Ο Ιωάννης Μεταξάς και η μελέτη του για την Μικρασιατική Εκστρατεία

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου

.

Τον Ιανουάριο του 1915 ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, σταθμίζοντας τις ευρωπαϊκές εξελίξεις που άλλαζαν με ταχύτατους ρυθμούς, αποφασίζει να συμμετάσχει η Ελλάδα σε πόλεμο κατά της Τουρκίας, όταν ευνοήσουν οι συνθήκες, έτσι ώστε να έχει λόγο στην ρύθμιση του Ανατολικού ζητήματος, γεγονός που ανακοινώνει στους Συμμάχους (σ.1). Την απόφαση του Βενιζέλου έκαναν δεκτή οι Σύμμαχοι. Συγκεκριμένα ο λόρδος Γκρέυ στις 11 Ιανουαρίου του 1915 προσέφερε στον Βενιζέλο «εδαφικάς παραχωρήσεις πολύ σπουδαίας επί της παραλίας της Μ. Ασίας» με αντάλλαγμα την υποστήριξη της Ελλάδας προς την Σερβία κατά της Αυστρίας (σ.2).

Στις 15 Ιανουαρίου 1915 ο Βενιζέλος καλεί τον αρχηγό το Γενικού Επιτελείου Συνταγματάρχη Ιωάννη Μεταξά και ζητά την γνώμη του, με βάση τις μελέτες που είχε εκπονήσει ο τελευταίος, περί του Μικρασιατικού ζητήματος. Ο Μεταξάς εξέθεσε προς τον Βενιζέλο τις ιδέες του υποστηρίζοντας αρχικά την πληθυσμιακή υπεροχή των Μουσουλμάνων και την πολεμική τους εμπειρία. Συγκεκριμένα επι του συνολικού πληθυσμού της Μ. Ασίας των δέκα εκατομμυρίων, τα δύο μόνο ήταν Έλληνες, τα υπόλοιπα οκτώ εκατομμύρια ήταν Μουσουλμάνοι διαφορετικών εθνικοτήτων ήτοι Γιουρούκοι, Ζειμπεκοι, Τουρκοκρήτες και Βόσνιοι που θεωρούσαν όμως τους εαυτούς τους ως Τούρκους, καθώς το θρήσκευμα αντικαθιστά την εθνικότητα, συνεπώς σε περίπτωση πολέμου θα συνασπίζονταν όλοι εναντίον μας, υποστήριξε ο Μεταξάς. Επίσης οι Τούρκοι ήταν εμπειροπόλεμοι, είχαν υπηρετήσει στον στρατό και είχαν πάρει μέρος σε πολλές εκστρατείες, αντίθετα οι Έλληνες Μικρασιάτες δεν είχαν καμία στρατιωτική εμπειρία (σ.3).

Στην συνέχεια αναφέρεται στην γεωγραφική έκταση της Μ. Ασίας (520.000 τ.χλμ.), η οποία είναι τριπλάσια της Ελλάδας, με το εσωτερικό της να αποτελείται από δύσβατες οροσειρές με ανύπαρκτο σχεδόν συγκοινωνιακό δίκτυο. Στην περίπτωση τώρα που ο Ελληνικός στρατός υπερτερούσε του Τουρκικού, θα ήταν υποχρεωμένος για να τον συντρίψει ολοσχερώς να προχωρήσει, ακολουθώντας τον στο εσωτερικό μιας χώρας, με την συγκεκριμένη μορφολογία και με εχθρικούς πληθυσμούς. Αυτό σημαίνει μείωση και εξασθένηση του Ελληνικού στρατού ο οποίος θα ήταν αναγκασμένος να διαθέτει δυνάμεις για φύλαξη των συγκοινωνιών του, των πλευρών του αλλά και των εσωτερικών περιοχών που βρίσκονταν στην κατοχή του. Σε αυτή όμως την περίπτωση ο στρατός θα ερχόταν σε κατάσταση άμυνας σε μια τεράστια χιλιομετρική έκταση, δίνοντας κατά αυτόν τον τρόπο την δυνατότητα στον εχθρό να αντεπιτεθεί, αναγκάζοντας τον στρατό σε υποχώρηση προς τα παράλια υπό δυσμενείς όρους (σ.4). Συγκεκριμένα ο Μεταξάς αναφέρει «θα συνέβαινε δηλ. εις τον Ελληνικόν στρατόν ότι συνέβη και είς τον Ναπολέοντα το1812. Διήλθεν ούτος τα ρωσικά σύνορα με δύναμιν 500χιλ. στρατού και προχωρών και εξασθενών έφθασε προς της Μόσχας με δύναμιν 80χιλιάδων ανδρών (σ.5).».

