29η Μαΐου 1453 – Το χρονικό μιας ημέρας της παγκόσμιας ιστορίας

.

Γράφει ο Αντώνιος Καμάς (Ένα ενδιαφέρον άρθρο με μια «αιρετική» άποψη για την πτώση της Πόλης)

Μέσα στην πορεία της Ευρωπαϊκής ιστορίας, όλων των προηγούμενων αιώνων, εκατοντάδες πόλεις και περιοχές άλλαξαν άπειρες φορές ηγεμόνες, κατακτήθηκαν, καταστράφηκαν, ανοικοδομήθηκαν, γνώρισαν περιόδους δόξας, παρακμής, ελπίδας και απογοήτευσης. Καμιά όμως από όλες αυτές τις ιστορικές στιγμές δεν είχε τις ευρύτερες κοσμογονικές επιπτώσεις για την ιστορία της ανθρωπότητας που είχε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, στις 29 Μαΐου του 1453.

Η άλωση της Πόλης δεν ήταν, απλά και μόνο, μία ακόμα γραμμή στην Παγκόσμια ιστορία αλλά το ουσιαστικό και τυπικό τέλος ενός πολιτισμού δώδεκα αιώνων που, μπορεί μεν σε μεγάλο βαθμό να αυτοκαταστράφηκε από τα δικά του λάθη, έχασε όμως, με την κατάκτησή του από τους Οθωμανούς, τη δυνατότητα της συμμετοχής και της ενεργούς συμβολής του στην Αναγεννησιακή προσπάθεια των Ευρωπαϊκών κρατών η οποία σηματοδότησε -και εξακολουθεί να σηματοδοτεί ακόμα και σήμερα- την πνευματική, καλλιτεχνική και επιστημονική ανέλιξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Θα αποτελούσε επικίνδυνη υπεραπλούστευση, για όποιον ιστορικό ερευνητή, ο διαχωρισμός των γεγονότων από την αιτιοπαθογένειά τους, η απλή καταγραφή των περιστατικών που οδήγησαν στην άλωση της Πόλης χωρίς, μέσα από τα ιστορικά δεδομένα της, να ανιχνεύσει το μεγαλείο και τα ελαττώματα της πιο αντιφατικής φυλής της ανθρωπότητας δια μέσου των αιώνων, δηλαδή της φυλής των Ελλήνων. Γιατί καμιά, πραγματικά, φυλή, μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι της ανθρωπότητας, δεν μπόρεσε να συσσωρεύσει μέσα στο χαρακτήρα της συγχρόνως τόσο ηρωισμό και τόση προδοσία, τόση ανιδιοτέλεια και τόση ευτέλεια, τόση ευφυΐα και τόση πονηριά. Και το χρονικό της άλωσης της Πόλης, μέσα από τις διασωζόμενες ιστορικές του περιγραφές, αυτήν ακριβώς την αντίφαση τονίζει, για όσους τουλάχιστον επιμένουν να ψάχνουν την ιστορία βαθύτερα από την απλή απομνημόνευση γεγονότων και χρονολογιών.

Τι απέγιναν τα αδέλφια του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου μετά την Άλωση;

Ο Θωμάς Παλαιολόγος

.

Μπατζακίδης Φ. Γεώργιος
Απόφοιτος του ΕΑΠ τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών με μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό πολιτισμό και Ιστορία.
Υποψήφιος Διδάκτωρ της Οθωμανικής Ιστορίας

Πού κατέληξαν οι Θωμάς και Δημήτριος Παλαιολόγος;

Ο Θωμάς Παλαιολόγος λίγο πριν αλώσουν οι Οθωμανοί την Πόλη, πήρε από τον ναό του Αγίου Ανδρέα την ιερή κάρα του Πρωτοκλήτου. Έτσι, φεύγοντας από την Πελοπόννησο (βρίσκονταν στον Μυστρά) για την Κέρκυρα, κι από την Κέρκυρα για Ανκόνα της Ιταλίας, την πήρε μαζί του.

