Ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου

Εικόνα από:ladyclever.com

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ένα πολύ δύσκολο έτος για τους περισσότερους Έλληνες τελειώνει και ένα νέο έρχεται, που δεν έχει τίποτε το αισιόδοξο να μας πει. Το 2015 είναι τα συμβατικά χρόνια μετά τη Γέννηση του Χριστού και στον καθένα μας προστίθεται ένα έτος στην ηλικία του. Αυτά τα κοινότυπα με οδήγησαν  να αναζητήσω στη βιβλιοθήκη μου στοιχεία για την έννοια του χρόνου. Ο Πλάτωνας τον θεωρεί  «μια κινούμενη εικόνα της αιωνιότητας» και ο πραγματιστής Αριστοτέλης ως » τον αριθμό των κινήσεων του παρόντος σε σχέση με το πριν και το μετά».

Ο Ιερός Αυγουστίνος τον ορίζει ως » το παρόν των περασμένων πραγμάτων, που είναι η μνήμη, το παρόν των σημερινών πραγμάτων, που είναι τα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας και το παρόν του μέλλοντος που είναι η προσδοκία». Η διδασκαλία του Αυγουστίνου έχει ως κέντρο της τη Γνωσιολογία, που έως και σήμερα επικρατεί στη Δυτική Σκέψη, με διάφορες μορφές. Είναι ο πρώτος και πολύ πριν από τον Ντεκάρτ, που τονίζει ότι ο άνθρωπος πρέπει να αμφιβάλλει για όλα και προσθέτει: «Αμφιβάλλω, άρα υπάρχω», που ταυτόχρονα σημαίνει ζω, σκέπτομαι, θέλω, άρα υπάρχω.

Σε ένα συμφωνούν φιλόσοφοι και επιστήμονες, ότι ο χρόνος είναι παράγοντας της ύλης και επομένως δεν υπάρχει έξω από αυτήν. Αυτός είναι και ο λόγος που η ψυχή, ως άϋλη, είναι αθάνατη, αιώνια. Ο άνθρωπος ζει και τις δύο καταστάσεις. Ως ύλη γεννιέται, μεγαλώνει, ακμάζει και μετά γερνά και πεθαίνει. Ως ψυχή μέσα του έχει τη σπίθα της αιωνιότητας και γι’ αυτό δεν πιστεύει ότι θα πεθάνει.

Η Ακαδημία του Πλάτωνα και οι εξαιρετικοί σπουδαστές της

Συμπληρώθηκαν 2400 χρόνια από την ίδρυση της Ακαδημίας του Πλάτωνα. Η Ακαδημία ιδρύθηκε από τον Πλάτωνα στην Αθήνα το 387 π. Χ. και έκλεισε οριστικά το 529 μ.Χ.

Βρίσκονταν σε ένα άλσος του προαστίου των Αθηνών την Ακαδήμεια, αφιερωμένο στον Αθηναίο ήρωα Ακάδημο, από το όνομα του οποίου προέρχεται και η ονομασία της. 

Αναφέρεται ότι στην είσοδο της Ακαδημίας υπήρχε η επιγραφή: «ἀγεωμέτρητος μηδεὶς εἰσίτω». 

Αυτή η σχολή είχε ως στόχο να εκπαιδεύσει «φιλοσόφους πολιτικούς», οι οποίοι θα είχαν τα κατάλληλα εφόδια να κυβερνήσουν, σύμφωνα µε την πολιτική θεωρία του Πλάτωνα. 

Λειτουργούσε όπως τα σύγχρονα πανεπιστήμια, αναπτύσσοντας τους τομείς του γνωστικού ενδιαφέροντος της εποχής από φιλοσοφία έως μαθηματικά και αστρονομία.

Η Ακαδημία του Πλάτωνα είναι το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο στον κόσμο και το μακροβιότερο μέχρι σήμερα. Λειτούργησε 916 χρόνια!

Ο ιδρυτής της ο Πλάτωνας, είναι ο μεγαλύτερος φιλόσοφος όλων των εποχών. Διδάσκεται όλους τους αιώνες σε όλες τις φιλοσοφικές σχολές. Δεν θεωρείται σήμερα κανείς φιλόσοφος, αν δεν έχει μελετήσει τον Πλάτωνα. Άλλωστε όπως μας λέει ο Άλφρεντ Νορθ Γουαϊτχεντ «Όλη η Δυτική Φιλοσοφία είναι μια σειρά από υποσημειώσεις στον Πλάτωνα» (Alfred North Whitehead- 1861-1947) «Διαδικασία και πραγματικότητα (1929), επανέκδοση. 1979».

