Ἱστορική Ἀναδρομή τῆς Ἑλληνικῆς Μικρᾶς Ἀσίας

.

ὑπό Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου
Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Scranton

Σεπτέμβριος 2022

«Ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει,
μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται.
Εἰ παιδείαν ὑπομένετε, ὡς υἱοῖς ὑμῖν προσφέρεται ὁ Θεός˙
τίς γάρ ἐστιν υἱός ὅν οὐ παιδεύει πατήρ;
Εἰ δέ χωρίς ἐστε παιδείας ἧς μέτοχοι γεγόνασι πάντες,
ἄρα νόθοι ἐστέ καί οὐχ υἱοί.»

Ἑβρ. ιβ΄ 6-8

Α΄. Πρόλογος

Ἡ γνῶσις τῆς Ἱστορίας καί ἡ μνημόνευσις τῶν γεγονότων τοῦ παρελθόντος εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητος διά τήν διαιώνισιν τοῦ παγκοσμίου Ἑλληνισμοῦ καί τῆς παραδοσιακῆς Ὀρθοδοξίας. Τό τρέχον ἔτος, τό 2022 εἶναι ἡ ἑκατοστή ἡμῶν ἐπέτειος μνήμης καί θλιβερόν μνημόσυνον τῆς ἀποφράδος προσωρινῆς ὑποταγῆς τῆς Ἑλληνικῆς Μικρᾶς Ἀσίας εἰς τούς βαρβάρους Νεοτούρκους κατά τό 1922. Κατόπιν τριῶν χιλιάδων τετρακοσίων εἴκοσι δύο ἐτῶν (3.422) ἀκμῆς καί μοναδικοῦ πολιτισμοῦ καί παιδείας, ἀπό τόν 15ον αἰῶνα π.Χ., ὅπου οἱ Μυκηναῖοι ἐδημιούργησαν τάς πρώτας Ἑλληνικάς ἀποικίας εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν, Ἰονίαν, Πόντον καί δή τήν Μίλητον, ἕως τήν καταστροφήν τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων καί τήν γενοκτονίαν τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1922˙ ἦτο αὕτη ἡ «καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή», ἡ ὁποία ἀπετέλει τά ἀποσπασθέντα δύο τρίτα (2/3) τῆς Ἑλληνικῆς ἐπικρατείας, τά ὁποῖα ἀναμένουν τήν δικαίαν ἐπανένωσιν μέ τήν ὑπόλοιπον Ἑλλάδα. Ἡ ἐλπίς ἡμῶν εἶναι ὁ δικαιοκρίτης, μεγαλόθυμος καί ἐλεήμων Θεός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγός καί οἱ χιλιάδες Ἅγιοι τῆς Ἁγιοτόκου Μικρᾶς Ἀσίας.

Συνταγματάρχης Δημήτρης Θεοτόκης «Ένας Κερκυραίος ήρωας»

.

του Νικόλα Κουλούρη

Ο ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΕΣΩΣΕ ΑΠΟ ΤΗ ΣΦΑΓΗ 6.000 ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ.

Λίγοι νεώτεροι Κερκυραίοι θα γνωρίζουν τον Συνταγματάρχη Δημήτρη Θεοτόκη που το καλοκαίρι του 1922 κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής κατόρθωσε να διασώσει και να διαπορθμεύσει στη Μυτιλήνη άθικτη τη Μονάδα του και συνάμα να σώσει 6.000 σχεδόν Έλληνες και Αρμένιους που απειλούνταν από το τούρκικο μαχαίρι των επελαυνόντων τούρκων Τσετών.

Ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Θεοτόκης εκείνο το μοιραίο καλοκαίρι του 1922 βρέθηκε να διοικεί την 15η Μεραρχία ή Ανεξάρτητη Μεραρχία με δύναμη 7.000 ανδρών περίπου. Η κατάρρευση του μετώπου τον βρήκε στη περιοχή Κιουτάχειας-Σειντή Γαζή σε βάθος 600 χιλιομέτρων από την ακτή του Αιγαίου. Η κατάρρευση του μετώπου και η ασύντακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού άρχισε ουσιαστικά την 17 Αυγούστου του 1922.

