Η Μάχη της Χειμάρρας (20-22 Δεκεμβρίου 1940)

Εξώφυλλο της εφημερίδας «Καθημερινή», αναγγέλλει την νίκη του Ελληνικού Στρατού.

.

Μαρίνα Σ. Τσιρτσίκου
Μ.Υ. ΠΕ-ΚΕ/Α΄, Ιστορικός

Τον Οκτώβριο του 1940, οι δυνάμεις του Άξονα1 (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία) είχαν καταλάβει το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, τη Δανία και την Πολωνία. Η Ιταλία, από τις αρχές Απριλίου του 1939, είχε καταλάβει την Αλβανία, εγκαθιστώντας στα Τίρανα φιλοϊταλική κυβέρνηση υπό τον Πρωθυπουργό Σεφτσέτ ή Σεφκέτ Μπέη Βερλάτσι (Shefqet bej Vërlaci,1877-1946).

Τον Απρίλιο του 1939, στην Αλβανία αποβιβάστηκαν τρεις μεραρχίες με πολλά ελαφρά άρματα, προκαλώντας την ανησυχία της Βρετανίας και της Γαλλίας, οι οποίες έσπευσαν να εγγυηθούν για την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας και της Ρουμανίας.

Ωστόσο, μετά τη δυσμενή εξέλιξη της Μάχης της Δουνκέρκης (26 Μαΐου 1940 – 5 Ιουνίου 1940) μεταξύ των Δυνάμεων του Άξονα και των συμμαχικών δυνάμεων (Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο), η μεν Γαλλία αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει με τη Γερμανία (22 Ιουνίου 1940), η δε Βρετανία, που είχε καταφέρει να περιορίσει τις απώλειες στο ανθρώπινο δυναμικό της, μπορούσε να παρέχει περιορισμένη βοήθεια στην Ελλάδα.

Στα Βαλκάνια, τον Οκτώβριο του 1940, η Γιουγκοσλαβία εκδήλωσε φιλική πολιτική προς τον Άξονα, ενώ η Ρουμανία, που είχε καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα στις 7 Οκτωβρίου, συνεργαζόταν πλέον πολιτικά μαζί του. Η Ελλάδα, έχοντας περιέλθει σε δυσχερή θέση, καθώς δεν ήταν πλέον εφικτή η εφαρμογή του Βαλκανικού Συμφώνου του 1934 (Ελλάδα, Τουρκία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία), καλείτο να προετοιμαστεί στρατιωτικά για υπεράσπιση της εδαφικής κυριότητάς της.

1940: Η περιουσία του ΝΟΒ δόθηκε για το «ΟΧΙ»

Η Κεντρική Υπηρεσία Αλληλεγγύης Μετώπου του καθεστώτος Μεταξά διαχειριζόταν όλες τις προσφορές προς τους μαχόμενους στρατιώτες, από κάλτσες μέχρι και τη «βαριά» επιταγή που κατέθεσε ο Όμιλος της Βουλιαγμένης

Γιώργος Λαουτάρης

Ένα τοπικό στιγμιότυπο από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο

Ο χαρακτηρισμός του Ναυτικού Ομίλου Βουλιαγμένης ως ιστορικού σωματείου δεν έχει να κάνει μόνο με την ίδρυσή του το μακρινό 1937. Από μια απόφαση του Διοικητικού του Συμβουλίου μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940, δηλαδή 79  χρόνια πριν, γίνεται πλήρως κατανοητό ότι στην όμορφη ακτή του Λαιμού βρέθηκαν άνθρωποι που είχαν πλήρη συνείδηση του ευρύτερου ρόλου τους και της ιστορικότητας των στιγμών που έζησαν.

Ιωάννης Μεταξάς: «ο πρώτος Έλληνας αντιστασιακός»

Πρωτοσέλιδο περιοδικού “Η Νεολαία”, 4 Ιανουαρίου 1941.

.

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά

του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

Είτε μας αρέσει είτε όχι ο δικτάτορας Μεταξάς ήταν ο άνθρωπος που είπε το ΟΧΙ, δηλαδή ο πρώτος Έλληνας αντιστασιακός, ο οποίος αρνήθηκε να υποταχθεί στις δυνάμεις του Άξονα. Την ίδια ώρα, οι κατ’ επάγγελμα “αντιστασιακοί” ήταν δέσμιοι της συμφωνίας που είχε πραγματοποιήσει ο “πατερούλης” με τον Χίτλερ. Μέχρι την επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα” όλως περιέργως από το Κόμμα δεν είχε ειπωθεί ούτε λέξη για αντίσταση. Οι συγκεκριμένοι σύμμαχοι είχαν πολλά κοινά στις ολοκληρωτικές αντιλήψεις τους αλλά το πιο σημαντικό ήταν η παγκόσμια εξουσία.

Αντιθέτως, ο δικτάτορας Μεταξάς ήταν αυτός που αναδιοργάνωσε τον διαλυμένο Ελληνικό Στρατό, που αφύπνισε και ένωσε τον Ελληνικό Λαό. Γιατί οι ηγεσίες εμπνέουν και καθοδηγούν έναν λαό. Του δίνουν όραμα και αυτοπεποίθηση. Βέβαια ο Μεταξάς και το καθεστώς του δεν ήταν “δημοκρατικών πεποιθήσεων”, ούτε όμως έχτισε καριέρες πάνω σε εύηχα συνθήματα και πλαστές ιστορίες, που καπηλεύονταν όρους και αξίες όπως η “δημοκρατία”, η “ισότητα”, η “ελευθερία” κ.ο.κ.

Δεν ήταν όμως και ο λαομίσητος δυνάστης, όπως θέλησαν να το παρουσιάσουν αμετανόητοι, που ποντάρουν -ακόμη και σήμερα- σε εποχές εθνικού διχασμού για ίδιον όφελος. Και δεν ήταν λαομίσητος γιατί αυτός ενέπνευσε τον απλό εργάτη, αγρότη, δάσκαλο, στρατιωτικό να πολεμήσει τον εισβολέα. Αν όντως ήταν όσα ορισμένοι του έχουν σύρει, θα υπήρχε καθολική συμμετοχή για ένταξη στο στράτευμα σε τέτοιο βαθμό ώστε να δημιουργήσει ο “φασίστας” εκείνος τον μεγαλύτερο Στρατό της ελληνικής ιστορίας;

Αλήθεια, ποια ήταν η δυναμική του Ελληνικού Στρατού μέχρι να αναλάβει ο Μεταξάς δικτατορικά την εξουσία τον Αύγουστο του 1936; Από την καταστροφή του 1922 μέχρι το 1935 το ελληνικό στράτευμα ήταν απολύτως ανίσχυρο και η εικόνα πλήρης διάλυσης πιστοποιείται και από τα ποσά που διέθετε το κράτος για ανασυγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων. Κατά το έτος 1923-’24 δόθηκε προς ενίσχυση τους μόλις το 26% του συνολικού προϋπολογισμού του κράτους ενώ κατά τα έτη 1930-’31 και 1931-’32 δόθηκαν αντίστοιχα μόλις το 12 και το 10%.

Ένας καλόγερος δεκανέας ολμιστής στον πόλεμο του ’40… «Θεόκτιστος – 68ο ΣΠ»

.

Ο αρχιμανδρίτης Θεόκτιστος, κατά κόσμον Βασίλειος Αλεξόπουλος γεννήθηκε το 1909 στο μικρό χωριό της νοτιοανατολικής Γορτυνίας Σύρνα.

Μετά την αποφοίτησή του από το Δημοτικό σχολείο εργάστηκε ως στιλβωτής υποδημάτων. Κατόπιν έμαθε την τέχνη του υποδηματοποιού. Η αγάπη του για τον Χριστό όμως τον οδήγησε στην απόφαση να μονάσει.

