H Πολωνική Εκστρατεία: Μύθοι και αλήθειες

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας
άρθρο του Μιλτιάδη Βαρβούνη

.

Γενικά ακόμη και σήμερα πιστεύεται ότι η Πολωνία νικήθηκε πανεύκολα τον Σεπτέμβριο του 1939. Η παραπλανητική αυτή εντύπωση αρχικά ενισχύθηκε από την γερμανική προπαγάνδα, ένα ψευδές αφήγημα που κράτησε μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου καθώς εκείνη την περίοδο η Πολωνική Εκστρατεία ελάχιστα απασχόλησε την αγγλοσαξωνική βιβλιογραφία.

Η πραγματικότητα είναι ότι οι Πολωνοί αντιστάθηκαν με αποφασιστικό πείσμα και απαράμιλλη γενναιότητα εναντίον δύο σαφώς υπέρτερων, υλικά και αριθμητικά, αντιπάλων, ακόμη και όταν ήταν ήδη φανερό πως η χώρα είχε καταρρεύσει.Στο εξαιρετικό βιβλίο του, “First to Fight: The Polish War 1939”, ο διακεκριμένος ιστορικός Roger Moorhouse καταρρίπτει τους μύθους που επινόησαν η γερμανική και η σοβιετική προπαγάνδα για την εκστρατεία στην Πολωνία. Ας αναφέρουμε μερικούς από αυτούς, όπως και άλλα αξιοσημείωτα γεγονότα που έλαβαν μέρος στην πρώτη σύγκρουση του Β’ΠΠ.

Ο πιο γνωστός μύθος είναι πως το πολωνικό ιππικό επιτέθηκε σε γερμανικές τεθωρακισμένες μονάδες. «Ήταν μια ψευδής ιστορία που δημοσιοποιήθηκε εκτενώς από τα όργανα της γερμανικής προπαγάνδας», γράφει ο Moorhouse, «ένας τρόπος γελοιοποίησης του εχθρού δημιουργώντας ένα στερεότυπο πολωνικής ανοησίας και γερμανικής ανωτερότητας».

Ενας άλλος δημοφιλής μύθος είναι η εσφαλμένη αντίληψη πως η Luftwaffe κατέστρεψε την πολωνική αεροπορία στις πρώτες δύο ημέρες του πολέμου. Στην πραγματικότητα οι Πολωνοί πιλότοι ήταν ασυνήθιστα αποτελεσματικοί. Η ικανότητά τους ήταν τέτοια που κατέγραψαν την πρώτη μέρα του πολέμου 40 καταρρίψεις με κόστος 29 δικών τους και 21 καταρρίψεις στις 2 Σεπτεμβρίου παρά το γεγονός πως τα PZL ήταν πιο αργά και μια γενιά παλαιότερη από τα υπερσύγχρονα γερμανικά μαχητικά. Τις επόμενες ημέρες, οι μοίρες ελαφρών βομβαρδιστικών PZL.23 προκάλεσαν αρκετές απώλειες στις γερμανικές τεθωρακισμένες μονάδες. Αρκετοί από τους Πολωνούς πιλότους πολέμησαν και στoυς αγγλικούς αιθέρες το 1940, σπέρνοντας τον τρόμο και τον θάνατο στον εχθρό. Σε μόλις 42 ημέρες, η θρυλική 303η Πολωνική Μοίρα κατέρριψε 126 γερμανικά αεροσκάφη, καθιστώντας την ως την πιο επιτυχημένη μοίρα σε καταρρίψεις στη Μάχη της Αγγλίας.

H πολωνική κυβέρνηση δεν εγκατέλειψε την χώρα πριν την σοβιετική εισβολή στις 17 Σεπτεμβρίου αλλά μετά από αυτήν, μαζί με 80.000 αξιωματικούς και στρατιώτες.

Οσο αφορά την εσφαλμένη αντίληψη πως η εκστρατεία στην Πολωνία ήταν ένας περίπατος για τους Γερμανούς, ο Moorhouse είναι κατηγορηματικός: «επρόκειτο για μια αντίληψη που απέχει πολύ από τη πραγματικότητα». Παρά την ξεκάθαρη στρατιωτική υπεροχή της Γερμανίας και τα γεωγραφικά μειονεκτήματα της Πολωνίας, τα στρατεύματα του Χίτλερ δεν κατάφεραν να συντρίψουν γρήγορα τους Πολωνούς, όπως αρχικά ήλπιζαν. Η Πολωνική Εκστρατεία στοίχισε στους Γερμανούς 17.106 νεκρούς, 36.995 τραυματίες, 486 αγνοούμενους, το 25% της αεροπορικής τους δύναμης και πάνω από 300 άρματα μάχης σε 36 ημέρες σφοδρών συγκρούσεων. Συγκριτικά, η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της ΝΑ Ευρώπης, Γιουγκοσλαβία, κατέρρευσε μέσα σε 12 ημέρες, με τις γερμανικές απώλειες να ανέρχονται μόλις σε 151 νεκρούς, 392 τραυματίες και 15 αγνοούμενους. Η Ολλανδία παραδόθηκε μέσα σε μία εβδομάδα, ενώ η Δανία δεν άντεξε ούτε επτά ώρες. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι πως η Μάχη της Γαλλίας διήρκεσε μόνο 9 ημέρες περισσότερο από την Πολωνική Εκστρατεία, παρά το γεγονός ότι οι Συμμαχικές δυνάμεις της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου (135 μεραρχίες – 3.300.000 στρατιώτες, 2.935 αεροσκάφη, 3.383 άρματα μάχης) ήταν αριθμητικά ισοδύναμες με εκείνες της Βέρμαχτ (141 μεραρχίες – 3.350.000 στρατιώτες, 5.638 αεροσκάφη, 2.445 άρματα μάχης).

