Τι έλεγε ο Ισοκράτης για την φθορά που προκαλεί η ηγεμονία.

tου Δημήτρη Πεπόνη από το FB του

.

Επειδή πολύς λόγος έγινε (ξανά) για τον Ισοκράτη, ας διαβάσουμε τι έλεγε για την φθορά που προκαλεί η ηγεμονία. Τα επόμενα δεν αφορούν ανθρώπους που πρότειναν την καθιέρωση της αγγλικής ως δεύτερης επίσημης γλώσσας (πλέον τίθεται και ζήτημα γαλλικής και γερμανικής), αλλά όσους την μιλάνε ως πρώτη γλώσσα, δηλαδή τους Αμερικανούς (έμμεσα παλαιότερα τους Ρώσους και ίσως μελλοντικά τους Κινέζους).

Ο Ισοκράτης αναφέρεται στην φύση και την φθοροποιό δύναμη της ηγεμονίας. Περί Ειρήνης.

»Η μεγαλύτερη απόδειξη είναι η ακόλουθη: όχι μόνο εμάς αλλά και την πόλη των Λακεδαιμονίων κατέστρεψε (η ηγεμονία). Συνεπώς, όσοι συνηθίζουν να επαινούν τις αρετές εκείνων, δεν μπορούν πια να διατυπώσουν τον εξής ισχυρισμό, ότι τάχα εμείς, επειδή είχαμε δημοκρατικό πολίτευμα, διαχειριστήκαμε άσχημα την κατάσταση και ότι, αν οι Σπαρτιάτες κέρδιζαν την κυριαρχία στη θάλασσα, θα έκαναν ευτυχισμένους και τους άλλους και τους εαυτούς τους. Σε αυτούς μάλιστα πολύ πιο γρήγορα έδειξε η ηγεμονία τη φύση της γιατί το κράτος τους, που κατά τη διάρκεια επτακοσίων χρόνων όλοι γνωρίζουμε πως δεν διαταράχτηκε ούτε από κινδύνους ούτε από συμφορές, λίγο έλειψε σε σύντομο χρόνο να κλονιστεί και να διαλυθεί.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟΣ – Η αξιοκρατική επιλογή των αρχόντων κατά το παρελθόν

(ΙΣΟΚΡ 7. Πίστις: §20–76): Η αξιοκρατική επιλογή των αρχόντων κατά το παρελθόν

ΙΣΟΚΡ 7.20–27

[20] Οἱ γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ’ ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ’ ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ’ ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν.

Εκείνοι λοιπόν που είχαν τη διοίκηση της πολιτείας κατά την παλαιότερη εποχή, εγκατέστησαν πολίτευμα που δεν είχε μόνον όνομα προσφιλέστατο σ’ όλους και γλυκύτατο, ενώ στην πραγματικότητα δεν έδινε την εντύπωση αυτή στους πολιτευομένους και δεν προετοίμαζε τους πολίτας ώστε να θεωρούν την ακολασία δημοκρατία, την παρανομία ελευθερία, την αθυροστομία ισότητα δικαιωμάτων, ούτε τέλος την εξουσία να κάνουν όλα αυτά ευδαιμονία, αλλά πολίτευμα που παρέδιδε στο μίσος και στην τιμωρία τους ανθρώπους αυτού του είδους και που κατώρθωσε με τον τρόπο αυτό να κάμη όλους τους πολίτας καλύτερους και φρονιμώτερους.

