Λέων Τολστόϊ – Μια ταραγμένη ψυχή (9 Σεπ 1828 – 20 Νοε 1910)

Οι τελευταίες μέρες του Λέοντος Τολστόϊ. Ζωγράφος: Ντμίτρι Ντίβιν

αναδημοσίευση από τη Σύγχρονη Ρωσία
άρθρο του Άρη Σφακιανάκη

.

«28 Οκτωβρίου 1910. Ξάπλωσα στο κρεβάτι μου κατά τη μιάμιση το βράδυ και κοιμήθηκα ως τις τρεις. Ξύπνησα πάλι από πόρτες που άνοιγαν και βήματα. Τις προηγούμενες νύχτες δεν είχα κοιτάξει από την πόρτα μου, όμως αυτή τη φορά έριξα μια ματιά και είδα από τη χαραμάδα ένα δυνατό φως μες στο γραφείο μου. Ήταν η γυναίκα μου που έψαχνε κάτι και ίσως διάβαζε τα γραφτά στο τραπέζι…

Σε λίγο πήρε το φως κι έφυγε για το δωμάτιό της.

Δεν ξέρω γιατί αυτό μου προκάλεσε μια ακατανίκητη αίσθηση αποστροφής και εξέγερσης. Ήθελα να κοιμηθώ μα τώρα πια δεν μπορούσα. Στριφογύριζα στο κρεβάτι μου για καμιά ώρα περίπου. Άναψα τέλος το κερί και ανακάθισα συγχυσμένος στο κρεβάτι μου.

Σε λίγο η πόρτα ανοίγει και μπαίνει μέσα εκείνη να ρωτήσει για την «υγεία μου» και να εκφράσει την έκπληξή της για το φως που είδε στο δωμάτιό μου.

Η αποστροφή και η εξέγερση μεγαλώνουν. Πνίγομαι και αρχίζω να μετράω τους σφυγμούς μου: 97. Δεν μπορώ να μείνω ξαπλωμένος και ξαφνικά παίρνω την οριστική απόφαση να φύγω.

Λέων Τολστόυ – Τὰ τρία ἐρωτήματα

Μία φορὰ καὶ ἕναν καιρό, ἕνας βασιλιὰς σκέφτηκε ὅτι ἂν ἤξερε πάντοτε τὴν κατάλληλη στιγμὴ γιὰ ν᾿ ἀρχίζει κάτι, ἂν ἤξερε ποιοὶ εἶναι οἱ κατάλληλοι ἄνθρωποι γιὰ ν᾿ ἀκούει καὶ ποιοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ θάπρεπε ν᾿ ἀποφεύγει καὶ πάνω ἀπὸ ὅλα ἂν ἤξερε πάντοτε ποιὸ εἶναι τὸ σημαντικότερο πράγμα νὰ κάνει, δὲ θὰ ἀποτύχαινε σὲ ὅ,τι ἐπιχειροῦσε.

Καὶ ὅταν τοῦ ἦρθε αὐτὴ ἡ σκέψη, φρόντισε νὰ διακηρυχθεῖ σὲ ὁλόκληρο τὸ βασίλειό του ὅτι θὰ ἔδινε σπουδαία ἀμοιβὴ σ᾿ ἐκεῖνον ποὺ θὰ τοῦ μάθαινε ποιὰ εἶναι ἡ κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε ἐνέργεια, ποιοὶ εἶναι οἱ πιὸ ἀναγκαῖοι ἄνθρωποι καὶ πὼς θὰ μποροῦσε νὰ ξέρει ποιὸ εἶναι τὸ πιὸ σπουδαῖο πράγμα νὰ κάνει.

Καὶ ἦλθαν σοφοὶ ἄνθρωποι στὸ βασιλιά, ἀλλὰ ὅλοι ἔδωσαν διαφορετικὲς ἀπαντήσεις στὰ ἐρωτήματα.

Σ᾿ ἀπάντηση τοῦ πρώτου ἐρωτήματος, μερικοὶ εἶπαν ὅτι γιὰ νὰ ξέρει κανεὶς τὴν κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε ἐνέργεια, πρέπει νὰ φτιάξει προκαταβολικὰ ἕνα πρόγραμμα ἡμερῶν, μηνῶν καὶ ἐτῶν καὶ νὰ τὸ ἀκολουθήσει πιστά. Μόνον ἔτσι, εἶπαν αὐτοί, θὰ μποροῦσε νὰ γίνει τὸ κάθε τί στὴν κατάλληλη στιγμή. Ἄλλοι δήλωσαν ὅτι θὰ ἦταν ἀδύνατο ν᾿ ἀποφασίσει κανεὶς ἐκ τῶν προτέρω τὴν κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε ἐνέργεια, ἀλλὰ ἂν δὲν ἀφήσει τὸν ἑαυτό του νὰ ἀπορροφηθεῖ σὲ μάταιες ἐνασχολήσεις, θὰ μποροῦσε πάντοτε νὰ προσέχει τί συμβαίνει καὶ τότε νὰ κάνει ὅ,τι θὰ ἦταν ἀναγκαῖο. Ἄλλοι πάλι εἶπαν, ὅτι ὅσο κι ἂν πρόσεχε ὁ βασιλιὰς ὅ,τι συνέβαινε, θὰ ἦταν ἀδύνατο σὲ ἕναν ἄνθρωπο νὰ ἀποφασίζει σωστὰ ποιὰ εἶναι ἡ κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε ἐνέργεια, γι᾿ αὐτὸ θἄπρεπε νὰ ἔχει ἕνα συμβούλιο ἀπὸ σοφοὺς ἀνθρώπους, ποὺ θὰ τὸν βοηθοῦσαν νὰ καθορίσει τὴν κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε τί.

Ἀλλὰ πάλι, ἄλλοι τοῦ εἶπαν ὅτι ὑπάρχουν ὁρισμένα πράγματα ποὺ δὲ θὰ μποροῦσαν νὰ περιμένουν νὰ ἐξεταστοῦν ἀπὸ ἕνα συμβούλιο καὶ γιὰ τὰ ὁποῖα πρέπει κανεὶς νὰ ἀποφασίσει ἀμέσως ἂν θὰ τὰ ἐπιχειρίσει ἢ ὄχι. Γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ ὅμως κανεὶς νὰ τὸ ἀποφασίσει αὐτό, πρέπει νὰ ἐκ τῶν προτέρων νὰ γνωρίζει τί πρόκειται νὰ συμβεῖ. Μόνο μάγοι μποροῦν νὰ τὸ κάνουν αὐτὸ καὶ γι᾿ αὐτό, γιὰ νὰ ξέρει κανεὶς τὴν κατάλληλη στιγμὴ γιὰ κάθε ἐνέργεια, πρέπει νὰ συμβουλεύεται μάγους.

Το ψεύδος (ψέμα)

Του Κων/νου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου -συγγραφέα

.

ΤΟ ΨΕΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΑ: Στην καθημερινή ζωή η έννοια του ψέματος συνδέεται με την πρόθεση εξαπάτησης. Ωστόσο αυτή είναι μόνο μια γενικότερη κατηγορία ψεμάτων. Ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα όταν προσπαθεί να πείσει κάποιον ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια, ενώ ακόμη κι ο ίδιος έχει αμφιβολίες προς την αλήθεια της πρότασης ή γνωρίζει όντως ότι είναι αναληθής. Μια πρόταση μπορεί να εξεταστεί ως προς την αλήθεια της και να αποδειχτεί ψευδής ή αληθής.

Δεν είναι όμως απαραίτητο να αποδειχτεί κάτι ψευδές ώστε να χαρακτηριστεί ως ψέμα. Μια αληθινή πρόταση μπορεί τελικά να χαρακτηριστεί ψέμα όταν αυτός που την λέει έχει αμφιβολίες. Ακόμα και αν δεν έχει καμία αμφιβολία για κάποια πρόταση, η εξέταση της πρότασης και η αδυναμία να αποδειχτεί αληθής τότε καθιστούν την πρόταση ψέμα.

Παράδειγμα: Όταν κάποιος λέει ότι έχει μέσα στο δωμάτιο του έναν αόρατο άνθρωπο που κανείς δεν μπορεί να νιώσει ή να αντιληφθεί και είναι απολύτως σίγουρος ότι υπάρχει, επειδή αδυνατούμε με τα μέσα που διαθέτουμε να επαληθεύσουμε, αυτή τη πρόταση τότε χαρακτηρίζεται ως ψέμα. Μια ακόμα υποκατηγορία ψέματος εμφανίζεται όταν κάποιος εσκεμμένα δεν δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα με σκοπό ή την ελπίδα το κοινό του να πιστέψει αυτό που ο ίδιος θέλει. Όταν, για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος ρωτάει έναν πολιτικό να διευκρινήσει κάποιες πτυχές σε ένα θέμα και ο πολιτικός εσκεμμένα αποφεύγει την απάντηση με σκοπό ο δημοσιογράφος να νομίζει ό,τι θέλει τότε η αρχική θέση του πολιτικού στο θέμα μπορεί να χαρακτηριστεί ψέμα. Τα ‘λευκά’ ψέματα είναι μια υποκατηγορία που φαινομενικά δεν έχουν κανέναν αρνητικό αντίκτυπο.

Ο παππούς και το εγγονάκι

 Λέων Τολστόι

Ο παππούς είχε γεράσει πολύ. Τα πόδια του δεν τον πήγαιναν, τα μάτια του δεν έβλεπαν, τ’ αυτιά του δεν άκουγαν, δόντια δεν είχε. Κι όταν έτρωγε, του χυνόταν το φαγητό. Ο γιος του και η νύφη του δεν τον έβαζαν πια μαζί τους στο τραπέζι, αλλά του ’διναν να φάει στη μεγάλη χτιστή θερμάστρα όπου πλάγιαζε.

Κάποτε που του βάλανε να φάει στο πήλινο πιάτο, του ξέφυγε απ’ τα χέρια , έπεσε κι έσπασε. Η νύφη του άρχισε τότε να τον μαλώνει πως όλα τα χαλάει στο σπίτι και σπάει τα πιάτα. Τέλος του είπε πως από δω και πέρα θα του ’διναν να τρώει στη ξύλινη γαβάθα. Ο παππούς αναστέναξε και δεν είπε τίποτα.

Μια μέρα ο άντρας και η γυναίκα του παρατήρησαν πως ο γιος τους μαστόρευε κάτι σκαλίζοντας ένα μικρό κούτσουρο. Ο πατέρας λοιπόν τον ρώτησε:

-Τι φτιάχνεις εκεί Μίσα;

Κι ο Μίσα απαντά: