Η βοήθεια της UNRRA: Η αρχή της πολιτικής εξάρτησης της Ελλάδας από τις Η.Π.Α.

.

Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Η τετράχρονη Κατοχή, κατά την οποία ο ελληνικός λαός υπέφερε τα πάνδεινα από τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους Ιταλούς και Βούλγαρους, τελείωσε τον Οκτώβριο του 1944. Τη 12η Οκτωβρίου τα χιτλερικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Αθήνα και έξι μέρες αργότερα εισήλθαν στην πόλη ο πρωθυπουργός και τα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης ακολουθούμενα από τμήματα του ελληνικού και του αγγλικού στρατού, καθώς και από μια μικρή μονάδα Αμερικανών στρατιωτών. Σύμφωνα με επίσημα ανακοινωθέντα η αμερικανική μονάδα θα επέβλεπε τη διανομή της βοήθειας προς τον ελληνικό λαό που θα έστελνε η UNRRA.

Η UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) ιδρύθηκε το 1943 από 40 περίπου κράτη, τα οποία στη συνέχεια έγιναν μέλη του Ο.Η.Ε., με αντικειμενικό σκοπό να βοηθήσει οικονομικά τις χώρες που είχαν πληγεί από τις δυνάμεις του Άξονα. Κάθε μέλος της UNRRA διέθετε στο ταμείο της Οργάνωσης – για την εξυπηρέτηση του σκοπού της – το 1% των εθνικών του εσόδων.

Όμως στην πραγματικότητα η διεθνής αυτή Οργάνωση ήταν όργανο των Η.Π.Α. και σκόπευε στην υλοποίηση της αμερικανικής οικονομικής και πολιτικής διείσδυσης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το 73% των κεφαλαίων της ήταν αμερικανικά (εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, φύλλο της 23ης Μαρτίου 2003). Συνεπώς «ήταν ουσιαστικά αμερικανική οργάνωση στελεχωμένη και ελεγχόμενη απολύτως από τους Αμερικανούς» (Σπ. Θεοδωρόπουλος, «Απ’ το Δόγμα Τρούμαν στο Δόγμα Χούντα», εκδόσεις Παπαζήσης, 1976, σ.σ. 22 και 24).

Η ματωμένη πρωτομαγιά του 1944

“Πρωτομαγιά του 1944” χαρακτικό του Τάσσου

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

27 Απριλίου 1944: τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. Πελοποννήσου έστησε ενέδρα κοντά στους Μολάους της Λακωνίας σε φάλαγγα στρατιωτικών αυτοκινήτων, στα οποία επέβαιναν ο Γερμανός στρατηγός Κρεντς, τρεις άλλοι αξιωματικοί και πολλοί στρατιώτες. Την επόμενη μέρα στις κατοχικές εφημερίδες δημοσιεύτηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:

«Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος. Δολοφονία Γερμανού Στρατηγού.

Την 27 – 4 – 1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους, κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτας. Ως αντίποινα θα εκτελεσθούν:

1.       Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1 – 5 – 1944.

2.       Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.

Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου Έλληνες εθελονταί (σημείωση: επρόκειτο για τους συνεργάτες των Γερμανών, τους ταγματασφαλίτες) εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.

                             Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος».

Αστυνομικές πρακτικές κατά το 19ο αιώνα: Η «Ισχύς του νόμου» και ο «Λουκούμης»

Δ. Μπαϊρακτάρης

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα έγινε προσπάθεια για ανασυγκρότηση του Αστυνομικού Σώματος. Δημιουργήθηκε λοιπόν στην Αθήνα και στον Πειραιά η Διοικητική Αστυνομία, η οποία είχε ως αποστολή την πάταξη της εγκληματικότητας αλλά και τη διάλυση αντιμοναρχικών διαδηλώσεων που – όσο κι αν φαίνεται περίεργο – γίνονταν στην πρωτεύουσα κυρίως από τους φοιτητές.