Από την 17η Αυγούστου ο ασύρματος της Μεραρχίας δεν ήταν δυνατόν να συνδεθεί με γειτονικές Μεραρχίες ή την έδρα της Στρατιάς στη Σμύρνη. Βαθμίαια διαπιστώθηκε ότι η Ανεξάρτητη Μεραρχία είχε κυκλωθεί σχεδόν από όλες τις πλευρές. Στις 19 Αυγούστου το πρωί ελληνικό αεροπλάνο ρίχνει στις θέσεις της Μεραρχίας σφραγισμένο κιβώτιο που μέσα βρίσκονται πληροφορίες για τη δεινή θέση που έχει περιέλθει κυκλωμένη από παντού και χωρίς ελπίδα ενίσχυσης και υποστήριξης. Επιπλέον δίνονται εντολές να κατευθυνθεί στα παράλια προκειμένου να διασωθεί.

Εκτός από τα τραύματα και τα θαύματα

.

του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Είναι θετικό για το μέλλον του Ελληνισμού πως φέτος θυμόμαστε το τραγικό γεγονός της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Παράλληλα με αυτό θυμόμαστε τις ρίζες μας, το θάρρος και τον δυναμισμό των προγόνων μας. Θυμόμαστε πως υπό δυνάστη αλλόπιστο και τυραννικό πέτυχαν όχι απλώς να διατηρήσουν την ιδιοπροσωπία τους, αλλά να αναπτυχθούν και στις αρχές του 20^ού αιώνα να έχουν κατακτήσει σημαντική παρουσία εκπαιδευτική, πολιτισμική, οικονομική, κοινωνική  στην καταρρέουσα οθωμανική αυτοκρατορία.

Θυμόμαστε πως  οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ως πρόσφυγες δε λησμόνησαν την Παράδοσή τους και δεν άφησαν πίσω τις πολλές τους αρετές, με τις οποίες επιβίωσαν επί αιώνες μαύρης σκλαβιάς, αλλά τις έφεραν στη νέα τους Πατρίδα και μπόλιασαν με αυτές όλο τον Ελληνισμό. Είναι αυτό που είπε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, πως με την άλωση της Κωνσταντινούπολης χάσαμε ως Έθνος την κρατική εξουσία, αλλά διατηρήσαμε το χώμα μας και την ταυτότητά μας, με την καταστροφή του 1922 χάσαμε και τα χώματά μας, αλλά διατηρήσαμε την ταυτότητά μας. Τώρα ο αγώνας σε εμάς, τους απογόνους εκείνων των ηρώων της Πίστης και της Πατρίδας, είναι να διαφυλάξουμε την ταυτότητα, που μας κληροδότησαν εκείνοι.

Και μόνο πάντως το γεγονός ότι θυμόμαστε τις ρίζες μας σημαίνει ότι επιμένουμε να διατηρούμε τα όσα έχουμε κληρονομήσει από έναν πολιτισμό 3.000 ετών. Η Εκκλησία της Ελλάδος αφιερώνει το Ημερολόγιό της στη Μικρασιατική καταστροφή, το ίδιο και οι Μητροπόλεις, ενώ προετοιμάζονται από αυτές και πολλές εκδηλώσεις, αν και όσο η πανδημία τις επιτρέψει. Επίσης τα πατριωτικά σωματεία έχουν κινητοποιηθεί, εφημερίδες έχουν προσφορές βιβλίων για τη Μικρά Ασία, σχετικά βιβλία εκδίδονται και επανεκδίδονται…

Θα τιμήσουμε τα θύματα της Γενοκτονίας και ας διαφωνεί η Τουρκία

.

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η πρόσφατη επίθεση της τουρκικής κυβερνήσεως στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου για τη χρήση του όρου Γενοκτονία μας θυμίζει ότι η γείτων χώρα ουδέποτε ζήτησε συγγνώμην για τα εγκλήματα των Οθωμανών και των Νεοτούρκων.

Οι φωνές και οι διαμαρτυρίες θα συνεχισθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους 2022, αλλά δεν πρέπει να πτοηθούμε. Θα τιμήσουμε όπως πρέπει τα θύματα της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής: Με σοβαρότητα, με μελέτη των ιστορικών πηγών, με ανάδειξη της θυσιαστικής προσφοράς των κληρικών μας, χωρίς φανατισμό, χωρίς εκδικητικότητα.

