Κωνσταντίνος Κανάρης ο μπουρλοτιέρης (Ψαρά 1793 ή 1795 – Αθήνα 2 Σεπτεμβρίου 1877)

.

«Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο πολύκροτος ούτος καί κοσμοπεριβόητος θάλασσιος ήρως, εγεννήθη μέν εις τά Ψαρά, ανετράφη δέ, καθώς καί όλοι οι λοιποί συντοπίται του, ανατροφήν, ήτις έμελλε νά τόν αποκαταστήση έμπειρον καί θαρραλέον ναυτικόν.

Πρώϊμα ήδη ήρχισε νά τρέχη τό τραχύ τούτο καί επίπονον στάδιον, καί κατά τά συχνά του επί τής Μεσογείου θαλάσσης ταξείδια επεσκέφθη πολλάκις καί τήν Μαρσίλιαν καί άλλα πολλά παραθαλάσσια τής Ευρώπης μέρη.

Απλούς, πένης καί άσημος έζη ειρηνικώς ως ραγιάς, πότε μέν εις τάς αγκάλας τής επίσης αδόξου καί ενδεούς οικογενείας του, πότε δέ επί τού πλοίου του, χωρίς όμως νά εμφαίνηται ξεχωριστόν τι επάνω του, τό οποίον ηδύνατο νά προμαρτυρήση εν αυτώ τόν εκλεκτόν ήρωα τής Χίου καί τής Τενέδου.

Όλοι εγνώριζον τήν γαλήνιον καί πράον καρδίαν του, τό ήσυχον καί ειρηνικόν τών φρονημάτων του, διά τά οποία απέφευγε κάθε ταραχήν, καί διά τά οποία δέν ηρέσκετο ουδ’ εις τόν τραχύν καί πολυτάραχον βίον τών συντρόφων του ναυτών.

Ότε απ’ Άρκτου μέχρι Μεσημβρίας καί απ’ Ανατολών μέχρι Δυσμών διεκηρύχθη η Ανάστασις τού Ελληνικού Έθνους, διεφημίσθη η ύψωσις τού Σταυρού καί η κατάπτωσις τού ημισεληνίου, ότε ήλθε τό πλήρωμα τού χρόνου, τότε καί ο Κανάρης δέν βλέπει πλέον γυναίκα, δέν λυπείται τέκνα, δέν γνωρίζει ησυχίαν, η καρδία του βράζει, η χείρ του κινείται, οι οφθαλμοί του σπινθηροβολούν καί αυτός ρίπτεται εις τό πλοίον του, τρέχει νά συναγωνισθή τόν λαμπρόν τούτον αγώνα.

Kαί ούτω η πολυπαθής ημών Πατρίς τό δεύτερον ήδη έτος τού ενδόξου αλλά καί πολυκινδύνου τούτου κατά τών τυράννων της αγώνος έμελλε νά ίδη έν από τά λαμπρότατα καί κάλλιστα μέλη της κατασπαραττόμενον από τούς απανθρώπους τυράννους της.

Η αντίδραση των Ελλήνων στην άρνηση του μπουρλοτιέρη Κανάρη να πάρει σύνταξη

.

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Το 1862 η Αθήνα και η Ελλάδα ολόκληρη βρισκόταν σε αναβρασμό. Ο θρόνος του πρώτου βασιλιά Όθωνα κυριολεκτικά «έτριζε» και ο κόσμος έψαχνε διάφορους τρόπους για να στείλει το μήνυμα της δυσαρέσκειας στο Παλάτι.

Την Πρωτοχρονιά, λοιπόν, μια παρέα αποφάσισε να φτιάξει ένα λεύκωμα αφιερωμένο στον γέροντα μπουρλοτιέρη Κανάρη, που δεν είχε δεχτεί να λάβει τιμητική σύνταξη, ως αντίδραση για τα δεινά που υπέφεραν οι συμπατριώτες του, βουτηγμένοι στη φτώχεια και την ανέχεια.

Πρωτεργάτης ο Ιωάννης Φιλήμων. Το δε λεύκωμα θα είχε μία καινοτομία. Θα περιλαμβανόταν σε αυτό η «φωτογεγραμμένη εικών», δηλαδή φωτογραφία – η μεγάλη εφεύρεση της εποχής– του μπουρλοτιέρη. Στην απέναντι δε σελίδα με χρυσά γράμματα προβλεπόταν να είναι εκτυπωμένο το 107 άρθρο του Συντάγματος που ανέφερε πως «Η τήρησις του Συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων».

Σε μία δύο ημέρες ήδη περισσότεροι από διακόσιοι επαγγελματίες και έμποροι των Αθηνών είχαν υπογράψει και εισφέρει τον οβολό τους για τη δημιουργία του λευκώματος. Το θέμα δεν άργησε να λάβει διαστάσεις και να εκδηλωθεί η πρώτη αντίδραση της Αστυνομίας, επειδή ο ποινικός νόμος απαγόρευε τους εράνους.

