.
[«το μην θεωρητικοποιήσει κανείς μία πληροφορία που λαμβάνει,
είναι κοπιώδης πράξη»]
Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 28 Απριλίου 2020
Το βιβλίο «Μαύρος Κύκνος» του Λιβανέζου Νασσίμ Νίκολας Τάλεμπ, με καταγωγή μάλιστα από το ελληνορθόδοξο τμήμα της χώρας, συγκαταλέγεται στα 12 βιβλία που επηρέασαν και άλλαξαν τον κόσμο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ως μαύρο κύκνο ορίζει ένα γεγονός με τρία χαρακτηριστικά: εξαιρετικά απίθανο να συμβεί, έχει μεγάλο αντίκτυπο και εκ των υστέρων προβλεψιμότητα. Δηλαδή, αφού συμβεί καθίσταται ευεξήγητο. Το όνομα συμβολίζει ότι μέχρι την ανακάλυψη της Αυστραλίας πιστεύαμε όλοι ότι οι κύκνοι είναι μόνο λευκοί! Η Ιστορία είναι γεμάτη καλά κρυμμένους Μαύρους Κύκνους, λόγω των χαρατηριστικών τους.
Τα δύο πρώτα στοιχεία είναι αυταπόδεικτα για την τρέχουσα πανδημία. Νομίζω όμως ότι ικανοποιεί εξίσου και την τρίτη συνθήκη. Όλες οι σελίδες της Ιστορίας βρίθουν επιδημιών και πανδημιών, γιατί να εξαιρεθεί η δική μας εποχή; Μάλλον αναμενόμενο είναι ότι ένας ακόμη ισχυρός ιός, προερχόμενος από το ζωικό βασίλειο, όπως πληθώρα άλλων, θα γινόταν παθογόνος στον άνθρωπο (βλέπε και Εστία 7.4, «Η προέλευση του κορωνοϊού»).
Το βιβλίο του Τάλεμπ διαπραγματεύεται και άλλα πράγματα ταυτόχρονα, όπως πχ τις αδυναμίες του φυσικού τρόπου σκέψης των ανθρώπων, τις διάφορες εγγενείς προκαταλήψεις που αυτές δημιουργούν κλπ. Δεν μπορεί να γίνει βέβαια σε ένα βραχύ άρθρο αποτίμηση. Θα επικεντρωθώ σε ένα πράγμα: ότι το μην θεωρητικοποιήσει κανείς μία πληροφορία που λαμβάνει, είναι κοπιώδης πράξη («not theorising is an act»).
ΑΒΕΡΩΦ 