Το Χάνι της Γραβιάς – 8 Μαΐου 1821

«Για χάν’ μ’ είχαν χτίσει
μα ο γιος τ’ Αντρούτσου
μ’ έκανε της δόξας ρημοκκλήσι«

ΜΕΤΑ την άτυχη έκβαση της μάχης στην Αλαμάνα, στις 23 Απριλίου 1821, οι Έλληνες υποχώρησαν μπροστά στον τεράστιο όγκο των Τουρκαλβανών και «φοβισμένοι σκόρπισαν στους λόγκους» όπως λέει ο ποιητής.

Οι επαναστάτες με την απώλεια και τη μαρτυρική θυσία του αρχηγού τους, Θανάση Διάκου, βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.

Ο Δυοβουνιώτης και ο Πανουργιάς με τους άντρες τους συγκεντρώθηκαν στο στενό της Γραβιάς, που σχηματίζεται από τον Παρνασσό και την Γκιώνα, σαν έμαθαν ότι οι Τούρκοι θα περνούσαν από κει για τα Σάλωνα-Άμφισσα – κι από τη Σκάλα -σημερινή Ιτέα- θα διαπεραιώνονταν με καράβια στον Μοριά. Από κατασκόπους έμαθαν πως ο Ομέρ Βρυώνης θα καθάριζε το πέρασμα για τα Σάλωνα, ενώ ο Κιοσέ Μεχμέτ (Σπανο-Μεμέτης), θα έμενε στη Λοκρίδα για λίγο για να φυλάξει τις πλάτες του Βρυώνη. Έτσι αποφάσισαν να χτυπήσουν την κολόνα του Ομέρ Βρυώνη που θα πήγαινε στα Σάλωνα.

Διάλεξαν το στενό της Γραβιάς γιατί από εκεί περνά ο μοναδικός δρόμος για τα Σάλωνα. Η Γραβιά τότε δεν ήταν χτισμένη. Υπήρχε μονάχα ένα χάνι για να διανυκτερεύουν οι στρατοκόποι και οι αγωγιάτες που πήγαιναν για τα Σάλωνα, ή από τα Σάλωνα για Υπάτη – Πατρατζίκι τότε.

Ο Έλληνας που θυσίασε γυναίκα, παιδιά και γονείς, για να σώσει το Μεσολόγγι τα Χριστούγεννα του 1822

Χριστούγεννα 1822. Δέκα χιλιάδες Τούρκοι, με επικεφαλής τους Ομέρ Βρυώνη και Κιουταχή, πολιορκούν το Μεσολόγγι. Οι δυνάμεις των πολιορκημένων δεν ξεπερνούσαν του 900 άντρες.

Η πολιορκία είχε κρατήσει ήδη δύο μήνες και οι Τούρκοι είχαν αρχίσει να κουράζονται. Οι ασθένειες θέριζαν το στρατόπεδο, οι μισθοί καθυστερούσαν, γινόντουσαν συνεχώς επιθέσεις από ομάδες κλεφτών και είχαν αρχίσει κι οι συνηθισμένες διαφωνίες μεταξύ Τούρκων και Αλβανών αξιωματικών.

Τότε, ο Ομέρ Βρυώνης κι ο Κιουταχής αποφασίζουν να διεξάγουν μία νυχτερινή επίθεση. Για εκείνη την εποχή, οι βραδινές επιχειρήσεις δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Δεν υπήρχαν φωτοβολίδες και προβολείς και ήταν τρομερά δύσκολο να συντονιστούν τα τμήματα. Αλλά ήταν τέτοια η ανάγκη των Τούρκων να σημειώσουν κάποια πρόοδο με την πολιορκία, που ήταν διατεθειμένοι να τολμήσουν ακόμα και αυτό. Σχεδίασαν, μάλιστα, να επιτεθούν παραμονή Χριστουγέννων, όταν όλοι οι Έλληνες θα βρίσκονταν στην εκκλησία.