Ο βράχος του Ελληνισμού, Ιωάννης Μεταξάς

Ευαγγελία Κ. Λάππα, μαθήτρια Γ’ Λυκείου

Βράχε συ του Ελληνισμού που εδόξασες
ω! Μεταξά, των Ελλήνων το θάρρος επρόταξες
Εις το καθήκον το ύψιστο όλους τους ένωσες
και την Πατρίδα από τους ανθέλληνες έσωσες.

****

Το στρατό μας και πάλι συγκρότησες
τον λαό μ’ εθνική συνείδηση όπλισες
στη νεολαία αιώνιες αξίες συ έδωσες
και τους προδότες απάτριδες έδιωξες.

Βράδυ της 28ης Οκτωβρίου 1940, 8η Μεραρχία – Ήπειρος

Την εσπέραν (της 28ης Οκτωβρίου 1940) εκοινοποιήθη εις την (8η) Μεραρχίαν η κάτωθι ημερησία Διαταγή προς τον Στρατόν, του Προέδρου της Κυβερνήσεως και Υπουργού των Στρατιωτικών ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΕΤΑΞΑ.

«Εις το τέλος της πρώτης ημέρας κατά την οποίαν με τα χαλύβδινα στήθη σας προησπίσατε το ιερόν έδαφος και την τιμήν της Πατρίδος, σας απευθύνω τον θερμότερόν μου Χαιρετισμόν.

Ολόκληρον το Έθνος, από του ανωτάτου άρχοντος μέχρι του τελευταίου πολίτου, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, σας σκέφτονται με στοργήν και με υπερηφάνιαν και αι ευχαί των μαζύ με την ευλογίαν του Θεού σας παρακολουθούν.

Σκεφθήτε ότι σας έλαχεν ο ένδονος κλήρος να γράψητε το όνομά σας εις τας χρυσάς δέλτους της Ελληνικής ιστορίας, κοντά εις τα ονόματα των Μακεδονομάχων, των μεσαιωνικών μας ακριτών, και των ηρώων του 1821 και των άλλων νικηφόρων πολέμων μας.

Από τα ιδικά σας χέρια σφυρηλατείται, σήμερον μία Ελλάς ακόμη ωραιοτέρα, ακόμη λαμπροτέρα από την σημερινήν, που θα θαμβώσει και πάλιν ολόκληρον τον κόσμον.

Πως ο Βενιζέλος με πολιτική απόφαση επέλεξε τo 1929 τα λάθος αντιτορπιλλικά

αναδημοσίευση από τον Δούρειο Ίππο
άρθρο του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση

.