Μάχη της Μαντίνειας (362 π.Χ)

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας

.

Μετά τη μάχη των Λεύκτρων το γόητρο της Θήβας ανέβηκε σημαντικά, με αποτέλεσμα πολλοί σύμμαχοι των Σπαρτιατών να αποσκιρτήσουν από την ηγεμονία της Σπάρτης. Πολλές πόλεις της μέσης Ελλάδας προσχώρησαν στη Θήβα και ιδρύθηκε η Θηβαϊκή συμμαχία σύμφωνα με το πρότυπο της Αθηναϊκής. Το 370 και το 369 π.Χ. ο Επαμεινώνδας εισέβαλε δύο φορές στην Πελοπόννησο και επέκτεινε την επιρροή του σ΄ όλες τις πόλεις της εκτός από τη Σπάρτη, η οποία περιορίσθηκε μέσα στα τείχη της. Το 369 π.Χ. επίσης, άλλη δύναμη Θηβαϊκού στρατού με τον Πελοπίδα εισέβαλε στη Θεσσαλία, κατέλαβε τη Λάρισα και επέκτεινε προς τα βόρεια την επιρροή της Θήβας.

Το 368 π.Χ. ο Επαμεινώνδας, για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας στη θάλασσα και για να αναγνωρισθεί η Θήβα ως ηγετική δύναμη στην ηπειρωτική Ελλάδα, στράφηκε προς τους Πέρσες και πέτυχε την αναθεώρηση της «Ανταλκιδείου Ειρήνης». Η ενέργεια αυτή προκάλεσε τη δυσαρέσκεια όλων των ελληνικών πόλεων. ΄Επειτα, ο Επαμεινώνδας ζήτησε από τους Αθηναίους να αποσύρουν το στόλο τους από το Αιγαίο στα λιμάνια της Αττικής. Οι Αθηναίοι όμως αρνήθηκαν. Οπως ήταν επόμενο, ο Επαμεινώνδας κατασκεύασε και συγκρότησε στόλο από 100 τριήρεις και το 363 π.Χ., διέσχισε το Αιγαίο με σκοπό να προσεταιρισθεί τους συμμάχους και τις αποικίες των Αθηναίων στα νησιά, στη Μακεδονία και Θράκη μέχρι το Βόσπορο. Ταυτόχρονα, ο Πελοπίδας με στρατό εκστράτευσε στη Θεσσαλία εναντίον του τυράννου των Φερών Αλεξάνδρου. Η εκστρατεία του Επαμεινώνδα στη θάλασσα απέδωσε ελάχιστα και ο στόλος επέστρεψε στα Βοιωτικά λιμάνια γύρω στο τέλος του 363 π.Χ. Στη Θεσσαλία ο Πελοπίδας κατατρόπωσε τον Αλέξανδρο, αλλά τελικά σκοτώθηκε από το παράτολμο θάρρος του. Ο ένας από τους δύο έξοχους Θηβαίους άνδρες χάθηκε. Ο θάνατός του ήταν μεγάλη απώλεια για τη Θήβα. Δε θα περάσει όμως πολύς χρόνος για να υποκύψει στο μοιραίο και ο άλλος κορυφαίος Θηβαίος, οπότε θα δύσει το άστρο της Θήβας.

Ρωσοτουρκικός πόλεμος 1877-78

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας

.

Μέχρι το πρώτο μισό του 19ου αιώνα η Ρωσία μπορούσε να υπερηφανεύεται για την δεσπόζουσα θέση που κατείχε σε θέματα επιρροής των βαλκανικών εξελίξεων. Χριστιανός ο ίδιος και η τεράστια ηγεμονία του, ο εκάστοτε Τσάρος εφάρμοζε αδιάλειπτα μια απατηλή υποσχετική πολιτική στους απεγνωσμένους χριστιανούς της οθωμανικής επικράτειας, φροντίζοντας σταθερά να εμπνέει την άποψη ότι μόνο αυτός θα μπορούσε να τους λυτρώσει από τον ζυγό της Υψηλής Πύλης και την αυθαιρεσία του Τούρκου κατακτητή. Στην πραγματικότητα η τακτική αυτή δεν εξυπηρετούσε παρά τα δικά τους συμφέροντα, που από την εποχή ακόμη του Μ. Πέτρου αναφέρονταν ως διέξοδος στην θάλασσα της Μεσογείου μέσα από τα Στενά των Δαρδανελίων και στην εκδίωξη των Τούρκων από τα ευρωπαϊκά εδάφη.

