Η Στρατιά Μικράς Ασίας εγκαταλείπει την προσπάθεια προς Άγκυρα (19-29 Αυγούστου 1921)

αναδημοσίευση από τον Δούρειο Ίππο
άρθρο του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση

.

Μετά τις νικηφόρες επιχειρήσεις Ιουνίου – Ιουλίου 1921, η Στρατιά Μικράς Ασίας, αφού αναπαύθηκε και κάλυψε τις ελλείψεις σε άνδρες και υλικό, εκκίνησε την 1η Αυγούστου προελαύνοντας προς τον ποταμό Σαγγάριο, προκειμένου να συναντήσει τον εχθρό. Η συνολική δύναμη των 3 σωμάτων στρατού (9 μεραρχίες και 1 ταξιαρχία Ιππικού) ανερχόταν σε περίπου 120.000 άνδρες. Αφού προέλασε για 10 ημέρες και διέβη τον Σαγγάριο από την νότια καμπή του, έλαβε επαφή με την αμυντική γραμμή του κεμαλικού Στρατού, ο οποίος αντέταξε δύναμη περίπου 100.000 ανδρών.

To επόμενο 10ήμερο η ελληνική Στρατιά διεξήγαγε σκληρούς αγώνες και με καταβολή μεγάλου φόρου αίματος άλωσε τις εχθρικές θέσεις προωθούμενη σε βάθος περίπου 20 χλμ., φθάνοντας σε απόσταση περίπου 70 χλμ. σε ευθεία γραμμή από την Άγκυρα. Ακροβολισμένη από Βορρά προς Νότο με τα Γ΄, Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού (ΣΣ) η ελληνική παράταξη δίχως πρόβλεψη σοβαρών εφεδρειών, στάθηκε ανίκανη να εκμεταλλευθεί τα ρήγματα που επετύγχανε στις αντίπαλες γραμμές.

Η μεγάλη φθορά της Στρατιάς, οφειλόταν εν πολλοίς στις ανεφοδιαστικές δυσκολίες που προέκυψαν, καθιστώντας από τις πρώτες ημέρες προβληματική την επαρκή ανανέωση με τροφή και πυρομαχικά των μαχομένων μονάδων. Συνεπώς, οι επιθετικές επιχειρήσεις έναντι καλά οργανωμένου αμυντικά και αποφασισμένου αντιπάλου απέφεραν αποτέλεσμα μόνο μετά από παρέλευση σημαντικού χρόνου και βαριές απώλειες σε έμψυχο δυναμικό.

Το 10ήμερο της αμηχανίας και αδράνειας

Στις 20 Αυγούστου το Γενικό Στρατηγείο (ΓΣ) διέταξε την ανάπαυση, ανασυγκρότηση και αμυντική οργάνωση των στρατευμάτων. Η Διοίκηση της Στρατιάς Μικράς Ασίας είχε ήδη από την 19η Αυγούστου κλονιστεί. Ο Επιτελάρχης Συνταγματάρχης (ΠΒ) Κωνσταντίνος Πάλης, παρουσιαζόμενος ψύχραιμος δεν εξέφραζε άποψη, σε αντίθεση με τον Υπαρχηγό του Επιτελείου Συνταγματάρχη (ΜΧ) Πτολεμαίο Σαρρηγιάννη, ο οποίος θεωρούσε ότι «χάθηκε το παιχνίδι». Από την πλευρά του, ο επιτελικώς αστοιχείωτος Αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας δεν μπορούσε να αντιληφθεί την κατάσταση και τις προοπτικές/ επιλογές που διανοίγονταν ενώπιόν του. Εν μέσω αυτής της αμηχανίας, ζήτησε να συναντηθεί με τον Συνταγματάρχη (ΠΖ) Αλέξανδρο Γαβαλιά, παλαιό του γνώριμο από τους Βαλκανικούς Πολέμους, που τελούσε Επιτελάρχης του Β΄ ΣΣ.

Μεγάλη εμπειρία, φτωχές γνώσεις ( Η επιτελική ένδεια της Στρατιάς Μικράς Ασίας και οι αρνητικές της επιπτώσεις στην ελληνική επίθεση του Μαρτίου του 1921)

Ο αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας δεν είχε υποστεί εκπαίδευση επιτελούς, ούτε καν είχε φοιτήσει σε παραγωγική σχολή

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
άρθρο του Κωνσταντίνου Βλάσση

.

To ελληνικό κράτος ουδέποτε ασχολήθηκε σοβαρά με την εκπόνηση συνεπούς αμυντικής πολιτικής. Ο στρατός του 19ου αιώνα ήταν ένας καχεκτικός και με πτωχή εκπαίδευση οργανισμός. Καθώς η πολεμική τέχνη με τη βοήθεια της τεχνολογίας εξελισσόταν σε περισσότερο επιστημονική βάση, η διοίκηση ενός στρατεύματος κατέστη πολύπλοκη, απαιτώντας τη μελέτη πλήθους παραμέτρων και τεχνικών ζητημάτων που έπρεπε να λυθούν. Προέκυψε συνεπώς για τις ανώτερες διοικήσεις η ανάγκη ειδικά καταρτισμένων στελεχών με ανώτερη εκπαίδευση σε θέματα τακτικής, οργάνωσης και διοίκησης. Ο Ελληνικός Στρατός επέδειξε και σε αυτόν τον τομέα μεγάλη καθυστέρηση.