Τα γεγονότα του 1922, γνωστά με τον γενικό όρο Μικρασιατική Καταστροφή, αποτελούν μία κλασική μορφή Γενοκτονίας. Οι Τούρκοι, αλλά και ορισμένοι Έλληνες αναθεωρητές, ισχυρίζονται ότι οι Τούρκοι απλώς αντέδρασαν στην παρουσία του Ελληνικού Στρατού .Όμως οι χρονολογίες τους διαψεύδουν. Ο διωγμός του Ελληνισμού αρχίζει το 1914 με τις σφαγές στη Φώκαια της Μικράς Ασίας, δηλαδή 5 χρόνια πριν από την αποβίβαση του Στρατού μας στη Σμύρνη. Για τις σφαγές του 1914 υπάρχει λεπτομερής καταγραφή στη Μαύρη Βίβλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία εκδόθηκε το 1919.

«Ο νόμος περί διαβατηρίων» λίγο πριν τη Μικρασιατική καταστροφή

.

του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού.

Η Μικρασιατική εκστρατεία και η ακόλουθη Μικρασιατική καταστροφή επηρέασαν καταλυτικά τόσο τον ελληνισμό της Μ. Ασίας όσο και την πορεία του ελληνικού κράτους.

Στα τέλη Απριλίου του 1919 ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Lloyd George και οι πρόεδροι της Γαλλίας Κλεμανσό και των Η.Π.Α. W. Wilson έδωσαν την άδεια στην Ελλάδα να καταλάβει στρατιωτικά την περιοχή της Σμύρνης με κάποια ενδοχώρα, φαινομενικά για την τήρηση της τάξης και την προστασία των μειονοτικών πληθυσμών, ώσπου να υπογραφεί η συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στις νικήτριες δυνάμεις της Entente και την ηττημένη κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο Οθωμανική Αυτοκρατορία, ουσιαστικά όμως για να αποτελεί ο ελληνικός στρατός ασπίδα προστασίας για τα λιγοστά αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά στρατεύματα, τα οποία είχαν καταλάβει διάφορες πλουτοπαραγωγικές πηγές  και συγκοινωνιακούς κόμβους στη Μ. Ασία.

Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος πίστεψε πως θα υλοποιείτο έτσι η «Μεγάλη Ιδέα» και αποδέχτηκε την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Μέσα σ’ αυτές τις περιστάσεις τμήμα του ελληνικού στρατού αποβιβάστηκε στη Σμύρνη στις 2/15 Μαΐου 1919 (η πρώτη ημερομηνία είναι με το παλιό και η δεύτερη με το νέο ημερολόγιο.). Παράλληλα η διοίκηση της κατεχόμενης περιοχής ανατέθηκε στον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη.

Κατά τον επόμενο ενάμιση χρόνο (Μάιος 1919 – Οκτώβριος 1920) οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, για να αντιμετωπίσουν τον «κλεφτοπόλεμο» που έκαναν οι αντάρτες του Μουσταφά Κεμάλ, προέλασαν στο εσωτερικό της Μ. Ασίας καθιστώντας έτσι δυσχερή τον ανεφοδιασμό τους.

Όψεις της εθνικής μας υποτέλειας στη Θράκη

.

Κώστας Καραΐσκος

Προσπαθώντας να μιλήσει κανείς πειστικά για το πώς εκδηλώνεται η υποτέλεια του εθνικού μας κράτους στη Θράκη αλλά και γενικότερα, συναντά ένα σοβαρό πρόβλημα. Αυτά που εντοπίζονται στην τρέχουσα ή την λίγο παλαιότερη ιστορία μας ως αποδείξεις μιας τέτοιας παθολογίας μπορούν να ερμηνευτούν από κάποιον διαφορετικά: ως αποτελέσματα εσφαλμένων αποφάσεων, ως αναγκαιότητες που επέβαλε η εκάστοτε συγκυρία κτλ. Χωρίς να θεωρώ άμοιρες αλήθειας αυτές τις οπτικές σε ορισμένες περιπτώσεις, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι θεωρώ την συνθήκη υποτέλειας του ελλαδικού κράτους στον δυτικό παράγοντα τουλάχιστον καθοριστική και πλήρως αποδεδειγμένη.

