Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΙΩΝΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΞΕΣΗΚΩΜΟ

Τζων Βεϊνόγλου Ιστορικού Ερευνητή

Παρά τις διώξεις τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, τις δολοφονίες, την άγρια τρομοκρατία, κυριολεκτικά μέσα από το στόμα του λύκου, ο Ελληνισμός της Μικρασίας στάθηκε αλύγιστος στις επάλξεις του Αγώνα για την απελευθέρωση του ‘Έθνους από τον τουρκικό ζυγό. Και έδωσαν πολλά και ανεκτίμητα. Σε αίμα, σε χρήμα, σε δασκάλους, φλογερούς κήρυκες της ελευθερίας, σε κάθε είδους ουσίες.

Δεν τα γράφουν τα σχολικά βιβλία. Κι ούτε διδάσκεται πουθενά η μεγάλη προσφορά της Ιωνίας, της Μικράς Ασίας γενικότερα, στην Εθνεγερσία. Προσφορά σε πολύ χρήμα, ίσως το περισσότερο, σε πολύ αίμα, σε κάθε λογής βοήθεια του Αγώνα.

Ακόμα κι εμείς, οι ερευνητές της Ενώσεως Σμυρναίων, δυσκολευόμαστε, ψάχνοντας για στοιχεία. Γιατί, τα μεν Μικρασιατικά Αρχεία, που φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης (ιδρύθηκε στα 1731), κάηκαν το ‘22, λίγα υπάρχουν στην εδώ Εθνολογική Εταιρία, ενώ τα γενικά Αρχεία του Ελληνικού Κράτους, όπως γράφει κι ο Γιάννης Βλαχογιάννης, πουλήθηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος τους σε δημοπρασίες με την οκά, για να καταλήξουν να τυλίγουν σαρδέλες, ελιές, κορδέλες και μασουράκια.

Μια ένοπλη εξέγερση της Μικρασίας θα συναντούσε ανυπέρβλητες δυσκολίες, για δύο κυρίως λόγους. Πρώτα ο πληθυσμός. Στη Σμύρνη και την περιοχή της, το Αϊβαλή και μερικές ακόμα μικρασιατικές πόλεις και χωριά, υπήρχε αρκετό και ζωηρό ελληνικό στοιχείο. Αλλά κι αυτό, ανάμεσα σε Τούρκους, Άραβες, Ατζέμηδες, Εβραίους και Λεβαντίνους. Κι αυτοί οι τελευταίοι, όπως ομολογεί και ο Πουκεβίλ, δεν ήταν καθόλου φιλέλληνες. Στη Μικρασιατική δε ενδοχώρα υπήρχαν χωριά, τα πιο φτωχά, με ελάχιστους ,η κανέναν Έλληνα.

Η ένδοξη «Ψωροκώσταινα»

Φωτογραφία από:fonipeiraioton.blogspot.gr

 Στην εποχή που κυβερνούσε την Ελλάδα ο Καποδίστριας ζούσε στο Ναύπλιο μια ζητιάνα, που την έλεγαν «Ψωροκώσταινα».

Σε μια λοιπόν συνεδρίαση της Συνέλευσης, κάποιος θέλοντας να πει για τη φτώχεια του Ελληνικού Δημοσίου το παρομοίασε με την πασίγνωστη ζητιάνα.

Από τότε η λέξη επαναλήφθηκε στις συζητήσεις και τελικά επικράτησε.

Μόνο που, όταν λέγεται τώρα δεν εννοεί το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά ολόκληρη την χώρα…

Αλλά, ποιά ήταν αυτή η «Ψωροκώσταινα»;

Ήταν η κάποτε αρχόντισσα των Κυδωνιών, του Αϊβαλιού, Πανωραία Χατζηκώστα, σύζυγος πάμπλουτου Αϊβαλιώτη εμπόρου, που φημιζότανε όχι μόνο για τα πλούτη του άνδρα της, μα και για τα πολλά δικά της κι ακόμα για την ομορφιά της.

Όταν αργότερα οι Τούρκοι πυρπόλησαν την πολιτεία του Αϊβαλί, και έσφαξαν άνδρες και γυναικόπαιδα, ανάμεσα σε αυτούς που σώθηκαν ήταν και η αρχόντισσα Πανωραία Χατζηκώστα, που είδε να σφάζουν οι Τούρκοι τον άνδρα της και τα παιδιά της.