Γράφει ο Γεώργιος Διον. Κουρκούτας. Φιλόλογος-Συγγραφέας
Μία απάντηση του Εθνικού Ποιητή στον Γιάννη Κορδάτο
Ο Κωστής Παλαμάς υπήρξε για άνω του ημίσεος αιώνος μια εμβληματική μορφή των Ελληνικών Γραμμάτων. Η πρόσφατη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκυο της Ιαπωνίας. Θύμισε σε όλους ότι υπήρξε και ο στιχουργός του «Ολυμπιακού Ύμνου», ενός ύμνου στο Αρχαίο Αθάνατο Ελληνικό Πνεύμα.
Με πλήθος έργων από την δεκαετία του 1880 έως τον θάνατό του (επί Κατοχής, το 1943) ο Παλαμάς έδωσε το «παρών» στις μεγάλες στιγμές του Ελληνισμού. Δεν φοβήθηκε να υπερασπιστεί με τόλμη την Μεγάλη Ιδέα, η οποία (ως το μοιραίο 1922) συγκινούσε την ελληνική διανόηση και απετέλεσε την αφορμή δημιουργίας μεγάλων έργων.
Ο Παλαμάς, παρά την ήττα του 1922 στην Μικρά Ασία, προειδοποιεί ότι την Ελλάδα απειλούν πολλοί κίνδυνοι. Ανάμεσά τους οι (ήδη επικρατήσαντες από το 1917 στην μεγάλη Ρωσία) Μπολσεβίκοι του Λένιν. Η προειδοποίησή του εντοπίζεται στους στίχους:
«Βοσκοί, στην μάντρα της πολιτείας οι λύκοι, οι λύκοι! Στα όπλα, Ακρίτες! Μπροστά οι φαύλοι κι οι περιττοί, καλαμαράδες και δημοκόποι και μπολσεβίκοι, για λόγους άδειους ή για του ολέθρου τα έργα βαλτοί».
Μία παράμετρος της οργανωμένης Γενοκτονίας των Ελλήνων και ειδικότερα στον Πόντο, ήταν η εξόντωση της ηγεσίας τους από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 1921. Η εξόντωση των Ελλήνων ηγετών, όπως συνέβη και με τους Αρμένιους τον Απρίλιο του 1915 στην Κωνσταντινούπολη, συνέβαλλε στο να χαθεί η καθοδήγηση των Ελλήνων και να σημειωθεί πιο γρήγορα η δολοφονία τους. Στον Πόντο, η ηγεσία των Ελλήνων εξοντώθηκε με τα λεγόμενα «δικαστήρια ανεξαρτησίας» στην Aμάσεια.
Τα «δικαστήρια ανεξαρτησίας», εκδίδουν «αποφάσεις» και εκτελούνται πρόκριτοι, βουλευτές, δημοσιογράφοι, καθηγητές, δάσκαλοι, κληρικοί, από τους οποίους ζητούνται δηλώσεις ότι συμμετείχαν στην οργάνωση του απελευθερωτικού κινήματος στον Πόντο. Οι σημαντικότερες μορφές του ποντιακού Ελληνισμού, «το άνθος της ελληνικής κοινωνίας του Πόντου», όπως ανέφερε σε κείμενο διαμαρτυρίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ανάμεσά τους, ο πρώην βουλευτής Τραπεζούντος, Ματθαίος Ι. Κωφίδης, ο εργοστασιάρχης Αλέξανδρος Γ. Ακριτίδης, (οι σπουδαίες επιστολές τους στο τέλος του κειμένου, θεωρούνται η πεμπτουσία της Ρωμηοσύνης) ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας «Εποχή» της Τραπεζούντας Νίκος Καπετανίδης, ο έμπορος από την Κερασούντα Γεώργιος Θ. Κακουλίδης, ο γραμματεύς του Μητροπολίτη Κερασούντας Σπύρος Ι. Σουρμελής, οι έμποροι Ιορδάνης Ι. Σουρμελής, Ιωάννης Κ. Ατματζίδης, Ιωάννης Π. Σπαθόπουλος, από την Ορντού, οι Αβραάμ Τοκατλίδης και Επαμεινώνδας Γρηγοριάδης, οι Α. Ασλίδης, Χ. Ιωάννου και Ι. Δαζαράκης, ο δικηγόρος Π.Βαϊμανίδης, ο αρχιμανδρίτης Πλάτων Ν. Αιβαζίδης, πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης· ο Ι. Καδέμογλου, αντιπρόσωπος του Μητροπολίτη του Καβάκ· ο Α. Τσίνογλου, γραμματέας της Μητρόπολης· Β. Παπαδόπουλος, διευθυντής της εφημερίδας «Διογένης»· ο Λ. Κυρ. Πατσιόγλου, δικηγόρος και δημοσιογράφος· ο Ι. Ιορδανίδης, δικηγόρος· ο Κ. Κωνσταντινίδης· ο Π. Παπαδόπουλος, διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας, οι καθηγητές του Αμερικανικού Κολεγίου της Μερζιφούντας «Ανατόλια» Γ. Θεοχαρίδης, Χ. Γεωργίου και Α. Συμεών και οι μαθητές του ίδιου κολλεγίου Αναστάσιος Παυλίδης και Συμεών Ανανιάδης.