Τα πλαίσια εντός των οποίων κινείται η πολιτική μας, γενικά αλλά και ειδικότερα στη Θράκη, οριοθετούνται αποφασιστικά από τους δυτικούς εντολείς και από τη γειτονική Τουρκία. Μάλιστα η πρόσφατη «καραμπόλα» που ξεκίνησε με το AUKUS και κατέληξε κατά τρόπο αίσιο πλην τυχαίο στην ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία έδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας την ντροπιαστική ανεπάρκεια του πολιτικού μας συστήματος που διαχειρίζεται τις τύχες της πατρίδας μας. Για όσα έχουν γίνει κι ακόμα γίνονται στη Θράκη έχουν γραφτεί πολλά, ενίοτε επιπόλαια ή υπερβολικά, αλλά η δυσάρεστη πραγματικότητα μιας διαχρονικά μειωμένης ελληνικής κυριαρχίας είναι πασιφανής. Θα αναφερθώ σε δύο ιστορικά παραδείγματα χωρίς να μπω σε πολλές λεπτομέρειες και θα κάνω στο τέλος μία αναφορά στα τελευταία χρόνια.

1930

Είναι γεγονός πως η Καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού άλλαξε ριζικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή αλλά και την εθνική μας αυτοεικόνα, κάτι που είναι ευδιάκριτο και στον ίδιο τον Βενιζέλο πριν τό ’22 και στον Βενιζέλο μετά από αυτό. Όσα είχαν απομείνει άλλωστε εκτός ελλαδικών συνόρων προς διεκδίκηση μετά τη Λωζάνη ήταν ενδεχομένως τα Δωδεκάνησα από την Ιταλία, η Κύπρος από την Αγγλία, η Βόρεια Ήπειρος από την Αλβανία – και σίγουρα χωρίς στρατιωτικά μέσα, τουλάχιστον  για τις δύο πρώτες περιπτώσεις. Η 100χρονη διαδικασία εθνικής ολοκλήρωσης είχε κοπεί δραματικά και οριστικά στο εδαφικό επίπεδο και πλέον η αποκατάσταση των σχέσεων με τους γείτονες ήταν επιβεβλημένη ώστε να προχωρήσουν τα έργα ειρήνης στο εσωτερικό της χώρας.

Η ομηρία και ο θάνατος του Κωνσταντή από την Κάτω Παναγιά Μικράς Ασίας

.

Tου Γιάννη Δ. Κωστιδάκη, Γενάρης 1957, Του Χωριού μας

Αυτά που θα διαβάσετε πιο κάτω δεν είναι φαντασία. Είναι γεγονός που το έζησα. Δεν έχει υπερβολές! Ούτε είναι από τα δραματικά της ομηρίας μας! Το ξεκλήρισμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού έγινε με τον πιο απάνθρωπο τρόπο. Δυόμισι εκατομύρια Ελληνες ζούσανε σε αυτή τη γωνιά της γης. Ενάμισι εκατομύριο από αυτούς κατόρθωσαν να επιζήσουν και να φτάσουν στην Ελλάδα (γυναίκες κυρίως). Τι έγινε το άλλο εκατομύριο;

Το μαχάιρι τη Τσέτη! Η μαγγουριά του άξεστουΤούρκου χωριάτη! Η πείνα! Το κρύο, το ξύλο, ο εξανθηματικός, το εξόντωσαν.

Υπήρχαν πολιτισμένα κράτη στην Ευρώπη, θρησκευτικές και φιλανθρωπικές οργανώσεις, διεθνείς Ερυθροί Σταυροί, ακόμα και εταιρείες προστασίας ζώων… Ποιος συγκινήθηκε από αυτούς; Συνέδρια έκαναν στην Ευρώπη μεγαλόσχημες κυράδες για να βρουν τον τρόπο να προστατέψουν ένα εγκαταλελειμένο γατάκι… Τους άφησε όμως ασυγκίνητους το δράμα των εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών που ξεκληρήθηκαν με τον πιο άγριο τρόπο.

Το χωριό μας η αξέχαστη Κάτω Παναγιά, πλήρωσε βαρύ φόρο σε αίμα σε αυτό το ξεκλήρισμα. Περισσότεροι από 650 άνδρες πήραν τον δρόμο της ομηρίας στα αμελέ ταμπουρού. Εικοσιτέσερις (24) γύρισαν  και οι δύο πέθαναν την ίδια εβδομάδα της επιστροφής τους! Ούτε μια οικογένεια χωριανού μας δεν έμεινε που να μην θρηνεί κι έναν δικό της.

Οι σχέσεις του Κεμαλικού κράτους με τη Σοβιετική Ρωσία πριν και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή

.

