Δ΄ Χαιρετισμοί εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον «Χαίρε, λουτήρ εκπλύνων συνείδησιν»

.

παπα Γιώργης Δορμπαράκης

«Χαίρε, λουτήρ εκπλύνων συνείδησιν»
(Χαίρε Παναγία που είσαι ο λουτήρας που πλένεις τη συνείδησή μας)

1. Δεν πρόκειται να μιλήσουμε για τη συνείδηση από πλευράς της ψυχολογίας, ως τη δύναμη για παράδειγμα της ψυχής του ανθρώπου με την οποία βιώνει αυτός με επίγνωση και συναίσθηση τα διάφορα γεγονότα της ζωής του.

Πρωτίστως μας ενδιαφέρει η εκκλησιαστική κατανόησή της, δηλαδή ως εκείνης της δύναμης που ο Θεός έχει βάλει στην ψυχή του κάθε ανθρώπου – ένα είδος έμφυτου ηθικού νόμου – προκειμένου να τον καθοδηγεί στη διάκριση του καλού από το κακό. Όπως σημειώνει ο απόστολος Παύλος, «ακόμη και τα άλλα ειδωλολατρικά έθνη που δεν γνωρίζουν τον νόμο, πολλές φορές κάνουν από μόνοι τους αυτό που απαιτεί ο νόμος.

Αυτό δείχνει πως αν και δεν τους δόθηκε ο νόμος, μέσα τους υπάρχει νόμος. Η διαγωγή τους φανερώνει πως οι εντολές του Θεού είναι γραμμένες στις καρδιές τους. Και σ’ αυτό συμφωνεί και η συνείδησή τους που η φωνή της τους τύπτει ή τους επαινεί, ανάλογα με τη διαγωγή τους» (Ρωμ. 2, 14-15). Η συνείδηση δηλαδή είναι ένας είδος θεϊκού σπινθήρα που ο Θεός έβαλε στον άνθρωπο για να τον φωτίζει κάθε φορά περί του πρακτέου (αββάς Δωρόθεος).

2.Η συνείδηση αυτή που λειτουργούσε με καθαρό τρόπο αφότου ο άνθρωπος δημιουργήθηκε, που σημαίνει ότι ο άνθρωπος καθοδηγείτο έσωθεν για να τηρεί το θέλημα του Θεού, μετά την πτώση του στην αμαρτία έχασε την καθαρότητά της, βρώμισε, σκοτείνιασε, καταχωνιάστηκε ακριβώς λόγω της αμαρτίας. Η φωνή της συνεπώς αποδυναμώθηκε, τόσο που κι αν υπήρχε και μίλαγε, δεν γινόταν ακουστή από τον άνθρωπο.

Δ´ Στάση των Χαιρετισμών της Θεοτόκου » Χαῖρε, ἡ τόν φθορέα τῶν φρενῶν καταργοῦσα. Χαῖρε, ἡ τόν σπορέα τῆς ἁγνείας τεκοῦσα᾽»

.

παπα Γιώργης Δορμπαράκης

Στήν τελευταία στάση τῶν Χαιρετισμῶν πού ἀκούγεται σήμερα, ἡ ᾽Εκκλησία μας συνεχίζει νά μᾶς προβάλλει τό πάντιμο πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, διά τῆς ὁποίας εἰσῆλθε τόν κόσμο ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου, ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός μας, μ᾽ ἕναν καί πάλι καταιγισμό εἰκόνων καί συμβολισμῶν, παρμένων εἴτε ἀπό τό χῶρο τῆς Παλαιᾶς εἴτε ἀπό τό χῶρο τῆς Καινῆς Διαθήκης. ᾽Αφορμή γιά σήμερα θά μᾶς δώσει ὁ παραπάνω χαιρετισμός: Χαῖρε, Παναγία, πού καταργεῖς τόν καταστροφέα τῶν φρενῶν τοῦ ἀνθρώπου. Χαῖρε σύ πού γέννησες Αὐτόν πού ἔσπειρε τήν ἁγνότητα.

1. Ποιές εἶναι οἱ φρένες τοῦ ἀνθρώπου καί ποιός ο φθορέας αὐτῶν τῶν φρενῶν;

Τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου, ἡ διάνοιά του, ὁ χῶρος τοῦ σκέπτεσθαι, ὁ χῶρος τῶν λογισμῶν, κάτι πού συνδέεται βεβαίως ἄμεσα μέ τό νοῦ του ἤ ἀλλιῶς μέ τήν καρδιά του. Καί φθορέας αὐτοῦ τοῦ χώρου εἶναι ὁ διάβολος, ὁ ἀπαρχῆς ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου, ὁ κατά τόν ἅγιο ᾽Ιωάννη τόν εὐαγγελιστή ἀνθρωποκτόνος.