Οι τσαρικές αυτές επιδιώξεις στην πορεία βρήκαν αντίθετες τις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης και ιδιαίτερα την Αγγλία, που στην προσπάθειά της να εκμεταλλευτεί για δικό της όφελος την αναμενόμενη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και προκειμένου ν’ ανακόψει την κάθοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο ακολούθησε μια εξοργιστικά καιροσκοπική φιλοτουρκική πολιτική. Με σύμμαχο την Γαλλία συγκρούστηκε με τις ρωσικές δυνάμεις κατά την διάρκεια του κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) και τις νίκησε, σύροντας κυριολεκτικά τον Τσάρο στην υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού τον Μάρτιο του 1856, οι όροι της οποίας καταστρατηγούσαν παράφορα τα ρωσικά συμφέροντα. Η Αγγλία, η Γαλλία και η Αυστρία αναλάμβαναν τον ρόλο των εγγυητριών δυνάμεων της ακεραιότητας της Τουρκίας, διακηρύσσοντας ότι κάθε εχθρική προς αυτήν ενέργεια στο εξής θα θεωρείτο casus belli εναντίον τους. Η περιοχή της Μολδοβλαχίας έφευγε οριστικά από το καθεστώς της ρωσικής κηδεμονίας για ν’ αποτελέσει μελλοντικά το κράτος της Ρουμανίας. Τέλος, απαγορεύτηκε η ύπαρξη ναυστάθμων στον Εύξεινο Πόντο, που ουσιαστικά κηρυσσόταν ουδέτερος.

Η διπλωματική αυτή νίκη της Αγγλίας κατά της Ρωσίας αποτέλεσε σοβαρότατο πλήγμα για την ρωσική πολιτική, που δεν έπαψε πλέον να προσπαθεί ν’ απαλλαγεί από τους όρους της συνθήκης. Ήταν πράγματι η πρώτη φορά που η θέση του Τσάρου βρισκόταν σε τόσο επικίνδυνο σημείο σχετικά με τα ευρωπαϊκά θέματα και τις σχέσεις του με τις μεγάλες Δυνάμεις. Από την μεριά τους οι Δυτικές κυβερνήσεις συνέχιζαν ν’ ακολουθούν την απερίσκεπτη και καιροσκοπική τους πολιτική, καθώς οι διαρκώς μεταβαλλόμενοι συσχετισμοί δυνάμεων ευνοούσαν την δημιουργία εύθραυστων και βραχύβιων μεταξύ τους συμμαχιών, που γρήγορα διαλύονταν κάτω από την πίεση των εξελίξεων. Οι επίμονες εξεγέρσεις των ελληνικών επαρχιών και οι επαναστάσεις στις χριστιανικές επαρχίες των Βαλκανίων (Σερβία, Μαυροβούνιο, Βοζνία και Βουλγαρία) που βρίσκονταν ακόμη κάτω από τουρκική κατοχή θορύβησαν τις Μεγάλες Δυνάμεις, γιατί δεν επιθυμούσαν καμία απολύτως αλλαγή στο status quo της περιοχής λόγω του φόβου τους για τον ρωσικό επεκτατισμό. Γνώριζαν ασφαλώς πως η Ρωσία δεν ήταν δυνατό να υπομείνει για πολύ ακόμη τους εξευτελιστικούς όρους της συνθήκης του Παρισιού και ότι έψαχνε σταθερά να βρει τρόπο που θα της επέτρεπε να πραγματοποιήσει ό,τι δεν κατάφερε με τα όπλα. Κι αυτός ο τρόπος δεν άργησε να της υποδειχθεί: ήταν το ιδεολόγημα του πανσλαβισμού και ο βουλγαρικός εθνικισμός, που στο εξής θα εκβίαζαν την ευρωπαϊκή πολιτική σε όφελος της Ρωσίας.

Μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ)

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας

.

Η Σπάρτη, αφού εξασφάλισε την υποστήριξη των Περσών με την επαίσχυντη «Ανταλκίδειο Ειρήνη» (386 π.Χ.), άρχισε να εξουδετερώνει κάθε πιθανό και επικίνδυνο αντίπαλο. Μια από τις ενέργειες αυτές της Σπάρτης ήταν η κατάληψη της ακρόπολης της Θήβας Καδμείας (382 π.Χ.) και η εγκαθίδρυση στη Θήβα φιλικού ολιγαρχικού καθεστώτος. Το 379 π.Χ. μια μικρή ομάδα επιφανών εξόριστων Θηβαίων με αρχηγούς τους Πελοπίδα και Μέλωνα, μπήκε κρυφά στη Θήβα, ανέτρεψε το ολιγαρχικό καθεστώς και έδιωξε τη Σπαρτιατική Φρουρά από την Καδμεία. Από τότε άρχισε η ραγδαία άνοδος της Θήβας χάρη στους δύο επιφανείς ηγέτες, Επαμεινώνδα και Πελοπίδα. Αλλά η λάμψη του άστρου της Θηβαϊκής Πολιτείας θα κρατήσει όσο και η ζωή των δύο αυτών ανδρών.