Οι αστυνόμοι και οι «αστυνομικοί κλητήρες» (έτσι λέγονταν τότε οι αστυφύλακες) ήταν φουστανελοφόροι, ενώ οι δεύτεροι κρατούσαν ρόπαλα, βαμμένα με τα εθνικά χρώματα και με την επιγραφή «Ισχύς του νόμου». Στα ρόπαλα αυτά στηριζόταν εν πολλοίς η εφαρμογή των νόμων. Όσοι πολίτες τους παρέβαιναν «γνώριζαν» για τα καλά την υλική δύναμη του Κράτους.

«Επειδή όμως η αρχή «πάσσαλος πασσάλω εκκρούεται» είναι παλαιοτάτη [.], και οι πολίται ωπλίσθησαν κατ’ απομίμησιν (των αστυνομικών ροπάλων) με οζώδεις (= με ρόζους) μαγκούρας. Η μαγκούρα χωρίς να φέρη καμμίαν διακριτικήν επιγραφήν αντετάσσετο εις το αστυνομικόν ρόπαλον και τότε ηδύναντο να μαρτυρήσουν αι κεφαλαί των αστυνομικών κλητήρων κατά τινα τρόπον οι συνταγματικοί πολίται υπεστήριζον τα δικαιώματά των» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 10^ης Αυγούστου 1925).

Για το λόγο αυτό στα τέλη της δεκαετίας του 1860 ή στις αρχές της δεκαετίας του 1870 η Διοικητική Αστυνομία αναδιοργανώθηκε, για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επιτέλεση του έργου της. Ο μεταρρυθμιστής της ήταν ο Αστυνομικός Διευθυντής Δημοσθένης Βρατσάνος. Αυτός καθιέρωσε την ερυθρά στολή των αστυνομικών οργάνων και έδωσε έτσι «ευρωπαϊκή» μορφή στο Αστυνομικό Σώμα. Αλλά, επειδή «το ράσο δεν κάνει τον παπά», η ερυθρά στολή δεν μετέβαλε πολύ τα ήθη της Αστυνομίας. 

Η επιδίωξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 1904

Γεώργιος Θεοτόκης

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Κατά τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα στην Ελλάδα επικρατούσε μεγάλη πολιτική αστάθεια. Έτσι σε διάστημα τεσσάρων ετών (1901 – 1904) σχηματίστηκαν επτά βραχύβιες κυβερνήσεις. Το βασικό αίτιο της αστάθειας ήταν τα οξυμμένα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ανέλαβε την 6^η Δεκεμβρίου 1903 ( για τρίτη φορά μέσα σε μια τετραετία) τη διακυβέρνηση ο Γεώργιος Θεοτόκης. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού είχε φτάσει τα 10.000.000 χρυσές δραχμές και τα δημοσιονομικά της χώρας απειλούνταν με τεράστια επιβάρυνση, τόσο εξαιτίας των υπέρογκων δαπανών για το στράτευμα όσο και των μυστικών κονδυλίων υπέρ του αντάρτικου αγώνα στη Μακεδονία, ο οποίος είχε ξεσπάσει και πάλι με σφοδρότητα το 1903 – 1904 ( Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας (1821 – 1909), εκδόσεις αδελφών Τολίδη, Αθήνα, σ. 571). Για την αντιμετώπιση της κατάστασης η κυβέρνηση εξήγγειλε ευρύ πρόγραμμα οικονομιών.

Την 8^η Δεκεμβρίου 1904 ο πρωθυπουργός κατά την κατάθεση του προϋπολογισμού του 1905 και μιας σειράς νομοσχεδίων, τα οποία  – όπως είπε –  επέφεραν μεταρρυθμίσεις στους περισσότερους τομείς της δημόσιας διοίκησης, πληροφόρησε τους βουλευτές ότι θα επιτυγχανόταν για πρώτη φορά πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 50.652 χρυσών δραχμών. Για την υλοποίηση του κυβερνητικού στόχου θα έπρεπε να ψηφιστούν τα υποβληθέντα νομοσχέδια. Συγκεκριμένα με αυτά προβλεπόταν:

«Ο νόμος περί διαβατηρίων» λίγο πριν τη Μικρασιατική καταστροφή

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Η Μικρασιατική εκστρατεία και η ακόλουθη Μικρασιατική καταστροφή επηρέασαν καταλυτικά τόσο τον ελληνισμό της Μ. Ασίας όσο και την πορεία του ελληνικού κράτους.

