Ερεσός: Η πρώτη ναυτική νίκη των Ελλήνων (27 Μαΐου 1821)

άρθρο του Γιάννη Κουζίου
Facebook: Ιστορικό Χρονολόγιο

.

Το πρώτο έτος της επανάστασης το τουρκικό ναυτικό δεν χρησιμοποιήθηκε σε επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας εναντίον των επαναστατών, εξαιτίας του φόβου της επέμβασης των Ρώσων στις Ηγεμονίες της Μολδοβλαχίας και παρέμενε αγκυροβολημένος στον Βόσπορο. Ο τουρκικός στόλος του 1821 δεν είχε την ίδια ισχύ με αυτόν το 1770, που καταστράφηκε από τους Ρώσους στο Τσεσμέ, δεν έπαυε όμως να είναι πολυάριθμος και βαριά εξοπλισμένος και σε σχέση με τον ελληνικό στόλο, ήταν γιγάντιος. Κάθε τουρκικό πλοίο διέθετε περίπου 74 κανόνια μεγάλου διαμετρήματος εν αντιθέσει με τα βαρύτερα εξοπλισμένα ελληνικά που διέθεταν μόλις 20 κανόνια. Στα μέσα όμως του Μαΐου, αφενός η εδραίωση της επανάστασης στην Πελοπόννησο και αφετέρου η επανάσταση στην Σάμο με τι αποβατικές ενέργειες των Ελλήνων στα μικρασιατικά παράλια, έκαναν τον Σουλτάνο να επίσπευσή τον απόπλου του Τουρκικού στόλου, με κατεύθυνση αρχικά τα στενά της Χίου και κατόπιν την Ερεσό.

Ο ελληνικός στόλος αποτελούνταν από 69 πλοία κυρίως μπρίκια και γολέτες με αρχιναύαρχο τον Γιακουμάκη Τομπάζη. Όταν οι Έλληνες πληροφορήθηκαν την έξοδο του τουρκικού στόλου που αποτελούνταν από 8 πολεμικά απέπλευσαν προς συνάντησή του. Αρχικά η κατεύθυνση του τουρκικού στόλου ήταν τα στενά της Χίου, κατά την διάρκεια όμως της πορείας του άλλαξε ρότα με κατεύθυνση τις ακτές της Ερεσού δυτικά της Λέσβου. Η εμπροσθοφυλακή του στόλου ήταν ένα γιγαντιαίο δίκροτο, ονομαζόμενο Κινούμενον Όρος, με 84 κανόνια βεληνεκούς 1600 μέτρων και πλήρωμα αποτελούμενο από 1000 άνδρες. Ο ελληνικός στόλος μόλις συνάντησε το τεράστιο πολεμικό, επιτέθηκε εναντίον του με κανονιοβολισμούς αλλά αναγκάστηκε άμεσα να υποχωρήσει καθώς τα κανόνια των ελληνικών πλοίων είχαν μικρό βεληνεκές και δεν μπορούσαν να το πλήξουν. Επιτέθηκε σε δεύτερο χρόνο η γολέτα του Τομπάζη με το όνομα Τερψιχόρη, που διέθετε κανόνι 48 λίτρων και μπορούσε να το πλησιάσει και να το κτυπήσει αλλά σύντομα και αυτή αποκρούστηκε και αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

Η άγνωστη ναυμαχία της Σούδας και το παράπονο του Μιαούλη

αναδημοσίευση από τα Χανιώτικα Νέα
άρθρο της φιλολόγου Μαρίας Μαράκη

.

Δεν φαίνεται να έμεινε ικανοποιημένος ο υδραίος ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης από το αποτέλεσμα της Ναυμαχίας της Σούδας που πραγματοποιήθηκε στις 2 Ιουνίου του 1825 στην είσοδο του λιμανιού, παρά το νικηφόρο για τον Ελληνικό στόλο αποτέλεσμα αυτής.

Αυτό αποδεικνύεται από την επιστολή που έστειλε προς την Ελληνική κεντρική Διοίκηση, μία ημέρα μετά τη διεξαγωγή της, ζητώντας εναγωνίως την ενίσχυση του ελληνικού στόλου σε πυρπολικά. Γράφει λοιπόν ο θρυλικός θαλασσομάχος στην επιστολή αυτή που αποπνέει, κατά τον ιστορικό Σίμψα, το ανικανοποίητο και την ανησυχία του ηγέτη που δεν έχει τα μέσα να φέρει σε πέρας την αποστολή του :« Βλέπετε, λοιπόν, πόση ανάγκη είναι να ετοιμασθούν και να κατασκευασθούν πολλότατα πυρπολικά. Όσο και αν κοστίζουν αυτά είναι το μόνον ισχυρόν όπλον της Ελλάδος κατά της Τουρκίας, μάλιστα εις τον εφετεινόν χρόνον…Ειδεμή σας βεβαιώνω και η ευγενία σας το γνωρίζει καλά, ότι δεν μας ωφελούν τίποτε όλων των εχθρικών στόλων αι τωριναί ζημίαι, όταν ημείς μία φοράν ευρεθώμεν χωρίς πυρπολικά ήγουν άοπλοι».

Και δεν παραπονιόταν άδικα ο Μιαούλης για την απουσία των πυρπολικών καθώς τα πυρπολικά ήταν ο μοναδικός τρόπος να αντιμετωπίσει ο Ελληνικός στόλος εκείνη τη ν περίοδο τον πολυάριθμο Τουρκοαιγυπτιακό. Τα πυρπολικά, όμως κόστιζαν και τα χρήματα από το δάνειο των Άγγλων είχαν δαπανηθεί κατά τον εμφύλιο πόλεμο.

ΛΙΓΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Μετά τη νίκη του Ελληνικού στόλου εναντίον του οθωμανικού στη ναυμαχία του Κάβο Ντόρο στις 20 Μαΐου 1825 ο Οθωμανικός στόλος που απόμεινε κατευθύνθηκε προς το λιμάνι της Σούδας. Τα καράβια του Σαχτούρη κυνήγησαν το στόλο αυτό μέχρι το Μαλέα. Από εκεί και κάτω ανέλαβε τη δίωξη τους ο Μιαούλης με τη δική του ναυτική μοίρα. Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στη Μήλο από όπου παρακολουθούσε τις κινήσεις του εχθρού προκειμένου να εμποδίσει νέα μελλοντική απόβαση του τουρκοαιγυπτιακού στόλου που βρισκόταν στο λιμάνι της Σούδας στην Πελοπόννησο. Μαζί του ήταν και ο Γεώργιος Ανδρούτσος και ο Νικολής Αποστόλης.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς – 7 Μαΐου 1821

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου

.

Μετά από τη ήττα των Ελληνικών δυνάμεων στην Αλαμάνα και κυρίως τον μαρτυρικό θάνατο του Αθανάσιου Διάκου που διατελούσε αρχηγός των όπλων της Λιβαδιάς, το ηθικό των Ελλήνων είχε πέσει σε σημαντικό βαθμό. Ο Βασίλης Μπούσγος πρωτοπαλίκαρο του Διάκου, διορίστηκε νέος αρχηγός και προσπάθησε να συγκεντρώσει τους άνδρες που είχαν διασκορπισθεί μετά την μάχη, καταφέρνοντας να ανασυγκροτήσει ένα σώμα από 1000 περίπου άνδρες. Οι στιγμές ήταν πολύ κρίσιμες όχι μόνο για την Βοιωτία και την Ανατολική Ελλάδα, αλλά και για την επανάσταση στην Πελοπόννησο, εάν ο τουρκικός στρατός κατευθυνόταν προς τον Ισθμό.

Όμως ο στρατηγός Ομέρ Βρυώνης είχε άλλα σχέδια κατά νου. Πίστευε ότι εάν κατάφερνε να προσεταιρισθεί σημαντικούς αρματολούς της Στερεάς και τους έπειθε να εκστρατεύσουν μαζί του, τότε η καταστολή της επανάστασης στην Πελοπόννησο θα ήταν μια εύκολη υπόθεση, διότι οι επαναστάτες της Πελοποννήσου θα επηρεάζονταν αρνητικά. Είχε επίσης πληροφορηθεί την άφιξη στην Στερεά του παλιού του γνώριμου Οδυσσέα Ανδρούτσου και ήθελε να τον έχει σύμμαχό του. Ελπίζοντας έτσι στην βοήθεια του, του έγραψε επιστολή με την οποία του ζητούσε την συνδρομή του, κατά των ανταρτών με πλούσια ανταλλάγματα και κυρίως του έδινε την αρχηγία των όπλων ολόκληρης της Ανατολικής Ελλάδας, όριζε δε ως σημείο συνάντησης το Χάνι της Γραβιάς.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος (1790-1825), ήταν μια από τις σημαντικότερες μορφές του αγώνα. Προσωπικότητα ισχυρή με στρατηγικό νου, τραχύς και σκληρός με τους αντιπάλους, γενναίος, παράτολμος και αποφασιστικός στις επιχειρήσεις, ήταν γεννημένος αρχηγός. Μετά τον θάνατο του πατέρα του εισήλθε στην αυλή του Αλή Πασά όπου διέπρεψε για τα σωματικά και στρατιωτικά του προσόντα και παράλληλα μυήθηκε στα τερτίπια και τις δολοπλοκίες των Αλβανών και των Τούρκων, γεγονός που του φάνηκε χρήσιμο κατά την διάρκεια της επανάστασης. Στον πόλεμο που έκανε ο Αλή Πασάς εναντίον του Αργυρόκαστρου, του Γαρδικίου και του Βερατίου, ο Ανδρούτσος διακρίθηκε, τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι κερδίζοντας έτσι την εκτίμηση του του Αλβανού σατράπη, που το 1820 τον πάντρεψε με την Ελένη Καρέλη από τους Καλαρρύτες των Ιωαννίνων. Όμως ο Ανδρούτσος από το 1818 είχε μυήθεί στην Φιλική Εταιρεία και τρία χρόνια αργότερα ήταν έτοιμος για τον μεγάλο αγώνα. Μετά από την αποστασία του Αλή Πασά κατά του Σουλτάνου, ο Ανδρούτσος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το αρματολίκι του και να βρει καταφύγιο στα Επτάνησα.

Στις αρχές Μαΐου του 1821, ο Ανδρούτσος βρίσκεται στο Χάνι της Γραβιάς. Εκεί κατευθύνθηκαν οι Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί Δυοβουνιώτης, Πανουργιάς και Μπούσγος, με 1300 περίπου άνδρες, με σκοπό να σχεδιάσουν την άμυνα κατά των Τούρκων. Είχε γίνει γνωστό πλέον ότι ο Ομέρ Βρυώνης είχε σκοπό να κατέβει από την Λαμία στα Σάλωνα, από εκεί στο Γαλαξίδι και σε συνεννόηση με τον Τουρκικό στόλο να περάσει στην Πελοπόννησο. Η κάθοδος των Τούρκων έπρεπε πάση θυσία να εμποδιστεί. Η γνώμη του Ανδρούτσου ήταν να κλειστούν στο Χάνι έτσι ώστε να αμυνθούν αποφασιστικά και αιφνιδιαστικά εναντίον των τουρκικών δυνάμεων. Αντίθετα ο Πανουργιάς και ο Δυοβουνιώτης υποστήριξαν ότι έπρεπε να πιάσουν τις θέσεις εκατέρωθεν του δρόμου για να υπάρχει η δυνατότητα διαφυγής σε περίπτωση αποτυχίας. Επίσης δεν πίστευαν ότι το εκτεθειμένο σε ανοικτό χώρο και πλινθόκτιστο Χάνι ήταν ικανό να αντέξει τις επιθέσεις των Τούρκων. Ο Ανδρούτσος τελικά, συμφώνησε οι δυο οπλαρχηγοί Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης να πιάσουν το αριστερό τμήμα του στενού το ονομαζόμενο Χλωμό και ο Κοσμάς Σουλιώτης το δεξιό.