Στο χρονικό του ο Σφραντζής μας διασώζει την πληροφορία αυτή, λέγοντας πως μόλις έφτασε στην Ανκόνα πήγε κατευθείαν στην Ρώμη για να παραδοθεί η κεφαλή του λειψάνου στον Πάπα Πίο τον Β‘.  Τελικά σε μια μεγαλοπρεπή τελετή την κάρα του Πρωτοκλήτου Αγίου Ανδρέα την παρέδωσε ο Βησσαρίων στον Πάπα.

Ο Δεσπότης Θωμάς Παλαιολόγος άρεσε πολύ στη Ρώμη, παρόλο που ήταν πενήντα χρονών ήταν πολύ όμορφος άντρας, όλοι έλεγαν ότι ήταν ο ομορφότερος των Παλαιολόγων. Η κόρη του Ελένη βασίλισσα της Σερβίας,  σύζυγος του Λαζάρου, είχε καταφύγει και αυτή στην Κέρκυρα μαζί με την πεθερά της (χήρα του ηγεμόνα των Σέρβων Γεωργίου Μπράνκοβιτς η οποία πέθανε στην Κέρκυρα). Η Ελένη πέρασε και αυτή στην Ιταλία.

Αργότερα με την βοήθεια του Πάπα, ο Θωμάς προσπάθησε να φέρει το 1465 από την Κέρκυρα τους δύο γιους του (Ανδρέα και Εμμανουήλ) και την ανύπαντρη κόρη του Ζωή. Η σύζυγος του Θωμά, η Αικατερίνη (κόρη του Κενταυρίωνος Ζαχαρία), είχε πεθάνει στην Κέρκυρα το 1462.

Κωνσταντίνος Δραγάσης Παλαιολόγος ~ Ο τελευταίος των Ελλήνων αυτοκρατόρων

.

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά 

“Ως προς το να σου παραδώσω την πόλη, ούτε δική μου είναι ούτε κανενός άλλου που κατοικεί σ’αυτήν. Αποφασίσαμε απο κοινού να πεθάνουμε με τη θέλησή μας.” 

Μ’ αυτά τα λόγια ο τελευταίος αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο έβδομος της δυναστείας των Παλαιολόγων απάντησε στις προτάσεις ειρήνης του Μωάμεθ, δίνοντας το σύνθημα της συνέχισης της υπεράσπισης των τειχών της Πόλης μέχρι τελικής πτώσης. Στην απόφαση αυτή του αυτοκράτορα και της συγκλήτου δεν φαίνεται ούτε στο ελάχιστο κανένα είδος πολιτικού κυνικού ρεαλισμού, αντιθέτως δίνεται το στίγμα της μάχης στον υπέρτατο αγώνα της αυτοθυσίας και της τιμής που είχε σαν αποτέλεσμα την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τον θάνατο του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, του αυτοκράτορα που ρίχτηκε στη μάχη και γνώριζε απο την αρχή πως ήταν εθελοντής θανάτου.

Ανέλαβε τον θρόνο της Βασιλεύουσας το 1449 και παρέλαβε την αυτοκρατορία στην ύψιστη παρακμή της. Δεν στέφθηκε αυτοκράτορας σύμφωνα με το εθιμοτυπικό στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, εξαιτίας των ερίδων μεταξύ ενωτικών- ανθενωτικών που ταλάνιζαν τότε την Ορθόδοξη εκκλησία. Ταυτόχρονα ο Κωνσταντίνος είχε να αντιμετωπίσει και την διαχρονική απειλή των Οθωμανών. Ετσι απολύτως συνειδητά στράφηκε προς τη Δύση, όπως θα έκανε κάθε λογικός ηγέτης, με γνώμονα το συμφέρον της αυτοκρατορίας. Αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσουν στην Πόλη ταραχές και διαφωνίες σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε η ακραία πλευρά των ανθενωτικών να διακηρύξει προφητικά πως προτιμά να δεί στους δρόμους της Πόλης “τούρκικο φακιόλι παρά λατινική καλύπτρα”. Τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν διαδέχτηκε στο θρόνο του Σουλτάνου, μετά τον θάνατο του Μουράτ Β’, ο ελληνομαθής γιός του Μωάμεθ ο επονομαζόμενος Πορθητής.

