Αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών του Θρακικού Ελληνισμού, η περίπτωση της Ανατολικής Θράκης

Εικόνα από:www.paratiritis-news.gr

(υπεγράφη στις 30 Ιανουαρίου του 1923)

Ιωάννης Ελ. Σιδηράς
Θεολόγος – Εκκλησιαστικός Ιστορικός – Νομικός

 

Επέτειος 90 ετών (1923 – 2013) από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης

 Συμπληρώνονται εφέτος 90 συναπτά έτη από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και την ολοκλήρωση της «Αναγκαστικής Ανταλλαγής» των πληθυσμών του Θρακικού Ελληνισμού. Έτσι, η επετειακή γραφή γυρίζει πίσω τις σελίδες της ιστορίας του θρακικού ελληνισμού, στην δίσεκτη εκείνη χρονιά του 1922.

Οι αποφράδες εκείνες ημέρες του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου του 1922, του «μαύρου Σεπτεμβρίου», σφραγίστηκαν ανεξίτηλα από την «μαρτυρική άλωση» του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ο οποίος ως «άδολον αρνίον» κατεσφάγη στο βωμό της ακραίας εθνικιστικής μανίας και της εφαρμογής της νέας πολιτικής της αναδυόμενης πλέον κεμαλικής – μεταοθωμανικής Τουρκίας για εθνοκάθαρση των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, καθώς και στο βωμό των πολιτικών και γεωστρατηγικών σκοπιμοτήτων των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων.

Παρά ταύτα, το τραφικό τέλος του ελληνισμού της «καθ’ ημάς Ανατολής» δεν είχε ακόμη συντελεσθεί. Αυτό το οριστικό τέλος επρόκειτο να έλθει με την λεγομένη αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών του θρακικού ελληνισμού και συγκεκριμένα με τον ξεριζωμό των Ανατολικοθρακών Ελλήνων, κατά τον Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο του 1922, ο οποίος ολοκληρώθηκε με τον αφανισμό και των εσχάτων εστιών του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης και μέχρι των προαστείων της Κωνσταντινουπόλεως, δια της εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάνης (1923), η οποία έθεσε και την «ταφόπλακα» της Αν. Θράκης.

ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΑΟΥΔΗΣ, (Ένας αητός της Κρήτης στα Κορέστια)

άρθρο που αλίευσε ο Γιώργος από το Ηράκλειο

.

Έχω πολύ καιρό να σημειώσω κάτι για το λεγόμενο »σκοπιανό». Συνειδητά, γιατί έχω καταλήξει ότι το θέμα της ονομασίας του κρατιδίου των Σκοπίων, για μας (εννοώ του έλληνες) είναι τελειωμένη υπόθεση και όσους λαρυγισμούς κι’ αν μπορέσει να βγάλει ο Κώστας, «Μακεδονία» θα τα φωνάζουμε από το 2008 και μετά και θα πούμε κι’ ένα τραγούδι.

Είπα όμως μέρες που είναι – και που έρχονται – να θυμηθώ (ως είδος μνημόσυνου) έναν από τους πολλούς Κρητικούς ντελικανήδες – μαζί με τους Μανιάτες, τους νησιώτες και πολλούς ‘’παλιοελλαδίτες’’ – που έχυσαν το αίμα τους για την Μακεδονία στη διάρκεια του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ (1903-1908).

Γι΄αυτά τα χώματα που έπεσε πολύ λεπίδι και από τις δύο πλευρές με ένα και μοναδικό σκοπό, να μην μας πάρουν τη γή που δικαιούμασταν βρε αδελφέ μου.

Μέρες που είναι…
μια που στις 14-Οκτωβρίου γιορτάσθηκε πανελλήνια ο Μακεδονικός Αγώνας.

Μέρες που έρχονται…. μια που το εθνικό μας θέμα, αυτό της ονομασίας της FYROM, είναι πλέον μια χαμένη υπόθεση, προς δόξα και τιμή όλων μας……….

Ο Ευθύμιος Καούδης του Γεωργίου, γεννήθηκε στα 1866 (για άλλους στα 1872), στο χωριό Καλλικράτης των Σφακίων της Κρήτης και πέθανε στα 1956 στη Θεσσαλονίκη. Στα 1903 (ίσως και στα 1900), έφυγε από το χωριό του, για την Αθήνα, γιατί φοβόταν τη σύλληψή του – ή την βεντέτα – γιατί σκότωσε τον Βουϊδά, αρχηγό ληστρικής συμμορίας της περιοχής των Σφακίων.

Στην Αθήνα εργαζόταν σαν κτίστης και σύχναζε στο καφενείο του Μαραβελάκη σε ένα στενό της οδού Σταδίου, κοντά στο κτίριο της Βουλής (σημερινό ιστορικό Μουσείο), όπου σύχναζαν αρκετά μέλη της κρητικής παροικίας των Αθηνών. Σ’ αυτό το καφενείο τον προσέγγισαν οι Ανθυπολοχαγοί Γεώργιος Τσόντος και Παύλος Μελάς, στις αρχές του 1903, για να τον στρατολογήσουν για τα την υπόθεση της αλύτρωτης Μακεδονίας.

Τα γεγονότα του 1908. Η κατάργηση της Αρμοστείας.

Φωτογραφία από: anyfantakis-allagi.blogspot.com

 Το 1908 η Κρητική Πολιτεία βρισκόταν σε φάση ραγδαίας ανάπτυξης, με κρατικό μηχανισμό, που λειτουργούσε υποδειγματικά. Δύο σημαντικά εξωτερικά γεγονότα ήρθαν να ταράξουν την κατάσταση και να επηρεάσουν αποφασιστικά την πορεία των κρητικών πραγμάτων: η προσάρτηση της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης από την Αυστρία, και η ανακήρυξη της Βουλγαρίας σε βασίλειο, με ταυτόχρονη προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας (Σεπτέμβριος 1908).

Η είδηση δημιούργησε σάλο στην Ελλάδα και στην Κρήτη. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γ. Θεοτόκης υπέδειξε στον Πρόεδρο της Κρητικής Βουλής Γ. Παπαμαστοράκη την ανάγκη λαϊκών κινητοποιήσεων, για την κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα με δημοψηφίσματα. Τα γεγονότα εξελίχθηκαν ραγδαία.

Τα μεσάνυκτα της 22 Σεπτεμβρίου 1908 και ενώ ο Ύπατος Αρμοστής Αλ. Ζαΐμης βρισκόταν σε διακοπές στην Αίγινα, οι Χανιώτες πολιτικοί Ελ. Βενιζέλος, Εμμ. Ξηράς, Χ. Πλουμιδάκης και Εμμ. Παπαγιαννάκης, εξέδωσαν προκήρυξη, με την οποία καλούσαν το λαό σε παγκρήτια συγκέντρωση στα Χανιά, για την κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.

Η προκήρυξη ήταν λιτή και σαφής: «Αγαπητοί συμπατριώται, της Βουλγαρίας ανακηρυχθείσης εις Βασίλειον, ανάγκη αμέσως αύριον να κηρύξωμεν και ημείς την ένωσιν». Πράγματι, το μεσημέρι της 23 Σεπτεμβρίου, σε επιβλητική συγκέντρωση στο πεδίο του Άρεως στα Χανιά, εγκρίθηκε ομόφωνα το πρώτο λαϊκό ψήφισμα της ένωσης.