Μάρτιος 1821 – Αγία Λαύρα: Η κήρυξη της Επανάστασης στον Μωριά

άρθρο του Γιάννη Κουζίου

.

Η επαναστατική προπαρασκευή των Ελλήνων είχε αρχίσει να γίνεται αντιληπτή από τους Τούρκους από τον Ιανουάριο του 1821. Στην Τριπολιτσά είχε γίνει γνωστή η άφιξη του Κολοκοτρώνη στη Μάνη, η λειτουργία των μπαρουτόμυλων της Δημητσάνας, η άφιξη πολλών Φιλικών στην Πελοπόννησο (Νικηταρά, Αναγνωσταρά Παπαφλέσσα), η σύσκεψη προκρίτων και αρχιερέων με τον Παπαφλέσσα στην Βοστίτσα συνοδεία ένοπλων φρουρών και άλλες προεπαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων. Επίσης στις εκκλησίες οι ιερείς διάβαζαν νυχθημερόν παρακλήσεις και προετοίμαζαν τους πιστούς για την επανάσταση. Στην σύσκεψη της Βοστίτσας (26-29 Ιανουαρίου 1821), ο Παπαφλέσσας έδειξε την συστατική επιστολή του Υψηλάντη με την οποία συνιστούσε στους Εταίρους να ακολουθήσουν τις οδηγίες του και τους αποκάλυψε ότι ως ημερομηνία ενάρξεως του αγώνα είχε ορισθεί η 25η Μαρτίου 1821, εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Οι παρευρισκόμενοι πρόκριτοι και αρχιερείς δεν πείστηκαν από τα λόγια του Αρχιμανδρίτη και αναλογιζόμενοι την καταστροφή της Πελοποννήσου στα Ορλωφικά, ζητούσαν διαβεβαιώσεις σχετικά με την επιτυχία της επανάστασης. Αποφάσισαν τελικά να αναβάλουν την επανάσταση γιατί θεώρησαν τον «καιρόν ουκ αρμόδιον» προτείνοντας άλλες δυο ημερομηνίες για την έναρξη, η την 23η Απριλίου (Αγ. Γεωργίου) ή την 21η Μαΐου (Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης), έτσι ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος για πολεμική προετοιμασία. Ο Παπαφλέσσας έφυγε εξοργισμένος από την σύσκεψη απειλώντας τους ότι αν δεν συμφωνήσουν να κηρυχθεί η επανάσταση τότε με εντολή της «Σεβαστής Αρχής» θα μισθώσει 2000 Μανιάτες, θα αρχίσει τον αγώνα και τότε «αλοίμονο σε αυτόν που θα πιάσουν οι Τούρκοι χωρίς όπλα.» Ευτυχώς ο Παπαφλέσσας ο πρωτεργάτης των επανάστασης στην Πελοπόννησο, είχε καταφέρει να ξεσηκώσει τις καρδιές των Ελλήνων που περίμεναν χρόνια το μήνυμα της εξέγερσης.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΠΡΟΕΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ

Το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας είχε αρχίσει να πλέον να διαρρέει. Ο Άγγλος πρόξενος των Πατρών Γκρίν, είχε πληροφορήσει την τουρκική διοίκηση για επικείμενο κίνημα των ραγιάδων. Αλλά και ορισμένοι Έλληνες όπως ο κοτζάμπασης Σωτήρης Κουγιάς και ο δραγουμάνος του Πασά της Τρίπολης, Σταυράκης Ιακωβίκης, πρόδωσαν το μυστικό της Φιλικής εταιρείας στους Τούρκους. Ο Κουγιάς μάλιστα οδήγησε τους Τούρκους στο σπίτι που πραγματοποιούσαν σύσκεψη τα μέλη της Φιλικής. Αυτοί τότε για να ξεγελάσουν τους Τούρκους προσποιήθηκαν ότι συγκεντρώθηκαν για να βαπτίσουν το παιδί του οικοδεσπότη.

Στην Κωνσταντινούπολη επίσης ο σουλτάνος που είχε μάθει ότι επίκειται επανάσταση στην Πελοπόννησο από τα μυστικά έγγραφα του δολοφονηθέντος Φιλικού Υπάτρου, αλλά και από την προδοσία του Φιλικού Ασημάκη Θεοδώρου, έστειλε δυο φιρμάνια προς τον Χουρσίτ με τα οποία του έδινε απόλυτη εξουσία να εξοντώσει τους πρόκριτους και τους αρχιερείς που θα κινούνταν προς επανάσταση. Ο Χουρσίτ έδωσε τότε εντολή στον Καϊμακάμη Μεχμέτ Σελήμ, να καλέσει στην Τριπολιτσά τους επιφανέστερους αρχιερείς και πρόκριτους της Πελοποννήσου με σκοπό να τους φυλακίσει, έτσι ώστε οι Έλληνες να φοβηθούν και να σταματήσουν οι επαναστατικές ενέργειες. Πράγματι οι περισσότεροι πρόκριτοι και αρχιερείς πήγαν στην Τριπολιτσά, οι οποίοι αρχικά κρατήθηκαν ως όμηροι σε κατοικίες και αργότερα οι εβδομήντα εξ αυτών μεταφέρθηκαν στο φρικτό υπόγειο κελί του διοικητηρίου και φυλακίστηκαν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες.

5 Μαΐου 1826: Η Μάχη στο Καστράκι – το άγνωστο Ζάλογγο της Επανάστασης

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου

.

«Το Καστράκι είναι οχυρή τοποθεσία βρίσκεται στην επαρχία Καλαβρύτων, στους πρόποδες του όρους Χελμός, εκεί στις 5 Μαΐου του 1826 γράφτηκε μια ακόμα ηρωική σελίδα στην Βίβλο της ελευθερίας, με κορυφαία πράξη του δράματος την ηρωική αυτοθυσία των γυναικόπαιδων που προτίμησαν όπως οι Σουλιώτισσες του Ζαλόγγου, τον ένδοξο θάνατο από τον ατιμωτικό βίο.»

Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ο Ιμπραήμ επέστρεψε στην Πελοπόννησο στις 30 Απριλίου 1826. Αρχικά κατευθύνθηκε στην Πάτρα, εκεί κάλεσε τον Ντελή Αχμέτ από την Ηλεία και τον έστειλε με ένα τμήμα του στρατού του στην Μεσσηνία, ενώ ο ίδιος ο Ιμπραήμ επικεφαλής του υπόλοιπου τμήματος κατευθύνθηκε προς τα Καλάβρυτα. Ο Αιγύπτιος στρατηγός έφθασε στα Καλάβρυτα στις 2 Μαΐου 1826, αφού λεηλάτησε έκαψε και αιχμαλώτισε σχεδόν όλες τις περιοχές που συνάντησε στο δρόμο του, χωρίς να συναντήσει καμία αντίσταση. Στα Καλάβρυτα ο Ιμπραήμ πληροφορήθηκε ότι δυνάμεις Ελλήνων, υπό τον Νικόλαο Σολιώτη και τον Αντώνη Καλογρηά, είχαν συγκεντρωθεί στο Καστράκι του όρους Χελμού, μαζί τους βρίσκονταν και χιλιάδες άμαχου πληθυσμού, κυρίως γυναικόπαιδα που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους για να σωθούν από τις ορδές του Ιμπραήμ. Η περιοχή που είχαν οχυρωθεί ήταν απόκρημνη και δυσπρόσιτη κάτω από τα καταρρέοντα ύδατα της Στυγός.

Σύμφωνα με τον βιογράφο του Ν. Σολιώτη, ο Ιμπραήμ απέστειλε δύο αγγελιοφόρους προς τον Έλληνα οπλαρχηγό, στον οποίο υπόσχονταν μεγάλες τιμές αν δεχθεί να προσκυνήσει. Ο Σολιώτης κατά τον βιογράφο του, αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο του τουρκοπροσκυνήματος και της υποταγής, όπως είχε συμβεί και με τον Νενέκο, αποφάσισε να αντισταθεί κατά του Αιγύπτιου σατράπη, δίνοντας του, την Λεωνίδιο απάντηση «Μολών Λαβέ».

Φυσικά θα μπορούσε να είχε διασώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του, βρίσκοντας καταφύγιο στο Ναύπλιο, κάτι που έπραξαν πολλοί άλλοι. Ο Ιμπραήμ μετά την ταπεινωτική απάντηση και πλήρης θυμού, εκστράτευσε από τα Καλάβρυτα νύκτα με 22000 ασκέρι και το χάραμα της 5ης Μαΐου 1826 έφθασε μπροστά στους ελληνικούς προμαχώνες, εναντίον των οποίων εξαπέλυσε λυσσώδη επίθεσή αρχικά με 2000 Αλβανούς. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν, αλλά οι ελληνικές δυνάμεις αντιστεκόταν σθεναρά, σκορπίζοντας τον θάνατο στους Τουρκαλβανούς, τότε ο Ιμπραήμ διατάζει γενική επίθεση μπαίνοντας ο ίδιος επικεφαλής. Οι Αιγύπτιοι υπό την απειλή να φονευθούν από τους αξιωματικούς τους εάν οπισθοχωρούσαν, έκλειναν τα μάτια και επιτίθεντο κατά των Ελλήνων, οι οποίοι τους απέκρουαν με γενναιότητα, πολεμώντας με πέτρες, ακόμα και με γυμνά χέρια. Η μάχη άρχισε να γέρνει υπέρ των Αιγυπτίων όταν οι τελευταίοι προσπάθησαν να πάρουν τις πλάτες των Ελλήνων, ανεβαίνοντάς σε ψηλότερο σημείο. Οι Έλληνες αντιλαμβανόμενοι τον επερχόμενο κίνδυνο και αδυνατώντας να αντέξουν τις υπέρτερες εχθρικές δυνάμεις, μετά από εξάωρη σφοδρή μάχη, αποφάσισαν να οπισθοχωρήσουν πολεμώντας, σε απόκρημνα μέρη του όρους Χελμού.

«Μάχου υπέρ πίστεως και Πατρίδος» Αλέξανδρος Υψηλάντης, Επαναστατική προκήρυξη 24 Φεβρουαρίου 1821

.

Παναγιώτης Δημητριάδης
Απτχος (Ι) ε.α
Μέλος ΔΣ/ΕΑΑΑ

Η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας στις 24 Φεβ 1821 από το Αλέξανδρο Υψηλάντη, ήταν αποτέλεσμα μιας δυναμικής που καλλιεργήθηκε αρκετά χρόνια πριν. Ήταν ένας αγώνας που ένωνε όλους τους Έλληνες κάτω από μια σημαία και έναν στόχο Την σημαία της Ελευθερίας για την δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους..

Η επανάσταση στην Αμερική το 1775 καθώς και η Γαλλική Επανάσταση το 1789 ενίσχυσαν την ιδέα της Ελευθερία των Ελλήνων που άρχισαν να προετοιμάζουν σχέδια για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας.

Οι μετακινήσεις πληθυσμών, οι αλλαγές συνόρων και η δημιουργία νέων κρατών κατά την περίοδο του Μεγάλου Ναπολέοντα που επεκράτησε από το 1804 – 1815 στην Ευρωπαϊκή σκηνή έδωσε κίνητρα στους Σέρβους την ίδια περίοδο να επιχειρήσουν να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από του Οθωμανούς χωρίς επιτυχία.

Ο Ρώσο – Τουρκικός πόλεμος 1806 – 1812 , και άλλες επαναστατικές τάσεις και κινήματα στην Ευρώπη και την Οθωμανική Αυτοκρατορία συνέβαλαν καθοριστικά στην δημιουργία της Φιλικής εταιρείας το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας με ιδρυτικά μέλη τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ.

Ευζωνικά Τμήματα (1821-1913) και οι πρώτες προσπάθειες οργάνωσης Τακτικού Στρατού στην Ελλάδα μετά την Επανάσταση του 1821

.

