Η Δολοφονία του Οδυσσέα «Σήμερον ετελείωσε τον δρόμον της ζωής του ο Οδυσσεύς Ανδρίτσου»*

.

Ήταν περασμένα μεσάνυχτα της 4ης προς την 5η Ιουνίου του 1825,551 όταν ο Κώστας Καλατζής από τη Λιβαδειά, που είχε βάρδια στον Γουλά, είδε να πλησιάζουν τέσσερις αρματωμένοι άντρες, ένας που κρατούσε λαδοφάναρο και ένας άλλος στάθηκε πιο μακριά. Ήταν οι Τριανταφυλλίνας, Παπακώστας Τζαμάλας, Μαμούρης και Μπαλαούλιας από τα Σάλωνα. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, αυτός που καθόταν παραπέρα ήταν ο Θεοχάρης από το Λιδωρίκι. Σαν πήγαν κοντά του, ο Μαμούρης του είπε να πάει να κοιμηθεί. Επειδή υποψιάστηκε ότι κάτι κακό θα συνέβαινε από τη βραδινή τους επίσκεψη, έκανε πως απομακρύνθηκε, αλλά σε λίγο γύρισε και μέσα στο σκοτάδι κρύφτηκε πίσω από μια κολώνα και αφουγκράστηκε.

Η πόρτα της φυλακής έτριξε κι ο Μπαλαούλιας έμεινε σκοπός. Αφού μπήκαν μέσα, σύρθηκαν οι αλυσίδες με τις οποίες ήταν δεμένος ο Οδυσσέας, καθώς προσπάθησε να σηκωθεί και ακούστηκε η φωνή του να τους λέει: «Ορέ, ξέρω καλά ποιος σας έστειλε εσάς εδώ και γιατί ήρθατε τέτοια ώρα εδώ μέσα. Δε με λύνετε τ’ όνα μ’ χέρι να σας δείξω ποιος είμαι και πως με λένε. Αυτές εδώ τις σαπιοκοιλιές δε τις συνερίζομαι, μα συ ρε Γιάννη γιατί;»

Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Ανδρούτσου. Ακολούθησαν βογκητά και μουγκρίσματα, καθώς πάλευε. Κάποια στιγμή ο Τριανταφυλλίνας τον έπιασε από το λαιμό να τον πνίξει. Ο Ανδρούτσος του έπιασε τα δύο δάχτυλα με τα δόντια και του τα έκοψε και εκείνος του έκοψε τα χείλη σαν δαχτυλίδι. Με την κραυγή του Τριανταφυλλίνα έτρεξε ο Μπαλαούλιας και τον χτύπησε με το τσεκούρι στο σβέρκο. Τον πλημμύρισαν αίματα. Τότε χίμηξαν πάνω του και οι πέντε να τον πνίξουν, αλλά εκείνος, συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις του, κατάφερε να τους απωθήσει. Ο Τζαμάλας βρήκε ευκαιρία και τον κλώτσησε στα αχαμνά, ενώ ο Μπαλαούλιας με τον Μαμούρη του έπιασαν τα χέρια και του τα γύρισαν και ο Θεοχάρης του έσφιξε τα πόδια.

Ο πυρρίχιος χορός του Οδυσσέα Ανδρούτσου στο Χάνι της Γραβιάς

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
γράφει ο Φιλίστωρ Ι. Β. Δ.

.

Πρόλογος – Οι Τούρκοι οργανώνουν μεγάλη στρατιά στο Ζητούνι για να καταπνίξουν την Ελληνική Επανάσταση

Όταν ο Χουρσίτ πασάς, που βρισκόταν στα Ιωάννινα πολιορκώντας τον Αλή πασά, έμαθε για την αποστασία των Ελλήνων αλλά και την απρόσμενη πρόοδό της, διέταξε στα μέσα Απριλίου τον Κιοσέ Μεχμέτ πασά να προετοιμάσει μια μεγάλη στρατιά και να βαδίσει προς την Ανατολική Στερεά Ελλάδα με προοπτική να εισβάλει στην Πελοπόννησο. Ο Κιοσέ Μεχμέτ κατάφερε να συγκεντρώσει 8000 ενόπλους και 800 ιππείς στο Ζητούνι (Λαμία) στις 19 Απριλίου 1821 και από εκεί ακολούθησε μια καθοδική πορεία εισβάλλοντας στις περιοχές που έλεγχαν οι επαναστατημένοι Έλληνες. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί είχαν βρεθεί σε δυσχερή θέση καθώς όλες οι δυνάμεις τους ήταν μόλις 1500 οπλοφόροι, ενώ ο οπλαρχηγός της Υπάτης Κοντογιάννης δεν ενώθηκε τελικά μαζί τους.