Γράμμα από τον Μάρκους, στον Σωκράτη

Αντί οποιασδήποτε άλλης έκφρασης αγανάκτησης δημοσιεύω μια επιστολή την οποία έστειλε ένας μαθητής απο τη Φιλανδία, σε έλληνα μαθητή με τον οποίο αλληλογραφεί. Ο φίλος που την έστειλε σε μένα, έχει φύγει κι αυτός χρόνια τώρα απο τα θρανία, όμως την αγωνία όλοι τη μοιραζόμαστε….

.

«Αγαπητέ Σωκράτη, μαθαίνω αρχαία ελληνικά και επειδή χθες διαβάζαμε μια επιστολή του Επίκουρου προς το φίλο μου Μένοικο, μου άρεσε η προσφώνηση της επιστολής του και προσπάθησα να τη μιμηθώ.

Λοιπόν, όπως μου γράφεις, άκουσες ότι εμείς εδώ στη Φινλανδία βγήκαμε πρώτοι στον κόσμο στην Παιδεία, ενώ εσείς δεν τα πήγατε και τόσο καλά και θέλεις να μάθεις το γιατί. Θα προσπαθήσω, όσο γίνεται απλά, να σου περιγράψω το εκπαιδευτικό μας σύστημα και πως περνάω μια ολόκληρη μέρα.

Το σύστημά μας…

Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να σου πω ότι εμείς εδώ στη Φινλανδία, από την 1η μέχρι και την 9η τάξη πηγαίνουμε στο ίδιο ενιαίο ολοήμερο σχολείο. Αφού προετοιμαστούμε κατάλληλα στην ηλικία των 6-7 ετών σε μια προκαταρκτική τάξη, μόλις συμπληρώσουμε τα 7 αρχίζει το σχολείο.

Από την 1η μέχρι την 6η τάξη το σχολείο λέγεται «Alaaste» και από την 7η μέχρι την 9η τάξη «Yia-ste».
Μετά, όσοι θέλουν μπορούν να πάνε στο «Lyseo» ή στο επαγγελματικό σχολείο. Όσοι τελειώνουν το Λύκειο μπορούν να συνεχίσουν, με εξετάσεις φυσικά στα 20 πανεπιστήμια που έχουμε, ακολουθώντας ακαδημαϊκές σπουδές.

Αυτοί που θα τελειώσουν το επαγγελματικό σχολείο θα συνεχίσουν στις 29 πολυτεχνικές σχολές μας, οι οποίες είναι περισσότερο προσανατολισμένες στην αγορά εργασίας. Εκεί μπορούν να γίνουν από φυσικοθεραπευτές, νοσοκόμοι μέχρι και μηχανικοί.

Γιατί διδάσκουμε στα παιδιά τα αρχαία Ελληνικά.

Η αποθέωση του Ομήρου. Στα πόδια του η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Jean Auguste Dominique Ingres, 1827

Ανέκδοτη ομιλία του Ι.Θ. Κακριδή για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών*

Κείμενο: Ι.Θ. Κακριδής

Αληθινά λυπούμαι που τον καιρό αυτό είμαι αναγκασμένος να βρίσκομαι μακριά από την Ελλάδα, κι έτσι στερήθηκα τη χαρά να πάρω μέρος στο Συνέδριο αυτό, που σκοπό έχει να μελετήσει τις βασικές αρχές των νέων θεσμών που αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας στην προσπάθειά του ν’ ανυψώσει μέσα στ’ άλλα και τη Μέση Εκπαίδευση.

Τίποτε δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει την παρουσία του ανθρώπου. Αν, παρ’ όλους τους δισταγμούς, αποφάσισα στο τέλος να καταγράψω μερικές μου σκέψεις και να παρακαλέσω να διαβαστούν μπροστά στην ολομέλεια του Συνεδρίου, αυτό έγινε γιατί δεν ήθελα ν’ απουσιάζω ολωσδιόλου από μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση συναδέλφων-για ένα θέμα μάλιστα τόσο σημαντικό για τη μελλοντική προκοπή του τόπου μας.

