Μια κριτική θεώρηση της «επανάστασης του Γουδή το 1909»

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
άρθρο του Φιλίστορος

.

Παρατηρώ εδώ και κάποιες μέρες τις αναφορές στην «επανάσταση» του Γουδή στις 14 Αυγούστου 1909 που τείνουν να την εξιδανικεύουν ως ένα σημείο, και να την θεωρούν ως γενεσιουργό αιτία της ένδοξης εθνικής Ελληνικής πορείας ως το 1920. Έχω όμως την εντύπωση ότι οι περισσότεροι που σχολιάζουν, καταφεύγουν σε εύκολους χαρακτηρισμούς στερούμενοι της γνώσης βασικών γεγονότων και στοιχείων, που αν δεν αλλάζει άρδην τις αντιλήψεις αυτές, τουλάχιστον τις συμπληρώνει.

Η «επανάσταση» του Γουδή (*) το 1909 ήταν περισσότερο μια ένοπλος διαμαρτυρία ενός τμήματος του στρατού που κυρίως βρισκόταν στην Αθήνα, υπό την ηγεσία μια ομάδας χαμηλόβαθμων αξιωματικών που είχαν ιδρύσει μια μυστική οργάνωση τον «στρατιωτικό σύνδεσμο». Το βασικό ελατήριο της στρατιωτικής αυτής εξέγερσης ήταν η εντύπωση που υπήρχε στον κόσμο για την φαυλότητα του τότε πολιτικού συστήματος και την αδράνεια του στον επανεξοπλισμό της Χώρας σε μια εποχή που οι πολεμική αναμέτρηση φαινόταν επικείμενη. Δευτερεύουσα, αλλά όχι ασήμαντη, ήταν και η ενόχληση των ηγετών της στρατιωτικής στάσης,για την επέμβαση του Θρόνου και του Διαδόχου Κωνσταντίνου στους προβιβασμούς των αξιωματικών, αλλά και στον σχηματισμό γύρω του μιας ομάδας αξιωματικών (Μεταξάς, Στρατηγός, Δούσμανης) που απολάμβαναν ιδιαίτερα ευνοικής μεταχείρησης.

Νικολάου Ζορμπά: Τα αίτια της επαναστάσεως – Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος

(σ.Π/Β: Ο αρχηγός του «Κινήματος στο Γουδί» Νικόλαος Ζορμπάς
πέθανε σαν σήμερα στις 12 Ιουν. 1920)

.

Τα αίτια.

Τα προκαλέσαντα την επανάστασιν αίτια ήσαν ως γνωστόν κυρίως τα εξής:

• Η Βουλευτοκρατία και η συναλλαγή,
• Η οικονομική δυσπραγία ένεκα της πλημμελούς φορολογίας, επιβαρυνούσης ιδίως τας λαϊκάς τάξεις,
• Η κακή απονομή της δικαιοσύνης και η έλλειψις δημοσίας ασφαλείας,
• Ο ατυχής πόλεμος του 1897,
• Τα Κρητικόν ζήτημα και το απαράσκευον του Κράτους προς οιανδήποτε πολεμικήν δράσιν.

Ο Λαός, πληρώνων φόρους βαρυτάτους και στερούμενος δικαιοσύνης, διοικήσεως, ασφαλείας, εκπαιδεύσεως κλπ. είχεν επανειλημένως εκδηλώσει την δυσφορίαν του δι’ αναφορών, και ψηφισμάτων (σ.1) άνευ πρακτικού τινός αποτελέσματος. Μη δυνάμενος δε να προβή εις δραστικώτερα μέτρα, εφαίνετο εφησυχάζων, αι δε αγροτικαί τάξεις ετράπησαν προς την μετανάστευσιν, ήτις κατά τα τελευταία ιδίως έτη, κατέστη επικίνδυνος και δι αυτήν την υπόστασιν του Κράτους.

Οι αξιωματικοί, βαρέως φέροντες το αίσχος του 1897, ανέμενον εναγωνίως την στιγμήν καθ’ ήν το Κράτος θα ηδύνατο, παρασκευαζόμενον καταλλήλως εσωτερικώς και διπλωματικώς, ν’ αναλάβη τον αγώνα προς εξάλειψιν του αίσχους τούτου. Μετά πολυχρόνιον ματαίαν αναμονήν ήλπισαν επί τέλους ότι ο διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος, διά της Γεν. Διοικήσεως του Στρατού, ήν αυτοπροσώπως ανέλαβε, ήθελε κατωρθώσει να επιτύχει την βελτίωσιν των του στρατού και την εν γένει πολεμικήν παρασκευήν του Κράτους. Ατυχώς και οι ελπίδες αύται διεψεύσθησαν, διότι ο θεσμός της Γεν. Διοικήσεως του Στρατού απέτυχεν, ως τούτο ωμολογείτω, ού μόνον παρά των στρατιωτικών, αλλά και παρ’ αυτών των πολιτευομένων, μηδέ του δημιουργού του θεσμού τούτου Θεοτόκη εξαιρουμένου (σ.2).