Καθώς το πρόγραμμα προσκτήσεως 4 νέων φρεγατών βρίσκεται σε εξέλιξη και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ προσπαθεί να πείσει ότι θα επιλεγεί αυτό που θα υποδείξει το Πολεμικό Ναυτικό, ας δούμε ένα ιστορικό προηγούμενο πολιτικής απόφασης η οποία αγνόησε την γνωμοδότηση του επιχειρησιακού φορέα.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανήλθε στην εξουσία το καλοκαίρι του 1928 και προσανατόλισε την εξωτερική πολιτική της χώρας στην σύμπυξη ξεχωριστών συμφώνων με τις γειτονικές χώρες. Μόλις τον Σεπτέμβριο του 1928 υπέγραψε σύμφωνο φιλίας 10ετούς διαρκείας με την Ιταλία και τον Μάρτιο του 1929 σύμφωνο με την Γιουγκοσλαβία. Το μεγάλο στοίχημα ήταν η προσέγγιση με την Τουρκία, με την οποία πράγματι υπογράφηκε μια μάλλον ετεροβαρής συμφωνία τον Οκτώβριο του 1930.

Το σκεπτικό του Βενιζέλου ήταν ότι με την «εξασφάλιση» της ειρήνης από τις υπογραφές των διμερών συμφωνιών, θα κατάφερνε κάθετη μείωση των αμυντικών δαπανών.

Ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο επέβαλλε την μείωση στο Πολεμικό Ναυτικό. Την εποχή εκείνη το ΓΕΝ προσανατολιζόταν στην επανεργοποίηση της συμφωνίας με τα γερμανικά ναυπηγεία Vulkan, ώστε να ολοκληρωθεί η ναυπήγηση του καταδρομικού μάχης ΣΑΛΑΜΙΣ του οποίου η σύμβαση είχε υπογραφεί το 1912 και μετά τον Α΄ ΠΠ είχε καταγγελθεί, δίχως όμως να έχει κλείσει τελεσίδικα η υπόθεση. Η κίνηση αυτή του Πολεμικού Ναυτικού, είχε ως στόχο την αντιστάθμιση την πρόσφατη επαναφορά σε υπηρεσία με το Τουρκικό Ναυτικό του καταδρομικού μάχης YAVUΖ SULTAN SELIM.

Ο πρωθυπουργός Βενιζέλος παρενέβη στο καθαρά επιχειρησιακό αυτό θέμα και επέβαλλε στο Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) την αλλαγή του ναυτικού προγράμματος της χώρας, εφευρίσκοντας το σχήμα – ιδέα του “Ελαφρού Στόλου” σε συνδυασμό με την Αεροπορία, ως το νέο στρατιωτικό δόγμα της Ελλάδας.

Το Έπος του’40 μέσα από τις σελίδες του περιοδικού TIME Νέας Υόρκης. «16 Δεκεμβρίου 1940»

 

Ρωμανίδης Νεοφ Θεόδωρος 

Σε λίγες μέρες θα τιμήσουμε την επέτειο εκείνης της άλλης ημέρας, πριν από εβδομήντα οκτώ (80) χρόνια, που ένα μυριόστομο ΟΧΙ ειπώθηκε από τους Έλληνες, δια στόματος του τότε πρωθυπουργού της Ιωάννη Μεταξά, προς τον Ιταλό πρέσβη όταν εκείνος του απαίτησε την παράδοση της χώρας στον φασιστικό άξονα.

Τότε, μια τέτοια ημέρα, η μικρή, φτωχιά και ασήμαντη Ελλάδα μας, ορθώνοντας το ανάστημά της απέναντι στις φασιστικές Δυνάμεις, όχι μόνον άλλαξε τον ρουν της Παγκόσμιας Ιστορίας αλλά και έγραψε άλλη μια αιματοβαμμένη και ηρωική σελίδα στην Ιστορία της.

Η Πατρίδα μας, η Ελλάδα μας, με ο, τι χαρακτηρίζουμε ως Έπος του 1940, απετέλεσε παγκόσμιο και φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση. Εχθροί και φίλοι, σύμμαχοι και αντίπαλοι, απλοί άνθρωποι αλλά και ηγέτες, με σεβασμό και περίσσιο θαυμασμό έκλιναν το γόνυ και μόνο με την αναφορά του ονόματος Έλληνας.