Oι τελευταίες ώρες της Πόλης

  ᾽

Παῦλος Νιρβάνας

Αλαλαγμοί χαρᾶς διὰ τά πιλάφια τοῦ Παραδείσου καὶ τούς θησαυροὺς τῆς γῆς ἠκούοντο εἰς ὅλον τό στρατόπεδον. Τὴν ἐσπέραν ἤναψαν μεγάλας πυράς ἔξω τῶν τειχῶν καὶ ἐφωταγώγησαν ὅλα τὰ πλοῖα εἰς τὸν Κεράτιον Κόλπον, ὡς νὰ ἦτο πανήγυρις. ῞Ενας πύρινος κύκλος ἐζωνε τὴν Πόλιν, Καὶ ἥστραψαν ἀπὸ τὰς ἀγρίας φλόγας ἡ Πόλις,ὁ λιμήν, ὁ Γαλατάς. Καί τὸ πυροβόλον τοῦ ἐχθροῦ διαρκῶς ἐκρότει καὶ διαρκῶς ἤνοιγε τὰς ὀπὰς εἰς τὰ τείχη, διὰ νὰ ἀνοίξη πύλας, νὰ εἰσέλθη ὁ ἐχθρός.

᾽Εντὁς ὅμως τῆς πολιορκημένης Πόλεως, τὴν ὁποῖαν ἕζωνον οἱ ἐχθροί, τίποτε δὲν ὡμοίαζε μὲ τὸ βάρβαρον αὐτὸ θέαμα. Οἱ πρόμαχοι τοῦ Γένους ἦσαν ἕτοιμοι νὰ ἀποθάνουν ἐδῶ, διὰ τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ καὶ διὰ τὴν Πατρίδα, ὄχι διὰ τὰ πιλαφια καὶ το μέλι τοῦ Παραδείσου.Αἱ φωταψίαι, αἱ μουσικαὶ καὶ οἱ ἀλαλαγμοὶ τῶν ἐχθρῶν, ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη, τοὺς εἰδοποίουν, ὅτι εἶχε φθάσει ἡ μεγάλη, ἡ κρίσιμος στιγμή.

 Ὁ Αὐτοκράτωρ εἶχε στειλει τοὺς ᾽Αρχιερεῖς, τοὺς ἰερεῖς καὶ τοὺς μοναχοὺς νὰ ἐνθαρρυνουν τὰ πλήθη, ὄχι ὑποσχόμενοι, ὅπως οἱ δερβίσαι τοῦ Μωάμεθ, ἐπίγεια ἀγαθά, ἀλλὰ μὲ τὴν πίστιν καὶ τὴν ὑπομονὴν εἰς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ με τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τῆς Παναγίας ῾Οδηγητρίας, ἰστορημένην ἀπὸ τὸν ἱερώτατον ζωγράφον, παρακαλοῦντες τὴν Μεγαλόχαρην νὰ σώση πάλιν τὴν Βασιλεύουσαν, ὄπως τὴν εἶχε σώσει τόσας ἄλλας φοράς.

Πικραμένες σκέψεις για την Άλωση του 1204

.

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

13 Απριλίου 1204. Η ημερομηνία αυτή, κατά την οποία η Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Σταυροφόρων, είναι ίσως η πιο σκοτεινή και θλιβερή της ελληνικής ιστορίας. Πιο τραγική από τη μοιραία Άλωση του 1453, η πρώτη πτώση διέλυσε για πάντα τον ελληνικό πολιτισμό σαν ανεξάρτητη δύναμη παγκόσμιας σημασίας.