Ὁ διάβολος λοιπόν προσπαθεῖ πάντοτε νά διαφθείρει, νά καταστρέψει τή διάνοια τοῦ ἀνθρώπου, (ἀπό ἐκεῖ ξεκινᾶ ἄλλωστε ὁποιαδήποτε ἁμαρτία: μέ τήν προσβολή τῶν λογισμῶν), ὥστε ἔτσι νά καταστρέψει καί τό κέντρο τῆς ὕπαρξής του, τό νοῦ καί τήν καρδιά του. Μέ ποιό σκοπό; Νά ἀπομακρύνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος ζεῖ καί ἐνεργεῖ κυρίως στήν καρδιά τοῦ βαπτισμένου καί ἐνσωματωμένου στήν ᾽Εκκλησία ἀνθρώπου.

Αἰτία γι᾽ αὐτό: τό μίσος τοῦ διαβόλου πρός τόν ἄνθρωπο, τόν κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ δημιουργημένο, ὥστε νά μή μπορεῖ νά χαρεῖ αὐτός τήν παρουσία τοῦ Δημιουργοῦ του, συνεπῶς τή δική του ὁ διάβολος δυστυχία νά τήν κάνει καί δυστυχία τοῦ ἀνθρώπου. Μή ξεχνᾶμε ὅτι ὁ διάβολος, κατά τούς ἁγίους μας, εἶναι τό πιό τραγικό καί δυστυχισμένο ὄν ὅλης τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, μέ ἐπιλογή βεβαίως τοῦ ἴδιου καί ὄχι τοῦ Θεοῦ.

2. Τί συγκεκριμένα προσπαθεῖ νά φθείρει ὁ πονηρός ἐπιτιθέμενος στή διάνοια τοῦ ἀνθρώπου;

• (1) ῾Ως πρός τόν Θεό: νά κλονίσει τήν ἐμπιστοσύνη του πρός Αὐτόν – ἄς θυμηθοῦμε τό περιστατικό στόν κῆπο τῆς ᾽Εδέμ: πῶς προσβάλλει τή διάνοια τῆς Εὔας, προκαλώντας ρήξη στήν πίστη της στόν Δημιουργό της.

Δ’ Χαιρετισμοί στην Παναγία

.

πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Ρ. Ζουμῆ

Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου.

Ὁ στίχος τόν ὁποῖο ἀναφέραμε θέλει νά μᾶς πεῖ, πώς ὅποιον ὕμνο καί ἄν ποῦμε, ὅποια δοξολογία καί ἄν τῆς προσφέρουμε, δέν εἶναι τίποτε, δέν πιάνει τίποτε μπροστά στό μέγεθος τῆς καλωσύνης της, στό πλῆθος τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν της καί τῆς εὐσπλαχνίας της. Ὅ,τι καί νά τῆς ποῦμε, ὅσο καί ἄν τήν ὑμνήσουμε εἶναι πολύ λίγο καί μικρό μπροστά στήν μεγαλωσύνη της. Ποτέ δέν θά μπορέσουμε νά ὑμνήσουμε ἐπάξια αὐτήν, πού ἐδόξασε καί τίμησε ὁ Θεός, μέ τό νά τήν κάνει μητέρα τοῦ Υἱοῦ του.

Μποροῦμε νά μετρήσουμε τήν ἄμμο, πού βρίσκεται στό χεῖλος τῆς θαλάσσης; Ὄχι. Μποροῦμε νά μετρήσουμε τά ἀστέρια ψηλά στόν οὐρανό; Ὄχι, ἴλιγγος μᾶς πιάνει. Μποροῦμε νά μετρήσουμε τίς σταγόνες τῆς βροχῆς; Ἀδύνατον εἶναι. Ἔ, τόσους πολλούς ὕμνους ἄν προσφέρουμε στήν Παναγία, καί πάλι δέν κάνουμε τίποτε. Δέν κάνουμε κάτι ἀντάξιό της. Δέν τῆς προσφέρουμε κάτι ἀνάλογο ἀπέναντι σ᾿ ἐκεῖνα πού ἡ Παναγία μᾶς προσέφερε.

Τί ἔκανε γιά μᾶς ἡ Παναγία; Τά πάντα. Ἔφερε τόν Θεό στή γῆ. Ὁδήγησε τούς ἀνθρώπους στόν οὐρανό. Ἔφερε σ᾿ ἐμᾶς τό μέγα ἔλεος, δηλαδή τόν Χριστό. Ἔφερε τόν σωτήρα τοῦκόσμου. Ἄνοιξε τόν παράδεισο. Μεσιτεύει καί πρεσβεύει μέρα-νύχτα γιά μᾶς. Ἄν θά σωθοῦμε, θά σωθοῦμε ἐξ αἰτίας της. Εἶναι λοιπόν τόσο μεγάλες καί τόσο πολλές οἱεὐεργεσίες της πρός τήν ἀνθρωπότητα, ὥστε ὅ,τι καί ἄν κάνουμε, δέν εἶναι ἀντάξιό της, ἄξιο ὅσων ἐκείνη ἔκανε. Ποτέ δέν θά μπορέσουμε ἐπάξια νά τήν ὑμνήσουμε, ἔστω καί ἄν ἀκόμη  ἔχουμε στόμα ἀγγελικό.