας; Πράγματι συμβαίνει, ώστε να κάμη κανείς κάποιαν γραμματικήν παρατήρησιν εκ τύχης και κατά συμβουλήν άλλου. Επομένως τότε μόνον θα είναι κανείς γραμματικός, εάν συγγράψη έργον τι σχετικόν προς την γραμματικήν και κατά την μέθοδόν της, δηλαδή όταν κατέχη αυτός ο ίδιος εν εαυτώ την γραμματικήν επιστήμην.

Ιδού ακόμη μια διαφορά μεταξύ των αρετών και των τεχνών. Τα προϊόντα των τεχνών έχουν εις τον εαυτόν των την αξίαν των. Αλλ’ εις τας περιπτώσεις της αρετής δεν αρκεί διά την ύπαρξίν των μόνον, όπως ο άνθρωπος ενεργή δικαίως και σωφρόνως. Πρέπει ο ενεργών να γνωρίζη και πώς ενεργεί.

Προς τούτοις η ενέργειά του δέον να εκτελήται κατόπιν περιεσκεμμένης αποφάσεως και εν συνειδήσει της εκτελουμένης ενεργείας, και τρίτον να εκτελή την ενέργειάν του με θέλησιν σταθεράν και απαρέγκλιτον.

Αι περί ων ο λόγος συνθήκαι δεν έχουν σημασίαν ως προς την διακατοχήν των τεχνών, πλην της γνώσεως του σχετικού επαγγέλματος. Όσον όμως αφορά εις την άσκησιν των αρετών, η γνώσις αύτη έχει μικράν ή ουδεμίαν σημασίαν, αλλά τα άλλα έχουν σπουδαιότητα, η οποία δεν πρέπει να παροραθή. Αύτη είναι θεμελιώδης, δεδομένου ότι αι περί ων πρόκειται συνθήκαι δεν αποκτώνται παρά διά συνεχούς ασκήσεως της δικαιοσύνης και της σωφροσύνης.

Ο ορθώς πεπαιδευμένος άνδρας

απόσπασμα από τον Παναθηναϊκό Λόγο του Ισοκράτους

.

Μετάφραση

30. Ποίους λοιπόν καλώ πεπαιδευμένους, αφού αποδοκιμάζω τας επιστήμας, τας τέχνας και τας ιδιαιτέρας εκάστου ικανότητας (τάλαντα); Πρώτον εκείνους, οι οποίοι ενεργούν με σωφροσύνην εις τας υποθέσεις που παρουσιάζονται κάθε ημέραν και οι οποίοι εκφέρουν διά τα γεγονότα κρίσιν φωτεινήν και δυναμένην να επιτύχη ως επί το πολύ το συμφέρον·

31. έπειτα θεωρώ αληθώς πεπαιδευμένους εκείνους, οι οποίοι συναναστρέφονται δικαίως και πρεπόντως τους εκάστοτε φίλους των και οι οποίοι υποφέρουν με υπομονήν και γλυκύτητα το ενοχλητικόν ύφος των άλλων και την τραχύτητά των, παρέχουν δε τους εαυτούς των εις τους συναναστρεφομένους αυτούς όσον το δυνατόν επιεικείς και ευκόλους εις τας συνηθείας της ζωής· προσέτι δε εκείνους, οι οποίοι είναι κύριοι των ηδονών και δεν καταβάλλονται υπό των συμφορών, αλλά γνωρίζουν να τας αντικρύζουν ανδρικά και κατά τρόπον άξιον προς την φύσιν, της οποίας μετέχομεν·

32. τέταρτον, όπερ και σπουδαιότατον, εκείνους, οι οποίοι δεν διαφθείρονται από τας ευτυχίας, οι οποίοι δεν απομακρύνονται του χαρακτήρος των, ούτε γίνονται υπερήφανοι, αλλ’ εκείνους οι οποίοι γνωρίζοντες να συγκρατούνται εις τα όρια του μέτρου, δεν αποδίδουν μεγαλυτέραν αξίαν εις την εύνοιαν της τύχης παρά εις τας ωφελείας, αι οποίαι προέρχονται εκ της φύσεως ή της ιδίας των φρονήσεως. Όσον αφορά δε εκείνους, εις τους οποίους αι ικανότητες της ψυχής ευρίσκονται εις ευτυχή αρμονίαν, όχι μόνον προς μίαν μόνην των ικανοτήτων τούτων, αλλά προς όλας, τούτους καλώ αληθώς σοφούς, τελείους ανθρώπους και προικισμένους με όλας τας αρετάς. Αυτή λοιπόν είναι η γνώμη μου όσον αφορά τους αληθώς μορφωμένους ανθρώπους.

(Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1957. Ισοκράτους Παναθηναϊκός. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος).

Πρωτότυπο κείμενο