Ακολούθησε επιστολή στην πολιτική ηγεσία της Αστυνομίας, δηλαδή στον Υπουργό Εσωτερικών, δηλώνοντας ότι με την ενέργειά τους ήθελαν να εκφράσουν βαθιά ευγνωμοσύνη στο γηραιό αγωνιστή και όχι να υποσκάψουν «τα καθεστώτα». Στήλες ολόκληρες γέμισε στην εφημερίδα του ο Φιλήμων αναδεικνύοντας σε μείζον θέμα την τιμή προς τον Κανάρη.

Κωνσταντίνος Κανάρης ο μπουρλοτιέρης (1795 – 2 Σεπτεμβρίου 1877)

,

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης γεννήθηκε τό 1795 στά Ψαρά. Όπως όλοι οι Ψαριανοί έτσι καί ο Κωνσταντής ασχολήθηκε από μικρή ηλικία μέ τή θάλασσα, ενώ η μικρή μόρφωση πού έλαβε ήταν κάτι λίγα κολλυβογράμματα πού τού τά έμαθε ένας καλόγερος.

Πατέρας του ήταν ο Μικές Κανάριος, ναυτικός καί δημογέροντας τών Ψαρών, μητέρα του η Μαρία καί αδέλφια του ο Αναγνώστης, ο Γιώργης καί ο Ανδρέας. Ο Κωνσταντής έμεινε ορφανός σέ νεαρή ηλικία καί προκειμένου νά βοηθήσει τή μάνα του έγινε μούτσος στό μπρίκι τού θείου του Δημήτρη Μπουρέκα. Όταν έπεσε τό Σούλι ο Κανάρης βρέθηκε στήν Πάργα νά μεταφέρει πρόσφυγες στό νησί τής Αγίας Μαύρας (Λευκάδα).

Μετά τόν θάνατο τού θείου του, ανέλαβε καπετάνιος στό πλοίο πού κάποτε είχε ξεκινήσει σάν μούτσος, πραγματοποιώντας πολλά εμπορικά ταξίδια σέ ολόκληρη τή Μεσόγειο. Σέ ηλικία 22 ετών νυμφεύθηκε τή Δέσποινα Μανιάτη, κόρη γνωστής ναυτικής οικογένειας τών Ψαρών, μέ τήν οποία απέκτησε επτά παιδιά.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήταν ένας ήσυχος καί άσημος οικογενειάρχης πού έμενε πάντοτε μακρυά από τσακωμούς καί γλεντοκόπια. Μόνη του έννοια ήταν τό μεροκάματο καί η ανατροφή τών παιδιών του.

«Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο πολύκροτος ούτος καί κοσμοπεριβόητος θάλασσιος ήρως, εγεννήθη μέν εις τά Ψαρά, ανετράφη δέ, καθώς καί όλοι οι λοιποί συντοπίται του, ανατροφήν, ήτις έμελλε νά τόν αποκαταστήση έμπειρον καί θαρραλέον ναυτικόν. Πρώϊμα ήδη ήρχισε νά τρέχη τό τραχύ τούτο καί επίπονον στάδιον, καί κατά τά συχνά του επί τής Μεσογείου θαλάσσης ταξείδια επεσκέφθη πολλάκις καί τήν Μαρσίλιαν καί άλλα πολλά παραθαλάσσια τής Ευρώπης μέρη.

5 Αυγούστου 1824 : Ο Ελληνικός στόλος υπερασπίζεται τή Σάμο (Ναυμαχία Μυκάλης)

Οι κάτοικοι τής Σάμου μέ αρχηγό τόν Λυκούργο Λογοθέτη ήταν αποφασισμένοι νά υπερασπιστούν τό νησί τους μέχρι θανάτου. Εγκατέλειψαν τά παράλια καί οχύρωσαν τίς ορεινές θέσεις περιμένοντας τήν άφιξη τού ελληνικού στόλου.

Στίς 30 Ιουλίου 1824 ο ελληνικός στόλος μέ αρχηγούς τόν Γεώργιο Σαχτούρη καί τόν Ανδρέα Μιαούλη πλέοντας δυτικά τής Σάμου αντελήφθη τουρκικά πλοιάρια γεμάτα στρατεύματα νά ετοιμάζονται γιά απόβαση στό Καρλόβασι.

Ο Σαχτούρης διέταξε τά ελληνικά πλοία νά τόν ακολουθήσουν καί κυνήγησε τά τουρκικά αποβατικά σκάφη μέ αποτέλεσμα νά βυθίσει τά περισσότερα από αυτά παρασύροντας στό βυθό καί τό μεγαλύτερο μέρος τών Τούρκων στρατιωτών. Τά υπόλοιπα τουρκικά πλοιάρια έτρεξαν νά σωθούν στά μικρασιατικά παράλια μεταφέροντας καί τήν πληροφορία ότι πλέον η Σάμος ήταν υπό τήν προστασία τού ελληνικού στόλου καί ότι θά ήταν δύσκολη κάθε προσπάθεια κατάληψής της.