Το 378 π.Χ. έγινε η δεύτερη Αθηναϊκή συμμαχία, η οποία δεν ήταν ηγεμονία. Η συμμαχία αυτή πολέμησε με την ηγεμονία της Σπάρτης από το 377 μέχρι το 371 π.Χ. Οι Θηβαίοι, αν και σύμμαχοι των Αθηναίων, δεν ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους προς τη συμμαχία. Παράλληλα, ενεργούσαν δραστήρια για την ανασύσταση της ηγεμονίας των Βοιωτών, του λεγόμενου «Κοινού των Βοιωτών». Σ’ αυτό την ηγεσία θα είχε η Θήβα. Οι ενέργειες αυτές των Θηβαίων προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια των Αθηναίων, οι οποίοι έβλεπαν με καχυποψία την άνοδο της δυνάμεως της Θήβας.

Οι Αθηναίοι κατάλαβαν ότι δεν τους συνέφερε η παράταση των εχθροπραξιών, παρά τις επιτυχίες του ναυτικού τους στο Ιόνιο. Παράλληλα, αντιμετώπιζαν και οικονομικές δυσχέρειες. Αλλά και οι Σπαρτιάτες είχαν εξαντληθεί. Βολιδοσκοπήσεις των δύο αντιπάλων κατέληξαν στη συμφωνία συγκλήσεως συνεδρίου ειρήνης, το οποίο συνήλθε στη Σπάρτη το 371 π.Χ. Στο συνέδριο αυτό έστειλαν αντιπροσώπους όλες οι ελληνικές πόλεις. Δυστυχώς, το συνέδριο απέτυχε εξαιτίας των Θηβαίων. Ειδικότερα, όταν κλήθηκε ο αντιπρόσωπος των Θηβαίων να υπογράψει τη συνθήκη ειρήνης, επέμεινε να υπογράψει όχι μόνο για τη Θήβα αλλά και «εξ ονόματος του Κοινού των Βοιωτών».

Κουρούκλης Γεώργιος «Ο υπασπιστής του Γεωργίου Κονδύλη»

.

Πατέρας του ήταν ο Στρατηγός Ανδρέας Κουρούκλης και αδελφός του ήταν ο Λοχαγός εξ εφέδρων του Ελληνικού Στρατού Δημήτριος Κουρούκλης, ο οποίος σφαγιάστηκε το 1946 από κομμουνιστές αντάρτες, ενώ την ίδια τύχη είχε το 1949 και η σύζυγος του Δημητρίου Κουρούκλη, την οποία έσφαξαν, με κουτί κονσέρβας, Σλαβο-«Μακεδόνες» αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ.

Ο Δημήτριος Κουρούκλης και η σύζυγος του ήταν οι γονείς της ηθοποιού Ζωής Κουρούκλη, που έγινε γνωστή με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Λάσκαρη. Ο Γεώργιος Κουρούκλης εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων [Σ.Σ.Ε.], από την οποία αποφοίτησε το 1922 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού Πεζικού, ενώ ήταν τελειόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και μιλούσε τη Γαλλική γλώσσα.

Τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου προς την 1η Μαρτίου 1935 ξέσπασε το στρατιωτικό κίνημα επικεφαλής του οποίου ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Κουρούκλης ως υπασπιστής του Γεωργίου Κονδύλη πρωταγωνίστησε στο Βασιλικό αντικίνημα που επανέφερε το θεσμό της Βασιλείας στην Ελλάδα. Τμήματα του Πεζικού μαζί με δυνάμεις πυροβολικού και τεθωρακισμένα, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Ευάγγελος Τρεπεκλής, ο Γεώργιος Βαγενάς, ο Νικόλαος Κουσίντας και ο Γεώργιος Κουρούκλης, επιτέθηκαν εναντίον των στασιαστών οι οποίοι με επικεφαλής τον Στέφανο Σαράφη, είχαν καταλάβει το τάγμα Μακρυγιάννη και ύστερα από μάχη οι κινηματίες παραδόθηκαν στα κυβερνητικά στρατεύματα.

Όταν αργότερα οι δημοσιογράφοι ζήτησαν από το στρατηγό Γεώργιο Κονδύλη δηλώσεις για την καταστολή του κινήματος εκείνος τους είπε, «Δεν έχω να σας κάμω καμίαν δήλωσιν. Τας δηλώσεις έκαμαν τα κανόνια του Κουρούκλη».