Επαναστατικό είναι το νέο εκπαιδευτικό σύστημα από πολλές πλευρές. Η πιο επαναστατική από όλες τις καινοτομίες του είναι ίσως η απόφαση, στο τριτάξιο Γυμνάσιο οι αρχαίοι Έλληνες κλασικοί να διδάσκονται από μετάφραση, και μόνο στην τελευταία τάξη να δίνεται μια γενική εισαγωγή στους νόμους του αρχαίου αττικού λόγου.

Ο νεωτερισμός αυτός δημιουργεί ένα πλήθος προβλήματα στην πραχτική του εφαρμογή, προκαλεί όμως και καθαρά θεωρητικές απορίες. Το μεγάλο πρόβλημα, που είναι φυσικό να βασανίζει τον καιρό αυτό το φιλόλογο του Γυμνασίου, είναι αν το νέο σύστημα θα μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στο βασικό σκοπό της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών, τη στιγμή που ο αρχαίος λόγος θα πάψει ν’ ακούγεται αυτούσιος στο Γυμνάσιο.

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Γ’)

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

Κουρεία

.Οι Αθηναίοι για να βοηθούν το μεγάλωμα των μαλλιών τα άλειφαν με λάδι ανακατεμένο με αρωματικές ουσίες. Τον 6ο αιώνα οι άντρες είχαν μακριούς βοστρύχους, αλλά μετά τη μάχη του Μαραθώνα άρχισαν να τους κόβουν πιο κοντούς. Αργότερα, μετά τον Αλέξανδρο το Μεγάλο, ξύριζαν τα μουστάκια και τα γένια. Οι Έλληνες δεν άφηναν ποτέ μουστάκι χωρίς γένια. Έπειτα ο κουρέας τούς περιποιόταν τα χέρια κι όταν τελείωνε έδινε στον πελάτη έναν καθρέφτη για να θαυμάσει τον εαυτό του, έτσι ακριβώς όπως κάνουν οι κουρείς στις μέρες μας.

Τον καιρό που ο κουρέας έφτιαχνε τη ν κόμη ενός πελάτη, οι άλλοι περίμεναν τη σειρά τους φλυαρώντας για όλα. χάρη σ’ αυτό τον τρόπο ζωής, οι κουρείς έγιναν εξαιρετικά κοινωνικοί. Ήταν κατατοπισμένοι για όλα τα νέα και τα κουτσομπολιά, που τα διέδιδαν και τα ερμήνευαν όπως ήθελαν. Δεν είναι παράξενο που είχαν τη φήμη ότι ήταν φλύαροι και αθυρόστομοι.

Ο πρώτος άνθρωπος που έφερε στην Αθήνα την είδηση της καταστροφής στη Σικελία ήταν ένας κουρέας από τον Πειραιά. Είχε μάθει τη θλιβερή είδηση από το δούλο ενός λιποτάκτη και χωρίς να αργήσει άφησε το κουρείο κι έτρεξε με μια ανάσα στην Αθήνα, από φόβο μην τον προλάβει κανένας άλλος. Στην πόλη, όπου δεν ήξεραν τίποτε, η είδηση προκάλεσε μεγάλη ανησυχία. Ο κόσμος περικύκλωσε τον κουρέα και άρχισε να τον ξεψαχνίζει, μα αυτός δεν ήξερε ούτε το όνομα εκείνου που του είχε ανακοινώσει το τραγικό νέο. Οι πολίτες αγανακτισμένοι άρχισαν να φωνάζουν: «0 ψεύτης στην ανάκριση!», «στα Βασανιστήρια!».

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Β’)

Συνέχεια από ΕΔΩ

 άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

 Η αγορά

Ο Αθηναίος θα περάσει από τις κιονοστοιχίες που στολίζονται με τα αγάλματα των επιφανών ανδρών της πόλης και θα φτάσει μπροστά στην αγορά τροφίμων. Στις ελληνικές πόλεις η αγορά δεν ήταν ένας τόπος αποκλειστικά για τους εμπόρους. Στην αγορά της Αθήνας Βρίσκονταν τα κύρια δημόσια καταστήματα: η Βουλή, τα δικαστήρια, οι ναοί, το αρχείο, καθώς και δενδροστοιχίες από πλατάνια και λεύκες.

Οι αγρότες της Αττικής πάνε στην αγορά πριν ξημερώσει σαλαγώντας γίδια και κατσίκια, ή κουβαλώντας σ’ ένα ξύλο στηριγμένο στον ώμο λαγούς και τσίχλες με τις φτερούγες γυρισμένες προς το ράμφος. Οι ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων που ήταν γύρω από την πόλη, έστελναν τα προϊόντα τους για ανταλλαγή. Από τον Πειραιά και το Φάληρο έφταναν ψαράδες. στα καλάθια τους έφερναν τόνο, από τον Εύξεινο Πόντο χέλια, που τα αγαπούσαν πάρα πολύ οι Αθηναίοι, και μπαρμπούνια από το Αρχιπέλαγος.

