Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ

αναδημοσίευση από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
άρθρο του υποστρατήγου ε.α.  Ιπποκράτη Δασκαλάκη

.

Τα γεγονότα του Οκτωβρίου του 1962 με την κλιμακούμενη αντιπαράθεση ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, εξ αφορμής της εγκατάστασης πυραυλικών συστημάτων από τη δεύτερη στο έδαφος της Κούβας, αποτελούν όχι μόνο την πλέον γνωστή περίπτωση διεθνούς κρίσεως την περίοδο του ψυχρού πολέμου αλλά και τη σημαντικότερη μέχρι σήμερα διακινδύνευση θερμής αναμέτρησης των δύο αντιπάλων υπερδυνάμεων με πιθανή τη χρήση πυρηνικών όπλων. Η εξέλιξη της αντιπαράθεσης έχει καταστεί αντικείμενο μελέτης και εξαγωγής συμπερασμάτων αναφορικά με τη διαχείριση διεθνών κρίσεων από το χαμηλότερο έως το υψηλότερο επίπεδο. Διάφοροι επιστημονικοί κλάδοι και φορείς ενεπλάκησαν στην προσπάθεια ερμηνείας, τυποποίησης, πρόληψης και εύρεσης της πλέον αποτελεσματικής (επωφελούς) μεθόδου διαχείρισης κρίσεων. Η πολυπλοκότητα όμως των παραγόντων που εισέρχονται σε μια διεθνή κρίση σε συνδυασμό με τη δύσκολα προβλέψιμη ανθρώπινη συμπεριφορά και αντίδραση των εμπλεκομένων και τους απείρους συνδυασμούς τυχαίων γεγονότων καθιστούν την επιδίωξη κατασκευής ενός ιδανικού μοντέλου διαχείρισης κρίσεων μια ουτοπία. Αυτό δεν σημαίνει ότι από τη μελέτη προηγουμένων κρίσεων, τη συνεχή πρόβλεψη και την προετοιμασία μέσω της συνεχούς ανησυχίας και αναζήτησης δεν μπορούμε να αποκομίσουμε σημαντικά συμπεράσματα. Η κύρια δυσκολία έγκειται στην ορθή προσαρμογή και εφαρμογή αυτών των συμπερασμάτων στην αντιμετωπιζόμενη κρίση.

Tρία κείμενα από την ιστορία της Κύπρου

του Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου

.

Μάϊος 1956: Μνήμες Κυπριακού:

«Οι Άγγλοι εκτελούν εν ψυχρώ την δολοφονίαν των δύο κυπρίων πατριωτών. Απαγχονίζονται σήμερον οι Καραόλης και Δημητρίου. 3 νεκροί και 165 τραυματίαι εις Αθήνας, χθες κατά τας ταραχώδεις διαδηλώσεις. Ο πρωθυπουργός κ. Καραμανλής θεωρεί υπεύθυνους των αιματηρών γεγονότων τους κομμουνιστάς». (Είναι οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι της εφ. «Το Βήμα», της 10ης Μαΐου 1956).

Μάϊος: 1958 Κυπριακό και Χρουτσώφ.

Σε συνέντευξή του στην εφ. «Το Βήμα» (4-5-1958) έλεγε: «Κάθε λαός έχει το δικαίωμα να διαχειρίζεται την τύχην του και όσον ταχύτερον εξαφανιστούν τα υπολείμματα του επαίσχυντου αποικιακού συστήματος, τόσον καλύτερον θα είναι δια τους λαούς και για την γενικήν ειρήνην». Συνεχίζοντας ο τότε πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης κατέληγε: «Οι σοβιετικοί πολίται αισθάνονται συμπάθειαν και σεβασμόν προς τας επιδιώξεις των Κυπρίων όπως προστατεύσουν τα νόμιμα δίκαια των και απαλλαγούν από την ξένην καταπίεσιν».

24 Φεβρουαρίου 1956: Χρουστσώφ αποκαθηλώνει τον σταλινισμό.

του Raymond Cartier

,

Το γκρέμισμα του Στάλιν άρχισε από τον Μικογιάν. Συνεχίστηκε από τον Σουσλώφ και την ιστορικό Άννα Πανκράτοβα. Σαν να ήταν αναγεγραμμένη στους τοίχους του 20ού Συνεδρίου από όπου, για πρώτη φορά, έλαμπε με την απουσία του το πορτραίτο του δικτάτορα. Εκείνο όμως που γκρέμισε οριστικά το είδωλο από το βάθρο του, ήταν ο λόγος του Χρουστσώφ, την παραμονή του τερματισμού των εργασιών του Συνεδρίου, στις 24 Φεβρουαρίου του 1956.

Ο Χρουστσώφ άρχισε με την ανάλυση των σχέσεων Λένιν και Στάλιν. Αφηγήθηκε πως ο πρώτος ανακάλυψε προοδευτικά την κτηνωδία και τις δεσποτικές τάσεις του δεύτερου. Απεκάλυψε τη διαθήκη του Λένιν, που την είχαν εξαφανίσει από το 1922. Πεθαίνοντας ο Λένιν είχε ζητήσει από το κόμμα ν’ αντικαταστήσει τον Στάλιν στα καθήκοντα του πρώτου γραμματέως, «με έναν σύντροφο πιό πολιτισμένο, πιό φρόνιμο και με περισσότερο ήθος». Το 13^ο Συνέδριο είχε αγνοήσει την τελευταία αυτή θέληση, αλλά η εξέλιξη των γεγονότων δικαίωσε τους φόβους του Λένιν. Κάθε έννοια δημοκρατίας, κάθε ελευθερία λόγου μέσα στις τάξεις του κόμματος είχαν καταργηθεί. Ο χαρακτηρισμός «εχθρός του λαού» εσήμαινε θανατική καταδίκη για όποιον έφερνε ανησυχίες στον Στάλιν. Η λενινιστική μέθοδος, που είχε ως βάση την πειθώ και τη διαπαιδαγώγηση, αντικαταστάθηκε με την τρομοκρατία.

Στο κεφάλαιο των μεγάλων προπολεμικών εκκαθαρίσεων, ο Χρουστσώφ χωρίς να μετριάσει τη βιαιότητά του έδωσε περισσότερες αποχρώσεις στις σκέψεις του. Δεν κατέκρινε τις εκκαθαρίσεις των τροτσκιστών, ζηνοβιεφικών, καμενεφικών, μπουχαρινικών, αλλά κατηγόρησε τον Στάλιν ότι συνέχισε τις σφαγές και πολύ πιό πέρα από τη δική τους εξόντωση.

98 από τα 139 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του 1935, 1,108 από τους 1.966 αντιπροσώπους στο 17^ο Συνέδριο είχαν θανατωθεί. Πάνω σ’ αυτή την εκατόμβη οικοδομήθηκε