Η Μάχη στον Γρανικό ποταμό (Μάιος 334 π.Χ)

Ο Αλέξανδρος, ο οποίος από τη ιστορία ονομάστηκε «Μέγας», δια­δέχτηκε τον πατέρα του σε ηλικία 20 ετών. Είχε τύχει ελληνικής ανατρο­φής και μορφώσεως, μεταξύ των δασκάλων του ήταν ο πολυσύνθετος φι­λόσοφος Αριστοτέλης. Το νεαρό της ηλικίας του Αλεξάνδρου δημιούργησε αμέσως ελπίδες στους αντιπάλους του. Όμως, με κεραυνοβόλο επέμβασή του, υπέταξε και πάλι του Ιλλυριούς και Θράκες που είχαν επαναστατήσει. Και ακόμα, όταν ο ρήτορας Δημοσθένης προσπάθησε να εξεγείρει τις ελληνι­κές πόλεις σε επανάσταση κατά των Μακεδόνων, η καταστροφή των Θηβών (335 π.Χ), υπό τον Αλέξανδρο ματαίωσε αυτό το εγχείρημα.

Στη συνέχεια, σε πανελλήνιο συνέδριο που συγκλήθηκε στην Κόρινθο, ανακηρύχτηκε, όπως ο πατέρας του, «Στρατηγός Αυτοκράτωρ των Ελλή­νων» για την εκστρατεία κατά των Περσών, την άνοιξη του 334 π.Χ., επικε­φαλής 30.000 πεζών και 5.200 ιππέων, αναχώρησε από τη Μακεδονία και, α­φού πέρασε τον Ελλήσποντο με τη βοήθεια των 160 πλοίων του στόλου του, αποβιβάστηκε στη Μ. Ασία – βορειοδυτικά του Γρανικού ποταμού.

Υπολοχαγός Πεζικού Διάκος Αλέξανδρος «Ο πρώτος νεκρός αξιωματικός του ελληνοϊταλικού πολέμου» (1η Νοεμβρίου 1940)

.

Ο Α­λέ­ξαν­δρος Διά­κος γεν­νή­θη­κε το 1911 στη Χάλ­κη της Ρό­δου. Τό­τε το νη­σί βρι­σκό­ταν υ­πό ι­τα­λική κα­το­χή και ο Α­λέ­ξαν­δρος, α­πό μι­κρό παι­δί γα­λου­χή­θη­κε με τον πό­θο και τα ι­δα­νι­κά της λευ­τε­ριάς.  Την πε­ρί­οδο αυ­τή τα Δω­δε­κά­νη­σα βρί­σκο­νταν υ­πό τον ι­τα­λι­κό ζυ­γό.

Ο Α­λέ­ξαν­δρος, γεννή­θη­κε και με­γά­λω­σε με τον πόθο για τη λευ­τε­ριά της ι­διαί­τε­ρης πα­τρί­δας του και την εν­σω­μά­τω­σή της στη Μη­τέρα Ελ­λά­δα. Α­πό μι­κρό παι­δί κιό­λας, μα­θη­τής Γυ­μνα­σί­ου α­ντι­δρού­σε στις ι­τα­λι­κές δια­τα­γές και α­πα­γο­ρεύ­σεις. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα, σε μια ε­πέ­τειο της 25^ης Μαρ­τί­ου κα­τέ­βα­σε την ιτα­λι­κή σημαί­α που κυ­μά­τι­ζε στο προ­αύ­λιο του Γυ­μνα­σίου του και ύ­ψω­σε τη Γα­λα­νό­λευ­κη· ή­ταν μια με­γά­λη πρά­ξη, α­πό έ­να μι­κρό παι­δί.

Το 1929 φεύ­γει α­πό το νη­σί και φθά­νει στην Α­θή­να, ό­που και κα­τα­τάσ­σε­ται στην Στρα­τιω­τι­κή Σχο­λή των Ευελ­πί­δων. Α­πό ε­κεί α­πο­φοι­τά και ε­ντάσ­σεται στις τά­ξεις του Ελ­λη­νι­κού Στρα­τού το 1934, ο­νο­μα­ζό­με­νος Αν­θυ­πο­λο­χα­γός Πε­ζι­κού. Η κή­ρυ­ξη του πο­λέ­μου βρίσκει τον Διά­κο στο βαθ­μό του Υ­πο­λο­χα­γού, να υ­πη­ρε­τεί στην Πίν­δο. Ο ί­διος ζή­τη­σε να με­τα­βεί στο μέ­τω­πο.

Ο Α­λέ­ξανδρος πί­στευε πως ήταν η ευ­και­ρί­α να α­πο­δεί­ξει γι’ α­κό­μη μια φο­ρά στον ι­τα­λό κα­τα­κτη­τή, πως «του Έλ­λη­νος ο τρά­χη­λος ζυγό δεν υ­πο­μέ­νει». Ο Διά­κος ο­ρί­ζε­ται διοι­κη­τής του 2^ου Λό­χου του 4^ου Συ­ντάγ­μα­τος Πε­ζι­κού και ρί­χνε­ται στην πρώ­τη και τε­λευ­ταί­α του μά­χη.