Στα τέλη Απριλίου του 1919 ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Lloyd George και οι πρόεδροι της Γαλλίας Κλεμανσό και των Η.Π.Α. W. Wilson έδωσαν την άδεια στην Ελλάδα να καταλάβει στρατιωτικά την περιοχή της Σμύρνης με κάποια ενδοχώρα, φαινομενικά για την τήρηση της τάξης και την προστασία των μειονοτικών πληθυσμών, ώσπου να υπογραφεί η συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στις νικήτριες δυνάμεις της Entente και την ηττημένη κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο Οθωμανική Αυτοκρατορία, ουσιαστικά όμως για να αποτελεί ο ελληνικός στρατός ασπίδα προστασίας για τα λιγοστά αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά στρατεύματα, τα οποία είχαν καταλάβει διάφορες πλουτοπαραγωγικές πηγές  και συγκοινωνιακούς κόμβους στη Μ. Ασία.

Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος πίστεψε πως θα υλοποιείτο έτσι η «Μεγάλη Ιδέα» και αποδέχτηκε την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Μέσα σ’ αυτές τις περιστάσεις τμήμα του ελληνικού στρατού αποβιβάστηκε στη Σμύρνη στις 2/15 Μαΐου 1919 (η πρώτη ημερομηνία είναι με το παλιό και η δεύτερη με το νέο ημερολόγιο.). Παράλληλα η διοίκηση της κατεχόμενης περιοχής ανατέθηκε στον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη.

Κατά τον επόμενο ενάμιση χρόνο (Μάιος 1919 – Οκτώβριος 1920) οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, για να αντιμετωπίσουν τον «κλεφτοπόλεμο» που έκαναν οι αντάρτες του Μουσταφά Κεμάλ, προέλασαν στο εσωτερικό της Μ. Ασίας καθιστώντας έτσι δυσχερή τον ανεφοδιασμό τους.

Η ληστεία που έριξε την κυβέρνηση

Τρία μέλη της συμμορίας Αρβανιτάκη

.

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Από τα μέσα του 19^ου αιώνα οξύνθηκε επικίνδυνα στην Ελλάδα το πρόβλημα της ληστείας. Οι κυβερνήσεις είχαν αναθέσει την καταδίωξη των ληστρικών συμμοριών σε στρατιωτικές δυνάμεις. Όμως η πολιτική που ακολουθούσαν στο ζήτημα αυτό ήταν αναποτελεσματική. Πολλές φορές οι ληστές προστατεύονταν από τοπικούς κομματάρχες, ακόμα και από ανώτατα πολιτικά στελέχη, που τους χρησιμοποιούσαν ως όργανα των επιδιώξεών τους. Άλλοτε πάλι εύρισκαν καταφύγιο σε μεγάλους γαιοκτήμονες.

Το κράτος αντίθετα εφάρμοζε αντιλαϊκά μέτρα για την πάταξη της ληστείας. Στρεφόταν εναντίον των αγροτικών πληθυσμών, τους οποίους εκτόπιζε ομαδικά από τις εστίες τους κατηγορώντας τους ως ληστοτρόφους. Άλλοτε πάλι τους κατηγορούσε για απροθυμία συνεργασίας με τις διωκτικές αρχές. Τέλος σε πολλές περιπτώσεις έδειχνε ενδοτισμό παραχωρώντας αμνηστία σε λήσταρχους, προκειμένου να αναστείλουν τη δράση τους. Αυτές οι πρακτικές εφαρμόστηκαν ως τα τέλη της δεκαετίας του 1860. Τότε ένα τραγικό γεγονός ανάγκασε τους πολιτικούς να ασχοληθούν σοβαρά με το πρόβλημα της ληστείας.

Το Μάρτιο του 1870 έφθασε στην Αθήνα ο λόρδος Μονκάστλερ με τη σύζυγό του, για να επισκεφτούν διάφορους ιστορικούς τόπους. Ο πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας Έρκιν, γνωρίζοντας ότι στην Αττική δρούσαν ληστρικές συμμορίες, ζήτησε πληροφορίες από την ελληνική κυβέρνηση για το αν θα ήταν ασφαλής η μετάβαση των Άγγλων περιηγητών στο Μαραθώνα. Ο τότε πρωθυπουργός Θρασύβουλος Ζαΐμης διαβεβαίωσε την αγγλική πρεσβεία ότι επικρατούσε πλήρης ασφάλεια και διέταξε τέσσερις έφιππους χωροφύλακες να συνοδεύσουν τους Άγγλους ευγενείς.

