Κοσμάς ο Αιτωλός «ο μεγαλύτερος μετά την άλωση Έλληνας» (1714 – 24 Αυγούστου 1779)

.

π. Γεώργιος Μεταλληνός

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός, μοναχός, υπήρξε διδάσκαλος και φωτιστής του Γένους, εθνομάρτυρας και άγιος της Εκκλησίας. Καμιά προσωπικότητα των χρόνων της δουλείας δεν έχει απασχολήσει τόσο πολύ την επιστήμη, τη λογοτεχνία και τη θεολογία, όσο ο Πατροκοσμάς, όπως επικράτησε να ονομάζεται από τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Ανήκει στις φωτισμένες μορφές, που προετοίμασαν το Γένος για την παλιγγενεσία του. Η εμφάνιση του συνέπεσε με μια κρισιμότατη περίοδο της ιστορίας του δούλου Γένους.

Τον 18ο αιώνα συντελείται η ανασυγκρότηση του ελληνισμού σε όλους τους τομείς. Μέσα στο προστατευτικό πλαίσιο της εθναρχούσας Εκκλησίας διατήρησε την ακεραιότητα του και μπόρεσε να επιβιώσει στους ιδιαίτερα δύσκολους 16ο και 17ο αιώνες.

Βιογραφικά

Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο (κατ’ άλλους στον Ταξιάρχη), της επαρχίας Αποκούρου της Αιτωλίας. Το Μέγα Δένδρο δέχεται ως τόπο καταγωγής του ο πρώτος βιογράφος και σύγχρονος του Νικόδημος ο Αγιορείτης. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο ιεροδιδασκαλείο του Λύτσικα στη Σιγδίτσα της Παρνασσίδος και στη μονή Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά των Αγράφων. Δίδαξε ως «υποδιδάσκαλος» στη Λομποτινά Ναυπακτίας και σε άλλα χωριά. Επιθυμώντας να λά6ει μιαν ανώτερη παιδεία πήγε στην Αθωνιάδα Σχολή (μονή Βατοπεδίου) γύρω στο 1750, όπου είχε δασκάλους τον Παν. Παλαμά, τον Ευγένιο Βούλγαρη και τον Νικ. Τζαρτζούλη.

Ήρωες του 1821: Αλεξάκης Βλαχόπουλος

Ο Αλεξάκης  Βλαχόπουλος,  ήταν γόνος της γνωστής οικογένειας φιλικών, αγωνιστών και  αρματολών του Βλοχού και του Αγρινίου, που είχε τις ρίζες της στη Νικόπολη Πρέβεζας.

Γεννήθηκε το 1780, κατ άλλους το 1787, και πέθανε το 1865.

Σε νεαρή ηλικία υπηρέτησε μαζί με τους αδερφούς του Δημήτριο και Κωνσταντίνο Βλαχόπουλο για ένα διάστημα στην αυλή του Αλήπασά. Στη συνέχεια αυτός και οι αδελφοί του έδρασαν ως αρματολοί ως το διωγμό του 1806, οπότε κατέφυγαν στα Επτάνησα.

Εκεί κατατάχθηκαν στα εθελοντικά σώματα του αγγλικού στρατού και πήραν μέρος στην άλωση της γαλλοκρατούμενης τότε Λευκάδας (1810).

Το 1819 μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία και ο Αλεξάκης στάλθηκε για υποθέσεις της Εταιρείας στην Πρέβεζα και την Κωνσταντινούπολη, όπου φυλακίστηκε και σώθηκε χάρη στην παρέμβαση του Άγγλου πρεσβευτή.

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 ο Αλεξάκης Βλαχόπουλος, ως οπλαρχηγός της επαρχίας Βλοχού, πρωτοστάτησε (Μάιος 1821) στην εξέγερση της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και διακρίθηκε στην κατάληψη του Βραχωριού (1821) και στη μάχη στο Ζαπάντι (1821), στο Πέτα (1822), καθώς και στις δύο πολιορκίες του Μεσολογγίου (1822, 1825 – 1826).

ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΡΒΕΛΙ ΨΩΜΙ

Ένα κείμενο του Αθαν. Παλιούρα*

«Αφιερωμένο με συγκατάβαση στο Γερμανό Νομπελίστα Γκίντερ Γκρας«

 

Με τον Ζαχαρία και τον Τάκη ήμασταν πρώτα ξαδέρφια. Ζούσαμε μαζί καθώς τα πετρόχτιστα σπίτια και των τριών οικογενειών μας ήταν κοντινά, δίπλα-δίπλα του Ζαχαρία και του Τάκη, στην απέναντι μεριά του δρόμου το δικό μας. Τον Ζαχαρία, που είχε το όνομα του παππού μας, τον φωνάζαμε όλοι Ράκια και ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερος από τον Τάκη κι εμένα. Με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς παίζαμε όλοι μαζί, πότε στην αυλή με το πηγάδι, τα κυπαρίσσια και τη μεγάλη σκαμνιά, πότε έξω στο χωματόδρομο. Τα καλοκαίρια όμως τα κοντινά καπνοτόπια τα μετατρέπαμε σε ποδοσφαιρικά γήπεδα όταν τέλειωνε το μάζεμα του καπνού.

 Όταν ήρθαν οι Γερμανοί στην χώρα μας και στην πόλη μας έφτασαν κι ως την γειτονιά μας. Μια μικρή φάλαγγα με δύο φορτηγά και μία τρίκυκλη μοτοσικλέτα μετέφεραν δέκα πάνοπλους γερμαναράδες. Σταμάτησαν μπροστά στον μαντρότοιχο της αυλής με το πηγάδι, κατέβηκαν και πέρασαν από την μεγάλη ανοιχτή πόρτα που την χρησιμοποιούσε ο παππούς μας, ο μπάρμπα Ζάχος, όταν ήθελε να βάλει μέσα το κάρο για να κουβαλήσει δέματα καπνού ή τις καλάθες με τα κρασοστάφυλα το καλοκαίρι.

Στην άκρη, κάθετα προς την αυλή, από την άλλη μεριά των σπιτιών, απλώνονταν χαμηλό στενόμακρο κτίριο, πετρόχτιστο και κεραμοσκέπαστο, που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη για τα καπνά, τα καλαμπόκια και τα στάρια.