Απελευθέρωση της Δράμας (1 Ιουλίου 1913)

Η αιφνιδιαστική βουλγαρική επίθεση εναντίον των ελληνικών και σερβικών τμημάτων προκάλυψης, στις 16 Ιουνίου 1913, σήμανε την έναρξη του Δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου και ο Ελληνικός Στρατός κλήθηκε να υπερασπιστεί τα εδάφη της Μακεδονίας που μόλις είχαν απελευθερωθεί από την τουρκική κατοχή.  Τον πόλεμο αυτό χαρακτήρισε η ταχύτητα διεξαγωγής του -διήρκεσε μόνο ένα μήνα- η σκληρότητα των μαχών και οι μεγάλες απώλειες.  Κορυφαία μάχη αυτή του Κιλκίς-Λαχανά (9-21 Ιουν.), όπου οι Βούλγαροι ηττήθηκαν και υποχώρησαν σχεδόν άτακτα προς τα υψώματα της Δοϊράνης και πέρα από τη γέφυρα του Στρυμονικού προς την πεδιάδα των Σερρών.

Στις 28 Ιουνίου 1913, η VII Μεραρχία που ήταν στο δεξιό της διάταξης του Ελληνικού Στρατού, έλαβε διαταγή του Γενικού Στρατηγείου να κατευθυνθεί προς τις Σέρρες και να απελευθερώσει τις Σέρρες, τη Δράμα και το Σιδηρόκαστρο.  Μετά απ’ αυτό η Μεραρχία διέταξε τα τμήματά της που ήταν στο χ. Χείμαρρος (19ο Σύνταγμα Πεζικού και 1ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού) καθώς και αυτά που ήταν στο Δασοχώρι (Στρατηγείο Μεραρχίας, 21ο Σύνταγμα Πεζικού και πεδινή πυροβολαρχία) να συγκεντρωθούν στο Στρυμονικό, ώστε ολόκληρη η Μεραρχία να διέλθει από τις γέφυρες Στρυμονικού και Κουμαριάς και να προελάσει προς τα βόρεια.

Ημερολόγιο Επιθέσεων ΕΛΑΣ/ΚΚΕ εναντίον Ελληνικών στόχων

.

7-1-1943 :   Ό ΕΛΑΣ επιτίθεται στην περιοχή Ηπείρου για να διαλύσει τον ΕΔΕΣ. Τμήματα του ΕΛΑΣ αφοπλίζουν φυλάκιο του ΕΔΕΣ στην Τατάρνα.

1-3-1943:  Δυνάμεις του ΕΛΑΣ αφοπλίζουν δολίως και διαλύουν την Αντάρτικη ομάδα του ταγματάρχη, Κωστόπουλου – στο Μομβούνι Καρδίτσας, οι συλληφθέντες αξιωματικοί οδηγούνται αλυσοδεμένοι στο χωριό Κολοκύθι. Ό Αρχισμηνίας Κωστορίζος εκτελείται στο δρόμο.

9-3-1943:  Ό ΕΛΑΣ διαλύει με δόλο στο Αυγερινό Βοΐ το Αντάρτικο τμήμα Σιδηροπούλου τον οποίον και εκτελεί μαζί με δέκα αξιωματικούς του και πολλούς άντρες.

7-5-1943:  Ό ΕΛΑΣ αφοπλίζει με δόλο το αντάρτικο τμήμα του Γιατρού Παπαϊωάννου στην Τριχωνίδα.

13-5-1943:  Ο ΕΛΑΣ αφοπλίζει με δόλο το 5) 42 τμήμα Ευζώνων (πρώτη διάλυση). Συγχρόνως διαλύει στην Φθιώτιδα την Εθνική Αντάρτικη Ομάδα του Λοχαγού Κρανιά

14-5-1943 : Ο ΕΛΑΣ διαλύει αιφνιδιαστικά. την ομάδα του ταγματάρχου Καραμπέκιου στο Ξηρότερο.

16-5-1943 : Ό ΕΛΑΣ επιτίθεται κατά του τμήματος του Γιατρού Χούτα στο Βάλτο.

Λάμπρος Σταθόπουλος ή Γλογοβίτης – ένας άγνωστος αγωνιστής του ’21

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας

.

Αγρότης που άφησε το καρποφόρο αλέτρι του για να αδράξει το υπερήφανο καρυοφίλι, με το ξέσπασμα της Επαναστάσεως. Αγωνίζεται για μια ελεύθερη Ελλάδα χωρίς αγάδες και τίθεται επικεφαλής σώματος 30 συγχωριανών του.