Στη Γερμανία, από το 1801, ήδη, είχε ιδρυθεί στο Βερολίνο Ακαδημία Πολέμου (Kriegsakademie), όπου οι μελλοντικοί επιτελείς φοιτούσαν επί 3 έτη, ενώ μόλις το 1876 συνεστήθη στο Παρίσι Ανωτέρα Σχολή Πολέμου (Εcole Superieure de Guerre) 2ετούς κύκλου σπουδών. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έσπευσε από το 1845 να ιδρύσει Πολεμική Σχολή Γενικού Επιτελείου (Erkαn-ι Harbiye Mektebi) με 3ετές πρόγραμμα σπουδών, ενώ εξακολούθησε την εκπαίδευση επιτελών σε Γαλλία, Γερμανία.

Χαρακτηριστικά, το 1902 ο οθωμανικός στρατός διέθετε περίπου 550 αξιωματικούς αποφοίτους επιτελικών σχολών, σε σύγκριση με τους τέσσερις της Ελλάδας!

Ο πρώτος Ελληνας που είχε την ευκαιρία πλήρους επιτελικής μόρφωσης, ήταν ο ανθυπολοχαγός Πυροβολικού Νικόλαος Τρικούπης το 1893, όταν εισήχθη στην Εcole Supérieure de Guerre, αφού προηγουμένως επί 4ετία είχε εκπαιδευθεί σε γαλλικές μονάδες και σχολές. Η περίπτωση του συγκεκριμένου ήταν μοναδική, καθώς μόλις είχε αποφοιτήσει από το Στρατιωτικό Σχολείο Ευελπίδων και η ιδιαίτερη εύνοια της υπηρεσίας οφειλόταν στο γεγονός ότι ήταν ανιψιός του πρωθυπουργού Χαριλάου Τρικούπη.

Πως ο Βενιζέλος με πολιτική απόφαση επέλεξε τo 1929 τα λάθος αντιτορπιλλικά

αναδημοσίευση από τον Δούρειο Ίππο
άρθρο του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση

.

Καθώς το πρόγραμμα προσκτήσεως 4 νέων φρεγατών βρίσκεται σε εξέλιξη και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ προσπαθεί να πείσει ότι θα επιλεγεί αυτό που θα υποδείξει το Πολεμικό Ναυτικό, ας δούμε ένα ιστορικό προηγούμενο πολιτικής απόφασης η οποία αγνόησε την γνωμοδότηση του επιχειρησιακού φορέα.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανήλθε στην εξουσία το καλοκαίρι του 1928 και προσανατόλισε την εξωτερική πολιτική της χώρας στην σύμπυξη ξεχωριστών συμφώνων με τις γειτονικές χώρες. Μόλις τον Σεπτέμβριο του 1928 υπέγραψε σύμφωνο φιλίας 10ετούς διαρκείας με την Ιταλία και τον Μάρτιο του 1929 σύμφωνο με την Γιουγκοσλαβία. Το μεγάλο στοίχημα ήταν η προσέγγιση με την Τουρκία, με την οποία πράγματι υπογράφηκε μια μάλλον ετεροβαρής συμφωνία τον Οκτώβριο του 1930.

Το σκεπτικό του Βενιζέλου ήταν ότι με την «εξασφάλιση» της ειρήνης από τις υπογραφές των διμερών συμφωνιών, θα κατάφερνε κάθετη μείωση των αμυντικών δαπανών.

Ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο επέβαλλε την μείωση στο Πολεμικό Ναυτικό. Την εποχή εκείνη το ΓΕΝ προσανατολιζόταν στην επανεργοποίηση της συμφωνίας με τα γερμανικά ναυπηγεία Vulkan, ώστε να ολοκληρωθεί η ναυπήγηση του καταδρομικού μάχης ΣΑΛΑΜΙΣ του οποίου η σύμβαση είχε υπογραφεί το 1912 και μετά τον Α΄ ΠΠ είχε καταγγελθεί, δίχως όμως να έχει κλείσει τελεσίδικα η υπόθεση. Η κίνηση αυτή του Πολεμικού Ναυτικού, είχε ως στόχο την αντιστάθμιση την πρόσφατη επαναφορά σε υπηρεσία με το Τουρκικό Ναυτικό του καταδρομικού μάχης YAVUΖ SULTAN SELIM.

Ο πρωθυπουργός Βενιζέλος παρενέβη στο καθαρά επιχειρησιακό αυτό θέμα και επέβαλλε στο Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) την αλλαγή του ναυτικού προγράμματος της χώρας, εφευρίσκοντας το σχήμα – ιδέα του “Ελαφρού Στόλου” σε συνδυασμό με την Αεροπορία, ως το νέο στρατιωτικό δόγμα της Ελλάδας.