Από το Μέγα Αλέξαντρο και μετά η ελληνική λαλιά, τα έργα που γράφονταν σε ελληνικούς τόπους από ελληνικές γραφίδες, οι πολιτικές μας εξουσίες (έστω και μέσα από Ρωμαϊκή αυτοκρατορία η οποία ναι μεν μας συνέτριψε, αλλά μέσα από τη σαγήνη του κλασσικού πνεύματος γίναμε ένα με αυτή), η τέχνη μας ήταν στο κέντρο της Γης και μεγάλης σημασάις για όλους. Πλέον, γινόμασταν λαός δούλος και περιπλανώμενος σαν τους αρχαίους Εβραίους, να παραπαίουμε από τον ένα αφέντη στον άλλο με διαλείμματα φερέλπιδος αλλά καχεκτικής ανεξαρτησίας.

Δεν ήταν μόνο η βάρβαρη λεηλασία, οι σφαγές, οι βιασμοί, η καταστροφή των βιβλιοθηκών και των μοναστηριών και των ανακτόρων. Δεν ήταν μόνο το αίμα των αθώων, οι πόρνες και η καβαλίνα από τα υποζύγια που μόλυναν την Αγία Σοφία μας, ούτε η Τράπεζα της που τεματίστηκε. Ίσως το πιο θλιβερό ήταν πως έπεσε η Πόλη. Τόσες φορές στίφη βαρβάρων έφθασαν στα Θεοδοσιανά τείχη, και γνώρισαν λυσσαλέα αντίσταση από ιδιοφυείς βασιλείς και παθιασμένους πατριάρχες.

Το μήνυμα του Ερντογάν για την επέτειο άλωσης της Κωνσταντινούπολης

.

Συγχαίρω για την 566η επέτειο της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης που υπήρξε μία από τις πιο υπέροχες νίκες της ιστορίας, η οποία έκλεισε μία εποχή και άνοιξε μία άλλη, ενώ με τα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά της αποτελέσματα άλλαξε την ροή της παγκόσμιας ιστορίας.

Μετά από την άλωση που οφείλεται στην στρατιωτική ιδιοφυΐα του Σουλτάνου Μωάμεθ του Πορθητή και την επιμονή και αποφασιστικότητα του ηρωικού στρατού μας, το άγιο έθνος μας ρίζωσε σε μια ήπειρο, ενώ ο μεγάλος κρατικός ηγέτης Σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής με την δίκαιη κι ανεκτική του διακυβέρνηση, κατέστησε την Κωνσταντινούπολη ένα κέντρο όπου ζούσαν μαζί διαφορετικοί πολιτισμοί και διαφορετικά πιστεύω.

Η μοναδική μας πόλη η οποία περιέχει τα ίχνη της ιστορίας σε κάθε γωνιά, συγκεντρώνει το παρελθόν και το παρόν με τα μοναδικά της έργα, ενώ αποτελεί επιτομή των μεγάλων αρετών-κληρονομιά των ηρωικών προγόνων μας, της ανεκτικότητας, της αδερφοσύνης και της δικαιοσύνης.

Η Κωνσταντινούπολη στις μέρες μας φέρει τα ίχνη των πολιτισμών που φιλοξένησε, με την φύση και τα ιστορικά και πολιτιστικά της μνημεία, αποτελεί πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες, συγγραφείς και ποιητές, ενώ στις μέρες μας συνεχίζει την ανάπτυξη της ως κέντρο επιχειρήσεων, οικονομικών, εμπορίου, τέχνης, πολιτισμού και πίστης της χώρας μας,  συγκαταλεγόμενη πια στις πιο λαμπρές πόλεις του κόσμου.

Θρήνος του Δούκα για την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως

[ΧLΙ] [1] Ὦ Πόλις, Πόλις, πόλεων πασῶν κεφαλή· ὦ Πόλις, Πόλις, κέντρον τῶν τεσσάρων τοῦ κόσμου μερῶν· ὦ Πόλις, Πόλις, χριστιανῶν καύχημα καί βαρβάρων ἀφανισμός· ὦ Πόλις, Πόλις, ἄλλη παράδεισος φυτευθεῖσα πρός δυσμάς, ἔχουσα ἔνδον φυτά παντοῖα βρίθοντα καρπούς πνευματικούς.

2] Ποῦ σου τό κάλλος παράδεισε· Ποῦ σου ἡ τῶν χαρίτων τοῦ πνεύματος εὐεργετική ρώσις ψυχῆς τέ καί σώματος; Ποῦ τά τῶν ἀποστόλων τοῦ Κυρίου μου σώματα τά πρό πολλοῦ φυτευθέντα ἐν τῷ ἀειθαλεῖ παραδείσω, ἔχοντα ἐν μέσῳ τούτων τό πορφυροῦν ἱμάτιον, τήν λόγχην, τόν σπόγγον, τόν κάλαμον, ἅτινα ἀσπάζοντες ἐφανταζόμεθα τόν ἐν σταυρῷ ὑψωθέντα ὁρᾶν· ποῦ τά τῶν ὅσιων λείψανα; Ποῦ τά τῶν μαρτύρων; ποῦ τά τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου καί τῶν λοιπῶν βασιλέων πτώματα; αἱ ἀγυιαί, τά περίαυλα, αἱ τρίοδοι, οἱ ἀγροί, οἱ τῶν ἀμπέλων περιφραγμοί, τά πάντα πλήρη, μεστά λειψάνων ἁγίων, σωμάτων εὐγενῶν, σωμάτων ἀγενῶν, ἀσκητῶν, ἀσκητριῶν. Ὦ τῆς ζημίας «Ἔθεντο, Κύριε, τά θνησιμαῖα τῶν δούλων σου βρώματα τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ, τάς σάρκας τῶν ὁσίων σου τοῖς θηρίοις τῆς γῆς κύκλῳ τῆς Νέας Σιῶν καί οὐκ ἦν ὁ θάπτων».

Θρηνητικό Συναξάρι του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου

Γραμμένο Από Τον Φώτη Κόντογλου Τον Κυδωνιέα

… Κλάψετε πέτρες άψυχες. Μαρανθείτε δένδρα ανθισμένα, γιατί δεν είναι πλέον Μάιος δι’ εμάς από τότε που έκαψε τα φυλλοκάρδια μας εκείνος ο καταραμένος Μάιος. Ο πλέον καλός μήνας, ο μοσχοβολημένος μήνας της χαράς, γίνηκε για εμάς ο πλέον ασβολερός, ξέρακας χειρότερος από τον Δεκέμβρην. Εμαράνθη το άνθος της καρδιάς μας. Έπεσεν ο στέφανος από την κεφαλήν μας.

Από τότε, ωσάν να μην εξημέρωσε ποτέ, γιατί οι ημέρες μας είναι ωσάν τες νύκτες. Αηδόνια δεν λαλούν πλέον επάνω εις τα δένδρα μας, αμή μονάχα κόρακες και κουρούνες κράζουν λυπητερά. Μεγάλη εβδομάδα εγίνηκεν όλη η ζωή μας. Το σήμερον κρεμάται επί ξύλου εγίνηκε το τραγούδι μας.

Ἡ πολιορκία τῆς Κωνσταντινούπολης, 29 Μαΐου 1453

.

Φώτης Κόντογλου

Σὰν σήμερα πάρθηκε ἡ Πόλη ἀπ᾿ τὸν σουλτὰν Μεμέτη στὸ 1453, μέρα Τρίτη, βγαίνοντας ὁ ἥλιος.