Με την έλευση του νέου έτους 2021, συμπληρώνονται ακριβώς τα 200 χρόνια από το 1821, κατά τη διάρκεια του οποίου ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας των Ελλήνων κατά της οθωμανικής κυριαρχίας με σκοπό την εθνική τους ανεξαρτησία. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, έδωσε στο ελληνικό έθνος ένα νέο κράτος με την υπόσταση του οποίου πορεύεται έως και σήμερα στο διεθνές σύστημα των εθνικών κρατών.

Ταυτόχρονα με την έναρξη της Επανάστασης, ξεκίνησε και μια πραγματικά εργώδης προσπάθεια οργάνωσης τακτικού στρατού, η οποία μετά από αυτή την πορεία των 200 χρόνων, μας οδηγεί στον σύγχρονο Ελληνικό Στρατό, στον οποίο έχουμε την τιμή να υπηρετούμε με υπερηφάνεια σήμερα.

Είναι γνωστό ότι η Ελληνική Επανάσταση, δεν ξεκίνησε ταυτόχρονα σε όλες τις περιοχές, τον Μάρτιο του 1821. Αρκετά γεγονότα προηγήθηκαν και τους προηγούμενους μήνες, ένα εκ των οποίων ήταν η επιστροφή στην Πελοπόννησο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, την 6η Ιανουαρίου του 1821. Επίσης πριν την κήρυξη της επανάστασης του 1821, ξεκινά και η συγκρότηση από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, του πρώτου τακτικού ελληνικού τμήματος, με την εμβληματική ονομασία «Ιερός Λόχος».

Στο πλαίσιο λοιπόν της έναρξης των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, παρουσιάζουμε ως πρώτο ιστορικό αφιέρωμα μηνός για το έτος 2021, τα ιστορικά στοιχεία των ευζωνικών τμημάτων της περιόδου 1821-1913 και των πρώτων προσπαθειών για την οργάνωση τακτικού στρατού.

26 Ιουλίου 1822: Η μάχη στα Δερβενάκια

άρθρο του Ιωάννη Κουζίου
Ιστορικού ερευνητή,
Πτυχιούχου Ελληνικού Πολιτισμού

.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

Το 1822 η επανάσταση βρίσκεται στο δεύτερο έτος της, αλλά παρά τις μεγάλες και σημαντικές νίκες της οι οποίες οφείλονταν κατά κύριο λόγο στην στρατιωτική ιδιοφυΐα του στρατηγού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη δεν έχει καταφέρει ακόμα να εδραιωθεί, διότι όπως αναφέρει και ο Φωτάκος υπήρχαν ακόμα σημαντικά φρούρια όπως του Ναυπλίου και των Πατρών που βρίσκονταν στα χέρια των Τούρκων. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Σουλτάνος αναθέτει σε έναν από τους ικανότερους στρατηγούς του τον Μαχμούτ Δράμαλη Πασά να καταστείλει την επανάσταση στην Πελοπόννησο. Ο Δράμαλης έχοντας καταφέρει να καταστείλει τις εξεγέρσεις στα Άγραφα στον Ασπροπόταμο και στο Πήλιο, ξεκίνησε από την Λάρισα με μια πολυάριθμη πολεμική μηχανή, που όμοια της δεν είχαν αντιμετωπίσει οι Έλληνες έως τότε. Ο στρατός του Δράμαλη αποτελούνταν από τριάντα χιλιάδες άνδρες εκ των οποίων οι εικοσιτέσσερις χιλιάδες ήταν μάχιμοι και έξι χιλιάδες ιππείς, επίσης διέθεταν έξι κανόνια, άφθονο πολεμικό υλικό, τριάντα χιλιάδες μουλάρια και πεντακόσιες καμήλες.Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι η τουρκική στρατιά αποτελούνταν από εμπειροπόλεμους Οθωμανούς και Αλβανούς που ανήκαν έως τότε στον στρατό του Χουρσίτ ο οποίος πολεμούσε τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Ο Δράμαλης κατάφερε να περάσει γρήγορα στην Πελοπόννησο αφού οι δυνάμεις των Ελλήνων στην Στερεά Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τον εχθρό καθώς τελούσαν υπό την ηγεσία όχι εμπειροπόλεμων στρατιωτικών αλλά άκαπνων πολιτικών που η κυβέρνηση είχε διορίσει ως στρατηγούς.Ο Ανδρούτσος ο μόνος ικανός να αντιμετωπίσει τον Δράμαλη στη Ρούμελη είχε αποδυναμωθεί από την κυβέρνηση και βρισκόταν στο Δαδί με τετρακόσιους μόνο άνδρες και τον Νικηταρά.

Την ίδια περίοδο στην Πελοπόννησο η Κυβέρνηση αποφάσισε να αποδυναμώσει με ραδιουργίες τον Κολοκοτρώνη φοβούμενη την αυξανόμενη δύναμή του και το λαϊκό του έρεισμα. Έτσι ο Κολοκοτρώνης στερημένος από τροφές και πολεμοφόδια αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία των Πατρών και να επιστρέψει στην Τρίπολη αποφασισμένος να ζητήσει εξηγήσεις και την διεξαγωγή λαϊκής συνέλευσης. Όταν η Κυβέρνηση έμαθε τα νέα για την κάθοδο του Δράμαλη αντί να οργανώσει τον στρατό και την άμυνα κατά του εχθρού, έτρεξε να κρυφτεί στα πλοία που ήταν αραγμένα στους Μύλους του Άργους εξασφαλίζοντας την διαφυγή της ενώ φρόντισε να αποστείλει στα στενά της Μεγαρίδος μόνο 760 άνδρες υπό την ηγεσία του Ρήγα Παλαμήδη οι οποίοι μόλις πλησίασε ο εχθρός εγκατέλειψαν τις θέσεις τους πανικόβλητοι διασπείρωντας τον τρόμο και τον πανικό στους κατοίκους. Επίσης η στρατολογία των προκρίτων δεν είχε φέρει αποτελέσματα, συνεπώς δεν υπήρχε στρατός ικανός να αναχαιτίσει τους Τούρκους.

Περί Σφαγής της Τριπολιτσάς (Ελλάδα και Τουρκία στη ζυγαριά της Ιστορίας του Ανθρωπισμού)

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας
άρθρο του Γιάννη Δασκαρόλη

.