Το χωριό Γλόγοβα (σήμερα Δρακοβούνι) Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας, σύσσωμο συμμετέχει στον Απελευθερωτικό Αγώνα. Ο Λάμπρος και οι συμπολεμιστές του λαμβάνουν μέρος στις νικηφόρες μάχες Βαλτετσίου, Τρικόρφων, Δερβενακίων, πολιορκίας Αθηνών και στον πόλεμο κατά του Ιμπραήμ, και όπως βεβαιώνουν ενυπογράφως οι Νικηταράς, Γ.Κολοκοτρώνης, Δ.Πλαπούτας, Καν.Δεληγιάννης και Ν.Πετιμεζάς «πολέμησε με διακεκριμένη γενναιότητα, φερόμενος πάντοτε με ευπρέπεια στους ανωτέρους του αρχηγούς…».

Με την αποτίναξη του ζυγού αποσύρεται στο -κατεστραμένο (πυρπολημένο) από τον Ιμπραήμ- χωριό του. Δε διεκδικεί τίποτα, ούτε δέχεται την προσφορά κτημάτων από ένα τσιφλίκι που του προσφέρονται στην Ηλεία, από την Επιτροπή Εκδουλεύσεων και Θυσιών του Αγώνα. Μένει στον τόπο του και δημιουργεί οικογένεια με 4 παιδιά. Η χορήγηση μιας φοράδας από την ανασυγκροτημένη Πολιτεία καλύπτει απόλυτα τις ανάγκες του για την οκταετή επαναστατική συνδρομή του. Η Πολιτεία αναγνωρίζουσα την προσφορά του τού απονέμει τιμητικά τον βαθμό του «Επίτιμου Ανθυπολοχαγού της Φάλαγγος». Ο Λάμπρος Σταθόπουλος ή Γλογοβίτης ήταν ένας γενναίος στον Αγώνα και ανιδιοτελής στην ζωή.

Εκθεση Δράσης Οργάνωσης Χ, Φεβ 1955

αναδημοσίευση από τα Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας

.

Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.
Ι) Έκθεσις Αντ/ρχου ε.α. ΓΡΙΒΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ επί της δράσεως της Οργανώσεως Εθνικής Αντιστάσεως “Χ”.
2) Δελτία πληροφοριών οργανώσεως “Χ” κατά την περίοδον της Κατοχής (Συμμαχικαί ειδήσεις και πληροφορίαι εσωτερικού.

Φεβρουάριος 1955

Ο
Αρχηγός της τέως Εθνικής οργανώσεως “Χ”
Αντ/ρχης ε.α. Γρίβας Γεώργιος

Προς
Το Υπουργείον Στρατιωτικών
Ενταύθα

Αναγνώρισις των υπηρεσιών ας προσέφερεν εις τον Συμμαχικών αγώνα η υπ’ εμέ οργάνωσις συμφώνως τω Α.Ν. 844/48

Λαμβάνω την τιμήν να υποβάλλω δικαιολογητικά εξ ων εμφαίνεται το ότι η υπ εμέ οργάνωσις Έθνικής αντιστάσεως “Χ” ειργάσθη Εθνικώς και συνέβαλεν εις την διεξαγωγήν του Συμμαχικού αγώνος κατά την διάρκειαν της Κατοχής, παρακαλώ διά την υπαγωγήν της οργανώσεως εις τας διατάξεις του ως άνω υπαριθ.844/48 Αναγκ.Νόμου (Αριθ.9/1949 Ε.Δ.Υ.Σ.) Λεπτομερεστάτην έκθεσιν με πληθύν συγκεκριμμένων περιπτώσεων δράσεως, ως και ονομαστικάς καταστάσεις των μελών κ.λ.π. θέλω υποβάλει υμίν συμφώνως τω πνεύματι του ως άνω αναγκαστικού Νόμου μετά την επίσημον αναγνώρισιν.

Τα συνωδά τη παρούση υποβαλλόμενα δικαιολογητικά είνε τα κάτωθι:

Κατάληψη της Στενωπού Δελβινακίου (20 – 23 Νοεμβρίου 1940)

.

Με την αποτυχία της ιταλικής εισβολής έληξε η πρώτη περίοδος επιχειρήσεων του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, στις 13 Νοεμβρίου 1940.  Η ελληνική αντεπίθεση που ακολούθησε από τις 14 Νοεμβρίου, βρήκε τις ιταλικές μεραρχίες με βαριές απώλειες και χαμηλό ηθικό να υποχωρούν.

Η Ιταλική Μεραρχία Φερράρα συμπτυσσόμενη με τον όγκο της στον αυτοκινητόδρομο Ελαία – Κακαβιά κατέλαβε με τις οπισθοφυλακές της τη δυτική όχθη του Γόρμου ποταμού, αφού ανατίναξε τη γέφυρα Αγίων. Ο ποταμός Γόρμος με τις βραχώδεις όχθες και τα υψώματα που βρίσκονται πάνω από τη δεξιά του όχθη φράσσει, σε συνδυασμό με τη λίμνη Τζεραβίνα, τη στενωπό Χάνι Δελβινάκι από ανατολικά.

