Η Επανάσταση του 1878 στη Δυτική Μακεδονία: Μιλούν οι μαρτυρίες

Το επαναστατικό λάβαρο της Δυτικής Μακεδονίας το 1878. – Yauna Takabara

Από το περιοδικό «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΖΩΗ»
Φεβρουάριος 1990
Τεύχος 285

Ο Δυτικομακεδόνας εκπαιδευτικός Αριστοτέλης Κωστόπουλος συνοψίζει τα ιστορικά στοιχεία και δίδει το λαϊκό, πολιτικό και διπλωματικό πλαίσιο της εποχής.

112 χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος τον Φεβρουάριο από την επανάσταση του 1878, που ξέσπασε στην πρώτη φάση του Μακεδονικού Αγώνα κι έμεινε σχεδόν άγνωστη επί εκατόν ολόκληρα έτη. Ιδού δύο κέιμενα της εποχής εκείνης:

«Οι Μακεδόνες, εξ αμνημονεύτων χρόνων οικήτορες και κτήτορες του πατρίου εδάφους… είναι ελληνικής καταγωγής. Δάση, κοιλάδες, ποταμοί, όρη, μνημεία, επιγραφαί, άσματα, ήθη έθιμα μαρτυρούν ότι η Μακεδονία ήτο, είναι και θα είναι ελληνική. Η φωνή του δικαίου και της νομιμότητος, η διαλάλησις της Ιστορίας, είναι υπέρ του δικαίου των Μακεδώνων...»

Είναι ένα απόσπασμα από άρθρο της εφημερίδας «Φάρος της Θεσσαλονίκης», δημοσιευμένο στις 26 Μαρτίου 1878, το οποίο καταλήγει με την κραυγή:

«Μη παραδίδετε ημάς ως είλωτας εις χείρας του πανσλαβισμού. Μη καταναπατείτε τα από αιώνων δίκαιά μας».

Το δεύτερο κείμενο είναι η επαναστατική προκήρυξη της κυβερνήσεως «της εν τη Μακεδονία επαρχίας Ελιμείας», η οποία σχηματίστηκε στο Μπούρινο στις 18 Φεβρουαρίου 1878. Ιδού τι γράφει:

Η Επανάσταση του Ολύμπου (1878)*

Εικόνα από:lefteria.blogspot.gr

του Ευάγγελου Κωφού
Η Επανάστασις της Μακεδονίας κατά το 1878, ΣΕΛ 30-37
ΙΜΧΑ, 1969

Είς τάς Αθήνας ή Κεντρική Επιτροπή και ιδιαιτέρως ό Πρόεδρος Παύλος Καλλιγάς και ό Ταμίας Μιχαήλ Μελάς εύρίσκοντο είς στενήν έπαφήν μέ τον ‘Αλέξανδρον Κουμουνδοϋρον και τόν Χαρίλαον Τρικούπην, Υπουργούς Εσωτερικών και Εξωτερικών αντιστοίχως εις τήν Οΐκουμενικήν Κυβέρνησιν, προς συντονισμόν τών ενεργειών της επιτροπής. Αί ένέργειαί των άπεσκόπουν είς τήν ταύτόχρονον έξέγερσιν της Κρήτης, Ηπείρου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας. Άπό τοϋ Ιανουαρίου, όμως, τό έργον της διεξαγωγής της Μακεδόνικης έπαναστάσεως ανετέθη είς Έπιτροπήν Μακεδόνων άποτελουμένην έκ προσωπικοτήτων μακεδονικής καταγωγής.

Ή Επιτροπή Μακεδόνων — ή Μακεδόνικη Επιτροπή — ένήργεε ως εντολοδόχος της Κεντρικής, είς τήν οποίαν άλλωστε ανήκον δύο εξέχοντα μέλη της, οί δικηγόροι Στέφανος Δραγούμης — ιθύνων νους της επιτροπής — και Λεωνίδας Πασχάλης. Τα άλλα τρία μέλη ήσαν ό Ιωάννης Πανταζίδης, καθηγητής Πανεπιστημίου, ό Γεώργιος Παπαζήσης, ιατρός, και ό Νικόλαος Χαλκιόπουλος, καθηγητής. Τήν ύψηλήν έποπτείαν διετήρει ή Κεντρική Επιτροπή, ή οποία και διέθετε είς τήν Μακεδονικήν χρήματα, όπλα και πολεμοφόδια αναλόγως τών αναγκών.

Ωσαύτως, οσάκις άνέκυπτον θέματα, χρήζοντα κυβερνητικής εγκρίσεως επί ανωτάτου επιπέδου, έμεσολάβει ό Παύλος Καλλιγάς ή έτερος αξιωματούχος τής Κεντρικής. Ό Λεωνίδας Βούλγαρης άπεκλείσθη τής Μακεδόνικης Επιτροπής θεωρηθείς ακατάλληλος, λόγω τών….