Στις 27 Φεβρουαρίου 1943, πέθανε ο μεγάλος ποιητής Κωστής Παλαμάς σε ηλικία 84 ετών. Η κηδεία του έγινε την επόμενη ημέρα και μετατράπηκε σε ένα αντικατοχικό συλλαλητήριο. Οι δεκάδες Αθηναίοι που τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία, τον αποχαιρέτησαν τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο μπροστά στους Γερμανούς κατακτητές.
Η Ιωάννα Τσάτσου έγραφε στο ημερολόγιό της: «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός». Η είδηση του θανάτου του μεταδόθηκε σε όλη την κατοχική Αθήνα και την επόμενη ημέρα εκατοντάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν στο Α’ Νεκροταφείο για να τον συνοδεύσουν στην τελευταία του κατοικία.
«Γεννήθηκα το 1887 στον Πειραιά∙ οι γονείς μου κατάγονταν από τη Χίο. Η μητέρα του αείμνηστου Πορφύρα και η δικιά μου ήταν αδελφάδες, το γένος Συριώτη. Τις εγκύκλιες σπουδές τις πέρασα στον Πειραιά. Κι όποιος ξέρεις τι σημασία έχει για τον νέο η παρουσία στην κριτική τούτη ηλικία ενός προσώπου σαν τον λαμπρόν εκείνο παιδαγωγό, που θύμιζε αρχαίον Έλληνα, τον αείμνηστο Ιάκωβο Δραγάτση, νιώθει γιατί οι μαθητές του φυλάγουν σ’ όλη τους τη ζωή, μέσα στην καρδιά τους, τη μνήμη της μορφής του». (Δ. Πικιώνη «Κείμενα», εκδ. «Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας», σελ. 23).
Ξεκίνησα να διαβάζω κάποια αυτοβιογραφικά σημειώματα του Δ. Πικιώνη, του μεγάλου Έλληνα. Κοντοστάθηκα, «φιλοσόφησα» λίγο την τελευταία πρόταση του προοιμίου του. Κράτησε στα φυλλοκάρδια του, ολοζωής, την μνήμη της μορφής του δασκάλου του. Μεγάλη κουβέντα.
Πόσες φορές σε βιογραφίες σπουδαίων, «πάνυ ακριβών» ανθρώπων, δεν διαβάζουμε παρόμοιες φράσεις. «Ευτύχησε να μαθητεύσει κοντά στον…». «Ο μεγάλος Δάσκαλος του Γένους… τον ενέπνευσε την αγάπη για τα γράμματα». Όσο κρατούσε η Παιδεία σ’ αυτόν τον τόπο, σχολείο και παίδευση σήμαινε δάσκαλος. Τα πάντα δορυφορούσαν τον δάσκαλο. «Καλών των διδασκάλων καλοί και οι μαθηταί», απροσπέλαστος ο λόγος του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Η επική μάχη της Κλείσοβας, της ιστορικής μικρονησίδας της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου στις 25 Μαρτίου 1826, υπήρξε η ύστατη εκτυφλωτική αναλαμπή, αλλά και η κορυφαία ηρωική πράξη των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», κατά τη διάρκεια της τρίτης πολιορκίας της πόλης (15 Απριλίου 1825 – 10 Απριλίου 1826), λίγο πριν τη μεγαλειώδη και ανεπανάληπτη Έξοδο της 10ης Απριλίου 1826. Η πρωτοφανών διαστάσεων επονείδιστη και πολυαίμακτη ήττα, που υπέστησαν τότε οι πολυάριθμες ορδές των Τουρκοαιγυπτίων του σκληροτράχηλου Κιουταχή και του αγέρωχου Ιμπραήμ από μια δράκα ηρώων, δεν έχει προηγούμενο, ακόμη και στην Ιστορία των Εθνών. Δυστυχώς, από τότε το συνταρακτικό αυτό γεγονός, δεν έτυχε της ανάλογης αναγνώρισης και προβολής και έχει περάσει στα «ψιλά γράμματα» της Ιστορίας.
Η παρούσα μελέτη συνιστά, κατά την ταπεινή μου γνώμη, μια μικρή συμβολή στην ασύγκριτη ιστορία της ιερής πόλης του Μεσολογγίου και γενικότερα της Εθνεγερσίας του 1821 και στοχεύει να ανασύρει από τη λήθη του παρελθόντος το φοβερό αυτό συμβάν και να δώσει έτσι το ερέθισμα να εγκύψουν και άλλοι στην έρευνα των σχετικών πηγών και να καταγράψουν τα επιμέρους στοιχεία που το συνθέτουν, ώστε να καταστεί ευρύτερα γνωστό ιδίως στις μέλλουσες γενιές.
1943. Χιλιάδες κόσμος διέσχιζε την γερμανοκρατούμενη Αθήνα, οδεύοντας προς το Α’ Νεκροταφείο.
Κανείς τους δεν νοιαζόταν για τους οπλισμένους γερμανούς που με ανησυχία και σε ετοιμότητα, παρακολουθούσαν όλο εκείνο το πλήθος να συγκεντρώνεται, αβέβαιοι ακόμη για τις προθέσεις του.
Κανείς τους δεν νοιαζόταν, γιατί πήγαιναν να αποχαιρετήσουν έναν ποιητή που για 50 σχεδόν χρόνια, μιλούσε με τον τρόπο του για την Ελλάδα και την Ελευθερία.
Δεν ήταν δυνατόν να πλησιάσουν όλοι τους κοντά στο φέρετρο, όμως η φωνή του Άγγελου Σικελιανού ξεχύθηκε δυνατή:
Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,
όπως το βρεις κι’ όπως το δεις να μη το παρατήσεις.
Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα,
και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτηνε τη γη του,
κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις,
και να του φέρεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας.
το κείμενο της ομιλίας του στρατηγού ε.α. Νίκου Ταμουρίδη
στο Πνευματικό Κέντρο της Ι. Μ. Αλεξανδρουπόλεως και Τραϊανουπόλεως
(19 Μαΐου 2017)
.
Γενικά
Η Τουρκία αποτελεί αναμφισβήτητα έναν διεθνώς υπολογίσιμο γεωπολιτικό παίκτη στο Παγκόσμιο Σύστημα, βασιζόμενη στη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη, στη σχέση της με τα τουρκόφωνα κράτη (που ξεπήδησαν από τη διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης) και με τον λοιπό ισλαμικό και αραβικό κόσμο, καθώς και στην στρατιωτική της ισχύ.
Με τους Τούρκους είχαμε πάντοτε προβλήματα, από τον 11ο μ.Χ. αιώνα, τότε που έκαναν την εμφάνισή τους στα ανατολικά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Δυστυχώς, οι δυο λαοί ζούσαμε και ζούμε σε μια συνεχή αντιπαράθεση. Και αυτό δεν είναι τυχαίο.
Βρισκόμαστε σε ένα χώρο που έχει ίσως την μεγαλύτερη γεωπολιτική και γεωστρατηγική αξία σε όλο τον κόσμο. Είμαστε στο κέντρο του κόσμου. Στο σταυροδρόμι των τριών ηπείρων της χερσαίας ηπείρου γης. Στο κέντρο, διαχρονικά, των εξελίξεων.
Επιπλέον, οι μεγάλες διαφορές στα βασικά στοιχεία δόμησης της εθνικής συνείδησης (θρησκεία, γλώσσα, πολιτιστική κληρονομιά), καθώς και η διαχρονική αρπακτική νοοτροπία και αλαζονική πολιτική των γειτόνων μας, δεν επέτρεψαν (και δεν επιτρέπουν) την από κοινού προσέγγιση και ειλικρινή συμφωνία για ειρήνη, προς όφελος των δύο λαών.
Ο Κωστής Παλαμάς, ο νεώτερος εθνικός μας βάρδος, γεννήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 1859 στην Πάτρα, από γονείς Μεσολογγίτες. Η οικογένειά του έχει να επιδείξει πολλούς αγωνιστές, κληρικούς και διδασκάλους του Γένους, μεταξύ των οποίων και τον Γρηγόριο Παλαμά. Προπάππος του ήταν ο Παναγιώτης Παλαμάς, ιδρυτής της ονομαστής Παλαμαίας Σχολής στο Μεσολόγγι, στην οποία δίδασκε.
Σε ηλικία 15-16 ετών ο Κωστής είχε ήδη χάσει τους γονείς του και φιλοξενήθηκε από τότε στη γενέθλια πόλη του πατέρα του, το Μεσολόγγι. Η πληγωμένη ευαισθησία του τον έκανε κλειστό και αυτοσυγκεντρωμένο. Έβρισκε παρηγοριά στο γράψιμο στίχων και μάλιστα, με μια πρώιμη επίδοση, από την ηλικία των εννέα ετών.
Στην ποιητική συλλογή του «Τα τραγούδια της πατρίδας μου» καταχωρίσθηκε ένα μικρό ποίημα. Ο ποιητής αναφέρει τι ένιωσε όταν αντίκρισε τη νεκρή μητέρα του, σε ηλικία μόλις πέντε ετών.
Το ποίημα έχει τον τίτλο «Η υστερνή ματιά της»:
«Όταν η δόλια μάνα μου / τον κόσμο παρατούσε, / με πήγαν κι εγονάτισα / μικρό, πουλί, μπροστά της, την τελευταία της πνοή / ο Χάρος ερροφούσε…»