Σε ηλικία 17 ετών μετέβη στην Ι.Μ. Ζωοδόχου Πηγής «Λογγοβάρδας», της Πάρου. Έμεινε δύο χρόνια δόκιμος μοναχός, αλλά το 1928 παρουσιάστηκε κανονικά στον στρατό και υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία προαγόμενος μάλιστα σε δεκανέα. Απολύθηκε το 1930 και επέστρεψε στη μονή όπου και εκάρη μοναχός λαμβάνοντας το όνομα Θεόκτιστος.

Ήταν από παιδί φιλάσθενος με ασθενική κράση υποφέροντας χρόνια από ενοχλήσεις στους πνεύμονες. Παρόλα αυτά το 1940 εκλήθη και πάλι στον στρατό. Αν και ασθενής, αν και μοναχός, ο Θεόκτιστος παρουσιάστηκε κανονικά, παρότι μπορούσε να αποφύγει την υπηρεσία και μάλιστα στάλθηκε στο μέτωπο, υπηρετώντας στον λόχου όλμων του 68ου Συντάγματος Πεζικού της Χ Μεραρχίας Πεζικού.

Η συμμετοχή των Ευέλπιδων στον πόλεμο του 1940 και στην Εθνική Αντίσταση

.

Νικόλαος Ιατρούλης (πηγή για τη φωτογραφία: Οικογένεια Αποστόλου Ζαρκάδα – Βόλος)

αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά
άρθρο του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού

Όταν κάνουμε λόγο για τον πόλεμο του 1940 και την Εθνική Αντίσταση που ουσιαστικά αποτέλεσε την συνέχειά του, το μυαλό μας πάει συνήθως στον Μεταξά, στον Παπάγο και στις κυριώτερες εθνικές αντιστασιακές οργανώσεις. Όμως η αντίσταση κατά των δυνάμεων του Άξονα είχε και άλλους πρωταγωνιστές που συμμετείχαν εξίσου αποφασιστικά και πρόσφεραν εξίσου σημαντικά.

Το γιατί αυτοί οι πρωταγωνιστές πολλές φορές δεν αναφέρονται καν είναι ένα σημαντικό ερώτημα που σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Η αντίσταση του Ιερού Λόχου, της ΙΙΙης Ορεινής Ταξιαρχίας του Ρίμινι, των Ευελπίδων –για τους οποίους θα μιλήσουμε σήμερα- αλλά και του πρώτου ουσιαστικά αντιστασιακού, Ιωάννη Μεταξά αποσιωπάται σα να μην συνέβη ποτέ.

Πως φτάσαμε όμως στον πόλεμο του 1940; Στις 7 Απριλίου του 1939 η Ιταλία αποβιβάζει στρατεύματά της στην Αλβανία χωρίς ουσιαστικά να δεχτεί την παραμικρή αντίσταση. Άλλωστε η Αλβανία ήδη από το 1925 είχε δεσμούς εξάρτησης με την Ιταλία του Μουσολίνι σε τέτοιο βαθμό που σύντομα κατάντησε ιταλικό προτεκτοράτο. Η Αλβανία όμως για τους Ιταλούς ήταν η πύλη για την Ελλάδα. 18 μήνες αργότερα θα ξεκινήσει ο ελληνοιταλικός πόλεμος. Η προετοιμασία των Ιταλών για τον πόλεμο ήταν πρόχειρη όπως πρόχειρη ήταν και η προετοιμασία για την απόβαση στην Αλβανία. Όπως είπε και ο Τσιάνο: «Ακόμη και μία μόνο καλά εξοπλισμένη πυροσβεστική υπηρεσία να είχαν στη διάθεσή τους οι Αλβανοί, θα μας είχαν στείλει πάλι πίσω στην Αδριατική».

Στους Βουλιαράτες μεταφέρθηκαν και ενταφιάστηκαν τα οστά των 100 Ελλήνων Πεσόντων του έπους 1940 (Φωτο)

Τα οστά 100 πεσόντων Ελλήνων στρατιωτικών στο αλβανικό μέτωπο που βρεθήκαν κατά την εκταφή στην περιοχή Ντραγκοτ του Τεπελενίου, μεταφέρθηκαν στο ελληνικό νεκροταφείο στους Βουλιαράτες του μειονοτικού Δήμου Δρόπολης.

Οι ελληνικές διπλωματικές αρχές με επικεφαλή την πρέσβη της Ελλάδος στα Τίρανα κ. Ελένη Σουρανή και παρουσία του Γενικού πρόξενου της Ελλάδος κ. Βασίλη Τόλιο πραγματοποίησαν τελετή ταφής καθώς και τρισάγιο στην μνήμη των ηρώων του έπους 1940 όπου βρίσκονται στο συγκεκριμένο κοιμητήριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελετή δεν προσκαλέστηκαν από το Υπουργείο Εξωτερικών και την Ελληνική Πρεσβεία οι συγγενείς των πεσόντων μαχητών του Έπους 1940 – 41 στη Β. Ήπειρο.

Ὕψωμα 731: Οἱ Θερμοπύλες ποὺ δὲν ἔπεσαν

 

Φωτογραφία από:opaidagogos.blogspot.gr

  (ΑΡΧΕΙΟ Δ.Γ. ΚΑΣΛΑΣ, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Τρικάλων)

Στις αρχές Μαρτίου 1941, ο ίδιος ο Μπενίτο Μουσολίνι έφτασε στην Αλβανία για να παρακολουθήσει από κοντά τις επιχειρήσεις. Κύριος στόχος, η διάσπαση του μετώπου σε μια γραμμή έξι χιλιομέτρων, από την Γκλάβα στο Μπούμπεσι.

Την επιχείρηση είχε αναλάβει το όγδοο ιταλικό σώμα στρατού, που έριξε στη μάχη τέσσερις μεραρχίες και δυο τάγματα μελανοχιτώνων, κρατώντας άλλες δύο σε εφεδρεία. Απέναντι τους, η πρώτη ελληνική μεραρχία που πολεμούσε συνεχώς από την αρχή της εκστρατείας.

Η πολυδιαφημισμένη «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών ξέσπασε στις 9 του Μάρτη του 1941 σε όλη τη γραμμή του μετώπου. Στις 26 του Μάρτη ο απολογισμός ήταν τραγικό. Δώδεκα ιταλικές μεραρχίες με άφθονα εφόδια είχαν ριχτεί σε έξι καταπονημένες ελληνικές και δεν πήραν ούτε σπιθαμή εδάφους.

Μεγάλη συμβολή στον Β’ ΠΠ είχε η χώρα μας. Πιο γνωστή στο ευρύ κοινό η Ελληνο-ιταλική σύγκρουση στην Πίνδο, η Μάχη των Οχυρών της Γραμμής Μεταξά και η Μάχη της Κρήτης. Ένα περιστατικό ηρωικό από το ελληνο-αλβανικό μέτωπο που δεν είναι τόσο πολύ γνωστό, διαδραματίστηκε κατά την διάρκεια της «Εαρινής Επίθεσης» των Ιταλών στο Ύψωμα 731.

Το εν λόγω ύψωμα (υψόμετρο 731 μ.) βρίσκεται περί τα 20 χλμ. βόρεια της Κλεισούρας. Ήταν ένα από τα ισχυρότερα ερείσματα που κατέλαβε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους χειμερινούς αγώνες, που προηγήθηκαν, κλειδί της όλης τοποθεσίας, στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας.

Η παραμονή σε ελληνικά χέρια του υψώματος αυτού καταδίκαζε κάθε προσπάθεια των Ιταλών. Η αρχή της ιταλικής επίθεσης έγινε νωρίς το πρωί της 9ης Μαρτίου, με σφοδρή δράση του πυροβολικού με όλμους και αεροπορικό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων.

Ένας τιτάνιος αγώνας διεξήχθη. Στο ύψωμα 731, καθώς και στα γειτονικά υψώματα, πολέμησαν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της I Μεραρχίας πού κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα. Στο διάστημα από 9 έως 11 Μαρτίου 1941, πενήντα Τρικαλινοί θυσιάστηκαν ηρωικά, υπερασπιζόμενοι το ύψωμα.