Μιὰ τέτοια ἱστορία δὲ μπορεῖ νὰ τὴ γράψῃ ἄξια κανένας· δὲν πιστεύω νὰ βρίσκεται τέτοιος μεγάλος μάστορης. Κανένας, ἂς ἤτανε κι ὁ ἴδιος ὁ Ὅμηρος, ποὺ τραγούδησε μὲ λόγια σὰν κοτρώνια τὸν φημισμένον ἐκεῖνο πόλεμο τῆς Τρωάδας.

Κείνη τὴ μέρα, ποὺ δὲν πρέπει νὰ λογαριαστῇ μηδὲ στὶς μέρες τῶν χρονῶν, μηδὲ στὶς μέρες τῶν μηνῶν, παρὰ νὰ τὴ σκεπάσῃ σκοτάδι, ὅπως λέγει ὁ Ἰὼβ γιὰ τὴ μέρα ποὺ γεννήθηκε, ὁ φόβος ποὔπιασε τοὺς ἀνθρώπους ἤτανε τέτοιος, ποὺ τρεῖς καὶ τέσσερες γενιὲς δὲ φτάξανε γιὰ νὰ συνεφέρουνε. Ἀκόμα καὶ σήμερα, σὰ διαβάζει κανένας ὅσα γράψανε οἱ ἱστορικοὶ ἐκεινοῦ τοῦ καιροῦ, εἶνε στιγμὲς ποὺ τρέμει στ᾿ ἀλήθεια, σὰ νὰ βρίσκεται ὁ ἴδιος μέσα στὴν Πόλη, κι᾿ ὥρα μὲ τὴν ὥρα περιμένει νὰ δῇ τοὺς Τούρκους νὰ σφάξουνε τὸν κόσμο μπροστὰ στὰ μάτια του.

Ἀναλόγως τὰ μεγαλεῖα, ποὺ εἶδε αὐτὴ ἡ φημισμένη Κωνσταντινούπολη, ἀναλόγως τὰ χίλια χρόνια πὤξησε, ἀναλόγως στάθηκε καὶ τὸ ψυχομαχητό της. Ὅλος ὁ κόσμος ταράχτηκε· στὰ πειὸ ξέμακρα μέρη τῆς χριστιανωσύνης ἀκούστηκε ὁ βρόντος πὤκανε τὸ κορμί της σὰν ἔπεσε ἄψυχο ἀνάμεσα ἀνατολὴ καὶ δύση. Δὲ μιλῶ σὰ ρωμιός· μιλῶ σὰν ἄνθρωπος γιὰ μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ σκληρὲς συμφορὲς ποὺ πέρασε ἡ ἀνθρωπότητα. Θεριὸ πρέπει νἆνε κανένας γιὰ νὰ μὴ δακρύσῃ τὸ μάτι του.

Καὶ ποιὸς δὲν τὴν ἔκλαψε! Ἕλληνες, Βενετσάνοι, Γενοβέζοι, Βούλγαροι, Σέρβοι, Ροῦσσοι, Πολωνοί, Ἀρμεναῖοι, ἀκόμα κ᾿ οἱ ἴδιοι οἱ Τοῦρκοι, ὅλοι τὴν κλάψανε, γιατὶ στὰ καλὰ χρόνια της ὅλοι τὴν καμαρώνανε. Ὁ ἄνθρωπος εἶνε γιομάτος παραξενιές. Χαίρεται καὶ καυχιέται γιὰ τὰ σπουδαῖα πράγματα, ποὺ μπόρεσε νὰ φτιάσῃ, μὲ τόσους κόπους, μὲ τὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς του, μὰ πάλι ὁ ἴδιος, σὰν νὰ τὸν σπρώχνῃ ὁ διάολος μὲ τὰ δικά του τὰ χέρια πάει καὶ τὰ χαλᾶ, ρίχνει χάμω τὸ εἴδωλο ποὺ λάτρεψε, τὸ τσακίζει καὶ τὸ ποδοπατᾶ.

Μαρία Μαντουβάλου, Παράλληλοι δρόμοι -η Πτώση της Κωνσταντινουπόλεως και η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα- Β’ μέρος

Το πρώτο μέρος ΕΔΩ

‘Τα αίτια της Πτώσεως και επίκαιρα συμπεράσματα.’

