Αν θες να μάθεις νέα μου

Μέρος Β’: Έρως κι επανάσταση

…καὶ σµίγουν καὶ χωρίζουν οἱ ἄνθρωποι καὶ δὲν παίρνει τίποτα ὁ ἕνας ἀπ᾿ τὸν ἄλλον. Γιατί ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ πιὸ δύσκολος δρόµος νὰ γνωριστοῦν. Γιατί οἱ ἄνθρωποι, σύντροφε, ζοῦν ἀπὸ τὴ στιγµὴ ποὺ βρίσκουν µιὰ θέση στὴ ζωὴ τῶν ἄλλων. Καὶ τότε κατάλαβες γιατί οἱ ἀπελπισµένοι γίνονται οἱ πιὸ καλοὶ ἐπαναστάτες.

Τάσος Λειβαδίτης, Συμφωνία Αρ. 1

Έρως είναι η επιθυμία ν’ αποχτήσεις κάτι ωραίο που σε συγκίνησε.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Ο «στίχος» που έγινε «πεζός»

Γράφει η Ιλιάνα Κουλαφέτη

Στο υπό παρουσίαση βιβλίο, Αν θες να μάθεις νέα μου, παρατηρούμε πως το φαινόμενο Έρωτας και Επανάσταση παίρνει σάρκα και οστά. Οι επιστολές του Βαγορή προς τη Λύα αναδεικνύουν τη θνητή πλευρά των αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Αν και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας έχει ξεκινήσει, ο Ευαγόρας δεν παραλείπει να γράψει στην αγαπημένη του φίλη και να την ενημερώσει για τη ζωή του, όπως επίσης και δεν παραλείπει να γράφει διαρκώς ποιήματα στην αγαπημένη του Ελλάδα.

Η αλληλογραφία τους μας φέρνει πιο κοντά με τον 17χρονο νέο που ήταν ερωτευμένος με τη ζωή. Και μέσα σε αυτήν το φλερτ και ο έρωτας ήταν αναπόσπαστα στοιχεία μιας ισορροπημένης κατάστασης. Δεν αποτελούσαν κάτι πρόσθετο ούτε θεωρείτο βάρος. Αντιθέτως, ήταν ένας τρόπος ζωής, με αυτόν τον τρόπο εξ άλλου πορεύτηκε με τόσο θάρρος και τόλμη στον αγώνα για την ελευθερία και την Ένωση. Από έρωτα για τις ιδέες του και τις αξίες του. Οι αγωνιστές μας δεν διακατέχονταν από φόβο ανάληψης ευθυνών ούτε στο θέμα της αγάπης, μα ούτε και στο θέμα του αγώνος. Και ίσως, σχολιάζοντας τα της εποχής μας, εδώ να έγκειται η μεγάλη μας διαφορά. Η δυσκολία μας να προσαρμοστούμε στη ζωή των άλλων ή να σπρώξουμε στην άκρη των εγωπαθή εαυτό μας και να μοιραστούμε χωρίς φόβο συναισθήματα ίσως αποτελεί μια παράμετρο που μας εμποδίζει κι από το να εξεγερθούμε ενάντια σε οτιδήποτε συμβατικό. Όπως ο έρωτας αποτελεί μια πάλη μέσα μας που έχει να κάνει με τις πιο ενδόμυχες ανασφάλειες και τους πιο κρυφούς μας φόβους, έτσι κι η επανάσταση μας φέρνει αντιμέτωπους με καταστάσεις που οφείλουμε να ανατρέψουμε. Για να φτάσουμε στον τελικό στόχο: μια ζωή διαρκής εξέγερση, πραγματωμένη αγάπη και ελευθερία.

Αν θες να μάθεις νέα μου: Ο έρωτας στα χρόνια της ΕΟΚΑ

Διαβάζοντας το Αν θες να μάθεις νέα μου, την αλληλογραφία που διατήρησαν εξ αποστάσεως για δύο περίπου χρόνια ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης με τη Λύα Χατζηαδάμου-Βότση, θεώρησα πως μία παρουσίαση δεν θα ήταν αρκετή. Και αυτό γιατί μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο, καθώς και μέσα από την αλληλογραφία ως είδος λογοτεχνίας, γεννιούνται πολλοί προβληματισμοί και αναλύσεις. Έτσι, για τα επόμενα δύο ή τρία τεύχη (συμπεριλαμβανομένου και αυτού), αντί βιβλιοπαρουσίασης, θα υπάρχει ένα κείμενο είτε βασισμένο εξ ολοκλήρου στο συγκεκριμένο βιβλίο είτε σε άλλο αφορμούμενο εξ αυτού.

Η αλληλογραφία είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στη λογοτεχνία. Κι αυτό γιατί η αλληλογραφία είναι η λογοτεχνία του απολεσμένου άλλου. Γράφουμε για την απώλεια, την απουσία, την αγάπη, τον έρωτα, τη φιλία. Σε κάθε γράμμα εσωκλείουμε πάντα ένα μικρό μέρος του χαρακτήρα μας. Μια μικρή πινελιά του εγώ μας, την οποία φροντίζουμε να κοσμήσουμε γιατί πάντα υπάρχει ένας ενδιαφερόμενος παραλήπτης στην άλλην άκρη.Τα γράμματα έχουν περισσότερους από έναν σκοπό∙ ενημερώνουν, ιντριγκάρουν, συγκινούν, επαναφέρουν μνήμες. Και ο γραπτός λόγος προσφέρεται κατά πολύ για όλα όσα δυσκολευόμαστε να πούμε προφορικά. Είναι από μόνη της λογοτεχνία και πώς θα μπορούσε να μην αποτελεί μέρος της εξάλλου;

Βασική παράμετρος της αλληλογραφίας: η απουσία. Η αμφιβολία, η αίσθηση του κενού, η αναπόληση καθώς κι ο φόβος της λήθης γεννούν φράσεις λογοτεχνικές, ανεπιτήδευτες, καθώς μόνη έγνοια τους είναι να αποδείξουν το μεγαλείο της προσμονής, της ανιδιοτελούς αγάπης. Συνήθως, τα συναισθήματα παρουσιάζονται πιο αγνά, δημιουργώντας έναν πλατωνικό έρωτα που τρέφεται από λέξεις που προσπαθούν να υπερνικήσουν μεγαλειώδεις πράξεις, σε έναν ουσιαστικά άνισο αγώνα.