του Κωνσταντίνου Ν. Θώδη, ιστορικού ερευνητή της Μικράς Ασίας του Αιγαίου

Εισαγωγή
Η Μικρασιατική καταστροφή ως όρος στην ελληνική ιστοριογραφία, δηλώνει το τραγικό γεγονός στην ιστορία του σύγχρονου ελληνισμού — το τέλος της τρισχιλιετούς ελληνικής ιστορίας της Μικράς Ασίας και την “Έξοδο”, τον διωγμό των ιθαγενών του ορθόδοξου ελληνικού πληθυσμού από τις αρχαίες του εστίες.

Η γενοκτονία των Ελλήνων – ως διαφορετική πολιτική ανάγνωση, εθνοτική κάθαρση -, που αναπτύσσεται από τους Νεότουρκους στα χρόνια του Πρώτου παγκοσμίου πολέμου (1914-1918), έφτασε στο αποκορύφωμά της και ολοκληρώθηκε με τους Κεμαλιστές μετά την ήττα του ελληνικού στρατού στη μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922), μαζί με τον ξερίζωμα όλου του πληθυσμού από τη γη του – βλ. “Αιολική γη” του Ηλ. Βενέζη / “Η πατρίδα μου το Αϊβαλί” του Φ. Κόντογλου ”Τα ματωμένα Χώματα” της Δ. Σωτηρίου/ “Χαμένες Πατρίδες” του Γ. Καψή κλπ.- ήταν δυσανάλογη με τις αριθμητικές απώλειες του στρατού και καταξιώθηκε στην ιστοριογραφία με τον όρο “Καταστροφή”. Ο Γάλλος ιστορικός Εντουάρ Ντριό, στο έργο του “La question de l’ Orient 1918-1938″, έγραψε ότι η Μικρασιατική καταστροφή ήταν πιο άγρια και τρομερή, σε σχέση με την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως”.

Ο Γάλλος Ελληνιστής, Οκταβιανός Μερλιέ, έγραψε ότι “η απώλεια της Μικράς Ασίας σήμανε το τέλος της ιστορίας είκοσι αιώνων. Το 1453 σηματοδότησε το τέλος του Βυζαντίου, το 1922 ήταν πιο τραγικό, καθώς σηματοδότησε το τέλος του Μικρασιατικού Ελληνισμού”.

Σπάνιο βίντεο από τη Σμύρνη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή

Ένα σπάνιο φιλμ από το αρχείο του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (ICRC).

Σύμφωνα με την περιγραφή στην αναφορά του Ενρίκο Νατάλε, στην αρχή βλέπουμε Τούρκους πολίτες να φεύγουν από το στρατόπεδο Λιόσα κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής αιχμαλώτων, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος υπάρχουν εικόνες από την κατεστραμμένη Σμύρνη.

Το φιλμ τελειώνει με την άφιξη ενός ατμόπλοιου που μεταφέρει Τούρκους κρατούμενους.

Η αιχμαλωσία του στρατηγού Τρικούπη το 1922 και τι του αποκάλυψε ο Κεμάλ!

.

Ο τούρκος ηγέτης ήταν όλο φιλοφρονήσεις, ενώ ο αιχμάλωτος στρατηγός διερωτήθηκε μήπως έπρεπε να αυτοκτονήσει…

Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Η αντίστροφη μέτρηση για την έναρξη της Μικρασιατικής καταστροφής κορυφώθηκε από τη στιγμή της αιχμαλωσίας ενός τμήματος του Α΄ Σώματος Στρατού μαζί με τον διοικητή του στρατηγό Νικόλαο Τρικούπη μετά τη Μάχη του Αλή Βεράν, ένα μικρό χωριό στην περιφέρεια της Κιουτάχειας. Το αιχμαλωτισμένο αυτό τμήμα αριθμούσε 5.000 άνδρες, όταν κυκλώθηκε από πολλαπλάσιες στρατιωτικές τουρκικές δυνάμεις, ενώ οι άλλες δυνάμεις του Σώματος αποκομμένες αποκρούοντας επιθέσεις, κατευθύνθηκαν με απώλειες προς τα παράλια.