Από μία παλαιότερη εκπομπή για την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.

Προσκεκλημένη η κ. Μαρία Μαντουβάλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν. Αθηνών.

Αδαμαντία Μπούρτζινου: … Κυρία Μαντουβάλου να μείνουμε λίγο ακόμα στα της Πτώσεως και να μας περιγράψετε, να μας δώσετε κάποια ακόμα στοιχεία από την κατάσταση που επικρατούσε τα τελευταία χρόνια που ήταν πολύ δύσκολα και οδήγησαν στην Πτώση.

Μαρία Μαντουβάλου: Μάλιστα. Να σας επισημάνω δύο χαρακτηριστικά των τελευταίων ημερών.

Μαρία Μαντουβάλου, Παράλληλοι δρόμοι – η Πτώση της Κωνσταντινουπόλεως και η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα (Α’ μέρος)

‘Τα αίτια της Πτώσεως και επίκαιρα συμπεράσματα.’

Από μία παλαιότερη εκπομπή για την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.

Προσκεκλημένη η κ. Μαρία Μαντουβάλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν. Αθηνών.

Αδαμαντία Μπούρτζινου: Χαίρετε κυρίες και κύριοι. Πεντακόσια πενήντα επτά χρόνια πέρασαν αφ’ ότου η Βασιλεύουσα, η Κωνσταντίνου Πόλις, έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι την αγαπούσαν, την πόνεσαν και θρήνησαν για την άλωσή της όπως και η δημοτική μούσα, το κοινό αίσθημα, η αγάπη του λαού. Ο τελευταίος Αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν παραδίδει την Πόλη αλλά αντιστέκεται μέχρις εσχάτων. Ας δούμε όμως ποια ήταν τα αίτια της Πτώσεως μιας και τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπήρξαν όντως δύσκολα. …

Βυζαντινές ανταύγειες

Ευδοξία Αυγουστίνου

«Στίς 29 Μαΐου 1453, ἕνας πολιτισμός σαρώθηκε ἀμετάκλητα. Εἶχε ἀφήσει μία ἔνδοξη κληρονομιά στά Γράμ­ματα καί στήν Τέχνη. Εἶχε βγάλει χῶρες ὁλόκληρες ἀπό τή βαρβαρότητα καί εἶχε δώσει σέ ἄλλες τήν ἐκλέπτυνση τῶν ἠ­θῶν. Γιά 11 αἰῶνες ἡ Κωνσταντινούπολις ἦταν τό κέντρο ἑνός κόσμου φωτός», ἀποφαίνεται ἐπιγραμματικά ὁ κορυφαῖ­ος ἄγγλος βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν.

Μέ τήν εὐκαιρία τῆς μνήμης τῆς ἁ­λώσεως ἀξίζει νά θυμηθοῦμε μέ ἁδρές πινελιές τί ὄντως προσέφερε τό Βυζάντιο στόν παγκόσμιο πολιτισμό.

Καταρχήν ἡ Ρωμανία -τό 1562 ἐφευρέθηκε ὁ ὅρος Βυζάντιο ἀπό τόν Ἰερεμία Βόλφ- διέσωσε τήν ἑλληνική γλῶσσα καί τήν πολιτιστική κληρονομιά. Χρησιμοποιώντας τήν Ἑλληνική ἔδωσε στόν κόσμο ἕνα πλῆρες καί ἀκριβές ὄργανο ἐπικοινωνίας, κατάλληλο νά ἐκφράσει καί τίς πιό λεπτές ἰδέες.

Ἡ Πόλη ὑπῆρξε ὁ ἱερός φύλακας τοῦ παλαιοῦ θησαυροῦ, τό μεγάλο κέντρο τῆς ἐκπολιτιστικῆς δημιουργίας, πού ἐμψύχωσε τήν κληρονομιά τῆς ἀρχαιότητας μέ τή νέα πνοή τοῦ χριστιανισμοῦ καί ἔδωσε νέα ὤθηση, καθώς ἀποτέλεσε δυναμογόνο κοίτασμα γιά τόν πολιτισμό.