Ήταν τότε που οι ποιητές μας έκαναν την ανδρεία και γενναιότητα ποίηση, οι τραγουδιστάδες τους αγώνες, τις κακουχίες, τα γράμματα, τον θάνατο των φαντάρων μας τραγούδι λυπητερό. Τραγούδησαν για κείνα τα χρόνια τα αιματοβαμμένα, που σφιχταγκαλιάζονταν ο θάνατος με την ζωή, που δεν ήξερες που ήταν η ζωή και που ο θάνατος.

«Αδυνατώ να δώσω το δέον εύρος της ευγνωμοσύνης πού αισθάνομαι για την ηρωική αντίσταση τού Λαού και των ηγετών της Ελλάδος.» είχε πει ο Κάρολος ντέ Γκώλ (1890-1970), Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, σε ομιλία του στο Γαλλικό Κοινοβούλιο μετά την λήξη τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μια άγνωστη ιστορία – «Οι τάφοι του βασιλέως Κωνσταντίνου Α′, της βασίλισσας Όλγας και της βασίλισσας Σοφίας»

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αποχώρησε από το θρόνο κατ’ απαίτηση των Συνταγματαρχών Πλαστήρα και Γονατά οι οποίοι ηγήθηκαν εξέγερσης του στρατού και του στόλου στις 11 Σεπτεμβρίου 1922. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1922 ο θρόνος πέρασε στο Διάδοχο Γεώργιο, ο οποίος ονομάστηκε Γεώργιος Β΄.

Ο θάνατος βρήκε τον Κωνσταντίνο στις 11 Ιανουαρίου του 1923 σε ένα ξενοδοχείο στο Παλέρμο της Σικελίας από ανακοπή καρδιάς. Ο Κωνσταντίνος ήταν από καιρό άρρωστος καθώς έπασχε από χρόνια νεφρίτιδα, ενώ το καλοκαίρι του 1921 όταν βρισκόταν στην Κιουτάχεια υπέστη καρδιακή προσβολή που τον είχε αφήσει αναίσθητο για ώρες.

Ιωάννης Μεταξάς: «ο πρώτος Έλληνας αντιστασιακός»

Πρωτοσέλιδο περιοδικού “Η Νεολαία”, 4 Ιανουαρίου 1941.

.

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

Είτε μας αρέσει είτε όχι ο δικτάτορας Μεταξάς ήταν ο άνθρωπος που είπε το ΟΧΙ, δηλαδή ο πρώτος Έλληνας αντιστασιακός, ο οποίος αρνήθηκε να υποταχθεί στις δυνάμεις του Άξονα. Την ίδια ώρα, οι κατ’ επάγγελμα “αντιστασιακοί” ήταν δέσμιοι της συμφωνίας που είχε πραγματοποιήσει ο “πατερούλης” με τον Χίτλερ. Μέχρι την επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα” όλως περιέργως από το Κόμμα δεν είχε ειπωθεί ούτε λέξη για αντίσταση. Οι συγκεκριμένοι σύμμαχοι είχαν πολλά κοινά στις ολοκληρωτικές αντιλήψεις τους αλλά το πιο σημαντικό ήταν η παγκόσμια εξουσία.

Αντιθέτως, ο δικτάτορας Μεταξάς ήταν αυτός που αναδιοργάνωσε τον διαλυμένο Ελληνικό Στρατό, που αφύπνισε και ένωσε τον Ελληνικό Λαό. Γιατί οι ηγεσίες εμπνέουν και καθοδηγούν έναν λαό. Του δίνουν όραμα και αυτοπεποίθηση. Βέβαια ο Μεταξάς και το καθεστώς του δεν ήταν “δημοκρατικών πεποιθήσεων”, ούτε όμως έχτισε καριέρες πάνω σε εύηχα συνθήματα και πλαστές ιστορίες, που καπηλεύονταν όρους και αξίες όπως η “δημοκρατία”, η “ισότητα”, η “ελευθερία” κ.ο.κ.