Η άγνωστη εμφύλια ναυμαχία του Ελληνικού Στόλου στη Σαλαμίνα! Γιατί έγινε; (17 Οκτωβρίου1909)

Το Κίνημα στο Γουδή όλοι το γνωρίζουμε. Αυτό που διαφεύγει σε πολλούς είναι ότι λίγο μετά από την εκδήλωσή του, οι Έλληνες έζησαν ένα απίστευτο γεγονός: μια εμφύλια ναυμαχία στη Σαλαμίνα! Ο μισός ελληνικός στόλος εναντίον του άλλου μισού! Φαίνεται ότι στις δύσκολες ώρες -τότε και τώρα- η αλληλεγγύη πάντα αργεί να έρθει σ΄ αυτή τη χώρα. Πρώτα πρέπει -και τότε και τώρα- να μας επισκεφθεί η διχόνοια.Οκτώβριος 1908. Μια μυστική οργάνωση κατωτέρων αξιωματικών με το όνομα Στρατιωτικός Σύνδεσμος δημιουργείτε. Επκεφαλής ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς. Στις 15 Αυγούστου 1909 ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δημοσίευσε στον Τύπο τις θέσεις του:

• Κατάληψη της πολιτικής εξουσίας με απομάκρυνση της βασιλικής οικογένειας από τη διοίκηση των ΕΔ

• Αποδοκιμασία των όσων εξευτελιστικών όρων δέχτηκε η Ελλάδα μετά από την ήττα του 1897. Επεσήμαναν ότι η ήττα θα είχε αποφευχθεί αν οι ΕΔ ήταν κατάλληλα εξοπλισμένες και προετοιμασμένες.

• ΄Έντιμη διοίκηση ,δικαιοσύνη ,σωστή διαχείριση εκπαίδευση για όλους.

Οι αξιωματικοί του Στρατιωτικού Συνδέσμου χωρίζονταν στους μετριοπαθείς που υποστήριζαν τον κοινοβουλευτισμό και στους ριζοσπάστες που ζητούσαν στρατιωτική δικτατορία. Οι πρώτοι κέρδισαν και έκαναν το Κίνημα στο Γουδή, στις 15 Αυγούστου 1909.

ΤΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α’.

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΣΑΛΙΒΕΡΟΥ
30 — Οδός Σταδίου — 30
1915

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τα ανέκδοτα ενός ατόμου, αποτελούσιν εν συνόλω τον ιδιωτικόν βίον αυτού κυρίως και ανάγονται εις τας κοινωνικάς και οικογενειακάς σχέσεις αυτού. Με μίαν λέξιν τα ανέκδοτα ανθρώπου τινός είνε το κάτοπτρον της ψυχής αυτού.

Προκειμένου δε να αναφέρωμεν ενταύθα τα κατά τον αείμνηστον Βασιλέα ημών Γεώργιον τον Α’. τον πεσόντα εθνομάρτυρα χάριν των Ελληνικών δικαίων, φρονούμεν ότι επιβάλλεται ημίν μεγίστη προσοχή, καθόσον έχομεν την γνώμην ότι πρέπει δι’ αυτών να παραδώσωμεν εις τον Ελληνικόν λαόν πιστήν την εικόνα του αγαθωτάτου εκείνου βασιλέως του οποίου η μνήμη τόσον ζωηρά παραμένει εις τον νουν όλων μας.

Πεντηκονταετής περίπου βίος ηγεμόνος και πολύ περισσότερον ηγεμόνος ως του ιδικού μας, παρέχει ύλην προς συγγραφήν τόμων ολοκλήρων.

Ημείς όμως εις την παρούσαν περιγραφήν εφροντίσαμεν να σταχυολογήσωμεν όλα εκείνα τα ουσιώδη σημεία του κοινωνικού βίου του αειμνήστου Άνακτος και να φέρωμεν εις φως όλα τα χαριτωμένα εκείνα ανέκδοτα διά τα οποία ο βασιλεύς εκείνος προσείλκυσε την αγάπην των υπηκόων του.

Είχε μεγάλην επιθυμίαν να γνωρίση εκ του σύνεγγυς τον λαόν του, να αισθανθή τας αδυναμίας του, να προσανατολισθή προς τα ήθη και τα έθιμα αυτού, να γνωρίση κατά βάθος τον χαρακτήρα του.

Και το κατώρθωσεν; Ουδείς άλλος βασιλεύς δεν εγνώρισε τόσον τον λαόν του όσον ο Γεώργιος ο Α’ αλλά και ουδείς άλλος λαός δεν ηυτύχησε να έχη βασιλέα τόσον φιλόλαον, τόσον προσηνή και μειλίχιον όσον ο Ελληνικός.