Οι γερμανικές επανορθώσεις

Διάσκεψη του Πότσδαμ

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Την 8^η Μαΐου 1945 ο Γερμανός στρατηγός Wilhelm Keitel υπέγραψε στο Βερολίνο τη συνθηκολόγηση με τους Σοβιετικούς, τους Αμερικανούς και τους Άγγλους, αναγνωρίζοντας την ήττα των Δυνάμεων του Άξονα. Το κείμενο της συνθήκης δεν περιλάμβανε παρά έναν ουσιαστικό όρο : την παράδοση της Γερμανίας άνευ όρων.

Επακολούθησαν πυρετώδεις συνομιλίες των ηγετών των νικητών, για να καθορίσουν το νομικό καθεστώς της ηττημένης Γερμανίας. Παράλληλα τους απασχόλησε και το θέμα των επανορθώσεων, τις οποίες έπρεπε να καταβάλουν οι Γερμανοί στις καταστραφείσες κατά τον πόλεμο χώρες.

Κατά την τετραετία 1940 – 1944 οι βασικές υποδομές της Ελλάδας είχαν υποστεί πολλές καταστροφές. Ήταν φυσικό λοιπόν οι ελληνικές μεταπολεμικές κυβερνήσεις να διεκδικήσουν πολεμικές αποζημιώσεις από τους Γερμανούς (καθώς και από τους συμμάχους τους, Ιταλούς και  Βούλγαρους), για να καταστεί δυνατή η ανασυγκρότηση της χώρας. Βάσει διεθνών συμφωνιών που υπογράφηκαν το 1945 – 1946 οι επανορθώσεις, τις οποίες έπρεπε να καταβάλει η Δυτική Γερμανία στο ελληνικό κράτος, ήταν ποικίλων μορφών:

1.Εγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων.

Με τη συμφωνία του Πότσδαμ (2 Αυγούστου 1945) είχε καθοριστεί από τις νικήτριες δυνάμεις ότι, για να επιτευχθεί η μείωση της ικανότητας της Γερμανίας να εξαπολύσει κατά της ανθρωπότητας νέα επίθεση, η βιομηχανική παραγωγή της  θα περιοριζόταν.

Η φοροδιαφυγή των πλούσιων: «ένα διαχρονικό ελληνικό φαινόμενο»

 

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

1924. Δύο χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή η Ελλάδα αντιμετώπιζε μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Τα αίτια της κακής οικονομικής της κατάστασης ήταν κυρίως δύο: οι αυξημένες δαπάνες για την αποκατάσταση των προσφύγων και η εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Το τελευταίο ζήτημα συζητήθηκε στο Κοινοβούλιο τη 10^η Δεκεμβρίου με αφορμή σχετική επερώτηση που υπέβαλαν βουλευτές «περί των δηλώσεων της καθαράς προσόδου» (= των καθαρών φορολογητέων κερδών).

Πρώτος πήρε το λόγο ο βουλευτής Πρεβέζης Θεόδωρος Χαβίνης, ο οποίος ανέφερε ότι σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβε από την Εφορία τα έσοδα του κράτους από τον φόρο της «καθαράς προσόδου» ανήλθαν μόλις σε 160.000.000 δραχμές. Συγκεκριμένα: «εκ κινητών αξιών 17.000.000, εξ εμποροβιομηχανικών επιχειρήσεων 40.000.000, εκ μισθών 18.000.000, κ.λπ. και εκ των ελευθέρων επαγγελμάτων 2.000.000 δραχμές». Και συνέχισε, για να δείξει την έκταση της φοροδιαφυγής. « Εις τας Αθήνας, όπου μόνον η οδός Σταδίου και η οδός Ερμού έχουν τόσους εκατομμυριούχους, έχουν δηλώσει καθαράν φορολογητέαν πρόσοδον άνω των 200.000 δραχμών μόνον 55!» . 