Δεν ήταν όμως και ο λαομίσητος δυνάστης, όπως θέλησαν να το παρουσιάσουν αμετανόητοι, που ποντάρουν -ακόμη και σήμερα- σε εποχές εθνικού διχασμού για ίδιον όφελος. Και δεν ήταν λαομίσητος γιατί αυτός ενέπνευσε τον απλό εργάτη, αγρότη, δάσκαλο, στρατιωτικό να πολεμήσει τον εισβολέα. Αν όντως ήταν όσα ορισμένοι του έχουν σύρει, θα υπήρχε καθολική συμμετοχή για ένταξη στο στράτευμα σε τέτοιο βαθμό ώστε να δημιουργήσει ο “φασίστας” εκείνος τον μεγαλύτερο Στρατό της ελληνικής ιστορίας;

Αλήθεια, ποια ήταν η δυναμική του Ελληνικού Στρατού μέχρι να αναλάβει ο Μεταξάς δικτατορικά την εξουσία τον Αύγουστο του 1936; Από την καταστροφή του 1922 μέχρι το 1935 το ελληνικό στράτευμα ήταν απολύτως ανίσχυρο και η εικόνα πλήρης διάλυσης πιστοποιείται και από τα ποσά που διέθετε το κράτος για ανασυγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων. Κατά το έτος 1923-’24 δόθηκε προς ενίσχυση τους μόλις το 26% του συνολικού προϋπολογισμού του κράτους ενώ κατά τα έτη 1930-’31 και 1931-’32 δόθηκαν αντίστοιχα μόλις το 12 και το 10%.

28 Οκτωβρίου 1940 «Το ιστορικό ¨ΟΧΙ¨ του Εθνικού ηγέτη Μεταξά στον ιταλό φασίστα Μουσολίνι»

.

Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης Επίτιμος Υδκτής Δ΄Σ.Σ

Έχουν γραφεί πολλά βιβλία για το Έπος του ΄40, ποιήματα, τραγούδια, αφηγήσεις πολεμιστών και στις μέρες μας για το Ιστορικό αυτό γεγονός του ΌΧΙ¨ δημοσιεύονται  κάθε χρόνο σχετικά άρθρα από Έλληνες και ξένους και εκφωνούνται ¨πανηγυρικοί¨.

Αναφέρθηκα παλαιότερα για την προθυμία του Ελληνικού Λαού, ο οποίος σύσσωμος αντιμετώπισε τις Ιταλικές Μεραρχίες στα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου, έγραψα για τις γυναίκες της Πίνδου που αψηφώντας καιρικές συνθήκες και δύσβατο έδαφος εγκατέλειψαν τις οικογένειές τους και μετέφεραν πολεμοφόδια  στους αγωνιζομένους μαχητάς, έγραψα για τους πρωταγωνιστάς της Νίκης Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο, Διοικητή 8ης Μεραρχίας Υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, Διοικητή Αποσπάσματος Πίνδου Συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη και για τον πρώτο πεσόντα Αξιωματικό την 1 Νοεμβρίου 1940 Ανθυπολοχαγό Αλέξανδρο Διάκο.

Στο άρθρο μου αυτό θα αναφερθώ στον ιστορικό διάλογο μεταξύ του Εθνικού μας Κυβερνήτη Ιωάννη Μεταξά και του Ιταλού Πρεσβευτού Εμμανουέλε Γκράτσι το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου 1940 στην Κηφησιά.

Γράφει ο Ιταλός Πρέσβης στο βιβλίο του που έχει τον τίτλο ¨Η αρχή του τέλους – η επιχείρηση κατά της Ελλάδος¨  

¨Δέκα λεπτά πριν από τις 3 της νύχτας της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Στρατιωτικός μου ακόλουθος, ο διερμηνέας μου κι’ εγώ, φθάσαμε στην καγκελόπορτα της μικρής οικίας στην Κηφησιά, όπου έμενε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος. Στον φρουρό της οικίας είπα ότι επιθυμώ να δω τον Πρωθυπουργό για κάτι πολύ επείγον.