Η μάχη στα Βασιλικά (23 -26 Αυγούστου)- Η νίκη των Ελλήνων

Πόλεμος των Βασιλικών (Παναγιώτης ζωγράφος. Εμπνευσμένο από τόν Μακρυγιάννη ) Από: anthoulaki.blogspot.gr

Μετά τις μάχες της Αλαμάνας και της Γραβιάς και την αποτυχία του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ να περάσουν στην Πελοπόννησο, η τουρκική κεντρική διοίκηση αναγκάστηκε να κινητοποιήσει και νέες δυνάμεις προς νότο. Αυτή τη φορά επτά χι­λιάδες Τούρκοι ξεκίνησαν από Μακεδονία με επικεφαλής το Μπεϊράν Πασά, ο οποίος είχε εντολή να ενωθεί με τις δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ Πασά κι όλοι μαζί να περάσουν στην Πελοπόννησο με σκοπό να καταπνίξουν την Επανάσταση και να ενισχύ­σουν τους Τούρκους της πολιορκημένης Τριπολιτσάς.

ΕΝΑΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ, ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΣΕ ΣΚΙΤΣΟ!!!

Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος στο σκίτσο του Μαρλά, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 1888 στο περιοδικό «Φιλολογική Ακρόπολις»

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

.

  Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος, ήταν ένα παλληκάρι 30 ετών, όταν μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, κλείστηκαν στο  χάνι της Γραβιάς, 120 νοματαίοι όλοι κι όλοι και αντιμετώπισαν με επιτυχία τα στρατεύματα του  Ομέρ Βρυώνη, στην μάχη, που έγινε στις 8 Μαΐου του 1821.

   ‘Όταν ηττήθηκαν οι Έλληνες στη μάχη της Αλαμάνας και βρήκε  μαρτυρικό θάνατο του ο Αθανάσιος Διάκος, ο τουρκικός στρατός με τον Ομέρ Βρυώνη επικεφαλής δύναμης 9.000 ανδρών καθώς και πυροβολικού, σκόπευε από τη Λαμία να περάσει και να επιτεθεί στην επαναστατημένη Πελοπόννησο.

Κατεβαίνοντας νοτιότερα, συνάντησε μια μικρή ομάδα 120 ανδρών με αρχηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που είχαν οχυρωθεί μέσα σε ένα παλιό χάνι, που όλοι τον γνώριζαν με το όνομα το Χάνι της Γραβιάς. Έγιναν άγριες μάχες και οι Έλληνες κάνοντας μια ηρωική έξοδο διέφυγαν.

          Οι Τούρκοι είχαν 330 νεκρούς και 800 τραυματίες μέσα σε λίγες ώρες συγκρούσεων. Οι Έλληνες έχασαν 6 παλληκάρια.

          Ο Παπαλεξόπουλος, έμελλε να επιβιώσει από όλες τις μάχες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μέχρι να ελευθερωθεί η Ελλάδα και να αγγίξει τον αιώνα ζωής, όταν το 1888 έγιναν τα εγκαίνια του μνημείου, που ανεγέρθηκε στη Γραβιά για να τιμηθεί η περίφημη ηρωική μάχη.

          Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βρήκε,όπως είναι γνωστό, το θάνατο στα βράχια της Ακρόπολης πολύ νωρίς και σε συνθήκες μυστηριώδεις. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν ο τελευταίος που ζούσε ακόμα το 1888. Γέροντας αδύναμος και κυρτωμένος από τα χρόνια.  Όλους του άλλους, τους σάρωσε ο πανδαμάτωρ χρόνος.

          Πάντως βρέθηκε ένας απλός πολίτης ονόματι Μαρλάς, που ζωγράφισε τον ηρωικό γέροντα, με τις δύο πιστόλες στις μέση του. Το σκίτσο εκείνο έστειλε στη «Φιλολογική Ακρόπολη» του Βλάση Γαβριηλίδη και δημοσιεύθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1888. Και αυτό ήταν ευχής έργο, γιατί διατηρήθηκε η μνήμη και η μορφή ενός ελάσσονος αλλά γενναίου ήρωα της Εθνικής Παλιγγενεσίας.