Σύγκρουση Προεστών – Αρματολών στη Ρούμελη κατά την Επανάσταση του 1821. Η διαμάχη του Αλεξάκη Βλαχόπουλου με τον Γιαννάκη Στάϊκο στον Βλοχό και ο ρόλος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου

του Δημήτρη Θ. Τσιάμαλου
Διδάκτωρος Παντείου Πανεπιστημίου – Φιλόλογου

.

 Είναι γεγονός πως η έναρξη της Επανάστασης στη Ρούμελη αποδέσμευσε αντίμαχες δυνάμεις στο χώρο του αρματολικού ανταγωνισμού και των διαρκών και εν αντιθετική ισορροπία συγκρούσεων Αρματολών και προυχόντων, που το σύστημα του Αλή πασά προεπαναστατικά τεχνηέντως είχε καταστείλει. Έτσι, οι Γριβαίοι κατέσφαξαν στο Δραγαμέστο τρεις Χασαπαίους¹ ένεκα της αρχηγίας του Ξηρομέρου, οι Κοντογιανναίοι τους πέντε αδελφούς Χατζίσκους, προύχοντες του Μαυρίλου και μία σύζυγό τους για λόγους εκδίκησης, ενώ ο Καραϊσκάκης έκαψε τα σπίτια του κοτζάμπαση Τσολάκογλου στα Άγραφα, διότι είχε προδώσει προεπαναστατικά τον καπετάνιο του Κατσαντώνη και είχε υποστεί μαρτυρικό θάνατο. Σε διαρκή σύγκρουση στο Βλοχό βρίσκονται και οι αρματολοί Βλαχόπουλοι με τους προύχοντες Στάικους για τα έσοδα της περιφερείας τους καθώς και οι Καναβαίοι στη Ναυπακτία με τους Σωτηραίους.²  

 Αυτή η άκρως ανταγωνιστική σχέση Προυχόντων- Αρματολών δεν είναι γνώρισμα μόνο της Δυτικής Ελλάδας κατά την επαναστατική περίοδο αλλά γενικευμένο φαινόμενο σε όλη την Ελλάδα και δη στην Πελοπόννησο που τα συμφέροντα ήταν μεγαλύτερα και οι κοινωνικές τάξεις περισσότερο διαμορφωμένες.³ Με το ξέσπασμα της Επανάστασης το βασικό αίτιο της σύγκρουσης των δύο εξεχουσών χριστιανικών τάξεων φαινομενικά ήταν ο έλεγχος των στρατιωτικών επιχειρήσεων, η διεύθυνση του Αγώνα. Στην πραγματικότητα όμως η σύγκρουση απηχεί κοινωνικο-πολιτική αιτιολογία,⁴ αγώνα για την πρωταρχία των εξελίξεων και τη νομή των περιφερειακών εισοδημάτων μετά την απομάκρυνση των Οθωμανών και δευτερευόντως αγωνία για την ευόδωση του ιερού Αγώνα.⁵ Έτσι εξηγείται η διάθεση των Προυχόντων να αναλάβουν τη διεύθυνση των επαρχιακών αρμάτων παραγκωνίζοντας ουσιαστικά τους αναγνωρισμένους Αρματολούς και Κλεφτοκαπεταναίους.⁶ Είναι δε σε τέτοιο βαθμό η αγωνία τους για το κοινωνικο-πολιτικό τους μέλλον ένεκα της λαϊκής απήχησης των Στρατιωτικών Αρχηγών, ώστε αναγκάζουν τους τελευταίους να υπογράφουν δηλώσεις πολιτικής υποταγής και συμπεριφοράς.⁷

Ο αγωνιστής Γρίβας Θεοδωράκης (1797- 24 Οκτωβρίου 1862)

Προσωπογραφία του Οπλαρχηγού και Στρατηγού Θεόδωρου Γρίβα

Ο Θεοδωράκης Γρίβας γεννήθηκε το 1797 στην Πάργα και ήταν ο τέταρτος γιος του αρματωλού της Βόνιτσας Δημήτρη-Δράκου Γρίβα και της Θεοδώρας Γιαννίτση από την Πρέβεζα. Οι άλλοι γιοι του Δημήτρη ήταν: ο Χρήστος, ο Φλώρος ή Κώστας, ο Σταύρος και ο Αλέξης.

   Στα δεκατέσσερά του χρόνια διαφώνησε με τον πατέρα του πήγε κοντά στον αρματωλό των Αγράφων Γιάννη Μπουκουβάλα, που ήταν γαμπρός του. Κατόπιν ακολούθησε τον οπλαρχηγό Πανουργιά και σε μια μάχη με τους Τούρκους συνελήφθηκε τραυματισμένος και οδηγήθηκε δέσμιος στα Γιάννενα.