[21] Μέγιστον δ’ αὐτοῖς συνεβάλετο πρὸς τὸ καλῶς οἰκεῖν τὴν πόλιν, ὅτι δυοῖν ἰσοτήτοιν νομιζομέναιν εἶναι, καὶ τῆς μὲν ταὐτὸν ἅπασιν ἀπονεμούσης, τῆς δὲ τὸ προσῆκον ἑκάστοις, οὐκ ἠγνόουν τὴν χρησιμωτέραν, ἀλλὰ τὴν μὲν τῶν αὐτῶν ἀξιοῦσαν τοὺς χρηστοὺς καὶ τοὺς πονηροὺς ἀπεδοκίμαζον ὡς οὐ δικαίαν οὖσαν,

Εξαιρετική μάλιστα συμβολή για την καλή διοίκηση της πολιτείας παρείχε το γεγονός ότι, επειδή υπάρχει η δοξασία ότι υπάρχουν δύο είδη ισότητος και ότι η μία απονέμει σ’ όλους τα ίδια δικαιώματα και η άλλη ό,τι πρέπει στον καθένα, δεν αγνοούσαν τη χρησιμώτερη, αλλ’ εκείνην που έδινε τα ίδια δικαιώματα και στους ηθικούς ανθρώπους και στους πονηρούς, την απεδοκίμαζαν, γιατί την εθεωρούσαν άδικη,

Το πολίτευμα της Αρχαίας Σπάρτης

Γράφει ο Τεύταμος

Ιστορίας Αλήθεια

Το Σπαρτιατικό πολίτευμα είναι εκείνο το πολίτευμα που έχει πολυσυζητηθεί κατά την αρχαιότητα, και μάλιστα πάνω σ’ αυτό έχουν συγκεντρωθεί όλες οι κρίσεις και οι επικρίσεις των θεωρητικών, ποιος ήταν τελικώς ο χαρακτήρας του πολιτεύματος της Σπάρτης. Οι μαρτυρίες εκείνων των θεωρητικών δεν προέρχονται από την ίδια την Σπάρτη, αλλά είναι διαφορετικής προέλευσης και εποχής και μέσα από κείμενα διαφορετικού περιεχομένου (πολιτικά, φιλοσοφικά, ρητορικά). Η θεωρητική συζήτηση πάνω στην φύση του Σπαρτιατικού πολιτεύματος επικεντρώνεται σε δυο μεγάλες περιόδους της αρχαιότητας: α) κλασικοί χρόνοι (5ος – 4ος αι. π.Χ.) και β) ελληνιστικοί – ρωμαϊκοί χρόνοι (4ος αι. π.Χ. – 2ος αι. μ.Χ.).

α) Οι κλασικοί χρόνοι (5ος – 4ος π.Χ.)

Είναι ο αιώνας διεκδίκησης Σπάρτης και Αθήνας για την ηγεμονία της Ελλάδος. Ταυτόχρονα είναι ένας αγώνας ιδεολογικών – πολιτικών αντιπαραθέσεων τόσο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης όσο και μεταξύ των πολιτικών – φιλοσοφικών κύκλων της Αθήνας. Σ’ αυτήν την αντιπαράθεση της Αθήνας είναι χρήσιμο το παράδειγμα της Σπάρτης: αφ’ ενός οι υπέρμαχοι της δημοκρατίας κατακρίνουν την Σπάρτη, αφ’ ετέρου οι αντίπαλοι της δημοκρατίας προβάλλουν ως πρότυπο την Σπάρτη. Ο φιλοσοφικός λόγος, κατά την περίοδο αυτή, προβαίνει σε συγκρίσεις με ιδεατές κοινωνίες, προσπαθώντας να δει κατά πόσον τα πολιτεύματα της Σπάρτης και της Αθήνας είναι ορθά σε σχέση με μια ιδεατή κοινωνία. Ο 5ος αιώνας τελειώνει με τον εμφύλιο ανάμεσα στην Αθήνα και τους συμμάχους της και την Σπάρτη και τους συμμάχους της, και δίνει έτσι το στίγμα της αλλαγής του πολιτικοκοινωνικού σκηνικού. Την περίοδο ακριβώς εκείνη γράφεται η «ιστορία» της Σπάρτης. Στη συγγραφή αυτή επιλέγονται δυο διαφορετικές στιγμές της ιστορίας της Σπάρτης. Οι δυο αυτές στιγμές καθορίζουν και τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η Σπάρτη και το βαθμό εκτίμησης που κάθε αρχαίος έχει γι’ αυτή. Οι δυο στιγμές των πηγών διχάζονται: η α΄ ιστορική στιγμή των πηγών συνιστά την κριτική του Σπαρτιατικού πολιτεύματος: η νομοθεσία και το πολίτευμα έχει παρεκκλίνει από την αρχική του κατάσταση (κοινωνικές αδικίες, πολιτικές ανισότητες, διακρίσεις πολιτών, ανταγωνισμό διαφορετικών μορφών εξουσίας, εκφυλισμό των ηθών, μονομερή προσανατολισμός του πολιτεύματος). Αυτό προϋποθέτει ότι κάποια στιγμή τα πράγματα δεν ήταν τα ίδια. Η β΄ ιστορική στιγμή των πηγών αφορά σε μια εποχή που στην Σπάρτη υπήρχε δικαιοσύνη και ευνομία, καθώς επίσης ελευθερία, ισότης και ισομοιρία των πολιτών (των ομοίων). Δύσκολο να ορίσουμε ποια εποχή ήταν αυτή, αν υπήρξε ποτέ και αν ήταν έτσι ακριβώς. Το μόνο βέβαιο είναι πάντως ότι στο επίπεδο του πολιτικού λόγου υπήρχε.