Προς επίρρωση των λόγων του ανέφερε επώνυμα τραπεζιτών και βιομηχάνων που δεν πλήρωσαν ούτε πεντάρα. (Αξίζει να ανατρέξει ο αναγνώστης του post στις εφημερίδες ΣΚΡΙΠ και ΕΜΠΡΟΣ, φύλλα της 11^ης Δεκεμβρίου 1924, για να πληροφορηθεί τα επώνυμα των καταγγελθέντων για φοροδιαφυγή, ορισμένοι από τους οποίους ανακηρύχτηκαν αργότερα ευεργέτες ή πρωτοστάτησαν στην οικονομική ζωή του τόπου.)

Η εγκατάσταση του «Σταμάτη» και του «Γρηγόρη» στην Αθήνα

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Στα μέσα του 20^ο αιώνα η αδιαφορία των κυβερνήσεων για την ανάπτυξη της υπαίθρου είχε ως επακόλουθο τη μαζική μετανάστευση αγροτικών πληθυσμών προς τα αστικά κέντρα, κυρίως στην Αθήνα. Έτσι επιδεινώθηκαν προϋπάρχοντα προβλήματα της πρωτεύουσας, ένα από τα οποία ήταν το κυκλοφοριακό. Η μεγάλη αύξηση τόσο των τροχοφόρων όσο και των πεζών καθιστούσε επιτακτική τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η οποία ήταν πλέον μόνιμη κατάσταση στις λεωφόρους του κέντρου των Αθηνών.

Η πρώτη σκέψη για την εγκατάσταση αυτόματων φωτεινών σηματοδοτών στις διασταυρώσεις των κεντρικών δρόμων έγινε το 1950 και μάλιστα είχαν παραγγελθεί τότε ειδικά φανάρια. Όμως οι συγκοινωνιολόγοι και οι πολεοδόμοι έκριναν ότι θα έπρεπε να γίνουν σχετικές μελέτες, προτού τοποθετηθεί το σύστημα. Έτσι, τοποθετήθηκαν το 1954 ορισμένοι φωτεινοί σηματοδότες σε κεντρικά σημεία της πόλης, για να μελετηθεί η αποτελεσματικότητα του μέτρου. 

Το σύστημα όμως ήταν ατελές, όπως φαίνεται από δημοσίευμα αθηναϊκής εφημερίδας: «Φαίνεται ότι οι αυτόματοι φωτεινοί σηματοδόται, που ρυθμίζουν την κίνησιν των τροχοφόρων, είναι αυτόματοι μόνον κατ’ όνομα. Διότι εις μερικάς διασταυρώσεις, όπου έχουν τοποθετηθεί τέτοιοι σηματοδόται, υπάρχει και ένας αστυφύλαξ που ρυθμίζει τα φώτα των με ένα διακόπτην! Βέβαια και το σύστημα αυτό είναι πρακτικώτερον από τον αστυφύλακα της Τροχαίας που στέκει εις το μέσον του δρόμου και κατευθύνει την κίνησιν με τα σήματα των χεριών του» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 24^ης Απριλίου 1954).  

Η ιστορία του μνημείου «του Άγνωστου στρατιώτη» και το παράπονο του μαρμαρένιου πολεμιστή

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Μετά τη λήξη του Α΄ παγκόσμιου πολέμου σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ανεγέρθηκαν κενοτάφια, για να τιμηθούν οι πολεμιστές που έχασαν τη ζωή τους στα πεδία των μαχών, αλλά δεν βρέθηκαν για να ενταφιαστούν.

Η Ελλάδα για κάμποσα χρόνια δεν επιτέλεσε το χρέος της προς τους «αφανείς» στρατιώτες της, οι οποίοι χάθηκαν στους Βαλκανικούς πολέμους (1912 – 1913), στο Μακεδονικό μέτωπο (1917 – 1918), στην Ουκρανική εκστρατεία (Φεβρουάριος – Μάρτιος 1919) και στη Μικρασιατική εκστρατεία (Μάιος 1919 – Αύγουστος 1922).  Μόλις το 1926 δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες για την ανέγερση του μνημείου «του Άγνωστου στρατιώτη».