Είχαν όμως υπέρ τους τις τοποθεσίες από τις οποίες θα περνούσε αναγκαστικά ο τουρκικός στρατός καθώς αυτές λόγω της πυκνής τους βλάστησης προσφέρονταν για ενέδρες και αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Το τουρκικό απόσπασμα ήταν προφανώς αρκετά ισχυρό, καλά εφοδιασμένο και εξοπλισμένο, αλλά δεν διέθετε οργάνωση, αλλά περισσότερο θύμιζε μια άτακτη συνάθροιση οπλοφόρων. Ομοίως και οι αξιωματικοί του δεν είχαν ούτε στρατιωτικές γνώσεις ούτε διέθεταν σχετική εκπαίδευση. Το σχέδιο αντιμετώπισης τους εχθρού που προτάθηκε από τον Πανουριά και τελικά επιλέχθηκε από τον Διάκο ήταν ακατάλληλο καθώς διαιρούσε τις μικρές δυνάμεις των Ελλήνων, έτσι ο Πανουριάς με 600 άνδρες οχυρώθηκε στη Χαλκομάτα, ο Δυοβουνιώτης με 400 τον Γοργοπόταμο και ο Διάκος με 300 την Αλαμάνα.

«Γράμμα τού Ανδρούτσου πρός τόν Κιοσέ Μεχμέτ» ( 15 Νοεμβρίου 1822)

.

Πρός τόν υψηλότατον καί πολυχρόνιον δοβλετλή βεζύρ εφέντη Μεχμέτ πασσά!

Όλοι οι κάτοικοι τού σαντζακιού (σαντζάκι = επαρχία) τής Ευρίπου καί εγώ μαζί τους αποφασίζομεν καί σού γράφομεν, επειδή καί μάς ερωτάς τήν αιτίαν όπου εσηκώσαμεν τά άρματα. 

Τά μεγάλα ζουλούμια (αδικίες) όπου έκαμε χωρίς νά έχει ριζάν (αιτία) τό κραταιόν δοβλέτι (κράτος), καί ιδού όπου σοί τό φανερώνω, τά μεγάλα ζουλούμια τών βεζυράδων, βοϊβοντάδων, κατήδων (δικαστών) καί μπουλουκμπασήδων (αξιωματικών τής αστυνομίας) όπου έκλεισαν τό χάτι κιτάπι (τετράδιο) σας τού Μωάμεθ, καί είχεν ο καθένας από ένα κιτάπι εις τόν κόλπον του, καί όποιον κορίτσι ή παιδί τούς ήρεζεν, έστελναν καί έπαιρναν ζόρλαν (μέ τό ζόρι) γιά μουσά, όποιος πραγματευτής εκαζαντούσε γρόσια καί κανέν χωράφι καλόν ή χωριόν τόν εσκότωναν καί τού τό έπαιρναν, όποιος μπιρμπάντης εμεθούσε εις τό παζάρι εσκότωνε τόν καλλίτερον χωρίς νά τού τό γίνει καμμία μικρά παιδεία, όπου τό κιτάπι τού Μωάμεθ δέν τό συγχωρεί, αλλά γράφει μέσα κανή κανηνά, ιρζί ιρζινά, μαλί μαλινά, καί δι’ άλλα πράγματα τέτοια καλά, όπου λέγει τό κιτάπι τού Μωάμεθ, αυτούνων όμως δέν τούς ήρεσε καί τό πέταξαν πέρα, καί έφτιασε ο καθένας τό εδικόν του κιτάπι καί κάνει μ’ αυτό καί μέ τό σπαθί του.

(Ο κάθε Τούρκος πού είχε εξουσία φορολογούσε γιά δικό του λογαριασμό τούς ραγιάδες καί επέβαλε τή φορολόγηση μέ τή βία. Έτσι οι ραγιάδες πλήρωναν φόρο δέκα φορές περισσότερο από αυτόν πού έπρεπε νά πληρώσουν. Επιπροσθέτως ο φόνος Χριστιανού από μουσουλμάνο δέν αποτελούσε αιτία διώξεως τού μουσουλμάνου όπως καί η αρπαγή γυναίκας ή κοριτσιού).

Ιούνιος 1822: Ποιος και γιατί αφορίζει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο;

Στέργιος Π. Ζυγούρας

Στις 4 Ιουνίου 1822 (16 Ιουνίου με το σημερινό ημερολόγιο) ο Μινίστρος της Θρησκείας και Επίσκοπος Ανδρούσης, Ιωσήφ αφορίζει τον Οδυσσέα, γιo του Ανδρίτσου, γνωστό σήμερα ως Οδυσσέα Ανδρούτσο. Τι σημαίνει αυτός ο αφορισμός; Ποιος είναι ο πραγματικός συντάκτης του και ποιος ο στόχος του; Πρόκειται για ένα θέμα πολύ σημαντικό. Πηγάζει από το διχαστικό κλίμα που υπάρχει προεπαναστατικά εντός της Φιλικής Εταιρείας και το οποίο -μετά την Β΄ Εθνοσυνέλευση- θα εξελιχθεί σταδιακά σ’ αυτό που ονομάζουμε «εμφύλιο πόλεμο».

Ο αφορισμός είναι μια πολιτική πράξη που ως προς την φραστική της ακολουθεί την βαρύτερη μορφή αναθέματος που μπορεί να επιβάλλει η Ανατολική Ορθόδοξος Εκκλησία προς τα μέλη της. Ταυτόχρονα είναι και ένα εκφοβιστικό ανάθεμα σε όσους τυχόν συνδράμουν τον αναθεματιζόμενο. Τυπικά υπογράφεται από τον Υπουργό Θρησκείας και Δικαίου, ουσιαστικά όμως, υπογράφεται από τον Θεόδωρο Νέγρη, τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τον Ιωάννη Κωλέττη. Πώς χρησιμοποιείται λοιπόν η θεία καταδίκη δια χειρός μητροπολίτη που την υπογράφει ως δημόσιος λειτουργός ενός υπό ίδρυση κράτους του οποίου το έθνος δεν έχει ξεκαθαρίσει υπό ποια έννοια επαναστατεί και πού στοχεύει;

Το κατά πόσο υπήρχε ταύτιση του επισκόπου Ιωσήφ με τους δυο κύριους υποστηρικτές της ιδέας ενός εθνικού κράτους είναι ζήτημα προς διερεύνηση. [Εργασίες όπως η διατριβή του Ι. Π. Μπουγά δεν αντιμετωπίζουν το θέμα σ’ αυτή την διάσταση]. Αποτελεί μια σημαντική παράμετρο, όχι όμως την πλέον ουσιώδη. Σημειώνουμε μερικά στοιχεία: όταν κορυφώνεται η σύγκρουση της νεωτερικότητας με την παράδοση (1824) ο Ιωσήφ βρίσκεται τυπικά στην πρώτη πλευρά, όμως υποστηρίζει και το αίτημα της πλευράς του Κολοκοτρώνη για σύγκληση Εθνικής Συνέλευσης. Οι θέσεις και οι διατυπώσεις του στο διάστημα 1822-23 και κυρίως το 1828 (επί Καποδίστρια) δείχνουν την προτίμησή του για την συγκρότηση ενός πολιτικού έθνους που θα ορίζει και θα ελέγχει την Εκκλησία. Μια Εθνική Εκκλησία, ανεξάρτητη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Την πράξη αυτή της αντιβασιλείας (1833) που ταυτόχρονα διέλυε πολλά μοναστήρια, υπέγραψε ο μ. Ιωσήφ, αν και αρχικά είχε αρνηθεί.

Η δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου (5 Ιουνίου 1825)

.

Γράφει ο Γιάννης Σιατούφης

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος υπήρξε μία από τις ηρωικότερες μορφές της Επανάστασης, ευφυής, με ηγετικές ικανότητες, αλλά και παράφορος, στο πρόσωπο του οποίου συνυπήρχαν και η εκρηκτικότητα του πατέρα του αλλά και η πανουργία του προστάτη του Αλή πασά. Το όνομα του σπιλώθηκε και έπεσε θύμα του εμφυλίου. Το ελληνικό κράτος άργησε να αποκαταστήσει τη μνήμη του.Ήταν γιος της Ακριβής Τσαρλαμπά, κόρης του κοτζάμπαση από την Πρέβεζα, και του «λιονταριού της Ρούμελης» του Ανδρέα Βερούση, που ήταν διώκτης των τοπικών αφεντάδων, αλλά και αδελφικός φίλος του Αλή πασά. Ο πατέρας του αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους και έμεινε ορφανός σε ηλικία 7 ετών.

Όταν ο Οδυσσέας έγινε 13 χρόνων, η μάνα του παρουσιάστηκε στον Αλή πασά, τον αδελφικό φίλο του άντρα της. Εκεί, στην αυλή του πασά, μέσα σε ένα περιβάλλον σκληρό, που κυριαρχούσε η ραδιουργία και η καχυποψία, μεγάλωσε ο Οδυσσέας και διαπλάστηκε ο χαρακτήρας του. Έμαθε τα αρβανίτικα και τα ιταλικά, τη γλώσσα των μορφωμένων Ελλήνων της εποχής και βελτίωσε τα ελληνικά του. Εκεί γνώρισε και τη γυναίκα του, την Ελένη, κόρη του προεστού Καρέλη από το ορεινό χωριό της Ηπείρου, τους Καλαρρύτες, η οποία ήταν θαλαμηπόλος της κυρά-Βασιλικής, στο χαρέμι του Αλή πασά.

Η εξυπνάδα της μάνας του την οδήγησε να τον γράψει στο τάγμα των μπεκτασήδων στα Γιάννενα, για να τον προστατεύσει από τις αυθαιρεσίες των Τούρκων. Αυτό ήταν ένα γεγονός που το χρησιμοποίησαν οι εχθροί του για να τον κατηγορήσουν ότι αλλαξοπίστησε κι έγινε μουσουλμάνος. Ήταν όμως γεγονός ότι το τάγμα αυτό ήταν μια αίρεση που είχε ακόμη και τον Χριστό για προφήτη τους. Μάλιστα στην Φιλική Εταιρεία είχαν ενταχθεί και άτομα μουσουλμανικής προέλευσης μπεκτασήδες.

Ο θάνατος του Οδυσσέα (5 Ιουνίου 1825)

Ίσως ένας από τους πιο παρεξηγημένους αγωνιστές του Εικοσιένα από την μετεπαναστατική ιστοριογραφία στέκεται ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Είναι αλήθεια ότι από την προεπαναστατική του δράση είχε αποκτήσει αντιπάθειες λόγω κυρίως της συναναστροφής του με τον μέντορα του Αλή πασά.

Όταν ήρθε όμως η ώρα δεν άργησε να ταυτιστεί με τον σκοπό του Αγώνα. Δυστυχώς, ίσως λόγω της ευφυΐας του συνδυαζόμενη με τις στρατηγικές του ικανότητες και ακόμα παραπάνω, της ικανότητάς του να βλέπει όσο κανείς άλλος την ανάγκη για κοινωνική αποκατάσταση μετά την εθνική υπήρξε εχθρός του συμπλέγματος του Μαυροκορδάτου(με την Σουλιώτικη φρουρά του) και του Υδραιοσπετσιώτικου τοπικισμού ο οποίος έχοντας και οικονομική ισχύ αλλά και στρατιωτική ήταν καθοριστικός παράγοντας για τα δυστυχήματα της Επανάστασης. (1)

Ενδεικτικά του χαρακτήρα του Οδυσσέα είναι τα δύο γράμματα του, τον ένα προς τους Γαλαξιδιώτες και το άλλο προς τον Αναστάση Λόντο που τα παραθέτω σε προηγούμενες δημοσιεύσεις.
Αφήνοντας στην άκρη της πράξεις της ζωής του θα παραθέσω κάποια πράγματα για τις πράξεις του λίγο πριν το τέλος της…
Όπως είπα ήταν εχθρός του φαναριωτοϋδραίικου συστήματος και εξαιρετικά αγαπητός στον λαό της Ανατολικής Στερεάς. Φυσικά δεν έλειψαν και οι ενέργειες σκληρότητας που επέδειξε σε ορισμένες περιπτώσεις ο Οδυσσέας(βλ.σφαγή Νούτσου-Παλάσκα). Την πρώτη αλήθεια όμως την αποτυπώνει και ο Βρετανός Humphreys(2) όπου λέει για τον Ανδρούτσο:

«Ανάμεσα στους προύχοντες και τους πλούσιους δεν ήταν αγαπητός, γιατί γύρευε τα βάρη του πολέμου να τα μοιράζονται όμοια πλούσιοι και φτωχοί, πράμα ολότελα αντίθετο στην καθιερωμένη συνήθεια».

Οι εχθροί του δεν αρκέστηκαν φυσικά στην αντιπάθεια εκ του μακρόθεν…αλλά γύρεψαν να τον φάνε. Να πως περιγράφει ο ίδιος σε γράμμα του στον Στανχοπ(Stanhope)(3):

Το Χάνι της Γραβιάς – 8 Μαΐου 1821

«Για χάν’ μ’ είχαν χτίσει
μα ο γιος τ’ Αντρούτσου
μ’ έκανε της δόξας ρημοκκλήσι«

ΜΕΤΑ την άτυχη έκβαση της μάχης στην Αλαμάνα, στις 23 Απριλίου 1821, οι Έλληνες υποχώρησαν μπροστά στον τεράστιο όγκο των Τουρκαλβανών και «φοβισμένοι σκόρπισαν στους λόγκους» όπως λέει ο ποιητής.

Οι επαναστάτες με την απώλεια και τη μαρτυρική θυσία του αρχηγού τους, Θανάση Διάκου, βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.

Ο Δυοβουνιώτης και ο Πανουργιάς με τους άντρες τους συγκεντρώθηκαν στο στενό της Γραβιάς, που σχηματίζεται από τον Παρνασσό και την Γκιώνα, σαν έμαθαν ότι οι Τούρκοι θα περνούσαν από κει για τα Σάλωνα-Άμφισσα – κι από τη Σκάλα -σημερινή Ιτέα- θα διαπεραιώνονταν με καράβια στον Μοριά. Από κατασκόπους έμαθαν πως ο Ομέρ Βρυώνης θα καθάριζε το πέρασμα για τα Σάλωνα, ενώ ο Κιοσέ Μεχμέτ (Σπανο-Μεμέτης), θα έμενε στη Λοκρίδα για λίγο για να φυλάξει τις πλάτες του Βρυώνη. Έτσι αποφάσισαν να χτυπήσουν την κολόνα του Ομέρ Βρυώνη που θα πήγαινε στα Σάλωνα.

Διάλεξαν το στενό της Γραβιάς γιατί από εκεί περνά ο μοναδικός δρόμος για τα Σάλωνα. Η Γραβιά τότε δεν ήταν χτισμένη. Υπήρχε μονάχα ένα χάνι για να διανυκτερεύουν οι στρατοκόποι και οι αγωγιάτες που πήγαιναν για τα Σάλωνα, ή από τα Σάλωνα για Υπάτη – Πατρατζίκι τότε.

Άρειος Πάγος Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος

Έδρα Σάλωνα (Άμφισσα)

Ημερομηνία ίδρυσης 20 Νοεμβρίου 1821

Στις 15 Νοεμβρίου 1821, (λίγες ημέρες μετά την απόφαση της συνέλευσης του Μεσολογγίου για σύσταση του Οργανισμού της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο) ξεκίνησαν οι εργασίες ανάλογης συνέλευσης στα Σάλωνα (Άμφισσα).

Στην πόλη,συγκεντρώθηκαν αντιπρόσωποι της ανατολικής Στερεάς αλλά και από περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου, καθώς και Σουλιώτες –που είχαν παρευρεθεί και στην ανάλογη συνέλευση του Μεσολογγίου.

Στις εργασίες της συνέλευσης έλαβαν μέρος 73 εκπρόσωποι από τους χώρους των στρατιωτικών (Οδυσσέας Ανδρούτσος, Πανουργιάς Πανουργιάς κ.ά) του κλήρου (Ταλαντίου Νεόφυτος, Λιδορικίου Ιωάννίκιος, Άνθιμος Γαζής), και αρκετοί λόγιοι όπως ο Γεώργιος Αινιάν, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Ιωάννης Σκανδαλίδης, Δρόσος Μανσόλας κ.ά. με προεξάρχοντα το φαναριώτη Φιλικό Θεόδωρο Νέγρη, άτομο με ικανότητες και επιδιώξεις ανάλογες με εκείνες του Μαυροκορδάτου.

Ο Νέγρης ηγεμόνευσε στις διαδικασίες της συνέλευσης, όντας οσυντάκτης της Νομικής Διατάξεως της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ενός διοικητικού νόμου τον οποίο ενέκριναν χωρίς αντιρρήσεις οι αντιπρόσωποι. Ο Οργανισμός προέβλεπε τη σύσταση δεκατετραμελούς Γερουσίας του Αρείου Πάγου,που θα ασκούσε τη διοίκηση και την πολιτική εξουσία στην περιφέρεια της ανατολικής Στερεάς. Η Γερουσία μπορούσε να συνάπτει ειρήνη και πόλεμο, να υπογράφει συνθήκες, να κόβει νόμισμα και να διαχειρίζεται θέματα ευταξίας, επιμελητείας και φορολογίας:

Ο αγωνιστής Γρίβας Θεοδωράκης (1797- 24 Οκτωβρίου 1862)

Προσωπογραφία του Οπλαρχηγού και Στρατηγού Θεόδωρου Γρίβα

Ο Θεοδωράκης Γρίβας γεννήθηκε το 1797 στην Πάργα και ήταν ο τέταρτος γιος του αρματωλού της Βόνιτσας Δημήτρη-Δράκου Γρίβα και της Θεοδώρας Γιαννίτση από την Πρέβεζα. Οι άλλοι γιοι του Δημήτρη ήταν: ο Χρήστος, ο Φλώρος ή Κώστας, ο Σταύρος και ο Αλέξης.

   Στα δεκατέσσερά του χρόνια διαφώνησε με τον πατέρα του πήγε κοντά στον αρματωλό των Αγράφων Γιάννη Μπουκουβάλα, που ήταν γαμπρός του. Κατόπιν ακολούθησε τον οπλαρχηγό Πανουργιά και σε μια μάχη με τους Τούρκους συνελήφθηκε τραυματισμένος και οδηγήθηκε δέσμιος στα Γιάννενα.

Χάρη στην ανδρεία που έδειξε λίγο πριν ο δήμιος του περάσει τη θηλιά ο Αλή πασάς του χάρισε τη ζωή και τον κράτησε στα Γιάννενα. Το 1819 μάλιστα ο Θεοδωράκης μπήκε στο σώμα των σωματοφυλάκων του πασά στη θέση του αποχωρήσαντος Οδυσσέα Ανδρούτσου, ο οποίος ήταν συγγενής από τη μητέρα του. Ο Θεοδωράκης είχε κομψό και χαριτωμένο παράστημα, φορεσιά που έλαμπε από το χρυσάφι και πλούσια άρματα. Η θητεία του κοντά στον Αλή στα Γιάννενα είχε επίδραση στα κατοπινά του φερσίματα.

    Στην Επανάσταση του 1821 κατέβηκε στην πατρίδα του και οργάνωσε δικό του σώμα από 200 Ακαρνάνες. Έλαβε μέρος στην πολιορκία και κατάληψη του Βραχωρίου και του Ζαπαντιού το καλοκαίρι του 1821, στις μάχες στην περιοχή του Λουτρακίου Κατούνας και του Μακρυνόρους. Επειδή έγινε αρχιστράτηγος της Ακαρνανίας ο Γ. Βαρνακιώτης δυσαρεστήθηκε και πέρασε στον Μοριά με 50 άνδρες, όλοι συγγενείς και οπαδοί του.

Εκεί πολέμησε στη μάχη του Τρικόρφου. Γύρισε στη Δυτική Ελλάδα με το Μαυροκορδάτο και διέπρεψε στη μάχη του Κομποτίου Άρτας και στη μάχη του Αετού Ξηρομέρου το 1822. Όταν ο Γ. Βαρνακιώτης έφυγε από τον Αγώνα το φθινόπωρο του 1822 διεκδίκησε την αρχηγία των όπλων του Ξηρομέρου. Όμως ήρθε σε ρήξη με τους Χασαπαίους και αναμίχθηκε στη δολοφονία έξι Χασαπαίων, που έγινε στο σπίτι του Τάτση Μαγγίνα στο Σκάλωμα Δραγαμέστου. Οι Χασαπαίοι τότε ζήτησαν τη βοήθεια του Γ. Τσόγκα, του Δ. Μακρή και του Μ. Μπότσαρη και πολιόρκησαν τον Γρίβα στο Δραγαμέστο.

Γιάννης Γκούρας(1791-30 Σεπτ.1826)

Οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας και από τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης. Γεννήθηκε στην Γκουρίτσα Παρνασσίδας(1791) από φτωχή οικογένεια. Όταν ήταν παιδί έβοσκε τα πρόβατα ενός Τούρκου αγά.

Ψυχή ανυπότακτη και με έντονο το αίσθημα της ελευθερίας, προτίμησε στα 17 του το τουφέκι από την ταπεινή εργασία του ραγιά τσοπάνου. Ακολούθησε τον συγγενή του Πανουργιά, αρχηγό σώματος κλεφτών και επί μια δεκαετία γυμνάστηκε ψυχή τε σώματι στην κλέφτικη ζωή.

Γνώρισε (1818) τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ο οποίος τον πήρε μαζί του ως ακόλουθο. Στην αρχή οδηγούσε τον σκύλο του, ονόματι Σαμψόνι, αλλά στη συνέχεια κέρδισε την εμπιστοσύνη του αρχηγού του. Το βάπτισμα του πυρός το πήρε σκοτώνοντας ένα Τούρκο στην Αθήνα κατ’ εντολή του Ανδρούτσου.

Με το ξέσπασμα της Επανάστασης δραστηριοποιήθηκε στην Α Στερεά Ελλάδα, πότε στο πλευρό του Πανουργιά, από τον οποίο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και πότε του Ανδρούτσου. Υπήρξε από τους πιο δραστήριους οργανωτές του Αγώνα στην περιοχή της Φωκίδας, όπου στρατολόγησε περί τους 700 άνδρες. Σε συνεργασία με τους Γαλαξιδιώτες και με τον Πανουργιά επιτέθηκε(27/03/1821) στα Σάλωνα(σημ. Άμφισσα) και κατέλαβε το φρούριό της.

Στη συνέχεια κινήθηκε προς το Χάνι της Γραβιάς, όπου πολέμησε υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στην περίφημη ομώνυμη μάχη (08/05/1821). Μετά από 2 αποτυχημένες προσπάθειες να καταλάβει Πατρατζίκι(σημ. Υπάτη) και Λιβαδιά συμμετείχε στη νικηφόρα Μάχη των Βασιλικών(26/08/1821), όπου διακρίθηκε για τον ηρωισμό του και τις στρατηγικές του ικανότητες, κερδίζοντας τον θαυμασμό των συμπολεμιστών του. Από τότε άρχισε να γίνεται γνωστός μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων και να αρχίζει σιγά-σιγά να εκδηλώνει προσωπικές φιλοδοξίες.

Ιδού πώς τον περιγράφει ο ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος:

«Η φύσις είχε προικίσει τον Γκούραν με πλούσια δώρα. Με αρρενωπόν κάλλος, ρωμαλέος, με λεβέντικον παράστημα, με λευκήν επιδερμίδα, ξανθός με άφθονα μαλλιά, με εκφραστικά ωραία μάτια, με πλατύ μέτωπον, γελαστός, με έντονον έκφρασιν προδίδουσαν το ζωηρόν πνεύμα του, κατέκτα το περιβάλλον του. Πειθαρχικός εις τους ανωτέρους του, ευπροσήγορος εις τους κατωτέρους του, ευχάριστος εις την συναναστροφήν παρά την αγροίκον αγωγήν του, λακωνικός εις την ομιλία και με ακριβολογίαν και χαρακτηριστικήν φρασεολογίαν προδίδουσαν σκέψιν ταχείαν και ορθήν, επεβάλλετο εις όλους. Δεν είναι παράδοξον ότι κατά την επιχείρησιν εκείνην εις τα Βασιλικά, απλούς κατώτερος καπετάνιος αυτός, επεβλήθη κατά την διεξαγωγήν της μάχης, ώστε να την διευθύνη απ’ αρχής μέχρι τέλους, παρά την παρουσία του Δυοβουνιώτη και του Πανουργιά.»(Η Ελληνική Επανάστασις, εκδόσεις «Μέλισσα»)

.

Η συνέχεια ΕΔΩ

Γιάννης Γκούρας(1791-30 Σεπτ.1826)

Οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας και από τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης. Γεννήθηκε στην Γκουρίτσα Παρνασσίδας(1791) από φτωχή οικογένεια. Όταν ήταν παιδί έβοσκε τα πρόβατα ενός Τούρκου αγά.

Ψυχή ανυπότακτη και με έντονο το αίσθημα της ελευθερίας, προτίμησε στα 17 του το τουφέκι από την ταπεινή εργασία του ραγιά τσοπάνου. Ακολούθησε τον συγγενή του Πανουργιά, αρχηγό σώματος κλεφτών και επί μια δεκαετία γυμνάστηκε ψυχή τε σώματι στην κλέφτικη ζωή.

Γνώρισε (1818) τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ο οποίος τον πήρε μαζί του ως ακόλουθο. Στην αρχή οδηγούσε τον σκύλο του, ονόματι Σαμψόνι, αλλά στη συνέχεια κέρδισε την εμπιστοσύνη του αρχηγού του. Το βάπτισμα του πυρός το πήρε σκοτώνοντας ένα Τούρκο στην Αθήνα κατ’ εντολή του Ανδρούτσου.

Με το ξέσπασμα της Επανάστασης δραστηριοποιήθηκε στην Α Στερεά Ελλάδα, πότε στο πλευρό του Πανουργιά, από τον οποίο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και πότε του Ανδρούτσου. Υπήρξε από τους πιο δραστήριους οργανωτές του Αγώνα στην περιοχή της Φωκίδας, όπου στρατολόγησε περί τους 700 άνδρες. Σε συνεργασία με τους Γαλαξιδιώτες και με τον Πανουργιά επιτέθηκε(27/03/1821) στα Σάλωνα(σημ. Άμφισσα) και κατέλαβε το φρούριό της.

Στη συνέχεια κινήθηκε προς το Χάνι της Γραβιάς, όπου πολέμησε υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στην περίφημη ομώνυμη μάχη (08/05/1821). Μετά από 2 αποτυχημένες προσπάθειες να καταλάβει Πατρατζίκι(σημ. Υπάτη) και Λιβαδιά συμμετείχε στη νικηφόρα Μάχη των Βασιλικών(26/08/1821), όπου διακρίθηκε για τον ηρωισμό του και τις στρατηγικές του ικανότητες, κερδίζοντας τον θαυμασμό των συμπολεμιστών του. Από τότε άρχισε να γίνεται γνωστός μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων και να αρχίζει σιγά-σιγά να εκδηλώνει προσωπικές φιλοδοξίες.

ΕΝΑΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ, ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΣΕ ΣΚΙΤΣΟ!!!

Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος στο σκίτσο του Μαρλά, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 1888 στο περιοδικό «Φιλολογική Ακρόπολις»

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

.

  Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος, ήταν ένα παλληκάρι 30 ετών, όταν μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, κλείστηκαν στο  χάνι της Γραβιάς, 120 νοματαίοι όλοι κι όλοι και αντιμετώπισαν με επιτυχία τα στρατεύματα του  Ομέρ Βρυώνη, στην μάχη, που έγινε στις 8 Μαΐου του 1821.

   ‘Όταν ηττήθηκαν οι Έλληνες στη μάχη της Αλαμάνας και βρήκε  μαρτυρικό θάνατο του ο Αθανάσιος Διάκος, ο τουρκικός στρατός με τον Ομέρ Βρυώνη επικεφαλής δύναμης 9.000 ανδρών καθώς και πυροβολικού, σκόπευε από τη Λαμία να περάσει και να επιτεθεί στην επαναστατημένη Πελοπόννησο.

Κατεβαίνοντας νοτιότερα, συνάντησε μια μικρή ομάδα 120 ανδρών με αρχηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που είχαν οχυρωθεί μέσα σε ένα παλιό χάνι, που όλοι τον γνώριζαν με το όνομα το Χάνι της Γραβιάς. Έγιναν άγριες μάχες και οι Έλληνες κάνοντας μια ηρωική έξοδο διέφυγαν.

          Οι Τούρκοι είχαν 330 νεκρούς και 800 τραυματίες μέσα σε λίγες ώρες συγκρούσεων. Οι Έλληνες έχασαν 6 παλληκάρια.

          Ο Παπαλεξόπουλος, έμελλε να επιβιώσει από όλες τις μάχες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μέχρι να ελευθερωθεί η Ελλάδα και να αγγίξει τον αιώνα ζωής, όταν το 1888 έγιναν τα εγκαίνια του μνημείου, που ανεγέρθηκε στη Γραβιά για να τιμηθεί η περίφημη ηρωική μάχη.

          Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βρήκε,όπως είναι γνωστό, το θάνατο στα βράχια της Ακρόπολης πολύ νωρίς και σε συνθήκες μυστηριώδεις. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν ο τελευταίος που ζούσε ακόμα το 1888. Γέροντας αδύναμος και κυρτωμένος από τα χρόνια.  Όλους του άλλους, τους σάρωσε ο πανδαμάτωρ χρόνος.

          Πάντως βρέθηκε ένας απλός πολίτης ονόματι Μαρλάς, που ζωγράφισε τον ηρωικό γέροντα, με τις δύο πιστόλες στις μέση του. Το σκίτσο εκείνο έστειλε στη «Φιλολογική Ακρόπολη» του Βλάση Γαβριηλίδη και δημοσιεύθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1888. Και αυτό ήταν ευχής έργο, γιατί διατηρήθηκε η μνήμη και η μορφή ενός ελάσσονος αλλά γενναίου ήρωα της Εθνικής Παλιγγενεσίας.