Στην τελευταία βιογραφία που έγραψα για τον Γενναίο Κολοκοτρώνη αναφέρομαι στα δραματικά γεγονότα των σφαγών της Τριπολιτσάς, τα οποία είχαν ήδη περιγραφεί από πολλούς άλλους ιστορικούς, ως ακολούθως:

«Εν τω μεταξύ, η Τριπολιτσά είχε αλωθεί από τους Έλληνες στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 που εξόντωσαν πάνω από 8.000 Τούρκους[1] που βρήκαν εντός της πόλης, αδιακρίτως ηλικίας και φύλου,[2] εκδικούμενοι χωρίς έλεος τα εγκλήματα εις βάρους τους,[3] σύγχρονα[4] και παλαιότερα.[5] Οι στρατιώτες του Πάνου και του Γενναίου που βρέθηκαν στην πόλη εκ των υστέρων, επιτέθηκαν σε Τριπολιτσιώτες προσπαθώντας να τους αποσπάσουν λάφυρα και ακολούθησαν συμπλοκές ακόμη και μεταξύ Ελλήνων εντός της πόλης,[6] που είχαν 100 νεκρούς. Όλα τα λάφυρα και οι θησαυροί της πόλης λεηλατήθηκαν από τους Έλληνες ατάκτους οι οποίοι τα μετέφεραν στις επαρχίες τους, ενώ το δημόσιο ταμείο δεν έλαβε καμία ενίσχυση για τη δύσκολη συνέχεια.[7] Ένα ισχυρό τμήμα 2.000 ενόπλων Τουρκαλβανών αποχώρησε από την πόλη ανέπαφο και οδηγήθηκε από τον Πλαπούτα στον Ισθμό, λόγω της χωριστής συμφωνίας που είχαν κάνει οι ηγέτες του με τον Κολοκοτρώνη.«

Και δεν ήταν η μόνη σφαγή που έγινε κατά το 1821, αλλά έγιναν και μερικές άλλες πολύ μικρότερες σε κλίμακα, είτε ως αντίποινα είτε όχι, για τις οποίες μας έδωσε ένα λεπτομερές περίγραμμα ο ανθέλληνας Σκώτος ιστορικός Γεώργιος Φίνλεϋ Αλλά και στη σύγχρονη ιστορία μας έχουμε πολλές περιπτώσεις μεμονομένων ακροτήτων Ελλήνων στρατιωτών εις βάρος μουσουλμάνων αμάχων τόσο στους Βαλκανικούς πολέμους όσο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία που έχουν αναδείξει με επιστημονική ακρίβεια οι παντώς είδους «ιοι», αλλά και το επισημονικό προσωπικό πολλών πανεπιστημίων μας που με κάτι τέτοια ασχολούνται κατά κόρον καθώς συμπτωματικά εμπίπτουν με τα επιστημονικά ενδιαφέροντά τους.

Μια πρώτη γρήγορη σκέψη θα ήταν να ζυγίζουμε τις εκατέρωθεν ακρότητες να ανακαλύψουμε σχετικά εύκολα ότι η αναλογία είναι υπέρ μας σε κλίμακα 1.000.000 προς 1 και να νιώσουμε καλά με τους εαυτούς μας. Αλλά και σε αυτό μας πρόλαβε η ντόπια πανεπιστημιακή κοινότητα που μας είπε γεμάτη ανθρωπισμό ότι οι νεκροί δεν ζυγίζονται. Εν τάξει, ίσως είναι και αυτό σωστό ειδικά στους καιρούς που ζούμε.

Η ναυμαχία του Αργολικού κόλπου κατά την Ελληνική επανάσταση (8-15 Σεπτεμβρίου 1821)

Ανδρέας Μιαούλης

αναδημοσίευση από τα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας

.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ – Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

 

Η ελληνική επανάσταση μετά τις πρώτες σημαντικές επιτυχίες, (άλωση της Τριπολιτσάς, καταστροφή του Δράμαλη), δείχνει να επικρατεί στην Πελοπόννησο. Οι Έλληνες, τον Αύγουστο του 1822 δημιουργούν ένα στρατόπεδο στους Μύλους 3.000 ενόπλων και με ενέδρες, καθιστούν στενότερη την πολιορκία του Ναυπλίου. Ο Σουλτάνος προσπαθώντας να σώσει το πολύ σημαντικό αυτό αστικό κέντρο, κινητοποιεί τον Τουρκικό στόλο, που έδρευε στην Πάτρα και είχε παραμείνει αργός. Διατάσσει τον Καρά Αλή (Καπουδάν Πασα), να ανεφοδιάσει αμέσως το Ναύπλιο. Ο Τουρκικός στόλος αποπλέει από την Πάτρα στις 27 Αυγούστου 1822, βάζοντας πλώρη για τον Αργολικό κόλπο.

Οι Έλληνες πίστεψαν πως πρόθεση του Τουρκικού στόλου, εκτός του ανεφοδιασμού του Ναυπλίου, ήταν και η κατάληψη των Σπετσών που προσφερόταν για απόβαση (σ.1). Αμέσως οι Σπετσιώτες, μέσα σε μια ατμόσφαιρα πανικού και απόγνωσης, μετέφεραν τις οικογένειες και τα παιδιά τους στην Ύδρα, όπου εγκατέστησαν μια μικρή φρουρά 30 ανδρών υπό τον Ιωάννη Μέξη. Το νησί της Ύδρας εκείνες τις μέρες, έχοντας και του πρόσφυγες από τα Μικρασιατικά παράλια, είχε 40.000 ψυχές. Ο ενωμένος ελληνικός στόλος, αποτελούμενος από 60 μικρά πλοία και 10 πυρπολικά, υπό τον Ανδρέα Μιαούλη έπλευσε να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο κίνδυνο.

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Η αναλογία των πλοίων των 2 αντιπάλων ήταν καταφανώς εις βάρος των Ελλήνων, με τους Τούρκους να έχουν 100 πλοία και ανάμεσα τους 7 φρεγάτες και 6 κορβέτες με συντριπτική δύναμη πυρός. Φάνταζε αδύνατη κάθε αντίσταση. Ο Μιαούλης αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο, διέταξε όλο τον Ελληνικό στόλο που είχε παραταχθεί στο Χέλι της Πελοποννησιακής παραλίας, να πλέει πολύ κοντά στην στεριά που τα νερά ήταν αβαθή και δεν μπορούσαν τα μεγάλα Τουρκικά καράβια να πλεύσουν. Αν μικρά Τουρκικά μπρίκια πλησίαζαν προς το Ναύπλιο, τότε θα έκαναν επέμβαση τα ελληνικά πλοία, εμποδίζοντας τον ανεφοδιασμό. Ως συνήθως με τα ελληνικά πολεμικά σχέδια, κανείς Έλληνας δεν πειθάρχησε σε αυτά.

«Oι Έλληνες έχουμε πληρώσει ακριβά την Ελευθερία μας, για να την παραδώσουμε τόσο φτηνά στον πρώτο τυχόντα….»

άρθρο του Θεοφάνη Μαλκίδη

.

Τέτοιες ημέρες του 1821 και του 1822 , από την 20η Δεκεμβρίου μέχρι την 15η Ιανουαρίου, οι επαναστατημένοι πρόγονοί μας συγκεντρώθηκαν στην Πιάδα (Νέα Επίδαυρο), όπου συγκρότησαν την Α΄ Εθνοσυνέλευση . Εκεί, μεταξύ των άλλων διακήρυτταν τα εξής: «Το ελληνικό Έθνος το υπό τη φρικώδη οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων παραστατών του εις εθνικήν συνειγμένην συνέλευσιν ενώπιον θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν»

Μία προσωπικότητα που είχε ρόλο στην προετοιμασία της Α΄ Εθνοσυνέλευσης συνδυάζοντας την πολιτική του δράση με την αδιαμφισβήτητη στρατιωτική του παρουσία, διαφέροντας , ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης. Από τις πιο αγνές μορφές της Επανάστασης, θερμός πατριώτης, έντιμος αγωνιστής και γενναίος, όπως γράφει ο Μακρυγιάννης ήταν ο πιο ανιδιοτελής άνθρωπος που είχε γνωρίσει. Από την αρχή όμως διαφώνησε με τους κατ΄ επάγγελμα πολιτικούς και τους εξαρτώμενους από αυτούς πρόκριτους, οι οποίοι δεν ήθελαν να απωλέσουν τα προνόμιά τους και να υπακούουν σ’ αυτόν.

Αναγνωρίστηκε αρχιστράτηγος παρότι δεν ήταν παρών στις εργασίες της Α΄ Εθνοσυνέλευσης, αφού βρισκόταν με τον Κολοκοτρώνη στην πολιορκία του Ακροκορίνθου.

Οι πολιτικοί στην Επίδαυρο ψήφισαν το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας και εκλέξανε ως πρόεδρο του Εκτελεστικού (ως πρωθυπουργό δηλαδή) τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ενώ τον Δημήτριο Υψηλάντη τον εξέλεξαν ως Πρόεδρο του Βουλευτικού, για να δείξουν ότι τον υπολόγιζαν και να μη φανεί η εμπάθειά τους. Έλπιζαν όμως ότι έτσι θα περιόριζαν την πολεμική του δράση, η οποία θα τον έκανε ισχυρό με τις επιτυχίες του.

Στο Βουλευτικό σώμα, όπου ήταν πρόεδρος, γνώρισε τις μηχανορραφίες και το πολιτικό παρασκήνιο και αηδιασμένος παραιτήθηκε, συνεχίζοντας τον Αγώνα Απελευθέρωσης.

1822: οι σφαγές, 1922: η Γενοκτονία, 2022: οι απειλές συνεχίζονται

.

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Διακόσια χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τις μεγάλες σφαγές που διέπραξαν οι Οθωμανοί κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως. Και εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική τραγωδία, από τον βίαιο ξεριζωμό του Ελληνισμού της Ανατολής. Ο Ερντογάν, ο Μπαχτεσλί και ο Ακάρ θυμούνται με το δικό τους τρόπο τα γεγονότα του 1922. Και απειλούν.

Ήταν το δεύτερο έτος της Επαναστάσεως. Την άνοιξη του 1822 οι Τούρκοι ρήμαξαν και σκότωσαν στη μυροβόλο Χίο. Την Τρίτη της Διακαινησίμου τιμούμε τα πολυάριθμα θύματα της σφαγής της Χίου. Τα όσα φοβερά συνέβησαν συντάραξαν την Ευρώπη. Ο Ευγένιος Ντελακρουά απεικόνισε  τη σφαγή στον κλασικό πίνακά του. Ο Βίκτωρ Ουγκώ ύμνησε το Ελληνόπουλο της Χίου με ένα θαυμάσιο ποίημα. Δεν λησμονούμε. Θυμόμαστε όχι επειδή είμαστε εκδικητικοί, αλλά για να αποτρέψουμε την επανάληψη παρομοίων γεγονότων.

Ήταν Απρίλιος του 1822, όταν ο Αμπού Λουμπούτ εισέβαλε στη Νάουσα, η οποία αμύνθηκε ηρωικά επί ένα μήνα. Οι γυναίκες έπεσαν στην Αράπιτσα και πνίγηκαν ή θανατώθηκαν με βασανιστικό τρόπο στη Θεσσαλονίκη. Οι άνδρες αρνήθηκαν να εξισλαμισθούν και αποκεφαλίσθηκαν στην περιοχή Κιόσκι. 1241 άνδρες μαρτύρησαν για την Πίστη και τη Πατρίδα. Ουδείς δέχθηκε να αλλαξοπιστήσει. Κατετάγησαν όλοι, άνδρες και γυναίκες, στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας και τιμώνται την Κυριακή του Θωμά.