Χάρη στην ανδρεία που έδειξε λίγο πριν ο δήμιος του περάσει τη θηλιά ο Αλή πασάς του χάρισε τη ζωή και τον κράτησε στα Γιάννενα. Το 1819 μάλιστα ο Θεοδωράκης μπήκε στο σώμα των σωματοφυλάκων του πασά στη θέση του αποχωρήσαντος Οδυσσέα Ανδρούτσου, ο οποίος ήταν συγγενής από τη μητέρα του. Ο Θεοδωράκης είχε κομψό και χαριτωμένο παράστημα, φορεσιά που έλαμπε από το χρυσάφι και πλούσια άρματα. Η θητεία του κοντά στον Αλή στα Γιάννενα είχε επίδραση στα κατοπινά του φερσίματα.

    Στην Επανάσταση του 1821 κατέβηκε στην πατρίδα του και οργάνωσε δικό του σώμα από 200 Ακαρνάνες. Έλαβε μέρος στην πολιορκία και κατάληψη του Βραχωρίου και του Ζαπαντιού το καλοκαίρι του 1821, στις μάχες στην περιοχή του Λουτρακίου Κατούνας και του Μακρυνόρους. Επειδή έγινε αρχιστράτηγος της Ακαρνανίας ο Γ. Βαρνακιώτης δυσαρεστήθηκε και πέρασε στον Μοριά με 50 άνδρες, όλοι συγγενείς και οπαδοί του.

Εκεί πολέμησε στη μάχη του Τρικόρφου. Γύρισε στη Δυτική Ελλάδα με το Μαυροκορδάτο και διέπρεψε στη μάχη του Κομποτίου Άρτας και στη μάχη του Αετού Ξηρομέρου το 1822. Όταν ο Γ. Βαρνακιώτης έφυγε από τον Αγώνα το φθινόπωρο του 1822 διεκδίκησε την αρχηγία των όπλων του Ξηρομέρου. Όμως ήρθε σε ρήξη με τους Χασαπαίους και αναμίχθηκε στη δολοφονία έξι Χασαπαίων, που έγινε στο σπίτι του Τάτση Μαγγίνα στο Σκάλωμα Δραγαμέστου. Οι Χασαπαίοι τότε ζήτησαν τη βοήθεια του Γ. Τσόγκα, του Δ. Μακρή και του Μ. Μπότσαρη και πολιόρκησαν τον Γρίβα στο Δραγαμέστο.

ΓΡΙΒΑ Μ’, ΣΕ ΘΕΛΕΙ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ

Ἕνα παρεξηγημένο τραγούδι

Ο Θεόδωρος Γρίβας (1797-1862), από τη γνωστή Ακαρνανική οικογένεια, που κυριαρχούσε στο αρματολίκι στην περιοχή της Βόνιτσας, πολέμησε κατά την Επανάσταση το 1821 ως Χιλίαρχος στην αρχή, στη Δυτική Ελλάδα, φθάνοντας -λόγω ανδρείας- να ονομαστεί Στρατηγός, τίτλο που έφερε μέχρι το θάνατό του.
Αποκορύφωση των αγώνων του αποτελεί η εξέγερση της Βόνιτσας, 4 Οκτωβρίου 1862, που έφερε τελικά την εκθρόνιση του βασιλιά Όθωνα.
Με την εκδήλωση της εξέγερσης, σχηματίστηκε Επαναστατική Επιτροπή, έγινε αρχηγός της και προχώρησε στο Αγρίνιο, όπου έμαθε ότι η Εξέγερση γενικεύτηκε σε όλη την Ελλάδα και ότι ο Όθων κηρύχτηκε έκπτωτος.
Ο Γρίβας έφθασε στο Μεσολόγγι, έτοιμος να βαδίσει κατά της Αθήνας.
Η προσωρινή Κυβέρνηση όμως, αγνόησε τον κυριότερο και πραγματικόν αρχηγό της Επανάστασης και έστειλε, μόνο μια αντιπροσωπεία στο Μεσολόγγι, στις 23 Οκτωβρίου 1862, για να του επιδώσει επίσημα το βαθμό του Στρατάρχη, αλλά όταν έφθασε στο Μεσολόγγι, η αντιπροσωπεία, τον βρήκαν ετοιμοθάνατο (είχαν φροντίσει να τον δηλητηριάσουν).