Από τα μικρομάγαζα και τα μαγειρεία των πραματευτάδων σκορπάει στον καθαρό πρωινό αέρα το άρωμα των ώριμων φρούτων, η οσμή του θυμιάματος, η μυρωδιά από τα δέρματα, το τουρσί, την ώριμη μελιτζάνα, το πηγμένο αίμα, το κρασί, την πρασινάδα, κι απ’ τις αρμάθες των ζεστών κουλουριών, που τραβούν τη ματιά των πεινασμένων αγοραστών.

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Α’)

άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

Στην Αθήνα η μέρα αρχίζει όπως στη φύση, με την ανατολή του ήλιου. Στον Αθηναίο δεν άρεσε η τεμπελιά. Πλούσιος ή φτωχός, σηκωνόταν μόλις φώτιζε η μέρα. Αλλιώς ούτε ήταν δυνατό. Η ζωή της Αθήνας ήταν έτσι ρυθμισμένη, που εκείνος που θα επέτρεπε στον εαυτό του να τεμπελιάσει τις πρώτες ώρες της μέρας δεν θά βρισκε κανέναν στο σπίτι.

Όταν ο Ιπποκράτης ήθελε να περάσει από τον Σωκράτη να τον πάρει για να κάνουν μαζί μια επίσκεψη στον Πρωταγόρα, που είχε έρθει στην Αθήνα, πήγε στον Σωκράτη πριν από την ανατολή του ήλιου, κι όπως λεει ο Πλάτωνας «έκανε μεγάλη φασαρία χτυπώντας τη θύρα με ένα ραβδί».

Ο Σωκράτης κοιμόταν. Ο Ιπποκράτης τον σήκωσε απ’ το κρεβάτι και επέμεινε να πάνε χωρίς καθυστέρηση.

Αλλά ο φιλόσοφος του απάντησε: «Όχι, είναι πολύ νωρίς. Να πάμε όταν φέξει». Μόλις φάνηκαν οι πρώτες ακτίνες του ήλιου κατευθύνθηκαν προς το σπίτι του Καλλία, όπου είχε καταλύσει ο Πρωταγόρας. Όταν όμως έφτασαν εκεί, βρήκαν το σπίτι γεμάτο καλεσμένους.

Είμαστε άραγε πραγματικά ελεύθεροι;

Φωτογραφία από:littlepawz.tumblr.com

«Ο πόθος της ελευθερίας είναι έμφυτος σε όλους τους ανθρώπους» (Ἒμφυτος πᾶσιν ἀνθρώποις ὁ τῆς ἐλευθερίας πόθος) Διονύσιος Αλικαρνασσεύς

Αυτή ήταν και ο θεμέλιος λίθος της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων που οδήγησε στο απώγειο κάθε έκφανσης της ζωής τους …

Ο άνθρωπος έπρεπε να είναι ελεύθερος στο μυαλό και την ψυχή. Να μην είναι δέσμιος της «πραγματικότητας» αλλά να αγωνίζεται διαρκώς για την κατάκτηση της αλήθειας που θα τον οδηγήσει στην ουσιαστική ελευθερία, όπως δίδαξε πριν χιλιάδες χρόνια ο πατέρας της παγκόσμιας φιλοσοφίας, Σωκράτης, με την αλληγορία του Σπηλαίου.

Ο δρόμος είναι δύσβατος και ανηφορικός αλλά όποιος τον επιλέξει και επιχειρήσει την ανάβασή του θα γνωρίσει τον αληθινό κόσμο, έχοντας δραπετεύσει από ορατά και αόρατα δεσμά.

Η ελευθερία σκέψης, η ελευθερία έκφρασης, η ελευθερία λόγου, η ελευθερία του εκλέγειν-εκλέγεσθαι και η ελεύθερη βούληση είναι μερικές από τις επιμέρους παραμέτρους που την ορίζουν.

Ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος αναπτύσσει τεράστιες εσωτερικές δυνάμεις που αποτελούν τροχοπέδη σε κάθε μορφή καταπίεσης, υποδούλωσης, ή αυταρχισμού.