Το 1922 είναι έτος ορόσημο ανάμεσα στην Ελληνική Επανάσταση και στο σήμερα. Εκφράζει το τέλος της Μεγάλης Ιδέας και την απώλεια ιστορικών εδαφών. Δεν πρέπει να κατηγορούμε τη Μεγάλη Ιδέα, διότι χωρίς αυτήν δεν θα είχαμε ελευθερωθεί ποτέ. Ο Εθνικός Διχασμός λειτούργησε καταλυτικά. Και ο εθνικισμός των Οθωμανών και των Νεοτούρκων αποφάσισε τη Γενοκτονία.

O Friedrich Thiersch και ο γερμανικός φιλελληνισμός

.

«Mόναχο, 25 Iουλίου 1821

Kατόπιν εντολής του κύριου Πανταλέοντος Bλαστού, που μου έστειλε από τη Bιέννη δια μιας επιστολής του κυρίου Θεοδώρου Mανούση, σας αποστέλλω ένα λιθογραφικό πιεστήριο καθώς και τις οδηγίες χρήσεως με την παρατήρηση, ότι όταν εξαντληθεί το τυπογραφικό υλικό, μπορώ να σας προμηθεύσω κι άλλο, και με την ευχή, να μπορέσει το μηχάνημα αυτό να βοηθήσει στην τωρινή επίγουσα ανάγκη για τις ανακοινώσεις του απελευθερωτικού πολέμου, που ξεσήκωσε ο λαός σας.

Nαι μεν μου εδόθη η εντολή να σας στείλω το μηχάνημα αυτό με μια ευκαιρία, που ελπίζω να την έχω προσεχώς, αλλά επειδή δεν ξέρω, αν οι κύριοι, τους οποίους μου εσύστησαν, θα αναχωρήσουν τόσον εγκαίρως, ώστε να προφτάσετε να το στείλετε με το πλοίο σας, που αναχωρεί στις 10 Αυγούστου, γι’ αυτό επροτίμησα να σας το στείλω με το ταχυδρομείο, κάνοντας τη δήλωση ότι πρόκειται για κάποιο μοντέλο μηχανής. Συγχρόνως σας δηλώνω, ότι θα εχαιρόμουν πάρα πολύ, αν έπαιρνα από σας ή από τους φίλους σας ασφαλείς ειδήσεις για τον ένδοξον αγώνα της Πατρίδος σας.

Οι γνωστοί σας θα σας ειπούν, ότι έχω αναλάβει την υπεράσπιση της ελληνικής υποθέσεως στην Γενική Eφημερίδα (Allgemeine Zeitung) και γι’ αυτό μου είναι απαραίτητες πληροφορίες σχετικές με την επιτυχή διεξαγωγή των πολεμικών επιχειρήσεων. Eπίσης παρακαλώ τους κυρίους Hσαΐα από τη Σμύρνη, ιδιαιτέρως τον Eμμανουήλ Hσαΐαν, που εσπούδασε κοντά μου δύο χρόνια, να ζητεί επ’ ονόματί μου τέτοιες πληροφορίες. Προ παντός επιθυμώ, να λαβαίνω όλες τις προκηρύξεις, τα έγγραφα, τις διαταγές της Προσωρινής Kυβερνήσεως και αν είναι δυνατό μια περιληπτική έκθεση για τις τουρκικές και τις ελληνικές μαχητικές δυνάμεις, για την κατανομή τους και για τα πολεμικά μέσα, που διαθέτουν.

Νικόλαος Σπηλιάδης «Ο αυθεντικότερος ιστορικός της Επανάστασης»

.

του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ο Νικόλαος Σπηλιάδης (1785-1867), άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες ήταν ο αυθεντικότερος σύγχρονος της Επανάστασης του 1821 ιστορικός. Πολύγλωσσος και με σπάνια μόρφωση για την εποχή του και έχοντας υπηρετήσει την Επανάσταση και την Πατρίδα από υπεύθυνες θέσεις, έως και αυτήν του Γραμματέα της Επικρατείας, δηλαδή του Πρωθυπουργού, επί Καποδίστρια, έγραψε την ιστορία της Επανάστασης και των πρώτων ετών του ελεύθερου Ελληνικού κράτους ως «Απομνημονεύματα δια να χρησιμεύσωσιν εις την Νέαν Ελληνικήν Ιστορίαν (1821-1843)».

Οι τρεις πρώτοι τόμοι εκδόθηκαν από τον ίδιο τον Σπηλιάδη μεταξύ των ετών 1851 και 1857. Οι υπόλοιποι τόμοι του έργου του, παρέμειναν, ως χειρόγραφα, ανέκδοτα. Από αυτά, τα οποία είχε αγοράσει και φυλάξει ο Γιάννης Βλαχογιάννης, το 1971 εκδόθηκε ο τέταρτος τόμος των «Απομνημονευμάτων» από τις εκδόσεις του Νότη Καραβία, σε επιμέλεια του Παν. Χριστόπουλου.

Το 2019 από τις εκδόσεις «Ποταμός» εκδόθηκε η «Αναίρεσις», που ήταν σε χειρόγραφα στα γαλλικά μια εμπεριστατωμένη και αποστομωτική απάντηση του Σπηλιάδη στο εμπαθές πόνημα του μοχθηρού, όσο και φανατικού εχθρού του Καποδίστρια Βαυαρού λογίου Θείρσιου (Thiersch). Τη μετάφραση της «Αναίρεσης» από τα γαλλικά έκαμε ο μεγάλος λογοτέχνης μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης το 1903 και την επιμέλεια, μαζί με τα προλεγόμενα και τα σχόλια έκαμε ο Δρ. Γιώργος Καλπαδάκης, εντεταλμένος ερευνητής της Ακαδημίας Αθηνών, στην έκδοση του 2019.

Για τα «Απομνημονεύματα» του Σπηλιάδη ο σοβαρότερος μελετητής του Παναγιώτης Φ. Χριστόπουλος σημειώνει ότι «πρόκειται περί συνθετικού ιστορικού έργου, σπανίας αντικειμενικότητος και σχολαστικώς τεκμηριωμένου, που καλύπτει όλον τον ελληνικό χώρο και τον διεθνή καθ’ όσον αφορά την Ελλάδα κατά την περίοδο 1820-43».