Η VIIΙ Μεραρχία αποφάσισε συγκλίνουσα επίθεση από τις 17 Νοεμβρίου με δύο φάλαγγες κατά της στενωπού Χάνι Δελβινάκι ως κύρια προσπάθεια, με κάλυψη στα αριστερά της από την κατεύθυνση Λάβδανη – Στρατίνιστα – Κεράσοβο.

Αποστολή του 42ου Συντάγματος Ευζώνων (5/42 σήμερα), με διοικητή τον Συνταγματάρχη Πεζικού Παπαδημητρόπουλο Ιπποκράτη ήταν να κινηθεί στην κύρια κατεύθυνση της VIΙΙ Μεραρχίας Σιταριά – Κρυονέρι – Χάνι Δελβινάκι – ύψ. 682, να καταλάβει διαδοχικά τα υψώματα βόρεια από το Κρυονέρι και τη δυτική έξοδο της στενωπού Δελβινάκι και να υπερκεράσει, τη στενωπό, από νοτιοδυτικά.

Η επίθεση της VIII Μεραρχίας άρχισε το πρωί της 18ης Νοεμβρίου και είχε ως σκοπό την απώθηση των Ιταλών και την αποκατάσταση του εθνικού εδάφους.

Κατάληψη Οροσειράς Μοράβα (14 – 22 Νοεμβρίου 1940)

Στις 13 Νοεμβρίου 1940, έληξε η πρώτη περίοδος των επιχειρήσεων του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Μέσα σε διάστημα δεκαεπτά ημερών, η ιταλική εισβολή όχι μόνο είχε αποκρουσθεί νικηφόρα, αλλά είχε αρχίσει και η προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων βόρεια και δυτικά.

Το Γ΄ Σώμα Στρατού για την κατάληψη της τοποθεσίας Μοράβα – Ιβάν διέθεσε και τις τρεις μεραρχίες του (ΙΧ, Χ και XV) σε πρώτη γραμμή, με την ΙΧ Μεραρχία να επιτίθεται στην κατεύθυνση ύψωμα 1271 – ύψωμα 1700 (Σβέτι Ατανάς) – Κορυτσά. Για την εκτέλεση της παραπάνω αποστολής, η ΙΧ Μεραρχία καθόρισε στο 32ο Σύνταγμα Πεζικού με Διοικητή το Συνταγματάρχη Πεζικού Χατζηαναγνώστου Γεώργιο, αφού πραγματοποιήσει κλιμάκωση κατά βάθος και προς τα δεξιά, να κινηθεί επιθετικά προς Κιούτς, για να μελετήσει και να οργανώσει την αντιαρματική άμυνα στην περιοχή Βισότσιτσα – Τρέστενικ – Κρέντα. 

Μάχη της Γκραμπάλας (2 – 7 Νοεμβρίου 1940)

.

Κατά το χρονικό διάστημα των δεκαεννέα μηνών που μεσολάβησε από την ιταλική απόβαση στην Αλβανία μέχρι την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940, η VIII Μεραρχία είχε επιστρατευθεί και ενισχυθεί σημαντικά.  Η ζώνη ενεργείας της περιλάμβανε την περιοχή από το Σμόλικα μέχρι και το Ιόνιο Πέλαγος. 

Ο υποτομέας Σουδενών -του τομέα Νεγράδων- της Μεραρχίας, υπό τον υποδιοικητή του 15ου Συντάγματος Πεζικού Αντισυνταγματάρχη Πεζικού Κυριαζή Γεώργιο με ζώνη ενεργείας από Βουρτόπια μέχρι τον ποταμό Βοϊδομάτη και με δυνάμεις το 15ο Σύνταγμα Πεζικού (μείον 1/15 Τάγμα) κατείχε με το ΙΙ/15 Τάγμα το ύψ. Ασσόνισα (ύψ. 1090) και με το ΙΙΙ/15 Τάγμα το ύψ. Γκραμπάλα και το ύψ. Ψηλοράχη (ύψ. 1201 και ύψ. 1060). 

Αποστολή του ήταν η απαγόρευση των κατευθύνσεων ύψ. Προφήτης Ηλίας  – Ασσόνισα – χ. Κάτω Πεδινά (Σουδενά) και ύψ. Μεσοβούνι – ύψ. Γκραμπάλα – Κάτω Πεδινά. Το Ι/15 Τάγμα είχε διατεθεί για τον αγώνα των τμημάτων επιβράδυνσης και από την ώρα της εισόδου του στην τοποθεσία θα αποτελούσε την εφεδρεία όλου του Τομέα Νεγράδων.

Από τη νύκτα της 29ης Οκτωβρίου είχε λήξει ο αγώνας των τμημάτων Προκάλυψης και τα τμήματα άρχισαν να εισέρχονται στην τοποθεσία αντίστασης.