Το σχέδιο του Ιωάννη Μεταξά για προληπτικό στρατηγικό χτύπημα στο ανατολικό Αιγαίο χωρίς κήρυξη πολέμου (Μάρτιος – Ιούνιος 1914)

.

γράφει ο Ιωάννης Β. Δασκαρόλης (σε πρώτη δημοσίευση στο  istorikathemata.com)

Πρόλογος – η συνθήκη των Αθηνών και οι τουρκικές διεκδικήσεις στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ( Νοέμβριος 1913-Ιανουάριος 1914)

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η Ελλάδα χάρις το περίφημο θωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ, όχι μόνο είχε κυριαρχήσει πλήρως σε όλο το ανατολικό Αιγαίο απελευθερώνοντας τα νησιά του από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά είχε κλείσει τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλλια από όπου αυτός όσες φορές προσπάθησε να εκπλεύσει γνώρισε τη συντριβή.

Η επανάληψη των ελληνοτουρκικών σχέσεων επισφραγίστηκε με την υπογραφή της συνθήκης των Αθηνών μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ελλάδος. Η συνθήκη που υπογράφηκε στις 14/27 Νοεμβρίου 1913, έπαυσε επίσημα τις εχθροπραξίες μεταξύ τους, παραχωρώντας τη Μακεδονία την Ήπειρο, την Κρήτη και κάποια νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα. Η συνθήκη όμως άφηνε μετέωρο το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου το οποίο προέβλεπε ότι θα ρυθμιζόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Με συλλογική διπλωματική διακοίνωση της 31ης Ιανουαρίου/13ης Φεβρουαρίου 1914, οι Μεγάλες Δυνάμεις κοινοποίησαν στην ελληνική κυβέρνηση και στην Υψηλή Πύλη την απόφασή τους για τα νησιά του Αιγαίου:

Ο Τορπιλισμός της ΕΛΛΗΣ «Την 15η Αυγούστου του 1940, στις 8.25 το πρωί»‘

Τύπος Εποχής

Την 15^η Αυγούστου του1940, στις 8.25 το πρωί, και ενώ η λειτουργία είχε αρχίσει στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την «Παναγία της Τήνου», έγινε ο ανόσιος και ύπουλος τορπιλισμός του «εύδρομου» καταδρομικού ΕΛΛΗ, που αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της Τήνου, συμμετείχε στον εορτασμό.

Η τορπίλη που εκτοξεύθηκε όπως έγινε γνωστό αργότερα, από το ιταλικό υποβρύχιο, βύθισε το πλοίο και μία  δεύτερη αστόχησε γκρεμίζοντας μέρος του μώλου του λιμανιού. Την ίδια μέρα αργότερα αεροπλάνα βομβάρδισαν στα ανοικτά  της Κρήτης το ατμόπλοιο ΦΡΙΝΤΩΝ.

Ο Μεταξάς σημειώνει
«Τορπιλισμός Έλλης. Μου ήρθαν δάκρυα».

Έργο της 4ης Αυγούστου 1936

.

«Το έργον του Ιωάννου Μεταξά, εν τω συνόλω του είναι τόσον ευρύ, μέγα και πολυσύνθετο, ώστε μέσα εις την οδύνην της σημερινής στιγμής, να μη απομένει ούτε χρόνος ούτε δύναμις δια να εξαρθή».  Τα λόγια αυτά ακούστηκαν την ημέρα του θανάτου του Ι. Μεταξά, από τον Αλέξανδρο Κοριζή στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο.