«Μήνυμα» Γεννάδιου, εν όψει της επετείου της Άλωσης – Η ελευθερία και η εθνική αξιοπρέπεια δεν χαρίζονται

άρθρο του Φώτη Μιχαήλ

,

Τα τελευταία χρόνια, με αφορμή την υπογραφή των λεγομένων μνημονίων και την παράδοση της Πατρίδας μας αμαχητί στα χέρια των ξένων τοκογλύφων, έρχονται τα γεγονότα και τα πρόσωπα της Άλωσης, να μας δώσουν το δικό τους μήνυμα , να φωτίσουν τις διάνοιές μας και να μας διδάξουν ότι:

Το παραπάνω μήνυμα, μάς το στέλνει, μέσω επιστολής του προς τον ναύαρχο Νοταρά, κατευθείαν ο ίδιος ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο οποίος, επειδή αρνήθηκε τότε να υπογράψει τις ανίερες συμφωνίες της Φερράρας, χαρακτηρίστηκε από τους παπικούς και από τους δικούς μας ενδοτικούς, ως δήθεν προδότης. Τα γεγονότα μοιάζουνε τόσο πολύ με τα σημερινά!

Γράφει, λοιπόν, ο Γεννάδιος:

«Στην Πόλη, οι περισσότεροι νομίζουν, ότι θα σωθούν χωρίς θυσίες, διότι πιστεύουν στην σκιά και στο παραμύθι της παπικής βοήθειας, αφού προηγηθεί η προδοσία της Πίστεως.

Χρονικόν της Αλώσεως – Η Συγκλονιστική Περιγραφή του Γεωργίου Φραντζή

.

Ήρθαν οι Τούρκοι, και τους χριστιανούς που είχαν εναπομείνει στα εσωτερικά τείχη τους έδιωξαν με μικρά πυροβόλα όπλα, βέλη και τόξα και πέτρες, και έγιναν κύριοι όλης της περιοχής, εκτός από τους πύργους τους ονομαζόμενους του Βασιλείου, του Λέοντος και του Αλεξίου, όπου είχαν τοποθετηθεί οι ναύτες που είχαν έρθει από την Κρήτη.

Αυτοί πολεμούσαν γενναία ως την έκτη και την έβδομη ώρα, και θανάτωσαν πολλούς Τούρκους· και βλέποντας τον αριθμό των αντιπάλων δεν ήθελαν να υποδουλωθούν· και έλεγαν καλύτερα να πεθάνουν παρά να ζουν. Ένας Τούρκος έκανε αναφορά στον αμιρά για την ανδρεία των Κρητικών, και αυτός διέταξε να κατέβουν με συμφωνία, και να είναι ελεύθεροι αυτοί και το πλοίο τους και όλος ο εφοδιασμός που είχαν.

Και αφού έγιναν έτσι τα πράγματα, τέλος τους έπεισαν να φύγουν από τον πύργο. Δυο αδέρφια Ιταλοί, ονομαζόμενοι Παύλος και Τρωίλος, μάχονταν γενναία με πολλούς άλλους στο σημείο που τους είχε οριστεί, διώχνοντας σκληρά τους εχθρούς με γενναία συμπλοκή και σύρραξη, και γινόταν φοβερό φονικό ανάμεσα στα δυο αντιμαχόμενα μέρη. Κάποια στιγμή στρέφεται ο Παύλος και, βλέποντας τους εχθρούς μέσα στην πόλη, λέει στον αδερφό του: «Φρίξε ήλιε και στέναξε γη! Έπεσε η Πόλη και ‘μεις ξεχαστήκαμε πολεμώντας. Τώρα, αν μπορούμε, ας κοιτάξουμε να σωθούμε».