Την 3η Μαρτίου 1926 ο τότε υπουργός των Στρατιωτικών (και συνάμα πρωθυπουργός) Θεόδωρος Πάγκαλος δημοσίευσε στην εφημερίδα «ΕΣΠΕΡΑΣ» προκήρυξη διαγωνισμού «μεταξύ Ελλήνων αρχιτεκτόνων, γλυπτών και ζωγράφων διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλως προς τούτο διαρρυθμιζομένην». Η προκήρυξη του διαγωνισμού είχε δημοσιευτεί λίγες μέρες νωρίτερα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως υπογεγραμμένη από τον υφυπουργό των Στρατιωτικών Κ. Νίδερ (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, φύλλο 51, 28 Φεβρουαρίου 1926).

Την 9η  Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου – μετά την ανατροπή του παγκαλικού καθεστώτος – το υπουργείο των Στρατιωτικών με την υπ’ αριθ. 319168 διαταγή ενέκρινε και βράβευσε με το πρώτο βραβείο τη μελέτη του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη, ο οποίος την υπέβαλε με το ψευδώνυμο «ΣΚΡΑ» («Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη», Γενικό Επιτελείο Στρατού 7ο Ε.Γ./5).

Οι μαυραγορίτες της Κατοχής και το “μεγαλόψυχο” ελληνικό Δημόσιο…

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Μια μελανή σελίδα της ιστορίας της Κατοχής ήταν αυτή που σχετιζόταν με τη δράση των μαυραγοριτών, δηλαδή των Ελλήνων οι οποίοι πλουτήσαν εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη για επιβίωση  πεινασμένων συνανθρώπων τους. Οι μεταπολεμικές ελληνικές κυβερνήσεις ασχολήθηκαν με το ζήτημα, αλλά δεν είχαν τη βούληση να τους τιμωρήσουν για αθέμιτο πλουτισμό αποκαθιστώντας την ηθική τάξη και ικανοποιώντας το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Απλώς επιδίωξαν να αυξήσουν τα δημόσια έσοδα επιβάλλοντας τη «φορολογία των πλουτησάντων». (Έτσι χαρακτηρίζονταν οι μαυραγορίτες στα διάφορα νομοθετήματα και στις ανακοινώσεις του υπουργείου Οικονομικών.)

Ήδη από τους πρώτους μήνες του 1945 οι εφορίες, με βάση καταγγελίες πολιτών, συνέταξαν φορολογικούς πίνακες  με τα ονοματεπώνυμα και τα χρηματικά ποσά, τα οποία έπρεπε να πληρώσουν ως φόρο οι παρανόμως πλουτήσαντες επί Κατοχής. Φυσικά ο φόρος που επιβλήθηκε στον καθένα ήταν ανάλογος της περιουσιακής του κατάστασης.

Είναι ενδεικτικό ένα δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 25^ης Μαΐου 1945: «Κατηρτίσθη υπό της Β΄ Οικονομικής Εφορίας του Πειραιώς β΄ φορολογικός πίναξ των παρανόμως επί Κατοχής πλουτησάντων. Το σύνολον των επιβληθεισών φορολογιών ανέρχεται εις 245 εκατομμύρια δραχμών. Οι περιλαμβανόμενοι εις τον πίνακα είναι οι εξής:».(Ακολουθεί κατάλογος μαυραγοριτών Πειραιωτών. Εντύπωση προκαλεί η συνωνυμία κάποιων από αυτούς με σημερινούς Έλληνες μεγαλοεπιχειρηματίες. Πρόκειται για τυχαία συνωνυμία ή μήπως αυτή είναι αποκαλυπτική των πηγών πλούτου ορισμένων μελών της σύγχρονης ελληνικής οικονομικής ολιγαρχίας; ) 😉

Η καταστροφική μανία των γερμανικών στρατευμάτων λίγο πριν την αποχώρησή τους απ’ την Ελλάδα