Ο ορθώς πεπαιδευμένος άνδρας

απόσπασμα από τον Παναθηναϊκό Λόγο του Ισοκράτους

.

Μετάφραση

30. Ποίους λοιπόν καλώ πεπαιδευμένους, αφού αποδοκιμάζω τας επιστήμας, τας τέχνας και τας ιδιαιτέρας εκάστου ικανότητας (τάλαντα); Πρώτον εκείνους, οι οποίοι ενεργούν με σωφροσύνην εις τας υποθέσεις που παρουσιάζονται κάθε ημέραν και οι οποίοι εκφέρουν διά τα γεγονότα κρίσιν φωτεινήν και δυναμένην να επιτύχη ως επί το πολύ το συμφέρον·

31. έπειτα θεωρώ αληθώς πεπαιδευμένους εκείνους, οι οποίοι συναναστρέφονται δικαίως και πρεπόντως τους εκάστοτε φίλους των και οι οποίοι υποφέρουν με υπομονήν και γλυκύτητα το ενοχλητικόν ύφος των άλλων και την τραχύτητά των, παρέχουν δε τους εαυτούς των εις τους συναναστρεφομένους αυτούς όσον το δυνατόν επιεικείς και ευκόλους εις τας συνηθείας της ζωής· προσέτι δε εκείνους, οι οποίοι είναι κύριοι των ηδονών και δεν καταβάλλονται υπό των συμφορών, αλλά γνωρίζουν να τας αντικρύζουν ανδρικά και κατά τρόπον άξιον προς την φύσιν, της οποίας μετέχομεν·

32. τέταρτον, όπερ και σπουδαιότατον, εκείνους, οι οποίοι δεν διαφθείρονται από τας ευτυχίας, οι οποίοι δεν απομακρύνονται του χαρακτήρος των, ούτε γίνονται υπερήφανοι, αλλ’ εκείνους οι οποίοι γνωρίζοντες να συγκρατούνται εις τα όρια του μέτρου, δεν αποδίδουν μεγαλυτέραν αξίαν εις την εύνοιαν της τύχης παρά εις τας ωφελείας, αι οποίαι προέρχονται εκ της φύσεως ή της ιδίας των φρονήσεως. Όσον αφορά δε εκείνους, εις τους οποίους αι ικανότητες της ψυχής ευρίσκονται εις ευτυχή αρμονίαν, όχι μόνον προς μίαν μόνην των ικανοτήτων τούτων, αλλά προς όλας, τούτους καλώ αληθώς σοφούς, τελείους ανθρώπους και προικισμένους με όλας τας αρετάς. Αυτή λοιπόν είναι η γνώμη μου όσον αφορά τους αληθώς μορφωμένους ανθρώπους.

(Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1957. Ισοκράτους Παναθηναϊκός. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος).

Πρωτότυπο κείμενο

Ο Ισοκράτης – η ελληνική παιδεία και η ελληνοποίηση των λαθρομεταναστών.

άρθρο του Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου

.

Επειδή όλα τούτα της πολύμορφης θολούρας που βασιλεύει στην Ελλάδα της απόλυτης παρακμής και των ποικίλλων παραχαράξεων που γίνονται από πολλούς και για λόγους μικροκομματικών και προσωπικών συμφερόντων, παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από τον «πανηγυρικό» του Ισοκράτη, τον οποίο επικαλούνται οι πιο πάνω και τον ερμηνεύουν κατά το δοκούν. Να, λοιπόν, το σχετικό απόσπασμα: «Η πόλη μας (η Αθήνα) τόσο πολύ έχει ξεπεράσει τους άλλους ανθρώπους στη φρόνηση και στο λόγο ώστε οι δικοί της μαθητές έχουν γίνει δάσκαλοι των άλλων, κι’ έχει κάνει το όνομα των Ελλήνων να μη φαίνεται πια ως όνομα της φυλής αλλά του πνεύματος και να ονομάζονται πιο πολύ Έλληνες αυτοί που μετέχουν στη δική μας εκπαίδευση παρά αυτοί που έχουν την ίδια καταγωγή».

Πολλοί κομματικοί και «προοδευτικοί» παραχαράκτες, προκειμένου να μας πείσουν ότι επιβάλλεται η αθρόα πολιτογράφηση των λαθρομεταναστών που περνούν παράνομα τα αφύλακτα σύνορά μας, απομονώνουν την τελευταία φράση του Ισοκράτη και ισχυρίζονται με πάθος, ότι επιβάλλεται η ελληνοποίησή τους εφ’ όσον «μετέχουν της ελληνικής παιδείας».

Αυτός ο ισχυρισμός τους και αυτή τους η ερμηνεία συνιστά όχι μόνο επιπολαιότητα αλλά και σκόπιμη νοητική, πνευματική και ιστορική παραχάραξη.

Να γιατί: Ο Ισοκράτης ήταν Αθηνολάτρης και Ελληνολάτρης διδάσκοντας φιλοσοφία, πολιτική και παιδαγωγική.

Συνεπώς, ένας πνευματικός στοχαστής αυτού του επιπέδου και αυτού του πατριωτισμού δεν ήταν δυνατό να θεωρήσει ως Έλληνα τον οποιονδήποτε αλλοδαπό, που θα παρακολουθούσε κάποια μαθήματα ελληνικής γλώσσας ή θα είχε παρακολουθήσει κάποιες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Από τη συνοπτική παρουσίαση και ανάλυση του έργου του, που κάνουν οι Ελληνιστές βρετανοί ιστορικοί, μεταφέρω μερικές χαρακτηριστικές φράσεις:

Γιατί διδάσκουμε στα παιδιά τα αρχαία Ελληνικά.

Η αποθέωση του Ομήρου. Στα πόδια του η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Jean Auguste Dominique Ingres, 1827

Ανέκδοτη ομιλία του Ι.Θ. Κακριδή για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών*

Κείμενο: Ι.Θ. Κακριδής

Αληθινά λυπούμαι που τον καιρό αυτό είμαι αναγκασμένος να βρίσκομαι μακριά από την Ελλάδα, κι έτσι στερήθηκα τη χαρά να πάρω μέρος στο Συνέδριο αυτό, που σκοπό έχει να μελετήσει τις βασικές αρχές των νέων θεσμών που αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας στην προσπάθειά του ν’ ανυψώσει μέσα στ’ άλλα και τη Μέση Εκπαίδευση.

Τίποτε δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει την παρουσία του ανθρώπου. Αν, παρ’ όλους τους δισταγμούς, αποφάσισα στο τέλος να καταγράψω μερικές μου σκέψεις και να παρακαλέσω να διαβαστούν μπροστά στην ολομέλεια του Συνεδρίου, αυτό έγινε γιατί δεν ήθελα ν’ απουσιάζω ολωσδιόλου από μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση συναδέλφων-για ένα θέμα μάλιστα τόσο σημαντικό για τη μελλοντική προκοπή του τόπου μας.

Επαναστατικό είναι το νέο εκπαιδευτικό σύστημα από πολλές πλευρές. Η πιο επαναστατική από όλες τις καινοτομίες του είναι ίσως η απόφαση, στο τριτάξιο Γυμνάσιο οι αρχαίοι Έλληνες κλασικοί να διδάσκονται από μετάφραση, και μόνο στην τελευταία τάξη να δίνεται μια γενική εισαγωγή στους νόμους του αρχαίου αττικού λόγου.

Ο νεωτερισμός αυτός δημιουργεί ένα πλήθος προβλήματα στην πραχτική του εφαρμογή, προκαλεί όμως και καθαρά θεωρητικές απορίες. Το μεγάλο πρόβλημα, που είναι φυσικό να βασανίζει τον καιρό αυτό το φιλόλογο του Γυμνασίου, είναι αν το νέο σύστημα θα μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στο βασικό σκοπό της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών, τη στιγμή που ο αρχαίος λόγος θα πάψει ν’ ακούγεται αυτούσιος στο Γυμνάσιο.

Η διαχρονικότητα της Ελληνικής συνείδησης και η ψευδεπίγραφη «ρωμαϊκότητα» των Βυζαντινών

Μέγας Κωνσταντίνος

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

Docteur d’ Etat του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, Επίκ. Καθηγητής Φιλοσοφιας του Πανεπιστημίου Αθηνών

 1. Η κυρίαρχη ελληνικότητα

Τον τελευταίο καιρό κυκλοφορούν, ιδιαίτερα μέσω του διαδικτύου, ιστορικού περιεχομένου μελέτες και επισημάνσεις με αντικείμενο το Βυζάντιο, από την ανάγνωσή των οποίων προκύπτει η ακόλουθη διαπίστωση: άλλος είναι ο φαινομενικός σκοπός των συντακτών τους και αλλού κατατείνουν συνειδητά και εμπρόθετα χωρίς όμως να το ομολογούν. Ενώ δηλαδή η προβαλλόμενη επιδίωξή τους είναι να αποδείξουν ότι  ο όρος «Βυζαντινή Αυτοκρατορία» είναι ιστορικώς αδόκιμος, το κύριο βάρος της επιχειρηματολογίας τους επικεντρώνεται υπόρρητα στη θεμελίωση των ακόλουθων θέσεών τους:

1.      Οι υπήκοοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ως την πτώση της, το 15. αιώνα, ήταν ελληνόφωνοι Ρωμαίοι και τίποτα περισσότερο. Επομένως,

2.     Η συνείδησή τους ήταν αποκλειστικά και μόνο ρωμαϊκή[1].

Οι παραπάνω θέσεις –απόλυτα σεβαστές καθαυτές– εντάσσονται πιθανώς στις «παρενέργειες» του μεταμοντερνισμού και ενδεχομένως ευνοούνται από την υπερατλαντικής προέλευσης αντίθεση προς το εθνικό κράτος, καθώς και από την ταυτόχρονη προβολή του πολυεθνικού κρατικού «μοντέλου» made in USA. Οι θέσεις, λοιπόν, αυτές υιοθετούνται στη χώρα μας από τους εκπροσώπους του ιστοριογραφικού αναθεωρητισμού και παίρνουν κάποτε τη μορφή ενός ανιστόρητου ελληνομηδενισμού που θεμελιώνεται στις ακόλουθες δύο κυρίαρχες συνιστώσες:

1.      Η δήθεν ελληνικότητα του Βυζαντίου πρέπει να απορριφθεί, άρα,

2.     Η ιστορική συνέχεια του ελληνισμού αποτελεί μύθο.