Σε ομιλία του από το Ραδιόφωνο την ημέρα του θανάτου του ο κ. Νίκολσον, Υφυπουργός των πληροφοριών της Μ. Βρεταννίας, μίλησε επίσης για το έργο του Ι.Μεταξά «Είνε ανωφελές να ισχυρισθώμεν ότι η απώλεια του ισχυρού αυτού ανδρός δεν είναι σοβαρόν πλήγμα δια την συμμαχικήν μας υπόθεσιν. Αναλαβών την Αρχήν το 1936, ο Μεταξάς, εύρε την Ελλάδα σπαρασσομένην από τας εσωτερικάς έριδας. Εντός ολίγων ετών κατώρθωσε να της εμπνεύσει πεποίθησιν εις τας ελληνικάς παραδόσεις και να την καταστήση ισχυράν, δυνηθείς ν’ αντιμετωπίση, με την χώραν ηνωμένη όπισθέν του, την μεγαλυτέραν δοκιμασίαν προ της οποίας ευρέθη ποτέ η Ελλάς….
(ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ -ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΙΣ, 30.1.1941).

Για αυτό το έργο το ευρύ, μέγα και πολυσύνθετο δεν υπάρχει καμία επιστημονική μελέτη, η οποία να το πραγματεύεται συνολικά, ούτε να το αναλύει και να το αξιολογεί μέσα στην εποχή που πραγματοποιήθηκε, συγκρίνοντάς το με το τι είχε προυπάρξει σε κάθε τομέα ή τι αντίστοιχο είχε η Ευρώπη την ίδια εποχή.

Ακόμα με τι οικονομικά μέσα έγινε και σε τι χρόνο, τι δυσκολίες συνάντησε στην εφαρμογή του, τελικά σε τι αποσκοπούσε. Μαζί όμως με τους νόμους, την άμυνα και την πρόνοια για θέματα καθημερινής διατροφής και καλής υγείας των πολιτών, προσπάθησε να εμφυσήσει ένα πνεύμα αισιοδοξίας που πηγάζει από την χαρά για την δουλειά και την πειθαρχία.

Η αξιολόγηση του σήμερα είναι αρκετά δύσκολη, γιατί πολλά από τα αρχεία Υπουργείων και Δημοσίων Υπηρεσιών είναι ήδη κατεστραμένα, συνειδητά ή ασυνείδητα. Ο πόλεμος κατέστρεψε δημόσια έγγραφα και δημόσια έργα. Ετσι οι νόμοι αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο αυτής της έρευνας, όπως και τα προσωπικά αρχεία των αντίστοιχων Υπουργών και  αλληλογραφίες όσες σώζονται.

Το δραματικό δίωρο που έκρινε το ΄Επος του ‘40

Φωτο: Σκίτσο απεικονίζει εκείνα που έφεραν τη νίκη του ΟΧΙ!

.

Οι διάλογοι του Μεταξά με Γκράτσι και Παπάγο, του ΓΕΣ με την 8χρονη κόρη του μεράρχου Ιωαννίνων και τα πρώτα Διατάγματα

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
akontogiannidis@yahoo.gr

Οι εορτασμοί των λαμπρών ιστορικών επετείων, όπως το ΄Επος του ’40, υπενθυμίζουν στους ΄Ελληνες τα σπουδαία έργα του παρελθόντος, από τα οποία καλούνται οι νεώτεροι να αντλούν διδάγματα και να επιστρατεύουν δυνάμεις όταν βρεθούν σε παρόμοιες καταστάσεις.

Το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου 1940, τίποτε δεν προοιώνιζε οτι η νύχτα εκείνη θα ήταν ατέλειωτη και πλήρης δραματικών γεγονότων. Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς αποσύρθηκε να κοιμηθεί στο σπίτι του, Κεφαλληνίας και Δαγκλή 10 στην Κηφισιά, αλλά στις 3 το πρωί, ο αρχιφύλακας Τραυλός τον ξυπνά και του λέει, μπερδεύοντας τη γαλλική σημαία με την Ιταλική, ότι τον ζητεί επειγόντως ο Γάλλος πρέσβης! ΄Ηταν όμως ο πρέσβης της Ιταλίας Εμμανουέλε Γκράτσι. Τον οδήγησε ο Μεταξάς στο μικρό σαλονάκι, και ο Γκράτσι του λέει, ότι ο Μουσολίνι τον επιφόρτισε να του επιδώσει ένα επείγον έγγραφο.