Εν τώ μεταξύ, η χερσόνησος τής Μυκάλης είχε πλημμυρίσει από οθωμανικά στρατεύματα, τά οποία ο Χοσρέφ σχεδίαζε νά μεταφέρει απέναντι στή Σάμο. Τά ελληνικά πλοία πλησιάσαν στά λιμανάκια τής Μυκάλης, όπου βρίσκονταν αραγμένες οι τουρκικές σακολέβες, καί τίς κανονιοβόλισαν, σκορπίζοντας ταυτόχρονα καί τούς στρατιώτες πού είχαν στρατοπεδεύσει κοντά στήν παραλία.

Σπύρος Καγιαλές (1872-1929) – Ο ήρωας που έκανε το κορμί του ιστό για την ελληνική σημαία‏

αναπαράσταση της ηρωϊκής πράξης του Σπύρου Καγιαλέ (Ιστορικό Αρχείο Κρήτης)

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

Ο Σπύρος Καγιαλές – Καγιαλεδάκης, ο «Θρύλος του Ακρωτηρίου», έγραψε με τον ηρωισμό του και την αυτοθυσία του, μια από τις πιο ένδοξες στιγμές της Ελλάδος, κατά των Αγώνα των Κρητών, το 1897, για ένωση με την Μητέρα Πατρίδα.

.

Δυστυχώς τα περισσότερα Ελληνόπουλα, ακόμα ακόμα και τα Κρητικόπουλα αγνοούν την ύπαρξη αυτών των ηρώων.

.

Ας όψεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που το μόνο που κάνει με επιτυχία, είναι να παράγει…στουρνάρια σε μεγάλες ποσότητες.

.

ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Το χειρόγραφο αντίγραφο του ημερολογίου του πλοίου «Θεμιστοκλής»του Εμμανουήλ Τομπάζη που φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο του ΝΜΕ.

αναδημοσίευση από το Περί Αλός

Επιμέλεια: Iωάννης Παλούμπης, Πηνελόπη Βουγιουκλάκη
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Περίπλους», τ. 78, σελ. 10,
ΙΑΝ – ΜΑΡΤ 2012, έκδοση Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

.

Το 1825 υπήρξε μία πολύ δύσκολη χρονιά για την επανάσταση μετά τη συμμαχία της Υψηλής Πύλης με τον ηγεμόνα της Αιγύπτου Mohamed Ali. Οι δυνάμεις του γιου του, Ιμπραήμ, που είχαν αποβιβασθεί στη Μεθώνη στις αρχές Φεβρουαρίου του 1825, προχωρούσαν με ταχείς ρυθμούς προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου καταστρέφοντας και λεηλατώντας. Επιπρόσθετα, ο αιγυπτιακός στόλος εφοδίαζε τακτικά και αποβίβαζε νέες δυνάμεις θέτοντας την πορεία του Αγώνα σε άμεσο κίνδυνο. Σε αυτήν την κρίσιμη, λοιπόν, χρονική στιγμή για την επανάσταση αποφασίστηκε από τους Έλληνες ναυτικούς μία από τις πιο παράτολμες επιχειρήσεις, η πυρπόληση του αιγυπτιακού στόλου μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.

Εμπνευστής του φιλόδοξου αυτού εγχειρήματος ήταν ο Ψαριανός πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης. Τη σύλληψη του σχεδίου παραδέχεται ο ίδιος σε συνομιλία που είχε με τον Κωνσταντίνο Νικόδημο λίγους μήνες μετά την εκστρατεία.

Μάλιστα ο Κανάρης φέρεται να εκμυστηρεύεται στον Ψαριανό συναγωνιστή του, ότι

O Ματρόζος του Γ. Στρατήγη (1859-1938)

 της Γιάννας

.

Όσο κι αν το έργο του δεν έτυχε της αναγνώρισης που έτυχαν άλλοι σύγχρονοί του, τα σκήπτρα στο έργο του Γ. Στρατήγη κρατά πάντα το πατριωτικό στοιχείο.

Στο ποίημά του «Mατρόζος» φανερώνει την αγάπη του για την πατρίδα, αλλά και την πικρία του για την αχαριστία της Ελλάδας, που ούσα ελεύθερη πια, αγνοεί και ξεχνά αυτούς που συνέβαλαν στον ξεσηκωμό και την απελευθέρωσή της.

Περισσότερο επίκαιρο και άξιο να διαβαστεί από ποτέ…

Ο θρυλικός Ματρόζος ήταν Σπετσιώτης, ο οποίος έδωσε όλα τα υπάρχοντά του για τον αγώνα… Κρατά μόνο ένα από τα πυρπολικά του και γίνεται ένας από τους μπουρλοτιέρηδες που, μαζί με τον Κωνσταντίνο Κανάρη, γράφουν ιστορία στον Ελληνικό Ξεσηκωμό του 1821. Παρά την προσφορά του στην πατρίδα όμως, ο Ματρόζος, μετά το τέλος της Επανάστασης, κατaντά ζητιάνος, πάμπτωχος και λησμονημένος! Η ανάγκη τον κάνει να ζητήσει βοήθεια από τον παλιό του συμπολεμιστή  Κανάρη, που πλέον είναι Υπουργός Ναυτικών, και ο οποίος χρωστά τη ζωή του στο Ματρόζο, καθώς τον είχε σώσει σε ναυμαχία έξω από την Τένεδο.