Πριν αιχμαλωτισθεί ο στρατηγός Τρικούπης προσπάθησε να αντιτάξει μέχρις εσχάτων άμυνα στο χωριό Καρατζά Χισάρ, αλλά μόλις διαπίστωσε ότι δεν εισακουγόταν από τους στρατιώτες του, των οποίων η αντοχή είχε υπερβεί κάθε όριο, αναγκάσθηκε στις 5 το απόγευμα της 2ας Σεπτεμβρίου 1922 να ζητήσει συνθηκολόγηση. Μαζί με τον Τρικούπη παραδόθηκαν, ο υποστράτηγος Κ. Διγενής, ο διοικητής της 13ης Μεραρχίας συνταγματάρχης Καϊμπαλής, 190 αξιωματικοί 4.400 στρατιώτες,

Την επομένη, οι αιχμάλωτοι στρατηγοί Τρικούπης και Διγενής, οδηγήθηκαν από Τούρκους αξιωματικούς στον Ισμέτ Πασά Ινονού. Ήταν, όπως διηγείται ο ίδιος, κατάκοποι με τα χείλη πρησμένα. Τους πρόσφερε τσάϊ αλλά δεν ήταν σε θέση να το πιούν. Τους φέρθηκε φιλικά, συζήτησαν για την μάχη και τους είπε ότι πολέμησαν γενναία αλλά η τύχη δεν τους ευνόησε. Μίλησαν κατόπιν ως αξιωματικοί του Πυροβολικού για την στρατηγική της μάχης και ότι τα πυρά του τουρκικού πυροβολικού κατέστρεψαν τους πύργους ελέγχου και κατοπτεύσεως, απέκοψαν τηλεφωνικά καλώδια και φόνευσαν τους χειριστές, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τηλεβόλα και οβίδες όχι όμως στρατιώτες –χειριστές…

H καταστροφή

.

H καταστροφή κορυφώθηκε μια μέρα σαν κι αυτήν το 1922.

Ήταν η μέρα που οι τσέτες μπήκανε στη Σμύρνη κι ο κόσμος έμενε χωρίς νόημα, η ιστορία χωρίς δικαιοσύνη κι ο πολιτισμός ένα ξεκούρδιστο αστείο για λήθη και για θάνατο προορισμένο. Θα ήταν ίσως λύτρωση να ξεχαστεί ο φόνος. Μα οι ματωμένες μνήμες, οι ιωνικές νύχτες των προγόνων μας, νικούν ακόμη την άνοια του χρόνου γιατί δεν ήταν μια Ιδέα που χάθηκε αλλά ζωές, αμέτρητες ψυχές με σάρκα και οστά.

Καλή σου ώρα λοιπόν γυναίκα από το Ιβρινδί που ποτέ δεν ντροπιάστηκες στο μύλο του Γκιουν Γκιορκές. Καλή σου ώρα μπακάλη από το Τομάζι, με το λαιμό κομμένο, που θωρείς κατά το πέλαγο κορμιά που ξεβράζει η θάλασσα στην Πούντα, κορμιά λογχισμένα ή πνιγμένα πριν ή μετά την ατίμωση. Καλή σας ώρα ορφανά του Μπαϊρακλί, του Βουτζά, του Τραπάκιοϊ, κρυμμένοι του Δαραγάτς και του Πανιώνιου, βρέφη διαμελισμένα στον Κουκλουτζά και στον Μπουρνόβα, ζωντανοί θάνατοι στα χαρέμια της Μαγνησίας, σπαθιές, κομμένα χέρια και συντριμμένα κρανία.

Καλή σας ώρα κορίτσια από τ’ Αλάτσατα, στα Εισόδια ταμένα και σφαγμένα, χωρίς τραγούδι του βιολιτζή του Λάλα, των πηγαδιών κορίτσια, που διαλέξατε το θάνατο κι αυτός αρνιόταν, κορίτσια του Ρεΐς Ντερέ που συρθήκατε στα σκλαβοπάζαρα του Ικονίου και του Μπαλούκεσερ ή που καήκατε κλεισμένα στα σχολειά σας.

Κε Ερντογάν, ο Ελληνικός Στρατός δεν έπεσε στη θάλασσα το ’22

.

Βασίλης Κολλάρος

Ο Τούρκος προέδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πριν λίγες ημέρες, στην ανακοίνωση των υποψηφίων του κόμματος του στην Σμύρνη απήγγειλε τους στίχους ενός παραδοσιακού τραγουδιού που αναφέρεται στη Μικρασιατική Καταστροφή και στον ξεριζωμό των Ελλήνων της Ιωνίας. Συγκεκριμένα, μια στροφή του τραγουδιού ανέφερε ότι «O τιποτένιος Έλληνας δεν θα τα καταφέρει. Θα ρίξω τους Έλληνες στη θάλασσα».

Είναι αλήθεια ότι η Μικρασιατική Καταστροφή θεωρείται, όπως και είναι, από την ελληνική ιστοριογραφία ως μια από τις πιο επώδυνες στιγμές του Ελληνισμού. Ωστόσο, για τους ανατολικούς γείτονές μας, το χρονικό διάστημα 1919, οπότε και αποβιβάστηκαν τα πρώτα τμήματα του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, έως το 1923, όταν υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάννης, αποτελεί το έπος του πολέμου της Τουρκικής Ανεξαρτησίας. Για τους Τούρκους, υπήρξε ένας αγώνας επιβίωσης, ο οποίος στρεφόταν κυρίως εναντίον των Ελλήνων και των Αρμένιων.

Η στάση του ΣΕΚΕ / ΚΚΕ στο Μικρασιατικό ζήτημα

.

Η συμμετοχή της Ελλάδας με μια μεραρχία στην εκστρατεία της Ουκρανίας το 1919 κατά των κομμουνιστών στο πλευρό των Γάλλων και των Ρώσων «Λευκών», έθεσε την ισχυρή αναδυόμενη δύναμη των Μπολσεβίκων στο αντίπαλο στρατόπεδο.

Το κομμουνιστικό καθεστώς ήρθε σε πολυεπίπεδη συμφωνία με τον Κεμάλ και το νέο εθνικιστικό καθεστώς του στην Άγκυρα παρέχοντας οικονομική και υλικοτεχνική στρατιωτική υποστήριξη που αναμφίβολα επηρέασε το τελικό αποτέλεσμα της Μικρασιατικής εκστρατείας.

Εκτός αυτού όμως, οι μπολσεβίκοι καθοδήγησαν μέσω της Παμβαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας και τον νεότευκτο πολιτικό βραχίωνα τους στην Ελλάδα το ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό εργατικό Κόμμα Ελλάδος), να αντιταχθεί στην Ελληνική Μικρασιατική εκστρατεία ως δημιούργημα του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού. Το ΣΕΚΕ είχε ιδρυθεί το 1918 με αρχικά μέλη της μετριοπαθείς σοσιαλιστές και εργατοϋπαλλήλους. Το 1920 είχε ελάχιστα μέλη στα συνδικάτα ενώ τα πολιτικά της στελέχη είχαν λίγες πολιτικές εμπειρίες και μάλλον μικρές δυνατότητες.

Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 το ΣΕΚΕ παραδέχτηκε πλήρως την κομματική διαταγή που έλαβε και προσπάθησε με τις μικρές του δυνάμεις να βλάψει όσο το δυνατόν περισσότερο τον Ελληνική προσπάθεια, κυρίως με αντιπολεμική ηττοπαθή προπαγάνδα μέσω εφημερίδων, φυλλαδίων αλλά και στρατιωτών που ήταν μέλη του κόμματος.

“Συνωστισμένοι στη Σμύρνη”:Η παρακμή της Πολιτικής και η Υβρις της Ιστορίας

.

Θεοφάνης Μαλκίδης

Είναι περιττό να αναφερθούμε στους συμβολισμούς  που υπάρχουν στη Σμύρνη. Εδώ και αιώνες   ο Ελληνισμός είχε και έχει ως  σημείο αναφοράς τη Ιωνική πόλη, ως κέντρο πίστης, πολιτισμού, αρχιτεκτονικής, ιστορίας, αθλητισμού, ζωής αλλά και θανάτου.

Η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού με την εδραίωση του φασιστικού κινήματος των Νεότουρκων στην εξουσία καθώς  και συμφέροντα συνδεόμενα σε μεγάλο βαθμό με την διείσδυση της Γερμανίας, η οποία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς και  της Αγγλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας- ΕΣΣΔ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οδήγησαν στη Γενοκτονία των Ελλήνων.  Από τους πάνω από 2.700.000 Έλληνες του 1914, πάνω από 1.000.000 δολοφονήθηκαν, ενώ 1.300.000 ήρθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Το τελευταίο μέρος της σύγχρονης Ελληνικής τραγωδίας διαδραματίζεται τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο του 1922, όταν  αρχίζει η επίθεση του δασκάλου του Χίτλερ, Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος  έχει υπογράψει σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας με τη Σοβιετική Ένωση, αλλά και  με τη Γαλλία και Ιταλία, ενώ οι Βρετανοί φωτογράφιζαν την φωτιά στην προκυμαία της Σμύρνης…..