Ο Μεταξάς, χωρίς να αιφνιδιάζεται, διαβάζει το έγγραφο πού ηταν τελεσίγραφο και με το οποίο ο Ιταλός δικτάτορας ζητούσε την παράδοση της Ελλάδος χωρίς πόλεμο. Ο Μεταξάς, αφου του διάβασε, βγάζοντας τα γυαλιά του κοιτά κατάματα τον Γκράτσι και του λέγει στα γαλλικά με λυπημένη, αλλά σταθερή φωνή: «Alors , c’ est la guerre».(Ώστε πόλεμος!).

«Όχι ακριβώς! Aν διατάξετε τον Παπάγο να αφήσει να περάσουν τα στρατεύματά μας, δεν θα υπάρξει πρόβλημα…» απαντά ο Γκράτσι. Ο Μεταξάς μειδίασε και με σοβαρό ύφος ρωτά, εντός πόσου χρόνου θα πρέπει να απαντήσει. «Μέχρι τις 6 το πρωί» είπε. Τότε σηκώθηκε από τον καναπέ λέγοντας: «Δηλαδή εντός τριών ωρών ζητεί η Ιταλία να ληφθεί απόφαση της Ελλάδος…». Ο Μεταξάς οδήγησε κατόπιν τον Γκράτσι στην έξοδο χωρίς να τον αποχαιρετήσει, ντύθηκε, τηλεφώνησε και ενημέρωσε, τον βασιλιά Γεωργιο, μετά τον Άγγλο πρέσβη Πάλαιρετ, τον στρατηγό Παπάγο και τον ναύαρχο Σακελλαρίου.

4η Αυγούστου 1936

«Η Βραδυνή» 5η Αυγούστου 1936

Την 4^η Αυγούστου, εν όψει των διεθνών εξελίξεων, ο Ιωάννης Μεταξάς, με αφορμή την πανεργατική απεργία της 5^ης Αυγούστου, ζητά από τον Βασιλέα Γεώργιο την άρση  των ‘Αρθρων του Συντάγματος 5,6,10,11,12,14,20, και 95 (βάσει του Νόμου  4229/1929 «Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας της ελευθερίας των πολιτών» η  «το ιδιώνυμο» που είχε ψηφίσει η Βουλή επί Βενιζέλου).  Θεωρεί την λύση αυτή στην οποία οδηγείται αναγκαστικά η χώρα ως  την μόνη  μπρος στο αδιέξοδο που την είχε οδηγήσει ο κοινοβουλευτισμός.  Το Διάγγελμα πρός τον Λαόν δια την Μεταβολήν της 4ης Αυγούστου 1936, και ο λόγος που εκφωνεί από ραδιοφώνου την 10η Αυγούστου, ο Ιωάννης Μεταξάς ως Εθνικός Κυβερνήτης (Λόγοι σελ. 16-18), προς τους Έλληνες, τις Ελληνίδες και την ελληνική νεολαία φανερώνει τους λόγους από τους οποίους οδηγήθηκε στην άρση των άρθρων του Συντάγματος και τους Σκοπούς της 4ης Αυγούστου.

Το «ΟΧΙ» του 1940 και η στάση του ΚΚΕ

Ξημερώματα 28^ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι μεταβαίνει στην οικεία του Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά για να παραδώσει το ιταλικό τελεσίγραφο. Οι Ιταλοί ζητούσαν από τον Μεταξά να εγκαταλείψει την ουδετερότητα και να στραφεί προς τη συμμαχία των δυνάμεων του Άξονα. Ο Μεταξάς παρότι ιδεολογικά συγγενής με το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι αρνήθηκε αποφασιστικά. Ο ίδιος ο Γκράτσι έγραψε στο βιβλίο του «Η αρχή του τέλους»: