Ξενοφώντος, Λακεδαιμονίων Πολιτεία – Η απαγόρευση του πλουτισμού

Μετάφραση

7.1 Και τα εξής ο Λυκούργος αντίθετα προς τους άλλους Έλληνας εις την Σπάρτην ενομοθέτησεν. Ως γνωστόν, εις τας άλλας πόλεις οι άνθρωποι όσα δύνανται χρήματα κερδίζουν, άλλος μεν ως γεωργός, άλλος ως πλοίαρχος, άλλος ως έμπορος, άλλοι δε συντηρούνται από τας τέχνας.

7.2 Εις την Σπάρτην όμως ο Λυκούργος απηγόρευσεν εις τους ελευθέρους πολίτας όλα τα είδη του χρηματισμού, ως μόνην δ’ εργασίαν των διέταξε να θεωρούν όσα εξασφαλίζουν την ελευθερίαν των πόλεων.

7.3 Και πράγματι, προς τι να φροντίζουν περί πλούτου εκεί, όπου η υποχρέωσις να φέρουν όλοι ίσην μερίδα δια την τροφήν και ομοίως όλοι να ζουν έκαμεν ώστε να μη επιθυμούν χρήματα δια την καλοπέρασιν; Αλλά ουδέ δια τα ενδύματα πρέπει να κερδίζουν χρήματα· διότι στολισμός των είναι όχι τα πολυτελή φορέματα, αλλά τα εύρωστα σώματα.

7.4 Δεν υπάρχει δε ανάγκη χρηματολογίας ουδέ δι’ έξοδα χάριν των συσκήνων (σ.Π/β: των συντρόφων τους στη σκηνή)· διότι τους σωματικούς κόπους προς ωφέλειαν των συντρόφων τούς έκαμεν εντιμοτέρους από πάσαν χρηματικήν δαπάνην, επειδή, όπως έδειξεν, εκείνο μεν είναι έργον της ψυχής, τούτο δε του πλούτου.

7.5 Και εις τούτο όμως εμπόδισε με άδικα μέσα να κερδίζουν χρήματα· διότι πρώτον μεν τοιούτον ώρισε νόμισμα, του οποίου και δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομισθή, δεν θα μείνη απαρατήρητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειασθή και άμαξαν προς μεταφοράν.

7.6 Γίνεται δε έρευνα δια χρυσά και αργυρά νομίσματα και αν που ανακάλυψη τοιαύτα η έρευνα, τιμωρείται ο κάτοχός των. Προς τι λοιπόν να επιδιώκουν την απόκτησιν χρημάτων εκεί όπου η απόκτησίς των προξενεί περισσοτέρας λύπας παρά η χρησιμοποίησίς των ευχαρίστησιν;

Μτφρ. Α.Ν. Διαμαντόπουλος. [1937] 1975. Ξενοφώντος Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Αθηναίων Πολιτεία. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Τα σχολεία της αρχαίας Ελλάδος

Μαθητές και διδάκαλοι Εικόνα από:psychology.wikia.com

Τα προηγούμενα κεφάλαια έχουν αναπτύξει ικανοποιητικά, καθώς μου φαίνεται, ότι η Ελληνική Παιδεία το ίδιο στη Σπάρτη και στην Αθήνα, στη θεωρία και στην πράξη στόχευαν να δημιουργήσουν όσο το δυνατό καλύτερο πολίτη, όχι όσο το δυνατό καλύτερο κερδοσκόπο, χρηματορέκτη• η Ελληνική Παιδεία επιδίωκε το καλό της κοινότητας, όχι το ατομικό καλό. Οι μέθοδοι και τα υλικά της εκπαίδευσης φυσικά διέφεραν ως προς την αντίληψη του καλού πολίτη που ίσχυε σε κάθε μέρος, αλλά τα ιδανικά ήταν πάντοτε τα ίδια.

Ο Σπαρτιάτης, με τη δική του σχολική αντίληψη για τη ζωή, πίστευε ότι το όλο καθήκον του άνδρα ήταν να είναι γενναίος, να είναι αγέρωχος στις κακουχίες και στον πόνο, να είναι καλός στρατιώτης και να είναι πάντα σε τέλεια φυσική κατάσταση• όταν τα ελληνικά του ένστικτα απαιτούσαν αισθητική ικανοποίηση, μετέτρεπε τη στρατιωτική του άσκηση σε μουσικό χορό και τραγουδούσε τραγούδια προς τιμή της ανδρείας.

Μακριές συζητήσεις και μακρόχρονο διαλογισμό τα κοιτούσε με περιφρόνηση, γιατί προτιμούσε τις πράξεις από τα λόγια και τις σκέψεις και την ουσία μιας κατάστασης μπορούσε πάντα να την εκφράσει με μια μοναδική πρόταση. Αυτή η σπαρτιατική αντίληψη για τον πολίτη οροθετούσε το στόχο της Σπαρτιατικής Παιδείας. Καθημερινές κακουχίες, ατέλειωτη φυσική άσκηση, διαρκείς δοκιμασίες θάρρους και καρτερικότητας ήταν ο κλήρος του Σπαρτιατόπουλου. Δε μάθαινε να διαβάζει, να γράφει ή να λογαριάζει• ασκούνταν να μιλάει μόνο με μονόλογα ή βραχύτατες φράσεις, γιατί τι ανάγκη είχε ο Σπαρτιάτης τα γράμματα ή τη φλυαρία; Η φαντασία του όφειλε επίσης να υποταχθεί στο σπαρτιατικό ιδεώδες : οι χοροί του, τα τραγούδια του, οι θεότητές του, ήσαν όλα στρατιωτικά.

H Συνεννόηση την εποχή των τριήρων

Η σκυτάλη, εικόνα από την ιστοσελίδα του ΓΕΣ

του Μάρκου – Μάριου Σίμψα

.

Από  τους αρχαίους συγγραφείς, τον Ξενοφώντα κυρίως και τον Θουκιδίδη, μαθαίνουμε ότι οι Σπαρτιάτες προτιμούσαν για τη συνεννοησή τους το γραπτό λόγο. Στο σπαρτιάτικο στρατηγείο ή το αρχηγείο του στόλου η κυριότερη γραπτή αλληλογραφία ήταν με την κυβέρνηση, δηλαδή τους Εφόρους. Τα μηνύματα συντάσσονταν πάντοτε σε λακωνικό ύφος και με πολλή συντομία. Προκειμένου να διαβιβασούν στον παραλήπτη τους, χρησιμοποιούσαν τη σκυτάλη – που ήταν χαρακτηριστικά σπαρτιάτικο μέσο διαβιβάσεως.

Τι ήταν η σκυτάλη; Δύο ράβδοι, με την ίδια διατομή και το ίδιο μάκρος, από τις οποίες τη μία κρατούσαν οι Έφοροι στη Σπάρτη και την άλλη έπαιρνε μαζί του ο βασιλιάς, στρατηγός ή ναύαρχος, που αποδημούσε. Και οι δύο ράβδοι έφερναν την ίδια λοξή εγκοπή καθ’ όλο το μήκος, από το ένα άκρο στο άλλο.

Στο διάστημα που έμενε ανάμεσα από τις περιελίξεις της εγκοπής τύλιγαν ταινία δερμάτινη, πάνω στην οποία έγραφαν το μήνυμα, κάθετα προς τις πλευρές και παράλληλα προς το μήκος. Ξετύλιγαν έπειτα την ταινία και την έστελναν στον αποδέκτη. Εκείνος, όταν την άνοιγε, έβλεπε ένα κυκεώνα από γράμματα, χωρίς νόημα. Σαν τη τύλγε όμως πάνω στα σπειροειδή διαστήματα της ράβδου, που είχε, το κείμενο διαβαζόταν με ευχέρεια.

Σε εκστρατείες που είχαν και ναυτικό τη διοίκηση αναλάμβανε ναύαρχος, εφ’ όσον δεν διοικούσε την εκστρατευτική δύναμη ο βασιλεύς. Είχε τότε ο ναύαρχος έναν υπαρχηγό, υποδιοικητή που ήταν υπεύθυνος για την αποστολή των αγγελιών και γι’ αυτό λεγόταν επιστολιαφόρος ή επιστολεύς, ακόμη και αρχιεπιστολεύς.

Οι Έλληνες γενικά των κλασικών χρόνων, χρησιμοποιούσαν για τη μεταξύ τους συνεννόηση

Γιατί διδάσκουμε στα παιδιά τα αρχαία Ελληνικά.

Η αποθέωση του Ομήρου. Στα πόδια του η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Jean Auguste Dominique Ingres, 1827

Ανέκδοτη ομιλία του Ι.Θ. Κακριδή για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών*

Κείμενο: Ι.Θ. Κακριδής

Αληθινά λυπούμαι που τον καιρό αυτό είμαι αναγκασμένος να βρίσκομαι μακριά από την Ελλάδα, κι έτσι στερήθηκα τη χαρά να πάρω μέρος στο Συνέδριο αυτό, που σκοπό έχει να μελετήσει τις βασικές αρχές των νέων θεσμών που αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας στην προσπάθειά του ν’ ανυψώσει μέσα στ’ άλλα και τη Μέση Εκπαίδευση.

Τίποτε δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει την παρουσία του ανθρώπου. Αν, παρ’ όλους τους δισταγμούς, αποφάσισα στο τέλος να καταγράψω μερικές μου σκέψεις και να παρακαλέσω να διαβαστούν μπροστά στην ολομέλεια του Συνεδρίου, αυτό έγινε γιατί δεν ήθελα ν’ απουσιάζω ολωσδιόλου από μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση συναδέλφων-για ένα θέμα μάλιστα τόσο σημαντικό για τη μελλοντική προκοπή του τόπου μας.

Επαναστατικό είναι το νέο εκπαιδευτικό σύστημα από πολλές πλευρές. Η πιο επαναστατική από όλες τις καινοτομίες του είναι ίσως η απόφαση, στο τριτάξιο Γυμνάσιο οι αρχαίοι Έλληνες κλασικοί να διδάσκονται από μετάφραση, και μόνο στην τελευταία τάξη να δίνεται μια γενική εισαγωγή στους νόμους του αρχαίου αττικού λόγου.

Ο νεωτερισμός αυτός δημιουργεί ένα πλήθος προβλήματα στην πραχτική του εφαρμογή, προκαλεί όμως και καθαρά θεωρητικές απορίες. Το μεγάλο πρόβλημα, που είναι φυσικό να βασανίζει τον καιρό αυτό το φιλόλογο του Γυμνασίου, είναι αν το νέο σύστημα θα μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στο βασικό σκοπό της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών, τη στιγμή που ο αρχαίος λόγος θα πάψει ν’ ακούγεται αυτούσιος στο Γυμνάσιο.

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Γ’)

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ

άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

Κουρεία

.Οι Αθηναίοι για να βοηθούν το μεγάλωμα των μαλλιών τα άλειφαν με λάδι ανακατεμένο με αρωματικές ουσίες. Τον 6ο αιώνα οι άντρες είχαν μακριούς βοστρύχους, αλλά μετά τη μάχη του Μαραθώνα άρχισαν να τους κόβουν πιο κοντούς. Αργότερα, μετά τον Αλέξανδρο το Μεγάλο, ξύριζαν τα μουστάκια και τα γένια. Οι Έλληνες δεν άφηναν ποτέ μουστάκι χωρίς γένια. Έπειτα ο κουρέας τούς περιποιόταν τα χέρια κι όταν τελείωνε έδινε στον πελάτη έναν καθρέφτη για να θαυμάσει τον εαυτό του, έτσι ακριβώς όπως κάνουν οι κουρείς στις μέρες μας.

Τον καιρό που ο κουρέας έφτιαχνε τη ν κόμη ενός πελάτη, οι άλλοι περίμεναν τη σειρά τους φλυαρώντας για όλα. χάρη σ’ αυτό τον τρόπο ζωής, οι κουρείς έγιναν εξαιρετικά κοινωνικοί. Ήταν κατατοπισμένοι για όλα τα νέα και τα κουτσομπολιά, που τα διέδιδαν και τα ερμήνευαν όπως ήθελαν. Δεν είναι παράξενο που είχαν τη φήμη ότι ήταν φλύαροι και αθυρόστομοι.

Ο πρώτος άνθρωπος που έφερε στην Αθήνα την είδηση της καταστροφής στη Σικελία ήταν ένας κουρέας από τον Πειραιά. Είχε μάθει τη θλιβερή είδηση από το δούλο ενός λιποτάκτη και χωρίς να αργήσει άφησε το κουρείο κι έτρεξε με μια ανάσα στην Αθήνα, από φόβο μην τον προλάβει κανένας άλλος. Στην πόλη, όπου δεν ήξεραν τίποτε, η είδηση προκάλεσε μεγάλη ανησυχία. Ο κόσμος περικύκλωσε τον κουρέα και άρχισε να τον ξεψαχνίζει, μα αυτός δεν ήξερε ούτε το όνομα εκείνου που του είχε ανακοινώσει το τραγικό νέο. Οι πολίτες αγανακτισμένοι άρχισαν να φωνάζουν: «0 ψεύτης στην ανάκριση!», «στα Βασανιστήρια!».

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ (μέρος Β’)

Συνέχεια από ΕΔΩ

 άρθρο που αλίευσε ο Πελασγός

 Η αγορά

Ο Αθηναίος θα περάσει από τις κιονοστοιχίες που στολίζονται με τα αγάλματα των επιφανών ανδρών της πόλης και θα φτάσει μπροστά στην αγορά τροφίμων. Στις ελληνικές πόλεις η αγορά δεν ήταν ένας τόπος αποκλειστικά για τους εμπόρους. Στην αγορά της Αθήνας Βρίσκονταν τα κύρια δημόσια καταστήματα: η Βουλή, τα δικαστήρια, οι ναοί, το αρχείο, καθώς και δενδροστοιχίες από πλατάνια και λεύκες.

Οι αγρότες της Αττικής πάνε στην αγορά πριν ξημερώσει σαλαγώντας γίδια και κατσίκια, ή κουβαλώντας σ’ ένα ξύλο στηριγμένο στον ώμο λαγούς και τσίχλες με τις φτερούγες γυρισμένες προς το ράμφος. Οι ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων που ήταν γύρω από την πόλη, έστελναν τα προϊόντα τους για ανταλλαγή. Από τον Πειραιά και το Φάληρο έφταναν ψαράδες. στα καλάθια τους έφερναν τόνο, από τον Εύξεινο Πόντο χέλια, που τα αγαπούσαν πάρα πολύ οι Αθηναίοι, και μπαρμπούνια από το Αρχιπέλαγος.

Από τα μικρομάγαζα και τα μαγειρεία των πραματευτάδων σκορπάει στον καθαρό πρωινό αέρα το άρωμα των ώριμων φρούτων, η οσμή του θυμιάματος, η μυρωδιά από τα δέρματα, το τουρσί, την ώριμη μελιτζάνα, το πηγμένο αίμα, το κρασί, την πρασινάδα, κι απ’ τις αρμάθες των ζεστών κουλουριών, που τραβούν τη ματιά των πεινασμένων αγοραστών.

Οι Κρήτες τοξότες από τη Μινωϊκή εποχή ως τον 17ο αιώνα

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

Ήταν οι καλύτεροι όλων των εποχών. Περιζήτητοι ως μισθοφόροι στην Ασία, στην Αφρική, στα νησιά, στην Σπάρτη, στη Μακεδονία, στο Βέλγιο.

Γράφει ο

MΗΧΑΗΛ E. ΣKOYΛHKAΣ

BEΛH τόξων απεικονίζονται στην κρητική ιερογλυφική γραφή γύρω στο 2000 π.X. Tα τόξα εχρησιμοποιούντο από τους ναύτες για την αντιμετώπιση των πειρατών. Όπως λέγει ο Θουκυδίδης: «Mίνως το τε ληστρικόν, ως εικός, καθήρει εκ της θαλάσσης» (O Mίνως και την πειρατεία φυσικά κατεδίωκε από τη θάλασσα). Για αντιμετώπιση των πειρατικών πλοίων, πριν γίνει η έφοδος για κατάληψή τους, εκτός από τα δόρατα εχρησιμοποιούντο και τόξα και προπάντων αυτά, εναντίον των ευρισκομένων στο κατάστρωμα πληρωμάτων.

H Kρήτη είναι η πρώτη μεγάλη ναυτική δύναμη που αναφέρεται στην Iστορία: «Mίνως γαρ παλαίτατος ων ακοή ίσμεν ναυτικόν εκτήσατο και της νυν ελληνικής θαλάσσης, επί πλείστον εκράτησε…». (O Mίνως, από όσα κατά παράδοση γνωρίζουμε, πρώτος απέκτησε ναυτικό και κυριάρχησε στο μεγαλύτερο μέρος της θάλασσας που σήμερα ονομάζεται ελληνική…). Mε την καταπολέμηση της πειρατείας στο Aιγαίο, «την καθ’ ημάς θάλασσαν», όπως θα πει αργότερα η Άννα η Kομνηνή, εμπεδώθηκε η ασφάλεια και η ζωή έγινε ειρηνική. Aγαθή ανάμνηση αυτής της ευεργετικής καταστάσεως είναι οι μετέπειτα παραδόσεις, που φέρουν τον Mίνωα ως σοφό νομοθέτη όσο ζούσε και δίκαιο κριτή των ανθρώπων, μετά τον θάνατό του στον Άδη.

Tο τόξο όμως εχρησιμοποιείτο από τους Kρήτες και για το κυνήγι. Kαι ήσαν επιδέξιοι κυνηγοί. Περίφημα ήσαν και τα κρητικά σκυλιά.