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Αρχές Φθινοπώρου του 1944. Τα αισθήματα των υπόδουλων Ελλήνων ήταν ανάμικτα. Ένιωθαν χαρά, γιατί πλησίαζε το τέλος της Κατοχής, αλλά και φόβο για ενδεχόμενες καταστροφές των  υποδομών της χώρας (κυρίως της πρωτεύουσας) από τα γερμανικά στρατεύματα κατά την αποχώρησή τους. Τους φόβους τους αυτούς προσπάθησαν να διασκεδάσουν διάφοροι υψηλόβαθμοι Γερμανοί αξιωματούχοι με δημοσιεύματα στον ελεγχόμενο από τις κατοχικές δυνάμεις αθηναϊκό Τύπο. Στις 20 Σεπτεμβρίου ο Χέλμουτ Φέλμυ, στρατιωτικός διοικητής Αθηνών, δημοσίευσε στον «Ηνωμένον Τύπον» και στα «Βραδυνά Νέα» μια τέτοια ανακοίνωση.

Μεταξύ άλλων ανέφερε: «Εξ αφορμής διαδόσεων και ισχυρισμών διεσαφηνίσθη διά του Τύπου προ ολίγων ακόμη ημερών ότι ο Γερμανικός Στρατός ούτε σχεδιάζει ούτε προπαρασκευάζει ανατινάξεις ή καταστροφάς εις την περιοχήν της πρωτευούσης, διά των οποίων θα εξετίθετο εις κίνδυνον η ιδιοκτησία ή η ζωή των κατοίκων. Παρά ταύτα όμως εξακολουθούν να διαδίδωνται παρόμοιαι φήμαι και σκόπιμοι ψευδείς ειδήσεις με την πρόθεσιν να εξερεθίζεται ο πληθυσμός εναντίον της Δυνάμεως κατοχής και να παρασύρεται εις απερισκέπτους ενεργείας.

Ούτω διατυπούται ο ανόητος ισχυρισμός ότι η λίμνη του Μαραθώνος πρόκειται να ανατιναχθεί υπό των Γερμανών. Διαβεβαιώ ακόμη μίαν φοράν ότι άπασαι αι τοιαύτης φύσεως διαδόσεις είναι αναληθείς και ότι εμφορούνται υπό κακής πίστεως. Τα γερμανικά στρατεύματα δεν αποσκοπούν να εγκαταλείψουν ούτε και τώρα βεβαίως την σύμφωνον προς το Διεθνές Δίκαιον και φιλικήν έναντι του ελληνικού λαού ανέκαθεν επιδειχθείσαν στάσιν των και να ρίψουν την χώραν εις την φρίκην και τας καταστροφάς του πολέμου […]».

Θεόδωρος Πάγκαλος: ο εμπνευστής των κατοχικών «Ταγμάτων Ασφαλείας» και υμνητής του Μουσολίνι

Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος

.

Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

1941: ο ελληνικός λαός λιμοκτονούσε εξαιτίας της δέσμευσης των τροφίμων από τις κατοχικές δυνάμεις. Αντίθετα ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος από το Νοέμβριο του 1941 με ειδική ρύθμιση άρχισε να λαμβάνει σύνταξη ως πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας (Ιστορικό Λεύκωμα: Ημερολόγιο Κατοχής 1941 – 1942, εκδόσεις Μέτρον, σ.95).

Παράλληλα κυκλοφορούσε στους αθηναϊκούς δρόμους με μια πολυτελή λιμουζίνα που του είχε χορηγήσει η κατοχική κυβέρνηση. Ως αντάλλαγμα για τις παροχές αυτές αρθρογραφούσε στον Τύπο, για να τονίσει την ανάγκη στήριξης των δυνάμεων κατοχής. Σε μια από τις προκηρύξεις του με τίτλο «Σ.Ο.Σ.» απηύθυνε εγκάρδια έκκληση προς την ελληνική κοινωνία να κάνει ό,τι μπορεί, για να σωθεί όχι από τους Γερμανούς αλλά από το Ε.Α.Μ. (εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, φύλλο της 22ας Μαρτίου 1945).

