Μ. Χουρμούζης: Ο ιδεολόγος πατριώτης συγγραφέας

.

του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ο Μιχαήλ, ή Μιλτιάδης Χουρμούζης προσέφερε τον εαυτό του ποικιλοτρόπως στην Επανάσταση του 1821 και στο νεοπαγές Ελληνικό κράτος. Πολέμησε ως απλός στρατιώτης για την ελευθερία της Πατρίδας, μετά την απελευθέρωση ανέλαβε στρατιωτικά καθήκοντα -έφτασε στον βαθμό του αντισυνταγματάρχου- και από το 1850 έως το 1856 υπηρέτησε πολιτικά την Ελλάδα, ως βουλευτής Φθιώτιδος. Ως δημοσιογράφος ήταν ακριβής και οξύτατος στην κριτική του για τα κακώς έχοντα και ως συγγραφέας έγραψε κυρίως κωμωδίες, στις οποίες σατίρισε οξύτατα τα ελαττώματα των Ελλήνων της εποχής του.

Στα θεατρικά του έργα με τον ΛΕΠΡΕΝΤΗ χτύπησε τον νεοπλουτισμό, με τον ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΗ και τον ΥΠΑΛΛΗΛΟ σατίρισε την ξενομανία, την δουλικότητα και τον πιθηκισμό και με τον ΧΑΡΤΟΠΑΙΚΤΗ καταφέρθηκε εναντίον του πάθους της χαρτοπαιξίας.

Στη δημοσιογραφική πένα του, όπως σημειώνει ο Τάσος Λιγνάδης στην εξαίρετη μελέτη του «Ο Χουρμούζης, Ιστορία – Θέατρο» (Εκδ. Χ. Μπούρας, Αθήνα, 1986, σελ. 324), «μόλο που ήταν οξύς, τραχύς, εμπαθής και συχνά υπερβολικός ή άδικος στα δημοσιεύματά του, πίστευε στην αφιλοκερδή και ευγενή άσκηση της δημοσιογραφίας και χτυπούσε σε κάθε ευκαιρία τον κιτρινισμό του Τύπου και την δωροδοκία».

Ο Χουρμούζης γεννήθηκε στο νησί Αντιγόνη της Κωνσταντινούπολης, το 1804. Τον Μάιο του 1821 έρχεται στην Ελλάδα και έχοντας ενταχθεί στα σώματα των Κυνουριέων λαμβάνει μέρος στην άλωση της Τριπολιτσάς, τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους. Το 1822 λαμβάνει μέρος στην πολιορκία και στην παράδοση του Ακροκορίνθου.

Διδακτικὲς στρεβλώσεις καὶ παρανοήσεις «Σάπιο κρασί, νεοταξικὸ ἀφιόνι, ποτίζει καὶ μολύνει ὕπουλα, τὸ σχολεῖο».

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός Δάσκαλος-Κιλκίς

Ἀπὸ τοὺς τελευταίους δασκάλους τοῦ Γένους μας, ὁ Φώτης Κόντογλου, γιὰ νὰ παραστήσει τὴν εἰκόνα τῆς σημερινῆς Ἑλλάδας, κατέφυγε σ’ ἕναν μύθο: Τὸν μύθο τοῦ χταποδιοῦ, ὁ ὁποῖος περιέχεται στὸ περίφημο βιβλίο του, «Μυστικὰ Ἄνθη» καὶ μὲ ὑπότιτλο «χαμογελαστοὶ ἐχθροί».

Τὸν παραθέτω:

«Κάθεται ἡ χταπόδα μὲ τὸ χταποδάκι στὸν πάτο τῆς θάλασσας. Ὅπου μὲ τὴν ἀπόχη πιάνουνε τὸ χταποδάκι καὶ τ’ ἀνεβάζουνε ἀπάνω. Τὸ μικρὸ φωνάζει στὴν μάνα του: «Μὲ πιάσανε, μάνα!». Ἐκείνη τ’ ἀποκρίνεται: «Μὴ φοβᾶσαι, παιδί μου!» Τὸ χταποδάκι φωνάζει πάλι: «Μὲ βγάλανε ἀπὸ τὸ νερό, μάνα!» -«Μὴ φοβᾶσαι παιδί μου!» -«Μὲ κόβουνε μὲ τὸ μαχαίρι!» -«Μὴ φοβᾶσαι!» -«Μὲ βράζουνε στὸ τσουκάλι!» –«Μὴ φοβᾶσαι!» -«Μὲ τρῶνε, μὲ μασᾶνε!» -«Μὴ φοβᾶσαι, παιδί μου!» -«Μὲ καταπίνουνε!» -«Μὴ φοβᾶσαι!». -«Πίνουν κρασὶ μάνα!» -«Ἄχ! Σ’ ἔχασα παιδί μου!» (σελ. 11, ἔκδ. «Ἀστήρ»).

Τὸ χταποδάκι, λέει ὁ Κόντογλου, συμβολίζει τὴν Ἑλλάδα. «Παλαιόθεν καὶ ὢς τώρα, ὅλα τὰ θεριὰ πολεμοῦν νὰ τὴν φᾶνε, τρῶνε, ἀλλὰ πάντοτε ἔμενε μαγιά», καταπῶς θά ᾽λεγε ὁ πατριδοφύλακας στρατηγὸς Μακρυγιάννης. Ἡ χταποδομάνα εἶναι ἡ μοίρα, ἡ ἱστορία αὐτοῦ του τόπου.

Θα έρθουν και για σένα…

Φωτογραφία από:ellines-ksipniste.blogspot.com –

Δημήτρης Νατσιός, Δάσκαλος -Κιλκίς

.

«Πρώτα ήρθαν για τους δημόσιους υπαλλήλους. Και δεν ύψωσα τη φωνή μου, γιατί δεν ήμουν δημόσιος υπάλληλος./

Κατόπιν ήρθαν για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους. Και δεν ύψωσα τη φωνή μου, γιατί δεν ήμουν ιδιωτικός υπάλληλος./

Κατόπιν ήρθαν για τους συνταξιούχους. Και δεν ύψωσα τη φωνή μου, γιατί δεν ήμουν συνταξιούχος./

Κατόπιν ήρθαν για μένα. Και δεν είχε απομείνει πια κανείς για να υψώσει τη φωνή του για μένα».

(Νίκος Καρούζος)

Η καλή και ωραία ποίηση προηγείται από τις άλλες τέχνες στην αποτύπωση των πλησιαζόντων γεγονότων. Είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του λόγου.

Ο Καρούζος, δεκαετίες πριν, άνοιξε μια σχισμάδα και είδε το ζοφερό μέλλον, το παρόν μας. Η «πυρηνική» φράση-στίχος είναι το «κατόπιν ήρθαν για μένα». Ποιός δεν αισθάνεται κοντά του το ρυπαρό χνώτο μιας μνημονιακής ύαινας;