Ιδιαίτερα μετά τη δημιουργία του Ε.Λ.Α.Σ. ο Θ. Πάγκαλος μαζί με το φίλο του Ιωάννη Βουλπιώτη, ο οποίος είχε διασυνδέσεις με Γερμανούς στρατιωτικούς, πρωτοστάτησαν για τη συγκρότηση των «Ταγμάτων Ασφαλείας», ώστε να αποδυναμωθούν οι αριστερές αντιστασιακές δυνάμεις. («Το μήλον της έριδος» υπό του συνταγματάρχου Κρις Γουντχάουζ, εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 11^ης Σεπτεμβρίου 1948). Παράλληλα συντέλεσε και στη διάσπαση του Ε.Δ.Ε.Σ. πείθοντας ορισμένα στελέχη του (όπως το συνταγματάρχη Παπαγεωργίου) να εγκαταλείψουν την αντιστασιακή δράση τους και να ενταχθούν στα «Τάγματα Ασφαλείας» (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 26^ης Ιουνίου 1963).

Μετά την απελευθέρωση όλοι προσδοκούσαν ότι ο πρώην δικτάτορας θα τιμωρούνταν ως συνεργάτης των κατακτητών. Τη 16^η Οκτωβρίου 1944 μέλη του Ε.Α.Μ. αποπειράθηκαν να τον συλλάβουν, αλλά η προσωπική φρουρά του τα εμπόδισε.

Τα «Σκιαδικά»: Τα ψαθάκια που οδήγησαν σε εξέγερση (10 – 11 Μαΐου 1859)

Εικόνα από:www.historical-quest.com

Μετά την επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843, αν και είχε ψηφιστεί  το σύνταγμα του 1844 που καθιέρωνε τη συνταγματική μοναρχία και προέβλεπε τη λειτουργία των κομμάτων, το Παλάτι, ή μάλλον η βασίλισσα Αμαλία, ήταν ο αποκλειστικός ρυθμιστής της πολιτικής ζωής της χώρας. Γι’ αυτό βασικό αίτημα του λαού ήταν η διενέργεια ελεύθερων εκλογών.

Αν γίνουν εις τον τόπον ελεύθερ’ εκλογαί,
θα λείψουν και οι δέκα του Φαραώ πληγαί.

Οι στίχοι αυτοί έγιναν σύνθημα στα χείλη του λαού, που είχε τραυματικές εμπειρίες από τις εκλογές του 1844, 1847, 1850, 1853 και 1856, κατά τις οποίες, με κάθε λογής παρεμβάσεις των Ανακτόρων, εξελέγησαν πολιτικοί που ήταν πειθήνιοι στη βούληση του βασιλικού ζεύγους (λ.χ. ο Ιωάννης Κωλέττης).

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα στις αρχές του 1859 συγκροτήθηκε μια μυστική αντιοθωνική Εταιρεία. «Εντός διμηνίας», έγραψε ο βιογράφος της Αμαλίας Γεώργιος Τσοκόπουλος (Γ. Β. Τσοκοπούλου, Παλαιαί Αθήναι: Η Βασίλισσα Αμαλία, εν Αθήναις, Τυπογραφείον Παρασκευά Λεώνη, 1904), «έγιναν μέλη της Εταιρείας δέκα επτά βουλευταί, εκατόν πενήντα φοιτηταί και μαθηταί, οκτώ αξιωματικοί, τέσσαρες ιερείς, ένας επίσκοπος, ο Μαντινείας  Θεοφάνης, και τρεις δημοσιογράφοι, μεταξύ των οποίων και ο Ιωάννης Φιλήμων και ο γέρων Εμμανουήλ Αντωνιάδης, διευθυντής της «Αθηνάς»».

Στην εθνική γιορτή της 25^ης Μαρτίου 1859 η Εταιρεία έκανε την πρώτη της «εμφάνιση». Οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας, η Ερμού και Αιόλου, οι πλατείες και οι πιο απόκεντροι δρομίσκοι πλημμύρισαν από προκηρύξεις αντιοθωνικού περιεχομένου. Η αστυνομία καταταράχτηκε. Προτού μάλιστα να συνέλθουν ο Όθωνας, η Αμαλία και η καμαρίλα τους κυκλοφόρησαν νέες προκηρύξεις. Οι πιο γνωστοί και σημαίνοντες Αθηναίοι έλαβαν με το Ταχυδρομείο φάκελο με προκήρυξη που την υπέγραφε «Η άγνωστος, αλλά πανίσχυρος λαϊκή θέλησις». Αυτή ήταν η πρώτη οργανωμένη αντίδραση του λαού στον αυταρχισμό του Όθωνα.